OPINIE
Rozdział 5/2.H.3.
5/2.H.3. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku
pracy  obsługa kotła wysokotemperaturowego
WR 25 (WLM-25)
Dariusz Płochocki zawodowego obsługi kotła WR 25
Rozdział 5/2.H.3.
5/2.K.3. 2010
5. Ryzyko zawodowe
czerwiecOcena ryzyka
Spis treS
ci
1. Opis stanowiska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
2. Zakres obowiązków pracownika wykonującego
obsługę kotła wysokotemperaturowego WR 25 . . . 2
3. Organizacja pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
4. Wymagane kwalifikacje. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
5. Identyfikacja zagrożeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
6. Stosowane S
rodki profilaktyczne . . . . . . . . . . . . . . . 7
7. Statystyka wypadków na stanowisku pracy
za ostatnie 5 lat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
8. Karta oceny ryzyka zawodowego. . . . . . . . . . . . . . . 9
1. Opis stanowiska
Palacz wykonuje pracę obsługowe kotła wysokotemperaturowego WR-25 (znane- Charakterys-
tyka kotła
go również pod nazwą WLM-25). Kocioł WR-25 jest kotłem przepływowym. Jak
wskazuje nazwa (WR-25) jest to kocioł rusztowy o mocy cieplnej na wyjS
ciu równej
29,2 M (25 Gcal/). Kocioł jest wyposażony w szafę kontrolno-pomiarową, w której
umieszczona została aparatura niezbędna do kontroli i prowadzenia kotła.
Cyrkulacja wody w kotle wymuszona jest przez pompy obiegowe sieci ciepłowni-
czej. Kocioł opalany jest miałem węglowym spalanym na podwójnym ruszcie. Miał
jest dostarczany poprzez przenoS
niki taS
mowe, kosz zasypowy, warstwownicę na
ruszt.
Sterowanie napędami rusztów, wentylatorów podmuchu, wentylatorów wtór-
nego powietrza oraz wentylatorów ciągu prowadzone jest z szafy kontrolno-
pomiarowej ręcznie bądx
automatycznie. Urządzeniami można także sterować
miejscowo, przełącznikami zlokalizowanymi przy silnikach.
Napędy odżużlaczy zgrzebłowych sterowane są miejscowo przy silnikach z wza-
jemną blokadą od pracy przenoS
ników taS
mowych. Praca odżużlaczy sygnali-
zowana jest optycznie w szafie kontrolno-pomiarowej.
PrzenoS
nik zgrzebłowy służy do mechanicznego usuwania żużla i popiołu w sta-
nie mokrym za pomocą zgrzebeł spod lei podrusztowych kotła.
Wszystkie elementy czynne kotła są obudowane.
W celu prawidłowej obsługi kotła pracownik musi wykonać częS
ć prac na wyso-
koS
ci z poziomu pomostów technicznych, do których prowadzą schody wykonane
z kratki Vema.
czerwiec 2010 1
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.H.3.
Pomieszczenia Praca prowadzona jest w pomieszczeniach zamkniętych, wyposażonych w wenty-
pracy
lację mechaniczną (nawiewno-wywiewną zblokowaną), w narażeniu na:

hałas oraz

mikroklimat gorący (podwyższona temperatura, duża wilgotnoS
ć).
Pomieszczenia pracy oS
wietlone są S
wiatłem mieszanym  dziennym i sztucznym.
Narzędzia Pracownik wykorzystuje w pracy, m.in.:

młotki,

przecinaki,

klucze, w tym klucze hydrauliczne,

szufle,

skrobaczki,

S
ciągaczki, itp.
Prace naprawcze związane z utrzymaniem w sprawnoS
ci częS
ci ciS
nieniowej kotła
wykonywane są przez pracowników zatrudnionych na stanowisku S
lusarza i nie
zostały objęte niniejszą oceną.
2. Zakres obowiązków pracownika wykonującego
obsługę kotła wysokotemperaturowego WR 25
Obowiązki Do podstawowych obowiązków palaczy należy obsługa kotła, według planu
obciążeń, zgodnie z dokumentacją techniczno-ruchową urządzenia, w tym:

wstępny przegląd kotła obejmujący, m.in.:

sprawdzenie czy wewnątrz kotła nie pozostawiono narzędzi bądx
innych
przedmiotów,

sprawdzenie stanu sklepień, obmurza i izolacji, wężownic i rur,

usunięcie koksika, popiołu bądx
szlaki z powierzchni ogrzewalnych,

skontrolowanie działania rusztu, w tym  uzupełnienie smaru bądx
oleju
w miejscach smarnych oraz sprawdzenie zasuwy łukowej odcinającej
węgiel,

kontrola warstwownicy,

sprawdzenie: napędów, przewodów i klap regulacyjnych instalacji ciągu,
podmuchu i wtórnego powietrza (także uzupełnienie smaru bądx
oleju
w miejscach smarnych),

sprawdzenie rezerwowej pompy zasilającej,

kontrola zasuw popielnikowych, włazów i wzierników,

sprawdzenie elementów kotła pracujących pod ciS
nieniem (w tym po-
prawnoS
ci działania zaworów bezpieczeństwa, zaworów spustowych i za-
worów odpowietrzających, manometrów, termometrów, kurków manome-
trycznych, itp.);

uruchomienie kotła ze stanu zimnego, względnie gorącego;

odstawienie kotła zmianowo lub okresowo;

konserwacja kotła w ruchu oraz w czasie postojów;

systematyczna kontrola całych urządzeń kotłowych.
Ponadto obsługa kotła powinna:

kontrolować i dostosowywać pracę kotła do:

założonego obciążenia,
2 czerwiec 2010
5/2.K.3. Ocena ryzyka zawodowego obsługi kotła WR 25 OPINIE
Rozdział 5/2.H.3.

jakoS
ci paliwa oraz

aktualnych wymagań eksploatacyjnych;

usuwać awarie występujące podczas pracy kotła oraz urządzeń pomocniczych;

przygotowywać kotły do badań kontrolnych, bądx
okresowych oględzin przez
organa urzędu dozoru technicznego;

pełnić służbę zgodnie z planem dyżurów i systematycznie prowadzić doku-
mentację ruchu kotłowni, w tym:

raport zmianowy,

parametry sieci cieplnych,

kartę pracy kotła.
W ww. dokumentach powinny być odnotowywane wskazania przyrządów kontro-
lno-pomiarowych oraz czas uruchomienia, zatrzymania i przełączenia wszystkich
urządzeń kotłowni, a ponadto: awarie, naprawy i remonty, a także przyjęcie i zda-
nie dyżuru.
Obsługa kotła powinna przestrzegać między innymi następujących zasad:

stosować:

odzież ochronną,

S
rodki ochrony indywidualnej dróg oddechowych i oczu;

pracować w:

rękawicach ochronnych,

hełmach ochronnych;

obserwować podczas ruchu kotła wskazania:

termometrów na wlocie i wylocie wody z kotła,

manometrów oraz

przepływomierzy;

wykonywać prace wewnątrz kotłów, a w szczególnoS
ci w komorach palenisko-
wych i ciągach konwekcyjnych po:

wygaszeniu, rozprężeniu, wychłodzeniu, przewietrzeniu i zastosowaniu
zabezpieczenia w miejscach połączenia kotła z instalacjami lub urządzenia-
mi, które mogą być x
ródłem zagrożenia dla pracowników,

usunięciu nawisów żużla, cegieł wypadających ze S
cian i sklepienia oraz
popiołu z lejów, przewodów i zsypów;

sprawdzić przed każdym wejS
ciem do komory paleniskowej kotła lub prze-
strzeni zamkniętych, czy stężenie par lub gazów nie przekracza dopuszczal-
nych norm.
3. Organizacja pracy
W kotłowni zatrudnionych jest trzech pracowników obsługi (praca prowadzona
jest w ruchu ciągłym).
IloS
ć zatrudnionych osób uzależniona jest od podziału obowiązków występujących
w konkretnym zakładzie pracy. Należy pamiętać, że prace przy obsłudze kotłów
należy zaliczyć do prac szczególnie niebezpiecznych, które powinny być wykony-
wane co najmniej przez dwie osoby.
czerwiec 2010 3
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.H.3.
4. Wymagane kwalifikacje
Na stanowisku obsługi kotła wysokotemperaturowego WR 25 można zatrudnić
osobę, która:

ukończyła 18-ty rok życia,

posiada uprawnienia wydane na podstawie rozporządzenia MG,PiPS
z 28.4.2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifi-
kacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz.U.
Nr 89, poz. 828, ze zm.), w zakresie: Grupa 2.  Urządzenia wytwarzające, prze-
twarzające, przesyłające i zużywające ciepło oraz inne urządzenia energetycz-
ne , pkt 1  Kotły parowe oraz wodne na paliwa stałe, płynne i gazowe, o mocy
powyżej 50 kW, wraz z urządzeniami pomocniczymi ,

ma odpowiedni stan zdrowia udokumentowany aktualnym orzeczeniem le-
karskim o braku przeciwwskazań do pracy na zajmowanym stanowisku,

jest w stanie fizycznym i psychicznym pozwalającym na prawidłowe wykony-
wanie powierzonego jej zakresu obowiązków,

jest przeszkolona odpowiednio do zakresu obowiązków z tematyki dotyczącej
bhp,

zna i zrozumiała instrukcję użytkowania oraz instrukcję bezpiecznej obsługi
i konserwacji kotła, w tym urządzeń zależnych.
5. Identyfikacja zagrożeń
Lp. Zagrożenie lub czynnik ródło zagrożenia Możliwe skutki
niebezpieczny, zagrożenia
szkodliwy, uciążliwy
12 3 4
1. OS
wietlenie. le dobrane oS
wietlenie Zmęczenie wzroku i cho-
sztuczne na stanowisku roby narządu wzroku.
pracy, w tym: OlS
nienia i kontrasty
" zbyt duży kontrast oS
wie- oS
wietlenia mogą prowa-
tlenia pomiędzy stanowi- dzić też do zaistnienia
zdarzenia wypadkowego.
skiem pracy a przejS
ciem,
" nierównomierne lub zbyt
małe natężenie oS
wietle-
nia na stanowisku pracy,
" x
le umieszczone x
ródła
S
wiatła powodujące olS
-
nienia.
2. Mikroklimat. Mikroklimat gorący, charak- Przegrzanie organizmu,
teryzujący się podwyższoną możliwe też zasłabnięcia.
temperaturą, przy dużej wil-
gotnoS
ci. Ciepło emitowane
przez kocioł wysokotempe-
raturowy.
4 czerwiec 2010
5/2.K.3. Ocena ryzyka zawodowego obsługi kotła WR 25 OPINIE
Rozdział 5/2.H.3.
12 3 4
3. Hałas. Hałas emitowany przez ma- Ciężkie uszkodzenie
szyny i urządzenia stosowa- słuchu, a przy długo-
ne w kotłowni, a szczególnie trwałej ekspozycji
przez pracujące: z utratą słuchu włącznie.
" kocioł,
" pompy,
" taS
mociągi,
" wentylatory, itp.
4. Pyły miału węgla Zagrożenia występują szcze- Szkodliwe działanie pyłu
i popiołu. gólnie na etapie procesu zależy od jego stężenia
nawęglania, spalania węgla w powietrzu i czasu eks-
oraz odżużlania. pozycji (oddziaływania
na organizm). Pył węglo-
wy działa drażniąco oraz
zwłókniająco (powoduje
trwałe uszkodzenie tkan-
ki płucnej).
5. Napięcie w zasilającej Zagrożenie występuje pod- Ciężkie uszkodzenia ciała
sieci elektrycznej. czas eksploatacji niespraw- (poparzenia, stłuczenia,
nych urządzeń zasilanych uszkodzenia układu ner-
energią elektryczną (napęd wowego i krwionoS
nego),
rusztu, wentylatory, pompy, a w skrajnych przypad-
itp.). kach nawet S
mierć.
6. Pożar, wybuch. NiewłaS
ciwa eksploatacja Ciężkie uszkodzenie ciała
kotła, niezgodna z DTR  poparzenia. Zatrucia
urządzenia, m.in.: stosowa- dymami pożarowymi.
nie do rozpalenia kotła pa-
liw płynnych (np. benzyny,
nafty).
7. Potrącenie, przyciS
nięcie Poruszające się po zakładzie Ciężkie uszkodzenie ciała
przez poruszające się wózki platformowe i widło- (złamania, zmiażdżenia,
maszyny. we, zwłaszcza w przypadku uszkodzenia organów
niedostosowania się do wewnętrznych) lub
zasad ruchu wewnątrz- nawet S
mierć.
zakładowego.
8. Uderzenie, pochwycenie Urządzenia przeznaczone Ciężkie uszkodzenie
przez ruchome elementy do transportu miału węglo- ciała, szczególnie koń-
urządzeń technicznych. wego (przenoS
niki taS
mo- czyn górnych  złamania,
we) oraz przenoS
niki zmiażdżenia, stłuczenia,
zgrzebłowe służące do skaleczenia, także uszko-
mechanicznego usuwania dzenia kończyn grożące
żużla i popiołu. amputacją.
9. Uderzenie, przygniece- Prace konserwacyjne Ciężkie uszkodzenie ciała
nie przez przemieszcza- wewnątrz paleniska. Usu- (stłuczenia, złamania,
jące się wyroby i mate- wanie nawisów żużla, wstrząS
nienia mózgu) lub
riały. naprawa wypadających ze nawet w skrajnych przy-
S
cian i sklepienia cegieł. padkach S
mierć.
czerwiec 2010 5
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.H.3.
12 3 4
10. Naruszenie konstrukcji Naruszenie konstrukcji kotła Ciężkie uszkodzenie ciała
kotła. poprzez niewłaS
ciwą eks- lub nawet S
mierć.
ploatację. Praca kotła po-
winna zostać niezwłocznie
wstrzymana, gdy:
" nastąpi odkształcenie ele-
mentów ciS
nieniowych
kotła,
" dojdzie do wybuchu spa-
lin w komorze palenisko-
wej bądx
w kanałach
spalinowych,
" nie zadziałają zawory
bezpieczeństwa przy
wzroS
cie ciS
nienia w kotle
powyżej wartoS
ci dopusz-
czalnej,
" uszkodzone są pompy 
obiegowa i rezerwowa,
" przepływ wody w kotle
spadnie poniżej mini-
mum, itp.
11. Podwyższone ciS
nienie Nieprawidłowa eksploatacja Ciężkie uszkodzenie ciała
pary w kotle. kotła, zwłaszcza w przypad- (poparzenie, w tym II
ku uszkodzonych manome- i III stopnia najczęS
ciej
trów oraz zaworów bezpie- rąk i niebezpieczne popa-
czeństwa. rzenia twarzy), a w skraj-
nych przypadkach nawet
S
mierć.
12. Powierzchnie, na któ- R
liskie drogi komunikacyjne Złamania, zwichnięcia
rych możliwy jest w zakładzie pracy (np. roz- kończyn, stłuczenia ciała
upadek na tej samej lana woda, olej, smary). i urazy głowy.
płaszczyx
nie.
Bałagan przy stanowiskach
pracy oraz w przejS
ciu
i dojS
ciu (np. porozrzucany
sprzęt).
13. Ostrza, ostre krawędzie, Osłony elementów czyn- Urazy ciała, szczególnie
szorstkie powierzchnie. nych napędzających dłoni  najczęS
ciej
urządzenia współpracujące skaleczenia, zakłucia
z kotłem. Narzędzia ręczne. i stłuczenia.
14. Elementy o podwyższo- NiewłaS
ciwa eksploatacja Oparzenia II i III stopnia
nej temperaturze. kotła. Wadliwe zawory bez- skóry, najczęS
ciej rąk.
pieczeństwa, nieosłonięte
gorące powierzchnie, gorąca
woda i para wodna.
6 czerwiec 2010
5/2.K.3. Ocena ryzyka zawodowego obsługi kotła WR 25 OPINIE
Rozdział 5/2.H.3.
12 3 4
15. Powierzchnie sprzyja- Upadek z wysokoS
ci przy Ciężkie urazy ciała
jące upadkowi z wyso- wykonywaniu prac z dra- (zwłaszcza stłuczenia,
koS
ci  spadnięciu na bin, schodów, pomostów złamania i zwichnięcia,
niższy poziom. i metalowych konstrukcji. szczególnie kończyn,
niebezpieczne są zwłasz-
cza urazy głowy).
16. Czynniki chemiczne Czynniki te to: W zależnoS
ci od stężenia
toksyczne, rakotwórcze tlenku węgla występują:
" tlenek węgla,
i drażniące oddziałujące bóle głowy, nudnoS
ci,
" dwutlenek siarki,
przez skórę i błony utrata przytomnoS
ci,
" hydrazyna,
S
luzowe. nieodwracalne zmiany
" tlenek azotu,
w układzie nerwowym
" respirabilny popiół lotny,
i krwionoS
nym oraz
" wanad oraz
zgon.
" azbest pochodzący z izola-
W przypadku podwyż-
cji, itp.
szonego stężenia dwu-
tlenku siarki dochodzi do
skurczu oskrzeli i krtani,
dusznoS
ci i obrzęku płuc,
zgonu.
W przypadku wanadu
i azbestu mamy do czy-
nienia z pylicą płuc i mię-
dzybłonniakiem opłucnej.
17. Wymuszona pozycja Prace konserwacyjne Schorzenia, urazy układu
ciała, statyczne obciąże- związane z utrzymaniem mięS
niowo-szkieletowe-
nie układu mięS
niowo- kotła w sprawnoS
ci (prace go, zwłaszcza odcinka
-szkieletowego. w ograniczonych przestrze- lędx
wiowego, (najczęS
ciej
niach, prace w wymuszonej, zwyrodnienia), przepu-
nienaturalnej pozycji). klina.
18. Obciążenie nerwowo- Prace związane z usuwa- Zmęczenie, stres
-psychiczne (obciążenie niem awarii kotła. psychiczny.
emocjonalne).
19. Czynniki biologiczne  Grzyby, bakterie. Choroby alergiczne,
mikroorganizmy. grzybica skóry.
6. Stosowane S
rodki profilaktyczne
Obsługujący kotły mają do dyspozycji: Odzież robocza,
ochrony

odzież roboczą oraz
indywidualne

odzież do pracy w wysokich temperaturach,

obuwie robocze ze spodami przeciwpoS
lizgowymi,

rękawice robocze oraz

rękawice ochronne przeznaczone do pracy w wysokich temperaturach,

kremy ochronne,

okulary ochronne,

hełmy ochronne.
czerwiec 2010 7
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.H.3.
Zwiększone W przypadku wystąpienia na stanowisku pracy tlenku węgla o ustalonym stężeniu,
stężenie CO
doboru S
rodków ochrony indywidualnej należy dokonywać z uwzględnieniem:

stężenia CO na stanowisku pracy,

czasu narażenia,

czynnoS
ci wykonywanych przez pracownika oraz

zaleceń podanych przez producenta S
rodka ochrony indywidualnej.
Ochrony układu Należy stosować sprzęt ochrony układu oddechowego  maskę lub półmaskę
oddechowego
skompletowaną z pochłaniaczem typu CO.
W przypadku niedoboru tlenu (jeS
li stężenie tlenu w powietrzu spada poniżej 17%
obj.) lub gdy stężenie CO przekracza 1% obj., należy zastosować autonomiczny lub
stacjonarny sprzęt izolujący.
W sytuacji awaryjnej lub gdy stężenie substancji na stanowisku nie jest znane,
powinno się stosować S
rodki ochrony indywidualnej izolujące organizm (np. kom-
binezon gazoszczelny skompletowany z izolującym sprzętem ochrony układu
oddechowego).
Powyższe uwagi dotyczą także i pozostałych czynników chemicznych mogących
pojawić się na stanowiskach pracy.
Instrukcje Obsługa kotła ma także do dyspozycji na stanowisku pracy instrukcje opracowane
na podstawie dokumentacji techniczno-ruchowej kotła i urządzeń współpracu-
jących:

eksploatacji kotła i urządzeń współpracujących,

stanowiskową dla okreS
lonego stanowiska pracy,

przeciwpożarową,

użytkowania S
rodków ochrony indywidualnej.
Środki Inne S
rodki profilaktyczne to:
profilaktyczne

przeglądy konserwacyjne kotła wraz z urządzeniami współpracującymi,

okresowe przeglądy (badania) przeprowadzane przez Urząd Dozoru Tech-
nicznego,

podręczny sprzęt ppoż.,

apteczka pierwszej pomocy,

okresowe szkolenia bhp i badania lekarskie.
7. Statystyka wypadków na stanowisku pracy
za ostatnie 5 lat
W omawianym okresie pięciu ostatnich lat nie zanotowano żadnego wypadku przy
pracy, któremu uległby pracownik obsługi kotła.
W analogicznym okresie nie zanotowano żadnego przypadku choroby zawo-
dowej.
8 czerwiec 2010
5/2.K.3. Ocena ryzyka zawodowego obsługi kotła WR 25 OPINIE
Rozdział 5/2.H.3.
8. Karta oceny ryzyka zawodowego
Poniższa karta oceny ryzyka zawodowego została opracowana w skali trójstopnio-
wej wg PN-N-18002:2000 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne
wytyczne do oceny ryzyka zawodowego. Jak zwykle zwracamy uwagę, że jest to doku-
ment przykładowy i na konkretnym stanowisku pracy mogą występować także
i inne zagrożenia nieuwzględnione w niniejszej ocenie ryzyka zawodowego.
W poniższej ocenie ryzyka zawodowego nie uwzględniono prac naprawczych związanych z utrzyma- PRZYKA
AD
niem częS
ci ciS
nieniowej kotła w sprawnoS
ci. Prace te wykonywane są przez pracowników zatrudnio-
nych na stanowisku S
lusarza.
W przypadku pracowników młodych o bardzo krótkim stażu pracy ryzyko wy-
stąpienia wypadków wzrasta. Z tego powodu warto w ramach działań profilak-
tycznych zaplanować dodatkowe szkolenia obejmujące swoim zakresem szczegól-
nie te zagrożenia, które (jak dowodzi statystyka wypadków) najczęS
ciej prowadzą
do wypadków.
Należy także pamiętać, że w wyniku poniższej oceny ryzyka zawodowego uwzglę-
dniono zastosowanie S
rodków ograniczających zagrożenia.
Przypominamy także, że pracownik powinien być zapoznany z kartą oceny ryzyka
zawodowego razem z kartą identyfikacji zagrożeń.
Dowodem potwierdzającym zapoznanie się pracownika są podpisane przez niego:
karta oceny ryzyka zawodowego oraz karta identyfikacji zagrożeń. Oprócz podpi-
su pracownik powinien wpisać datę oraz adnotację  Zapoznałem się .
czerwiec 2010 9
Rozdział 5/2.H.3.
Rozdział 5/2.H.3.
KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO Data & ........... Numer Karty .................................................
Sporządził zespół
Liczba .......................................................................
narażonych .......................................................................
Stanowisko pracy obsługa kotła WR 25
........................ .......................................................................
Charakterystyka stanowiska pracy. Pracownik obsługuje kocioł wysokotemperaturowy Dokumenty odniesienia:
WR-25 wyposażony w szafę kontrolno-pomiarową z aparaturą niezbędną do kontroli i prowa-  rozp. MPiPS z 26.9.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów
dzenia kotła. Kocioł WR-25 jest kotłem wodnym przepływowym. bhp (tj. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650, ze zm.),
Praca prowadzona jest w pomieszczeniach zamkniętych, wentylowanych mechanicznie  rozp. MG z 18.11.2002 r. w sprawie minimalnych wymagań
(wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna zblokowana), w narażeniu na hałas i mikrokli- dotyczących bhp w zakresie użytkowania maszyn przez pra-
mat gorący (w podwyższonej temperaturze, dużej wilgotnoS
ci). Pomieszczenia oS
wietlone są cowników podczas pracy (Dz.U. Nr 191, poz. 1596, ze zm.),
S
wiatłem sztucznym i dziennym.
 rozp. MG z 21.10.2008 r. w sprawie zasadniczych wyma-
Pracownik wykorzystuje w pracy narzędzia: młotki, przecinaki, klucze w tym hydrauliczne, gań dla maszyn (Dz.U. Nr 199, poz. 1228),
szufle, skrobaczki, S
ciągaczki.
 rozp. MG,PiPS z 28.4.2003 r. w sprawie szczegółowych zasad
Obsługa kotła ma do dyspozycji odzież roboczą oraz odzież do pracy w wysokich tempera- stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się
turach, obuwie robocze ze spodami przeciwpoS
lizgowymi, rękawice robocze oraz ochronne eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz.U. Nr 89, poz. 828,
przeznaczone do pracy w wysokich temperaturach, kremy ochronne, okulary ochronne ze zm.),
i hełmy. W przypadku wystąpienia na stanowisku pracy CO, pracownik stosuje sprzęt ochro-
 rozp. MG z 17.9.1999 r. w sprawie bhp przy urządzeniach
ny układu oddechowego: maskę lub półmaskę skompletowaną z pochłaniaczem typu CO.
i instalacjach energetycznych (Dz.U. Nr 80, poz. 912),
W razie niedoboru tlenu (stężenie poniżej 17% obj.) lub gdy stężenie CO przekracza 1% obj.,
 rozp. MIPS z 10.4.2000 r. w sprawie bhp przy ręcznych pra-
stosuje się autonomiczny lub stacjonarny sprzęt izolujący. W sytuacji awaryjnej lub gdy stęże-
cach transportowych (Dz.U. Nr 26, poz. 313, ze zm.),
nie substancji na stanowisku nie jest znane, pracownik stosuje S
rodki ochrony indywidualnej
 rozp. MZ z 30.10.2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny
izolujące organizm (kombinezon gazoszczelny z izolującym sprzętem ochrony układu odde-
pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynni-
chowego). Dotyczy to też pozostałych czynników chemicznych występujących w procesie
ków chemicznych (Dz.U. z 2005 r. Nr 11, poz. 86),
pracy.
 rozp. MPiPS z 29.11.2002 r. w sprawie najwyższych dopusz-
Charakterystyka stanowiska pracy.
czalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia
Obsługa kotła ma do dyspozycji instrukcje: eksploatacji kotła i urządzeń współpracujących,
w S
rodowisku pracy (Dz.U. Nr 217, poz. 1833, ze zm.),
stanowiskowe, ppoż., użytkowania S
rodków ochrony indywidualnej.
 karty charakterystyki substancji i preparatów niebezpiecznych,
Inne S
rodki profilaktyczne to: przeglądy konserwacyjne kotła i urządzeń współpracujących,
 PN-N-18002:2000 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i hi-
okresowe przeglądy (badania) przeprowadzane przez UDT, podręczny sprzęt ppoż., apteczka
gieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego,
pierwszej pomocy, okresowe szkolenia bhp i badania lekarskie.
 instrukcje użytkowania/eksploatacji kotła i urządzeń współ-
pracujących,
 instrukcje zakładowe.
Rozdział 5/2.H.3.
10
WZÓR
Lp. Zagrożenie ródło zagrożenia CiężkoS
ć Prawdopodo- Oszacowanie Działania
Wyniki pomiarów szkód bieństwo ryzyka profilaktyczne
12 3 45 6 7
1. OS
wietlenie. le dobrane oS
wietlenie R
rednia Mało Małe Należy dostosować oS
wietlenie sztuczne
sztuczne na stanowisku pracy, prawdopodobne w pomieszczeniach pracy do wymogów
w tym: okreS
lonych w Polskiej Normie PN-EN
12464-1:2004 R
wiatło i oS
wietlenie. OS
wietle-
" zbyt duży kontrast oS
wietle-
nie miejsc pracy. CzęS
ć 1: Miejsca pracy we
nia pomiędzy stanowiskiem
wnętrzach. Ponadto należy stosować oS
wie-
pracy a przejS
ciem,
tlenie miejscowe. Dodatkowe szkolenia
" nierównomierne lub zbyt ma-
z zasad prawidłowego ustawiania x
ródeł
łe natężenie oS
wietlenia na
oS
wietlenia miejscowego.
stanowisku pracy,
" x
le umieszczone x
ródła S
wia-
tła powodujące olS
nienia.
2. Mikroklimat. Mikroklimat gorący, charakte- R
rednia Prawdopodobne R
rednie  Obowiązek stosowania przerw w pracy oraz
ryzujący się podwyższoną tem- dopuszczalne udostępniania pracownikom napoi profilak-
peraturą, przy dużej wilgotno- tycznych.
S
ci. Ciepło emitowane przez
kocioł wysokotemperaturowy.
3. Hałas. Hałas emitowany przez maszy- Duża Mało R
rednie  Nakaz stosowania indywidualnych S
rodków
ny i urządzenia stosowane prawdopodobne dopuszczalne ochrony przed hałasem  ochronników
w kotłowni, a szczególnie słuchu. Dotyczy to także osób przebywa-
przez pracujące: jących w tym samym pomieszczeniu, gdzie
wykonywane są prace emitujące hałas
" kocioł,
powyżej 80 dB.
" pompy,
" taS
mociągi,
" wentylatory, itp.
4. Pyły miału węgla Zagrożenia występują szcze- R
rednia Prawdopodobne R
rednie  Hermetyzacja procesów nawęglania, spala-
i popiołu. gólnie na etapie procesu nawę- dopuszczalne nia węgla oraz odżużlania. Utrzymywanie
glania, spalania węgla oraz w sprawnoS
ci wentylacji mechanicznej na-
odżużlania. wiewno-wywiewnej zblokowanej. W przy-
padku prac konserwacyjnych obowiązek
stosowania masek przeciwpyłowych
i okularów ochronnych.
WZÓR
Rozdział 5/2.H.3.
11
12 3 45 6 7
5. Napięcie w zasilającej Zagrożenie występuje podczas Duża Mało R
rednie  Okresowe przeglądy konserwacyjne
sieci elektrycznej. eksploatacji niesprawnych prawdopodobne dopuszczalne urządzeń zasilanych energią elektryczną
urządzeń zasilanych energią przeprowadzone przez osoby posiadające
elektryczną (napęd rusztu, odpowiednie kwalifikacje. Przeprowadzanie
wentylatory, pompy, itp.). regularnych pomiarów instalacji rozdziału
energii elektrycznej w budynku w zakresie
ochrony przeciwporażeniowej. Zakaz doko-
nywania napraw urządzeń elektrycznych
przez osoby nieupoważnione.
6. Pożar, wybuch. NiewłaS
ciwa eksploatacja kotła, Duża Mało R
rednie  Eksploatacja kotła zgodnie z dokumentacją
niezgodna z DTR urządzenia, prawdopodobne dopuszczalne techniczno-ruchową opracowaną przez pro-
m.in.: stosowanie do rozpalenia ducenta. Okresowe szkolenia.
kotła paliw płynnych (np. ben-
zyny, nafty).
7. Potrącenie, przyciS
nię- Poruszające się po zakładzie Duża Mało R
rednie  Działania ograniczające poS
piech. Zachowa-
cie przez poruszające wózki platformowe i widłowe, prawdopodobne dopuszczalne nie należytej ostrożnoS
ci. Nakaz stosowania
się maszyny. zwłaszcza w przypadku niedo- się do zasad organizacji ruchu w zakładzie
stosowania się do zasad ruchu pracy.
wewnątrzzakładowego.
8. Uderzenie, pochwy- Urządzenia przeznaczone do Duża Mało R
rednie  Zakaz demontowania osłon elementów
cenie przez ruchome transportu miału węglowego prawdopodobne dopuszczalne czynnych kotła oraz urządzeń współpracu-
elementy urządzeń (przenoS
niki taS
mowe) oraz jących. Do prac konserwacyjnych bądx
na-
technicznych. przenoS
niki zgrzebłowe prawczych można przystąpić wyłącznie po
służące do mechanicznego całkowitym zatrzymaniu ruchu urządzeń,
usuwania żużla i popiołu. odłączeniu od zasilania oraz wywieszeniu
tablic informujących o przeprowadzanych
pracach konserwacyjnych i zakazie urucha-
miania urządzeń. Działania ograniczające
poS
piech. Zachowanie należytej ostrożnoS
ci.
9. Uderzenie, przygniece- Prace konserwacyjne we- R
rednie Prawdopodobne R
rednie  Przed przystąpieniem do prac konserwacyj-
nie przez przemieszcza- wnątrz paleniska. Usuwanie dopuszczalne nych bądx
naprawczych należy sprawdzić
jące się wyroby i mate- nawisów żużla, naprawa wypa- stan S
cian i sklepień oraz usunąć lux
ne nie
riały. dających ze S
cian i sklepienia związane cegły oraz nawisy. Nakaz stosowa-
cegieł. nia hełmów ochronnych.
Rozdział 5/2.H.3.
12
WZÓR
12 3 45 6 7
10. Naruszenie konstrukcji Naruszenie konstrukcji kotła Duża Mało R
rednie  Nakaz stosowania się do instrukcji użytko-
kotła. poprzez niewłaS
ciwą eksplo- prawdopodobne dopuszczalne wania/eksploatacji kotła oraz urządzeń
atację. Praca kotła powinna współpracujących. Okresowe kontrole stanu
zostać niezwłocznie wstrzyma- przepływomierzy, manometrów, zaworów
na, gdy: bezpieczeństwa, itp.
" nastąpi odkształcenie ele-
Podczas ruchu kotła, obowiązek stałego
mentów ciS
nieniowych kotła,
obserwowania wskazań termometrów na
" dojdzie do wybuchu spalin wlocie i wylocie wody z kotła, manometrów
w komorze paleniskowej, w kotle oraz przepływomierzy. Obowiązek
bądx
w kanałach spalinowych, natychmiastowego powiadamiania o zauwa-
żonych odstępstwach od pracy typowej.
" nie zadziałają zawory bezpie-
czeństwa przy wzroS
cie
ciS
nienia w kotle powyżej
wartoS
ci dopuszczalnej,
" uszkodzone są pompy  obie-
gowa i rezerwowa,
" przepływ wody w kotle spad-
nie poniżej minimum, itp.
11. Podwyższone ciS
nienie Nieprawidłowa eksploatacja Duża Mało R
rednie  Nakaz stosowania się do instrukcji użytko-
pary w kotle. kotła, zwłaszcza w przypadku prawdopodobne dopuszczalne wania/eksploatacji kotła oraz urządzeń
uszkodzonych manometrów współpracujących. Okresowe kontrole stanu
oraz zaworów bezpieczeń- przepływomierzy, manometrów, zaworów
stwa. bezpieczeństwa, itp.
Podczas ruchu kotła, obowiązek stałego ob-
serwowania wskazań termometrów na wlo-
cie i wylocie wody z kotła, manometrów
w kotle oraz przepływomierzy. Usuwanie na
bieżąco wszelkich nieszczelnoS
ci w instalacji
przepływu wody w kotle. Obowiązek
natychmiastowego powiadamiania o zauwa-
żonych odstępstwach od pracy typowej.
WZÓR
Rozdział 5/2.H.3.
13
12 3 45 6 7
12. Powierzchnie, na któ- R
liskie drogi komunikacyjne R
rednia Mało Małe DbałoS
ć o ład i porządek na stanowisku pra-
rych możliwy jest w zakładzie pracy (np. rozlana prawdopodobne cy oraz w przejS
ciach i dojS
ciach do tego sta-
upadek na tej samej woda, olej, smary). nowiska. Działania ograniczające poS
piech.
płaszczyx
nie. Zachowanie należytej ostrożnoS
ci.
Bałagan przy stanowiskach
pracy oraz w przejS
ciach
i dojS
ciach (np. porozrzucany
sprzęt).
13. Ostrza, ostre krawędzie, Osłony elementów czynnych R
rednie Prawdopodobne R
rednie  Obowiązek stosowania rękawic roboczych
szorstkie powierzchnie. napędzających urządzenia dopuszczalne bądx
ochronnych. Działania ograniczające
współpracujące z kotłem. poS
piech. Zachowanie należytej ostrożnoS
ci.
Narzędzia ręczne, które wyko-
rzystuje pracownik.
14. Elementy o podwyższo- NiewłaS
ciwa eksploatacja kotła. R
rednie Prawdopodobne R
rednie  Obowiązek stosowania rękawic roboczych
nej temperaturze. Wadliwe zawory bezpieczeń- dopuszczalne bądx
ochronnych. Dodatkowe szkolenia,
stwa, nieosłonięte gorące po- podczas których instruktor jeszcze raz przy-
wierzchnie, gorąca woda i para pomni o miejscach, gdzie narażenie na
wodna. działanie podwyższonej temperatury jest naj-
większe. Działania ograniczające poS
piech.
Zachowanie należytej ostrożnoS
ci.
15. Powierzchnie sprzyja- Upadek z wysokoS
ci przy wy- R
rednie Prawdopodobne R
rednie  Kategoryczny zakaz wychylania się poza ob-
jące upadkowi z wyso- konywaniu prac z drabin, scho- dopuszczalne rys balustrad. W przypadku, kiedy nie można
koS
ci  spadnięciu na dów, pomostów i metalowych zastosować zbiorowych S
rodków ochrony,
niższy poziom. konstrukcji. np. balustrad  obowiązek stosowania indy-
widualnych S
rodków ochrony zabezpie-
czających przed upadkiem z wysokoS
ci.
Działania ograniczające poS
piech. Zachowa-
nie należytej ostrożnoS
ci.
Rozdział 5/2.H.3.
14
WZÓR
12 3 45 6 7
16. Czynniki chemiczne Czynniki te to: Duża Mało R
rednie  Obowiązek stosowania się do wytycznych
toksyczne, rakotwórcze prawdopodobne dopuszczalne zawartych w kartach charakterystyki sub-
" tlenek węgla,
i drażniące oddziałujące stancji chemicznych występujących w proce-
" dwutlenek siarki,
przez skórę i błony sach pracy.
" hydrazyna,
S
luzowe.
Monitorowanie stężenia czynników chemicz-
" tlenek azotu,
nych w S
rodowisku pracy. Nakaz utrzymywa-
" respirabilny popiół lotny,
nia w stanie sprawnoS
ci instalacji wentylacji
" wanad oraz
mechanicznej. W przypadku wystąpienia
" azbest pochodzący z izolacji, przekroczeń stężenia czynników chemicznych
itp. w S
rodowisku pracy obowiązek stosowania
indywidualnych S
rodków ochrony izolujących
od wpływu ww. czynników na organizm
człowieka.
17. Wymuszona pozycja Prace konserwacyjne związane R
rednia Prawdopodobne R
rednie  PrzemiennoS
ć wykonywania pracy w wymu-
ciała, statyczne obciąże- z utrzymaniem kotła w spraw- dopuszczalne szonej pozycji z innymi rodzajami prac (właS
-
nie układu mięS
niowo- noS
ci (prace w ograniczonych ciwa organizacja pracy). Obowiązek stoso-
-szkieletowego. przestrzeniach, prace w wymu- wania przerw w pracy. Praca w zespołach.
szonej, nienaturalnej pozycji).
18. Obciążenie nerwowo- Prace związane z usuwaniem R
rednie Prawdopodobne R
rednie  Odpowiednia organizacja całego procesu
-psychiczne (obciążenie awarii kotła. dopuszczalne pracy. WłaS
ciwy podział obowiązków po-
emocjonalne). między poszczególnych pracowników
uwzględniający, m.in. ich predyspozycje.
Praca w zespołach.
19. Czynniki biologiczne  Grzyby, bakterie. R
rednia Mało Małe Obowiązek stosowania rękawic ochronnych
mikroorganizmy. prawdopodobne i masek ochronnych.
Uwagi: Brak lub niestosowanie zabezpieczeń powoduje podwyższenie kategorii ryzyka, tzn. zwiększa prawdopodobień- Zatwierdził:
stwo zaistnienia wypadku, choroby.
WZÓR
Rozdział 5/2.H.3.
15
Rozdział 5/2.H.3. WZÓR
16