Teoria

Basila Bernsteina

Teoria wyrosła z poszukiwania przyczyn niepowodzeń szkolnych młodzieży brytyjskiej wywodzącej się
z klasy robotniczej (robotnicy niewykwalifikowani) i średniej, które hamują awans kulturalny i
materialny licznych warstw i opóźniają proces demokratyzacji społeczeństwa.

Przyczyny: różnice majątkowe rodziców, charakter ich pracy, ilość czasu poświęcanego dzieciom,
metody wychowawcze, język.

Nabycie określonego systemu mowy wiąże się z przyjęciem pewnej hierarchii wartości sposobów
postrzegania, klasyfikowania i odczuwania świata.

Klasyfikacja systemów mowy:



język formalny – kod rozwinięty;



język publiczny – kod ograniczony, przyczyna niepowodzeń szkolnych.

CHARAKTERYSTYKA CZŁONKÓW KLAS BADANYCH

KLASA ŚREDNIA

KLASA ROBOTNICZA

uwrażliwieni na całą strukturę przedmiotów, widzą i
reagują na rzeczy, potrafią zestawić je w relacji z
innymi, rozumieją zależności przestrzenne, czasowe i
przyczynowe między obiektami i zdarzeniami

Postrzega jedynie oderwane przedmioty, nie tworzy
związków przyczynowych między obiektami

racjonalny sposób wychowania dzieci, zachowania
podporządkowane celom długofalowym, dzieci mają
jasno określony cel życiowy

Brak zdefiniowanych celów długofalowych, rolę
decydującą odgrywa teraźniejszość

stabilny system nagród i kar

System kar i nagród niestabilny i niekonsekwentny

przedmioty z otoczenia dziecko rozpatruje jako środki
do osiągania celów, każdy przedmiot może prowadzić
do zaspokojenia danego celu – spostrzegawczość,
ciekawość, świadomość ogólnego uporządkowania
rzeczywistości, przyswajanie skomplikowanych pojęć
abstrakcyjnych

Słabo

rozwinięte

poznawcze

i

emocjonalne

zróżnicowanie świata

Na wytworzenie tych różnic mają wpływ akty językowej komunikacji, które przekazują doświadczenia
i postawy rodziców, wpajając dzieciom wzory zachowań.

CHARAKTERYSTYKA JĘZYKOWA KLAS BADANYCH

KLASA ŚREDNIA

KLASA ROBOTNICZA

brak bezpośredniego wyrażania uczuć

bezpośrednie wyrażanie uczuć

środki językowe logiczne, nieemocjonalne

pozajęzykowe,

paralingwistyczne

elementy

wypowiedzi: siła głosu, ton, gesty, mimika

język bogaty w osobiste i indywidualne określenia,
słowa są uporządkowane

język nie pozwala na indywidualizację uczuć, bo
stosowane są wyrazy i zwroty powszechne w wielu
sytuacjach

język wskazuje na subiektywne intencje jednostki,
wyodrębniając ją tym samym od pozostałych ludzi

system nie wyraża subiektywnych intencji ani
odrębności poglądów, ale wspólność i jednolitość
doświadczeń w obrębie całej grupy

PORÓWNANIE

KOD OGRANICZONY (KLASA ROBOTNICZA)

KOD ROZWINIĘTY (KLASA ŚREDNIA)

Tworzy się w małych grupach mających wspólne
doświadczenia, przebywających razem i dobrze się
znających

Tworzy się w specyficznych warunkach społecznych

Krótkie, proste gramatycznie, często niedokończone
zdania, uboga konstrukcja składniowa, proste i
powtarzające się spójniki

Porządek syntaktyczny, różnorodność spójników,
konstrukcje gramatycznie skomplikowane

Sztywne i ograniczone użycie przysłówków i
przymiotników

Bogactwo określeń

Częste używanie krótkich rozkazów w formie
ostatecznego argumentu

Określenia ekspresyjne nie przekazują znaczeń

Częste formułowanie stwierdzeń w formie pytania,
które mają ustanowić uczuciową wzajemność i
zrozumienie

Rzadkie używanie zaimków nieosobowych jako
podmiotu – wskaźnik obiektywnego stosunku do
własnych doświadczeń

Liczne formy bezosobowe

Jest to język znaczenia ukrytego, używa się symboli
konkretnych, namacalnych, ocena indywidualna
nadawcy jest ukryta – solidarność grupowa

Znaczenia

przekazywane

poprzez

logiczne

uporządkowanie