asystent operatora dzwieku 313[06] z1 02 u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Dariusz Kowalczyk
Małgorzata Kowalczyk

Konfigurowanie i obsługiwanie studyjnego sprzętu
dźwiękowego 313[06].Z1.02

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Paweł Pirosz
mgr inż. Marcin Makowski

Opracowanie redakcyjne:
mgr Małgorzata Kowalczyk

Konsultacja:
mgr inż. Joanna Stępień

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 313[06].Z1.02
,,Konfigurowanie i obsługiwanie studyjnego sprzętu dźwiękowego”, zawartego w
modułowym programie nauczania dla zawodu asystent operatora dźwięku.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Elementy toru fonicznego w konsolecie mikserskiej

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Mikrofony, zasada działania, zastosowania

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Podstawowe urządzenia peryferyjne. Studyjne monitory odsłuchowe

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Urządzenia odtwarzające i nagrywające

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Komputerowe techniki obróbki dźwięku

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6. Technika nagrywania i dobór urządzeń

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w rozwijaniu umiejętności konfigurowania i obsługiwania

studyjnego sprzętu dźwiękowego.

Poradnik zawiera:

Wymagania wstępne, czyli wykaz umiejętności i wiedzy, które powinieneś mieć
opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

Cele kształcenia tej jednostki modułowej.

Materiał nauczania, który umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania
ć

wiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Szczególnie istotnymi treściami są zagadnienia

związane z budową i działaniem organów słuchowych człowieka, z rozchodzeniem się
dźwięku, o reagowaniu dźwięku na napotkane bariery. Poznanie zasad izolacji i akustyki
pomieszczeń oraz ocenianie i dobieranie odpowiednich materiałów do adaptacji
akustycznych pozwoli na zdobycie umiejętności prawidłowego określania właściwości
akustycznych pomieszczeń. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną literaturę oraz
inne źródła informacji.

Pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczeń.

wiczenia, które zawierają wykaz materiałów i sprzętu, pomocnych w ich realizacji.

Sprawdzian postępów.
Wykonując sprawdzian postępów powinieneś odpowiadać na pytania w nim zawarte.

Prawidłowe odpowiedzi oznaczają, że opanowałeś materiał rozdziału.
7.

Sprawdzian osiągnięć dotyczący poziomu opanowania materiału nauczania całej
jednostki modułowej wraz z instrukcją i kartą odpowiedzi.

Wykaz literatury.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, wówczas poproś

nauczyciela o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz określoną
czynność. Po zrealizowaniu materiału spróbuj rozwiązać sprawdzian z zakresu jednostki
modułowej.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny

pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.
Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

313[06].Z1.01

Charakteryzowanie studyjnych

urządzeń dźwiękowych

313[06].Z1.02

Konfigurowanie

i obsługiwanie studyjnego sprzętu

dźwiękowego

313[06].Z1

Technika studyjna

313[06].Z1.03

Łączenie urządzeń toru fonicznego

i wizyjnego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu akustyki,

−

rozróżniać elementy w schematach blokowych urządzeń,

−

czytać schematy blokowe urządzeń elektronicznych,

−

obsługiwać komputer,

−

obsługiwać urządzenia audio powszechnego użytku,

−

stosować przepisy BHP przy obsłudze urządzeń elektrycznych.
Ponadto powinieneś posiadać:

−

badania laryngologiczne dopuszczające do pracy w charakterze akustyka – wskazany
audiogram.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś, umieć:

−

rozróżnić urządzenia dźwiękowe, wyjaśnić zasady działania i użytkowania urządzeń
dźwiękowych, stosowanych w produkcji filmowej,

telewizyjnej, radiowej, teatralnej,

fonograficznej i estradowej.

−

określić przeznaczenie i zastosowanie urządzeń dźwiękowych,

−

określić czynności związane z przygotowaniem do pracy urządzeń nagrywających,

−

zamontować mikrofon na tyczce i boomie,

−

dokonać nagrania za pomocą mikrofonów bezprzewodowych i mikroportów,

−

skopiować materiały dźwiękowe na różne nośniki danych,

−

opisać nagrany materiał dźwiękowy,

−

dokonać nagrania głosu z obrazem i bez obrazu,

−

dokonać nagrania efektów dźwiękowych z obrazem i bez obrazu,

−

dokonać nagrania na sprzęcie przenośnym, z obrazem i bez obrazu,

−

dokonać nagrania muzyki z obrazem i bez,

−

dokonać zgrania wielośladowego z obrazem i bez obrazu,

−

dokonać konfiguracji i obsługi sprzętu studyjnego,

−

przygotować do pracy sprzęt dźwiękowy,

−

wykonać próby i testy sprzętu dźwiękowego,

−

ocenić sprawność sprzętu dźwiękowego,

−

dokonać naprawy i konserwacji sprzętu dźwiękowego,

−

dokonać archiwizacji materiałów nagranych na różne nośniki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Elementy toru fonicznego w konsolecie mikserskiej

4.1.1. Materiał nauczania

Rozwój elektroniki i techniki komputerowe spowodowały duży postęp techniczny

w rejestracji dźwięku i jego kształtowaniu lub ulepszaniu. Obecnie rejestratory cyfrowe
prawie całkowicie wyparły analogowe głównie z kilku powodów. Głównym z nich jest
zdolność obróbki dźwięku bez utraty jakości, co przy kilkukrotnym kopiowaniu sygnału
analogowego było nie do uniknięcia. Technologia cyfrowa zapewnia większe możliwości
edycyjne i miniaturyzację urządzeń. O ile zmieniła się technika to technologia i sam przebieg
rejestracji czy realizacji dźwięku niewiele się zmienił. Głównym narzędziem pracy realizatora
jest konsoleta mikserska i przede wszystkim jego uszy, gdyż należy pamiętać że rejestracja
lub realizacja dźwięku w dużej mierze pozostaje w sferze sztuki.

Podstawowy podział konsolet mikserskich wynika z ich zastosowania. Dzielą się na

konsolety studyjne, estradowe, monitorowe, radiowe i telewizyjne. Różnią się liczbą wejść
i wyjść, modułami korekcji barwy, i możliwością konfiguracji. Nic nie stoi na przeszkodzie
w używaniu konsolety studyjnej przy realizacji koncertu jak i użyciu konsolety estradowej
w studiu, ale może na tym ucierpieć ergonomia pracy.

Główną funkcją konsolety jest połączenie sygnałów z kilku wejść, wyprowadzenie ich na

odpowiednie wyjścia jednocześnie zapewniając kształtowanie brzmienia poszczególnych
ś

cieżek, a także dodawanie różnych efektów. Do tego celu służą regulatory i przełączniki

w każdym torze konsolety. Dla prawidłowej realizacji dźwięku konieczne jest zapoznanie się
z funkcją wszystkich regulatorów, przełączników i gniazd. Zasadniczo elementy regulacyjne
możemy podzielić na kontrolujące poziom sygnału, kształtujące jego charakterystykę
częstotliwościową, czyli inaczej mówiąc jego barwę i odpowiadające za poziom sygnału
wysyłanego do innych urządzeń. O ile elementy regulacyjne odpowiedzialne za poziom
sygnału są w większości modeli konsolet stałe, to te które odpowiadają za kształtowanie
barwy, czy wysyłanie sygnału do innych urządzeń są różne i zależą od klasy konsolety.

Na rysunku 1 przedstawiony jest tor sygnałowy jednego kanału typowej konsolety.

Wyjście sygnału DIRECT (1) w zależności od potrzeb może być przed potencjometrem
głównym (29) lub po nim. Sygnał po potencjometrze głównym może służyć np. do
podłączenia urządzenia rejestrującego. Przełączanie sygnału realizowane jest przełącznikiem
DIR/PRE (14). Wejścia mikrofonowe MIC (2) i liniowe LINE (3) dostarczają sygnał
z urządzeń zewnętrznych (mikrofony, instrumenty klawiszowe, urządzenia odtwarzające itp.)
do zmiksowania. Do ustawienia poziomu wejściowego sygnału z gniazd MIC i LINE służy
potencjometr GAIN (5). Wejście-wyjście INS (4) służy do podłączenia w tor sygnałowy
urządzeń zewnętrznych. Włączenie wtyku w to gniazdo powoduje rozwarcie sygnału tak, że
jego powrót do kanału jest możliwy tylko poprzez podłączone urządzenie zewnętrzne.
Włącznik filtru górnoprzepustowego 100Hz (6) służy do odcięcia zakłóceń np. z sieci
zasilającej gdyby pojawiły się w dostarczonym sygnale. Sekcja z potencjometrami od 7 do 12
służy do ustawienia charakterystyki częstotliwościowej sygnału czyli inaczej mówiąc barwy
dźwięku. W tym konkretnym przykładzie część odpowiedzialna za regulację średniej
częstotliwości jest podzielona na częstotliwości wyższe średnie i niższe średnie. Dodatkowe
dwa potencjometry (8 i 10) służą do wyboru regulowanej częstotliwości. Taki sposób nosi
nazwę regulacji parametrycznej. Sekcję regulacji barwy dźwięku nazywamy Equalizerem.
Przełącznik EQ (13) służy do ominięcia w razie potrzeby całej sekcji Equalizera.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. Wyjście DIRECT.

2. Wejście mikrofonowe symetryczne.

3. Wejście liniowe asymetryczne.

4. Wejście-wyjście INSERT.
5. Potencjometr GAIN.
6. Włącznik filtru górnoprzepustowego 100Hz.

7. Potencjometr regulacji wysokiej częstotliwości pasma akustycznego.

8. Potencjometr wyboru częstotliwości.
9. Potencjometr średniej wyższej częstotliwości pasma akustycznego.

10. Regulator wyboru częstotliwości.
11. Potencjometr średniej niższej częstotliwości pasma akustycznego.

12. Regulator niskiej częstotliwości pasma akustycznego.
13. Przełącznik omijający sekcję regulacji częstotliwości.
14. Przełącznik sygnału DIRECT przed lub po potencjometrze głównym.
15. Potencjometr poziomu wyjścia AUX1.
16. Potencjometr poziomu wyjścia AUX2.
17. Przełącznik sygnału PRE.
18. Potencjometr poziomu wyjścia AUX3.
19. Potencjometr poziomu wyjścia AUX4.

20. Przełącznik sygnału PRE.
21. Potencjometr poziomu wyjścia AUX5.
22. Potencjometr poziomu wyjścia AUX6.

23. Potencjometr pozycjonujący sygnał w panoramie stereo.

24. Przełącznik MUTE

25. Przełącznik pozycjonujący sygnał w środku panoramy stereo.
26. Przełącznik wysyłający sygnał bezpośrednio do potencjometrów sumy.
27. Przełącznik wysyłający sygnał do podgrup 1-2.
28. Przełącznik wysyłający sygnał do podgrup 3-4.

29. Potencjometr poziomu sygnału.

30. Dioda LED sygnalizująca przesterowanie sygnału.
31. Przełącznik PFL podsłuchu sygnału przed potencjometrem poziomu.

Rys. 1. Tor konsolety mikserskiej [15]

Potencjometry następnej sekcji (15, 16, 18, 19, 21, 22) służą do regulacji poziomu sygnału na
wyjściach AUX (od 1 do 6). Przełączniki PRE (17, 20) po załączeniu podają sygnał

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

z pominięciem potencjometru poziomu sygnału (29). Wyjścia AUX 5 i 6 podają sygnał
zawsze po potencjometrze poziomu (29). Potencjometr PAN (23) służy do lokalizacji sygnału
w panoramie stereo. Przełącznik MUTE (24) służy do całkowitego wyciszenia sygnału, ale
nie odcina go na wyjściu DIRECT (1). Przełącznik C (25) przełącza sygnał za
potencjometrem poziomu sygnału (29) i powoduje pominięcie potencjometru PAN. Podaje on
sygnał bezpośrednio do wyjścia C (MONO). Przełącznik MIX (26) wysyła sygnał
bezpośrednio do potencjometrów sumy stereo. Przełączniki 1-2 i 3-4 wysyłają sygnał do
podgrup od 1 do 4. Możliwe jest wysłanie sygnału tylko do jednej podgrupy poprzez
ustawienie potencjometru PAN w jednym ze skrajnych położeń. Jeżeli włączone są wszystkie
przełączniki MIX, 1-2 i 3-4 (26, 27, 28) to sygnał podawany jest jednocześnie do wszystkich
podgrup i sumy stereo. Dioda PK (skrót z języka angielskiego - peak) sygnalizuje zbyt wysoki
poziom sygnału i możliwość jego przesterowania, a co za tym idzie zniekształcenia. Jest
włączona w tor przed potencjometrem poziomu sygnału (29), a za equalizerem. Przełącznik
PFL (skrót z języka angielskiego - pre fade listening) (31) wysyła sygnał sprzed
potencjometru poziomu (29) do gniazda słuchawek i linijkowych mierników poziomu
sygnału. Potencjometr (29) ustala poziom końcowy poziom sygnału, który jest wysyłany do
sumy stereo i/lub podgrup.

Inne modele konsolet mogą posiadać dodatkowe szyny i elementy regulacyjne np.

osobny tor FX lub EFF do urządzeń efektowych lub przełącznik SOLO wyciszający
wszystkie tory, a pozostawiający jeden wybrany. Mogą różnić się ilością szyn AUX,
możliwościami konfiguracyjnymi podgrup, jak i modułem equalizera.

4.1.2 Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń

Jakie gniazda wejściowe posiada konsoleta mikserska?

Do czego służy potencjometr GAIN?

Co to jest equalizer?

Do czego służy potencjometr PAN?

Jakie zadanie spełnia przełącznik MUTE?

Co sygnalizuje dioda PK?

Jakie zadanie spełnia przełącznik PFL?

Do czego służy gniazdo INS?

Czym się charakteryzuje equalizer parametryczny?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wskaż i opisz wszystkie elementy toru fonicznego w konsolecie mikserskiej łącznie

z gniazdami wejściowymi i wyjściowymi.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zorganizować stanowisko pracy,

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzenia,

dokonać analizy schematu blokowego urządzenia,

wskazać elementy odpowiedzialne za poszczególne funkcje w torze fonicznym,

scharakteryzować każdy element regulacyjny konsolety mikserskiej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

konsoleta mikserska,

−

instrukcja obsługi konsolety mikserskiej,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Sprawdź działanie konsolety mikserskiej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zorganizować stanowisko pracy,

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń,

podłączyć do konsolety dwa odtwarzacze CD Audio,

ustawić parametry sygnału audio dla pierwszego odtwarzacza,

ustawić parametry sygnału audio dla drugiego odtwarzacza,

włączyć odtwarzanie nagranego głosu z pierwszego odtwarzacza CD Audio,

włączyć odtwarzanie muzyki ilustracyjnej z drugiego odtwarzacza CD Audio,

posługując się regulatorami poziomu dźwięku w kanałach konsolety ustawić dobrą
proporcję głośności pomiędzy nagraną muzyką a głosem,

10)

oceń prawidłowość ustawień poprzez odsłuchanie zsumowanych sygnałów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

konsoleta mikserska,

−

dwa odtwarzacze CD Audio,

−

płyta CD Audio z nagranym głosem lektora,

−

płyta z nagraną muzyką ilustracyjną,

−

przewody połączeniowe,

−

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane – aktywne, bliskiego pola).

Ćwiczenie 3

Zbadaj działanie regulatorów torów fonicznych konsolety mikserskiej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zorganizować stanowisko pracy,

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń,

zapoznać się ze schematem blokowym konsolety mikserskiej,

podłączyć do konsolety mikserskiej odtwarzacz CD Audio,

włączyć odtwarzanie muzyki z płyty CD Audio,

zbadać działanie przełączników wysyłających sygnał do podgrup i bezpośrednio do sumy
stereo,

zbadać działanie torów AUX i przełączników PRE, poprzez podłączenie studyjnych
monitorów odsłuchowych do wyjść tych torów,

zbadać działanie przełączników PFL poprzez odsłuch sygnału za pomocą słuchawek.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

schemat blokowy konsolety mikserskiej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

instrukcja obsługi konsolety,

−

konsoleta mikserska.

−

odtwarzacz CD Audio,

−

płyta CD Audio z nagraniem muzycznym,

−

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane – aktywne, bliskiego pola),

−

słuchawki,

−

przewody połączeniowe.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

odczytać ze schematu blokowego umiejscowienie przełączników?

□

wskazać drogę sygnału na schemacie blokowym?

□

opisać wpływ sekcji equalizera na sygnał?

□

wskazać gniazda do podłączenia urządzeń?

□

zmierzyć poziom sygnału w torze konsolety?

□

wysłać sygnał z toru do podgrup i sumy?

□

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Mikrofony - zasada działania, zastosowania

4.2.1. Materiał nauczania

Dźwięk jest zjawiskiem falowym i słyszymy go, ponieważ nasze uszy są swojego rodzaju

przetwornikiem akustycznym zamieniającym fale dźwiękowe w sygnał elektryczny
docierający do naszego mózgu. Człowiek słyszy dźwięki w paśmie od 16Hz do 20kHz lecz
istnieją również indywidualne predyspozycje zawężające to pasmo, jak również z wiekiem
powstaje ograniczenie słyszenia w górnym zakresie częstotliwości.

Mikrofon jest przetwornikiem akustycznym zamieniającym fale akustyczne na sygnały

elektryczne. Jest także w przeważającej większości pierwszym elementem w torze
akustycznym przy nagraniach studyjnych, jak i nagłośnieniach estradowych. To jego
parametry w głównej mierze decydują o jakości nagrania. Podstawowy podział mikrofonów
determinuje zasada ich działania. Wyróżniamy dwie kategorie mikrofonów: dynamiczne
i pojemnościowe. W mikrofonie dynamicznym elementem zmieniającym fale akustyczne
w impulsy elektryczne jest membrana z cewką poruszającą się w polu magnetycznym.
Mikrofony dynamiczne nie wymagają osobnego zasilania. W mikrofonie pojemnościowym
elementem roboczym jest kondensator zmieniający swoją pojemność w zależności od
ciśnienia fali akustycznej na niego działającej. Mikrofony te wymagają osobnego zasilania
baterią lub z konsolety mikserskiej tzw. napięciem fantomowym, równym 48V prądu stałego.
Włączanie napięcia w zależności od konsolety może być albo osobno w poszczególnych
kanałach, albo jeden przełącznik włącza napięcie we wszystkich kanałach.

Mikrofony dynamiczne mają bardzo szerokie zastosowanie zarówno w studiach

nagraniowych jak i w nagłośnieniach estradowych. O ich popularności decyduje także ich
stosunkowo niska cena. Mikrofony dynamiczne w zależności od ich parametrów
i przenoszonego pasma akustycznego, dzielą się na wokalowe i do nagłośnienia
instrumentów. Mikrofony instrumentalne mają tak kształtowane przez producentów
charakterystyki częstotliwościowe, aby jak najlepiej współpracowały z poszczególnymi
rodzajami instrumentów. Innego mikrofonu użyjemy do nagrania instrumentów dętych,
a innego do perkusyjnych.

Mikrofony pojemnościowe mają zastosowanie głównie w studiach nagraniowych. Ich

charakterystyka i duża czułość predysponuje je do nagrań wokali i instrumentów
akustycznych. W tej kategorii mieszczą się też mikrofony lampowe, jednak ich ceny są
bardzo wysokie.

Rys. 2. Dynamiczny mikrofon wokalowy Shure Beta 58A [4]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 3. Komplet dynamicznych mikrofonów instrumentalnych do perkusji Shure DMK57-52 Drum Mic Kit [4]

Rys. 4. Mikrofon lampowy Neumann M 147 Tube [12]

Rys. 5. Studyjne mikrofony pojemnościowe Shure [4]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 6. Cyfrowy bezprzewodowy zestaw z mikrofonem doręcznym i nadajnikiem indywidualnym tzw. bodypack

firmy Shure [4]

Rys. 7. Nagłowny mikrofon pojemnościowy Shure PG30TQG [4]

Rys. 8. Mikrofon pojemnościowy typu lavalier Shure PG185 [4]

Każdy

model

mikrofonu

posiada

załączoną

przez

producenta

metryczkę

z charakterystyką częstotliwościową i kierunkową. Znajomość tych parametrów pomaga
w określeniu przydatności danego modelu mikrofonu do różnych zastosowań. Podstawowe
charakterystyki kierunkowe mikrofonów to: dookólna (ang. omni-directional), nerkowa
(ang. cardioid), supernerkowa (ang. supercardioid), ósemkowa (ang. figure eight).
Mikrofonów o charakterystyce dookólnej można użyć do nagrania chóru z orkiestrą.
Mikrofonu o charakterystyce superkardioidalnej używany jest najczęściej w warunkach
estradowych, aby wyeliminować niechciane dźwięki zakłócające pochodzące z odsłuchów
estradowych lub by wyeliminować szkodliwe sprzężenia. Niektóre modele mikrofonów
pojemnościowych mają możliwość wyboru charakterystyki kierunkowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 9. Charakterystyka kierunkowa (kardioidalna) mikrofonu Shure Beta 58A z metryczki dołączanej przez

producenta [4]

W studiach nagraniowych bardzo rzadko stosuje się mikrofony bezprzewodowe,

ponieważ między mikrofonem a konsoletą mikserską znajduje się dodatkowo tor transmisyjny
mogący wprowadzić dodatkowe szumy lub zniekształcenia. W studiach telewizyjnych
stosowane są najczęściej mikrofony typu lavalier. Można je mocować za pomocą specjalnych
klipsów do odzieży lub też przy pomocy przezroczystego plastra do policzka. Ten ostatni
sposób jest popularny w produkcjach teatralnych i estradowych. W studiach telewizyjnych
coraz rzadziej stosowane są boomy i tyczki, gdyż wyparły je mikrofony bezprzewodowe.
Do nagrań dźwięku „zza kadru” lub pracy dziennikarskiej stosuje się mikrofony typu Shotgun
mocowane do tyczki mikrofonowej. Mikrofony typu Shotgun doskonale nadają się również
do mocowania na kamerach reporterskich. Charakteryzują się dużą czułością i szeroką, równą
charakterystyką częstotliwościową. W większości są to mikrofony pojemnościowe.

Rys. 10. Mikrofon typu Shotgun NTG-1 firmy RØDE [5]

Rys. 11. Tyczka mikrofonowa RØDE BoomPole. Długość regulowana od

84 centymetrów do 3 metrów [5]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Do obsługi mikrofonów używa się akcesoriów wytwarzanych przez producentów

mikrofonów, jak i przez firmy niezależne. Są to uchwyty mikrofonowe, osłony
przeciwwietrzne, statywy. Typowy gwint do mocowania uchwytu do statywu to 3/8 cala,
rzadziej 5/8 cala.

Rys. 12. Typowy uchwyt mikrofonowy [4]

Rys. 13. Uchwyt mikrofonowy przeciwwstrząsowy [4]

Rys. 14. Uchwyt mikrofonowy antywibracyjny [4]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 15. Osłona przeciwwietrzna [4]

Rys. 16. Statyw mikrofonowy [4]

Do podłączenia mikrofonów stosujemy przewody z wtykami XLR (można się spotkać

z nazwą Canon). Podają na konsoletę sygnał symetryczny, to znaczy, że dwie żyły przesyłają
sygnał, a trzecia jest masą.

Rys. 17. Przewód symetryczny z wtykami XLR [15]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jaki jest podstawowy podział mikrofonów ze względu na sposób działania?

Jakim rodzajem napięcia z konsolety są zasilane mikrofony pojemnościowe?

Napięciem o jakiej wartości są zasilane mikrofony pojemnościowe z konsolety?

Jakie jest pasmo częstotliwości słyszane przez człowieka?

Jakie mają zastosowanie mikrofony typu shotgun?

Do jakich nagrań preferowane są mikrofony pojemnościowe?

Jak mocujemy mikrofony typu lavalier?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ zastosowania poszczególnych modeli mikrofonów w zależności od ich budowy

i charakterystyki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,

odszukać w opisach i zaleceniach producentów charakterystyki i przeznaczenie podanych
modeli mikrofonów,

wskazać model najbardziej odpowiedni do określonego zastosowania,

uzasadnić wybór mikrofonu jakiego dokonałeś,

wyjaśnić różnicę w działaniu mikrofonu o charakterystyce kardioidalnej i dookólnej,

wskazać sposoby zasilania mikrofonów pojemnościowych,

opisać elementy regulacyjne odbiornika mikrofonu bezprzewodowego i sposób jego
podłączenia do konsolety mikserskiej,

opisać sposoby mocowania mikrofonów typu lavalier.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcje i zalecenia producentów mikrofonów,

−

mikrofon.

Ćwiczenie 2

Zbadaj działanie doręcznego mikrofonu pojemnościowego i mikrofonu lavalier.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zorganizować stanowisko pracy,

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń,

podłączyć studyjne monitory odsłuchowe do konsolety mikserskiej,

podłączyć doręczny mikrofon pojemnościowy do konsolety,

włączyć zasilanie phantom dla mikrofonu pojemnościowego,

zbadać wpływ odległości ust od kapsuły mikrofonu na barwę i poziom głosu,

podłączyć odbiornik zestawu mikrofonu bezprzewodowego do konsolety,

zamocować mikrofon lavalier do odzieży,

10)

zbadać wpływ odległości ust od główki mikrofonu lavalier na poziom i barwę głosu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja doręcznego mikrofonu pojemnościowego,

−

instrukcja zestawu mikrofonu bezprzewodowego,

−

konsoleta mikserska,

−

doręczny mikrofon pojemnościowy,

−

zestaw mikrofonu bezprzewodowego,

−

mikrofon lavalier,

−

przewody połączeniowe

−

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane – aktywne, bliskiego pola).

Ćwiczenie 3

Zastosuj komplet dynamicznych mikrofonów instrumentalnych do perkusji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zorganizować stanowisko pracy,

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń,

zamocować zestaw mikrofonów do perkusji,

podłączyć mikrofony do konsolety mikserskiej,

podłączyć studyjne monitory odsłuchowe do konsolety mikserskiej,

skonfigurować tory foniczne konsolety mikserskiej z podłączonymi mikrofonami,

ocenić poprzez odsłuch prawidłowość rozmieszczenia mikrofonów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja obsługi zestawu mikrofonów do nagłośnienia perkusji,

−

konsoleta mikserska,

−

komplet mikrofonów do nagłośnienia perkusji,

−

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane – aktywne, bliskiego pola),

−

zestaw perkusyjny,

−

przewody połączeniowe.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

podłączyć odbiornik mikrofonu bezprzewodowego do konsolety?

□

włączyć zasilanie mikrofonu pojemnościowego w konsolecie?

□

zamocować mikrofon typu lavalier?

□

posługiwać się tyczką mikrofonową?

□

wskazać w metryczce mikrofonu jego charakterystykę?

□

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Podstawowe urządzenia peryferyjne. Studyjne monitory

odsłuchowe

4.3.1. Materiał nauczania

Do osiągnięcia najlepszego efektu przy nagraniach studyjnych lub estradowych stosuje

się urządzenia poprawiające brzmienie głosu lub muzyki. Można je podzielić na urządzenia
włączane w szereg toru akustycznego, modyfikujące dźwięk bezpośrednio i generujące
dodatki do dźwięku podstawowego. Do urządzeń włączanych w szereg zalicza się equalizery,
kompresory, bramki szumowe oraz excitery. Do działających równolegle zaliczamy
wszelkiego rodzaju urządzenia efektowe.

Bramka szumowa w swojej podstawowej roli służy do eliminowania sygnałów poniżej

zadanego poziomu. Daje w ten sposób możliwość eliminacji niechcianych szumów czy
przydźwięku. Poziom sygnału, przy którym bramka go blokuje i poziom, przy którym go
przepuszcza jest regulowany. Innym zastosowaniem bramki szumowej może być wycięcie
niepotrzebnego dźwięku pedału stopy dużego bębna w perkusji. Wykorzystuje się w ten
sposób różnicę w poziomie sygnału pożądanego od zakłócającego. Bramkę szumową można
włączyć w jeden kanał konsolety, w podgrupę (korzystamy wtedy z gniazd INSERT) lub na
wyjściu głównych sum. Niektóre konsolety mogą posiadać wbudowane w kanały bramki
szumowe.

Equalizer (korektor graficzny) jest urządzeniem modyfikującym barwę dźwięku. Składa

się z regulowanych filtrów zwiększających lub zmniejszających poziom poszczególnych
częstotliwości akustycznych. Obecnie standardem są 31 punktowe (1/3 oktawy, czyli
3 regulatory na oktawę). Używamy go do precyzyjnego ustawienia barwy dźwięku,
zniwelowania szkodliwych częstotliwości lub wyeliminowania zjawiska zwanego
akustycznym sprzężeniem zwrotnym. Equalizer możemy włączyć w jeden kanał konsolety
modyfikując tylko ten jeden tor. Włączamy go wtedy w gniazdo INSERT. Aby skorygować
sumę wszystkich kanałów włączamy go pomiędzy konsoletę a wzmacniacze mocy.

Kompresor wyrównuje poziomy sygnału do zadanej wartości. Ma możliwość ustawienia

kilku parametrów. TRESHOLD ustawia poziom sygnału, którego przekroczenie powoduje
redukcję wzmocnienia Kompresję sygnału). RATIO ustala stopień kompresji. Parametr
ATTACK ustala czas reakcji kompresora na przekroczenie ustawionego poziomu przez
sygnał, a RELASE czas powrotu do wzmacniania sygnału po jego spadku poniżej progu
ustalonego regulatorem TRESHOLD. Najprościej mówiąc kompresor „pilnuje” poziomu
sygnału. Jest możliwe takie ustawienie parametrów pracy kompresora, aby wzmacniał słabszy
sygnał i obniżał zbyt mocny. Kompresora można użyć w jednym kanale konsolety
mikserskiej podłączając go do gniazda INSERT. Podłączony w podgrupie będzie działał na
wszystkie sygnały wysyłane z podgrupy np. sygnały z kilku mikrofonów. Najrzadziej jest
stosowany na wyjściu sumy stereofonicznej konsolety. Niektóre konsolety mogą mieć
wbudowane kompresory w kanały.

Exciter ma za zadanie polepszenie właściwości odsłuchowych muzyki. Stosowany jest

głównie przy odtwarzaniu muzyki z pewnymi brakami w paśmie akustycznym lub źle
brzmiącej. Exciter zwany czasem Harmonizerem na podstawie oryginalnego sygnału dodaje
częstotliwości harmoniczne wzbogacające brzmienie muzyki. Exciter poprawia brzmienie
muzyki utrwalonej na nośnikach i nie stosuje się go do muzyki i wokalu na żywo. Można go
włączyć w pojedynczy tor w konsolecie poprzez gniazdo INSERT, w INSERT podgrupy lub
na wyjściu z sum stereofonicznych konsolety.

Urządzenie efektowe służy do wzbogacania brzmienia tak wokalu, jak i instrumentów

muzycznych. W urządzeniu zapisanych jest od kilkudziesięciu do kilkuset zdefiniowanych
efektów z możliwością ich modyfikacji lub tworzenia własnych. Do wokalu stosujemy efekt,
w celu jego „uszlachetnienia” i dodania naturalnego pogłosu. Czasem stosuje się efekt w celu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zniwelowania złej akustyki pomieszczenia. Część efektów, jak np. reverb, jest uniwersalna,
a część z nich ma zastosowanie tylko z instrumentami. O doborze efektu decyduje akustyk-
realizator polegając na własnym doświadczeniu i wrażeniu odsłuchowym. Nie ma gotowych
recept na dobre posługiwanie się urządzeniem efektowym. Dlatego realizator powinien
przeprowadzić wiele prób z konkretnym modelem urządzenia efektowego przed
zastosowaniem go w swojej pracy. Niektóre konsolety mają wbudowane urządzenie efektowe
i jego obsługa odbywa się z poziomu konsolety.

Do podłączenia urządzenia w szereg do kanału konsolety stosujemy przewody insertowe

najczęściej z wtykami Jack 6,3 mm. Większość urządzeń posiada przycisk BYPASS którego
włączenie powoduje, że staje się ono „przezroczyste” dla sygnału.

Rys. 18. Przewód insertowy z wtykami Jack 6,3 mm [15]

Do ustawienia prawidłowych parametrów dźwięku w czasie nagrania i oceny materiału

już nagranego służą studyjne monitory odsłuchowe. Do małych pomieszczeń studia
najbardziej odpowiednie są tzw. monitory bliskiego pola (near field) ustawiane blisko
realizatora dźwięku. W studiach używane są także monitory średniego pola i monitory
główne. Przy wybieraniu miejsca ustawienia monitorów należy wziąć pod uwagę równe
odległości od powierzchni płaskich (ścian i sufitu) i równą odległość od uszu realizatora.

Monitory

studyjne

charakteryzują

się

dużą

liniowością

charakterystyki

częstotliwościowej w całym paśmie. Powinny zapewniać odsłuch jak najbardziej neutralny,
bez preferowania lub tłumienia żadnej z częstotliwości. Zestaw może składać się ze
wzmacniacza monitorowego i samych monitorów lub może to być zestaw aktywny, czyli taki
w którym zintegrowano dedykowany wzmacniacz z samymi monitorami. To drugie
rozwiązanie wydaje się bardziej pożądane ze względu na brak niedopasowania na linii
wzmacniacz – monitor. Istnieją także monitory z dodatkowym głośnikiem basowym tzw.
subwooferem i monitory w standardzie 5.1 (subwoofer, głośnik centralny i cztery satelity).
Wymagają one jednak większej powierzchni studia i mają zastosowanie w pomieszczeniach
o neutralnej charakterystyce akustycznej. Słuchawki nie mogą zastąpić monitorów ze względu
na zbyt szeroką bazę stereofoniczną i gorsze przenoszenie tonów niskich. Nadają się
natomiast do odsłuchu kontrolnego. Przy używaniu słuchawek należy zwracać szczególną
uwagę na poziom dźwięku gdyż przy zbyt dużym jego poziomie można trwale uszkodzić
słuch.

Dobrym miejscem do podłączenia monitorów odsłuchowych jest gniazdo słuchawkowe

w konsolecie mikserskiej. Ten sposób podłączenia umożliwia nam odsłuchiwanie
pojedynczych śladów poprzez wykorzystanie przełącznika PFL w konsolecie, jak
i zmiksowanego już sygnału. Konsolety studyjne mogą być wyposażone w osobne wyjście do
podłączenia monitorów.

Rys. 19. Aktywne monitory studyjne firmy Tascam [6]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 20. Aktywne monitory studyjne z subwooferem firmy Studiopfile [7]

Rys. 21. Monitory studyjne 5.1 firmy Studiophile [7]

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

W jaki sposób podłączamy exciter do konsolety?

Do czego służy equalizer?

W jaki sposób podłączamy equalizer do konsolety?

W jaki sposób podłączamy urządzenie efektowe do konsolety?

Do czego służy kompresor?

Jakie jest zastosowanie bramki szumowej?

Jak jest zbudowany przewód insertowy?

Czym różnią się monitory aktywne od pasywnych?

Jaka jest zaleta monitorów bliskiego pola?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie fragmentu materiału nauczania z punktu 4.3 i instrukcji obsługi, określ

zastosowania i możliwe występowania w torze fonicznym następujących urządzeń:
1.

Kompresor

Exciter

Urządzenie efektowe

Equalizer

Bramka szumowa

Monitory studyjne

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zorganizować stanowisko pracy,

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń,

wskazać zastosowanie urządzeń,

podłączyć urządzenia do konsolety mikserskiej,

wskazać elementy regulacyjne mające wpływ na działanie urządzeń,

sprawdzić poprzez odsłuchanie prawidłowość podłączenia urządzeń.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kompresor,

−

exciter,

−

urządzenie efektowe,

−

equalizer,

−

konsoleta mikserska,

−

przewody połączeniowe,

−

odwarzacz CD,

−

płyta audio z muzyką i tekstem mówionym,

−

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane – aktywne, bliskiego pola),

Ćwiczenie 2

Zbadaj działanie excitera.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zorganizować stanowisko pracy,

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń,

podłączyć exciter do konsolety mikserskiej,

podłączyć do konsolety studyjne monitory odsłuchowe,

podłączyć do konsolety odtwarzacz CD Audio,

podczas odtwarzania różnych gatunków muzyki z płyty CD Audio posłużyć się
regulatorami excitera,

zbadać wpływ działania excitera na różne gatunki muzyki,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja obsługi excitera,

−

konsoleta mikserska,

−

exciter,

−

odtwarzacz CD Audio,

−

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane – aktywne, bliskiego pola),

−

płyta z różnymi gatunkami muzyki,

−

przewody połączeniowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

podłączyć i ustawić monitory odsłuchowe?

□

podłączyć do konsolety kompresor?

□

ustawić parametry pracy kompresora?

□

podłączyć do konsolety urządzenie efektowe?

□

ustawić poziomy sygnałów w konsolecie i urządzeniu efektowym?

□

włączyć equalizer w pojedynczy tor konsolety?

□

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Urządzenia odtwarzające i nagrywające

4.4.1. Materiał nauczania

Obecnie urządzenia odtwarzające są zdominowane przez technikę cyfrową. W studiach

nagraniowych używane są odtwarzacze CompactDisc, MiniDisc, magnetofony DAT,
komputery PC lub Mac wyposażone w profesjonalne karty dźwiękowe. Wypierają one
urządzenia analogowe zapewniając bardzo dobrą jakość dźwięku. Cyfrowe urządzenia
odtwarzające charakteryzuje duży współczynnik dynamiki, minimalne zniekształcenia i dużą
separację między kanałami stereofonicznymi. Każdy z tych odtwarzaczy używa innego
nośnika i standardu kompresji dźwięku.

Standard CD Audio opracowany wspólnie przez Philipsa i Sony wykorzystuje kodowanie

PCM (ang. Pulse Code Modulation) o częstotliwości próbkowania 44,1kHz z rozdzielczością
16 bitów. Nośnikiem jest płyta wykonana z poliwęglanu z cienką warstwą aluminium, na
którym informacje zapisane są na spiralnej ścieżce, za pomocą wgłębień i przerw między
nimi. Standardowa płyta CD Audio mieści 74 minuty nagrania. Maksymalna liczba utworów
wynosi 99, a minimalny czas pojedynczego wynosi 4 sekundy. Oprócz samego nagrania
zapisywane są także dane naprawcze do korekcji błędów, a sam zapis jest realizowany
z przeplotem danych. Standard CD Audio przewiduje możliwość zapisania na płycie
informacji o wykonawcy i tytułach utworów. Te informacje mogą odczytać i odtworzyć na
wyświetlaczu urządzenia z zaimplementowanym standardem CD Text. Techniczną
specyfikację płyty CD Audio określa tzw. Czerwona księga (ang. Red Book).

Rys. 22. Profesjonalny CD Player firmy Denon [9]

MiniDisc jest technologią opracowaną przez firmę Sony. Wykorzystuje kodowanie

ATRAC (ang. Adaptive Transform Acoustic Coding) i próbkowanie 44,1 kHz zmniejszając
jednak objętość strumienia danych pięciokrotnie w stosunku do CD Audio. Nośnikiem są
dyski podobne do dyskietek 3,5 cala występujące w dwóch odmianach: tłoczone z gotowymi
nagraniami, nie dające się kasować i ponownie nagrywać oraz czyste nośniki umożliwiające
wielokrotny zapis technologią magnetooptyczną. Dyskietki MiniDisc występują w odmianach
60, 74 i 80 minut. Urządzenia MiniDisc nie upowszechniły się masowo z powodu wysokich
kosztów nośnika i konkurencji ze strony nagrywarek CD/DVD.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 23. MiniDisc Recorder-Player firmy Tascam [6]

Magnetofony DAT są urządzeniami wykorzystującymi technologię cyfrową do zapisu

i odtwarzania. Nośnikiem jest taśma magnetyczna w kasecie o wielkości około połowy kasety
CC Audio. Zapis i odczyt odbywa się za pomocą ukośnie wirujących głowic podobnie jak
w standardzie VHS. Częstotliwości próbkowania i rozdzielczość bitowa to: 48kHz 16 bit,
44,1kHz 16 bit i 32kHz 12 bit. Na taśmie zapisywane są indeksy i kod czasowy. Wadą
magnetofonów DAT jest długi czas dostępu do nagrania i fizyczny kontakt głowicy z taśmą,
co przyczynia się do jej zużycia. Magnetofony DAT nie upowszechniły się na rynku urządzeń
amatorskich, ponieważ miały fabrycznie zablokowany standard kodowania 44,1kHz, z obawy
przed łatwym kopiowaniem płyt CD Audio. Urządzenia profesjonalne pozbawione są tej
blokady.

Rys. 24. Magnetofon DAT [8]

Opisane powyżej odtwarzacze występują na rynku w wersji amatorskiej i profesjonalnej.

Wersje profesjonalne wyposażone są dodatkowo w wejścia i wyjścia symetryczne
w standardzie XLR, cyfrowe wejścia i wyjścia SPDiF zarówno koaksjalne jak i optyczne.
Sama konstrukcja mechaniczna urządzeń gwarantuje długie i bezawaryjne użytkowanie.
Urządzenia

profesjonalne

posiadają

także

wysokiej

klasy

przetworniki

AC/CA

podwyższające parametry sygnału audio. Wyposażone są w uchwyty do mocowania
w systemie RACK.

Rejestratory audio wykorzystują zarówno technologię analogową (choć jest ona

technologią zanikającą) jak i technologię cyfrową. Rejestratory cyfrowe wykorzystują jako
medium karty pamięci, dyski twarde lub płyty CD-R/DVD-R.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 25. Recorder wykorzystujący karty Compact Flash firmy Marantz [9]

Rys. 26. Recorder Audio CD firmy Marantz [9]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 27. Recorder ADAT HD24XR, HD24 24-Track Hard Disk Recorder firmy Alesis [10]

Rys. 28. Recorder X-48 firmy Tascam [6]

Rejestratory analogowe wykorzystują standardową kasetę CC, zapisując na niej do

4 śladów. Mają zastosowanie jedynie w małych domowych studiach nagraniowych.
Umożliwiają wewnętrzne zmiksowanie i zgranie dwóch, lub trzech śladów na czwarty
i nagrywanie na uwolnionych ścieżkach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 29. Kasetowy recorder MF-P01 firmy Tascam [6]

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jaka jest częstotliwość próbkowania w standardzie CD Audio?

Jaka technologia zapisu jest stosowana w urządzeniach MiniDisc?

Jakich nośników używają rejestratory dźwięku?

Ile minut nagrania mieści się na standardowej płycie CD Audio?

Ile indeksów maksymalnie można użyć na płycie CD Audio?

W jaki sposób odbywa się zapis/odczyt w urządzeniach DAT?

Jakie są częstotliwości próbkowania w magnetofonach DAT?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj nagrania głosu z podkładem muzycznym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zorganizować stanowisko pracy,

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń,

prawidłowo połączyć urządzenia,

prawidłowo umocować mikrofon typu lavalier,

podłączyć do konsolety mikserskiej odbiornik mikrofonu bezprzewodowego,

zamocować mikrofon na tyczce mikrofonowej,

ustalić poziomy dźwięku używając regulatorów konsolety mikserskiej,

ustalić prawidłową barwę głosu używając odpowiedniej sekcji konsolety mikserskiej,

10)

dokonać nagrania za pomocą mikrofonu bezprzewodowego w sposób zapewniający
najbardziej naturalne brzmienia głosu z odpowiednim poziomem podkładu muzycznego.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

konsoleta mikserska,

−

mikrofon ze statywem,

−

mikrofon bezprzewodowy typu Lavalier,

−

mikrofon bezprzewodowy doręczny,

−

odtwarzacz CD,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

rekorder MiniDisc,

−

przewody połączeniowe,

−

instrukcja obsługi do rekordera MiniDisc,

−

czysty nośnik MiniDisc,

−

płyta CD z podkładem muzycznym,

−

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane – aktywne, bliskiego pola),

−

tyczka mikrofonowa.

Ćwiczenie 2

Dokonaj nagrania głosów z podkładem muzycznym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zorganizować stanowisko pracy,

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń,

podłączyć rekorder do konsolety mikserskiej,

podłączyć do konsolety dwa mikrofony dynamiczne,

podłączyć do konsolety odtwarzacz CD Audio,

podłączyć do konsolety mikserskiej studyjne monitory monitory odsłuchowe,

dokonać nagrania dialogu za pomocą mikrofonów i podkładu muzycznego z płyty CD
Audio na pojedyncze ścieżki,

sprawdzić poprzez odsłuch pojedynczych ścieżek prawidłowość nagrania.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

konsoleta mikserska,

−

rekorder wielościeżkowy,

−

dwa mikrofony dynamiczne,

−

dwa statywy mikrofonowe,

−

odtwarzacz CD Audio,

−

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane – aktywne, bliskiego pola),

−

płyta CD Audio z podkładem muzycznym,

−

przewody połączeniowe.

Ćwiczenie 3

Dokonaj zgrania trzech nagranych ścieżek.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zorganizować stanowisko pracy,

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń,

podłączyć wielościeżkowy rekorder do konsolety mikserskiej,

podłączyć rekorder MiniDisc do konsolety mikserskiej,

podłączyć studyjne monitory odsłuchowe do konsolety,

ustawić poziomy ścieżek odtwarzanych z wielościeżkowego rekordera,

dokonać zgrania na dyskietkę MiniDisc.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

konsoleta mikserska,

−

wielościeżkowy rekorder,

−

rekorder MiniDisc,

−

przewody połączeniowe,

−

materiał dźwiękowy nagrany w ćwiczeniu 2,

−

czysta dyskietka MiniDisc,

−

przewody połączeniowe,

−

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane – aktywne, bliskiego pola).

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

przymocować mikrofon typu lavalier do odzieży i do twarzy?

□

posłużyć się tyczką mikrofonową?

□

prawidłowo skonfigurować konsoletę mikserską do nagrania?

□

dokonać nagrania na MiniDisc?

□

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Komputerowe techniki edycji dźwięku

4.5.1. Materiał nauczania

Do rejestracji i edycji dźwięku można zastosować komputer klasy PC lub Mac. Komputer

powinien być wyposażony w profesjonalną kartę dźwiękową i programowy edytor audio.
Profesjonalne karty dźwiękowe posiadają wejścia symetryczne w liczbie od 2 do 8, cyfrowe
wejścia i wyjścia S/PDIF i interfejs MIDI. Częstotliwość próbkowania wynosi od 44,1kHz do
co najmniej 192kHz i rozdzielczość bitowa od 24 bit wzwyż. Ilość bitów ma wpływ na
precyzję chwilowej wartości sygnału, a częstotliwość próbkowania określa jak często
mierzona jest wartość sygnału. Profesjonalne karty dźwiękowe wyposażone są w cyfrowy
procesor sygnałowy DSP i wysokiej klasy przetworniki AC/CA (analogowo-cyfrowe
i cyfrowo-analogowe) zapewniające wysoki stopień dynamiki i małe zniekształcenia.
Do prostych zastosowań możliwe jest wykorzystanie dobrej klasy amatorskiej karty
dźwiękowej. Gniazda w takiej karcie są w standardzie MiniJack i do podłączenia odtwarzacza
CD Audio lub MiniDisc potrzebny będzie przewód z rysunku 33 - 1 x MiniJack/2 x RCA.
Jeżeli odtwarzacz CD lub MiniDisc jest wyposażony w złącze cyfrowe S/PDIF i posiada go
także karta muzyczna, to można skopiować dźwięk do komputera pomijając dwukrotną
konwersję dźwięku z cyfrowego na analogowy na wyjściu odtwarzacza i z analogowego na
cyfrowy w karcie dźwiękowej. Ten sposób kopiowania dźwięku nie powoduje obniżenia jego
jakości. S/PDIF jest cyfrowym standardem przesyłania dźwięku opracowanym przez
koncerny Sony i Philips (Sony/Philips Digital Interface Format) i występuje w dwóch
standardach złączy: jako koaksjalne, z wtykiem RCA lub optyczne z wtykiem TOSLINK.
Istnieją także konwertery RCA/TOSLINK.

Rys. 30. Profesjonalna karta dźwiękowa firmy Creative [11]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 31. Wtyk RCA (Chinch) [13]

Rys. 32. Wtyk MiniJack [13]

Rys. 33. Przewód do połączenia odtwarzacza Audio CD lub odtwarzacza MiniDisc z popularnymi kartami

dźwiękowymi [14]

Programowe edytory audio wydawane są przez kilku producentów oprogramowania.

Popularniejsze z nich to Adobe Audition, Sound Forge, WaveLab, czy prawdziwy kombajn
Cubase. Dostępne są także edytory sharewarowe jak np. GoldWave, czy bezpłatne jak
Audacity (na licencji GPL). Różnią się między sobą możliwościami edycyjnymi i liczbą
obsługiwanych ścieżek, a także ilością efektów i wtyczek (plug-in). Najpopularniejszym
formatem wtyczek jest standard VST opracowany przez firmę Steinberg. Wtyczki (plug-in)
można porównać do miniprogramów rozszerzających możliwości Edytorów. Edytory
programowe obsługują z reguły kilka formatów audio i kilka częstotliwości próbkowania
i rozdzielczości bitowych. Ich liczba zależy od klasy konkretnego edytora. Moduł multitrack
jest programowym odpowiednikiem magnetofonu wielościeżkowego, ale ma ogromne
możliwości edycyjne w porównaniu z jego sprzętowym odpowiednikiem. W tym module
można nagrywać i miksować poszczególne ślady ze sobą. W module głównym edytora mamy
do dyspozycji narzędzia do cięcia, wklejania, kopiowania, a także programowe equalizery,
kompresory czy efekty. Większość edytorów zawiera także narzędzia do oczyszczania starych
nagrań analogowych z szumu, czy usuwania tzw. klików z nagrań z płyt winylowych.

Cyfrowe formaty audio dzielą się na bezstratne i stratne. Popularnym bezstratnym

formatem jest PCM Waveform, którego pliki posiadają rozszerzenie *.wav. Obecnie jest to
najbardziej popularny format do edycji dźwięku. Aby nagrać materiał dźwiękowy na płytę
CD Audio należy użyć formatu PCM Wave z próbkowaniem 44,1kHz/16 bit. Samo wgranie
do komputera i edycję można wykonać przy większych częstotliwościach próbkowania
i rozdzielczościach bitowych. Najbardziej popularnym formatem stratnym jest MPEG-1
Audio Layer 3, którego pliki mają rozszerzenie *.mp3. Formatów stratnych nie powinno się
używać do edycji, ponieważ przy każdym zapisie obniża się jego jakość. W kodowaniu do

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

formatu stratnego pomijane są częstotliwości uznane za mniej ważne dla jakości dźwięku.
Eliminowane są dźwięki teoretycznie niesłyszalne dla ucha i posiadające niski poziom. Może
być także zawężone pasmo akustyczne. Bardzo przydatnym narzędziem do konwersji
dźwięku z formatów stratnych do bezstratnych jest programowy edytor audio ze swoimi
narzędziami do poprawy parametrów dźwięku.

Rys. 34. Okno główne edytora Adobe Audition 2.0

Rys. 35. Okno Multitrack programu Adobe Audition 2.0

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 36. Główne okno darmowego programu Audacity

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie są standardy złączy S/PDIF?

Pliki jakiego formatu mają rozszerzenie *.wav?

Pliki jakiego formatu mają rozszerzenie *.mp3?

Czym charakteryzuje się format stratny kodowania?

Co to jest multitrack w edytorze audio?

4.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zmiksuj w programowym edytorze audio nagrany głos lektora z muzyką.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zorganizować stanowisko pracy,

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń,

korzystając

odpowiednich

przewodów

połączyć

urządzenie

odtwarzające

z komputerem,

ustalić poziom nagrania w edytorze audio,

skopiować nagranie głosu do komputera,

skopiować nagranie muzyczne do komputera,

zmiksować obydwa materiały dźwiękowe ustalając ich poziomy względem siebie,

odciąć zbędną cześć nagrania muzycznego wyciszając go na końcu,

10)

zapisać gotowy materiał na dysku twardym komputera w pliku *.wav,

11)

nagrać materiał na płytę CD audio korzystając z programu do nagrywania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12)

opisać nośnik specjalnym flamastrem,

13)

odsłuchać gotowe nagranie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odtwarzacz CD lub MiniDisc,

−

płyta CD Audio lub MiniDisc z materiałem do realizacji ćwiczenia,

−

komputer klasy PC z kartą dźwiękową,

−

konsoleta mikserska,

−

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane – aktywne, bliskiego pola),

−

przewody do połączenia urządzeń,

−

zainstalowany edytor audio np. Adobe Audition lub Adacity,

−

zainstalowany program do nagrywania płyt CD-R,

−

czysta płyta CD-R,

−

flamaster do opisywania płyt CD-R.

Ćwiczenie 2

Dokonaj nagrania głosu z podkładem muzycznym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zorganizować stanowisko pracy,

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń,

zapoznać się z instrukcją obsługi profesjonalnej karty dźwiękowej,

podłączyć mikrofon dynamiczny do karty dźwiękowej,

podłączyć studyjne monitory odsłuchowe do wyjścia karty dźwiekowej,

dokonać nagrania głosu,

skopiować podkład muzyczny z płyty CD Audio do komputera,

zmiksować nagrany głos z podkładem muzycznym w edytorze audio,

10)

nagrać gotowy materiał na dyskietkę MiniDisc,

11)

ocenić jakość nagrania poprzez odsłuchanie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer wyposażony w profesjonalną kartę dźwiękową i edytor audio,

−

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane – aktywne, bliskiego pola),

−

rekorder MiniDisc,

−

mikrofon dynamiczny,

−

statyw mikrofonowy,

−

przewody połączeniowe,

−

czysta dyskietka MiniDisc.

Ćwiczenie 3

Dodaj do filmu wideo podkład muzyczny.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zorganizować stanowisko pracy,

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

podłączyć do komputera studyjne monitory odsłuchowe,

skopiować fragment filmu do komputera,

skopiować muzykę ilustracyjną do komputera,

wczytać skopiowany fragment filmu do edytora wideo,

dodać do fragmentu filmu muzykę ilustracyjną,

nagrać gotowy film na płytę DVD Video,

10)

ocenić gotowy film odtwarzając go w odtwarzaczu DVD.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja obsługi komputerowego edytora wideo,

−

komputer z zainstalowanym edytorem wideo,

−

odtwarzacz CD Audio,

−

odtwarzacz DVD,

−

płyta z filmem (bez muzyki ilustracyjnej),

−

płyta CD Audio z muzyką ilustracyjną,

−

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane – aktywne, bliskiego pola),

−

przewody połączeniowe.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

podłączyć do komputera odtwarzacz CD Audio i MiniDisc?

□

skopiować do edytora audio sygnał przesłany analogowo?

□

skopiować do edytora audio sygnał przesłany cyfrowo?

□

używać podstawowych narzędzi edycyjnych w edytorze audio?

□

nagrać płytę w standardzie CD Audio?

□

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6. Technika nagrywania i dobór właściwych urządzeń.

4.6.1. Materiał nauczania

Do wykonania dobrze brzmiącego nagrania należy dobrać odpowiednie urządzenia,

mikrofony i rejestrator. Do nagrania wokalu należy użyć dedykowanych mikrofonów
dynamicznych lub pojemnościowych. Mikrofony dynamiczne najlepiej sprawdzają się przy
wokalach o dużej dynamice. Przy delikatnych i subtelnych głosach lepszym rozwiązaniem
jest zastosowanie mikrofonów pojemnościowych. W realizacji nagrań głosu często sprawiają
problemy tzw. spółgłoski wybuchowe – p, b, t. Powodują one nieprzyjemne trzaski
w nagraniu. Do eliminacji tego zjawiska stosowane są pop-filtry, montowane do statywu
mikrofonowego i umiejscowione przed kapsułą mikrofonu. Z kolei do eliminacji
niepożądanego zjawiska wywoływanego przez głoski syczące, takie jak s, sz, ś stosuje się
urządzenie o nazwie deesser. Głoski syczące nazywane są sybilantami. Do nagrań lektorskich
nie ma potrzeby stosowania procesorów efektowych i procesorów dynamiki, natomiast może
być zastosowany deesser. Do nagrania instrumentów także należy użyć mikrofonów
dedykowanych dla zapewnienia odpowiedniego ich brzmienia. Produkowane są zestawy do
perkusji, instrumentów dętych i smyczkowych. Sposób i miejsce mocowania mikrofonów do
instrumentów można odnaleźć w instrukcji obsługi. Przy stosowaniu monitorów
odsłuchowych należy starannie umiejscowić mikrofony względem nich. Ma to na celu
eliminację szkodliwego nanoszenia się dźwięku emitowanego z monitorów odsłuchowych do
mikrofonu. W takim wypadku ważne jest także właściwe dobranie charakterystyki
kierunkowej mikrofonu. Problem ten nie występuje przy stosowaniu słuchawek zamiast
monitorów odsłuchowych. Przy jednoczesnym nagrywaniu perkusji z innymi instrumentami
w jednym pomieszczeniu, zalecane jest umieszczenie jej w specjalnej kabinie perkusyjnej.
W dalszej kolejności należy ustalić jakie urządzenia wspomagające powinny być użyte. Na
końcu trzeba wybrać odpowiednie przewody i statywy. Po ustawieniu wszystkich elementów,
należy skonfigurować konsoletę mikserską, podłączając w odpowiednie gniazda urządzenia
używane do nagrania. Pierwszą czynnością powinno być ustawienie (bez urządzeń
zewnętrznych) najlepszego brzmienia głosu, instrumentów muzycznych lub półplaybacku.
Przy nagraniach wielośladowych przeznaczonych do masteringu nie stosuje się urządzeń
efektowych i procesorów dynamiki. Ich użycie jest nieodwracalne i może uniemożliwić
prawidłowe współbrzmienie instrumentów i wokalu. Końcowe ustalanie brzmienia, panoramy
instrumentów i ich proporcji do wokalu nazywa się masteringiem. Mastering nie powinien
być przeprowadzony tuż po nagraniu ponieważ realizator powinien mieć pewien dystans do
nagranego materiału. Często mastering wykonuje inna osoba lub nawet inne studio
nagraniowe. Nie ma gotowych algorytmów na prawidłowe ustawienie parametrów toru
mikrofonu, czy dobranie efektu. Wszystko zależy od barwy głosu wokalisty, brzmienia
instrumentu, czy nawet od indywidualnej charakterystyki mikrofonów. Tu zawsze
najważniejszy jest słuch realizatora, jego poczucie estetyki i doświadczenie. Realizacja
dźwięku jest, pomimo zastosowania wyrafinowanej technologii, bardziej dziedziną sztuki niż
techniki.

Pomieszczenia w studio nagrań muszą posiadać neutralną charakterystykę akustyczną.

W tym celu stosuje się specjalne materiały wygłuszające na ścianach i suficie. Najtrudniejsze
jest wytłumienie tonów niskich. Przy tłumieniu niskich częstotliwości wykładzina tłumiąca na
ś

cianach musiałaby mieć dużą grubość dlatego stosowane są tzw. pułapki basowe. Każde

studio posiada specyficzne brzmienie, które może wykorzystać doświadczony realizator
wykonując nagranie. Bardzo ważnym elementem w studio są monitory studyjne. W dużych
studiach nagraniowych stosuje się zarówno monitory bliskiego pola, średniego pola jak
i dalekiego pola. Nagranie powinno być odsłuchiwane w pierwszej kolejności za pomocą
monitorów bliskiego pola, a następnie na monitorach średniego i dalekiego pola. Decyzję

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

o ostatecznym brzmieniu podejmuje się po odsłuchaniu nagrania we wszystkich rodzajach
monitorów.

Sam sposób nagrania determinują możliwości rekordera. Rekordery wielościeżkowe

umożliwiają stopniowe dogrywanie ścieżek z poszczególnymi instrumentami i wokalami.
Najczęściej jako pierwsza nagrywana jest sekcja rytmiczna (z reguły jest to perkusja i gitara
basowa). Na końcu nagrywany jest wokal. Nie są to sztywne reguły ale dają dobre rezultaty.
Dobór urządzeń do nagrania poszczególnych instrumentów jest zależny od preferencji
instrumentalistów. Na przykład gitarę basową można nagrać włączając ją bezpośrednio do
wejścia liniowego konsolety jak i za pomocą mikrofonu zbierającego dźwięk z głośnika
wzmacniacza basowego.

Po ustawieniu wszystkich parametrów konsolety i urządzeń, gdy już osiągnięte jest

prawidłowe brzmienie całości, należy opisać położenia potencjometrów i użytych efektów, na
wypadek powtórzenia sesji nagraniowej. Przy każdym potencjometrze w konsolecie
mikserskiej są wartości liczbowe i korzystając z nich notujemy jego położenie – rysunek 37.
Należy zanotować również użyty efekt (jeżeli go używamy) np. Gigaverb Mid Room 3.

Kanał 1

GAIN - +4

HF - +6

HI MID - 10k/+3

LO MID - 400/-3

Itd.

Rys. 37. Przykładowy opis ustawień kanału konsolety mikserskiej

4.6.2. Pytania sprawdzające

Opowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jak dobrać odpowiedni mikrofon w zależności od celu jaki chcesz osiągnąć?

Jak ustawić mikrofony do nagrania z monitorami odsłuchowymi?

Jak zrealizować nagranie przeznaczone do masteringu?

Jakie urządzenia są przydatne do nagrań lektorskich?

Jak ustalić odpowiednie poziomy wokalu do muzyki?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz właściwe urządzenia do wykonania nagrania wokalisty z gitarą akustyczną

i opisz ustawienia konsolety mikserskiej i urządzeń peryferyjnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zorganizować stanowisko pracy,

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń,

korzystając z materiału nauczania wyszczególnić potrzebne urządzenia i przewody,

prawidłowo podłączyć urządzenia do konsolety mikserskiej,

podłączyć do konsolety studyjne monitory odsłuchowe,

sprawdzić działanie wszystkich elementów uczestniczących w nagraniu,

dokonać kilku nagrań z różnymi ustawieniami parametrów,

opisać położenie wszystkich elementów regulacyjnych i przełączników,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10)

opisać parametry pozostałych urządzeń,

11)

odsłuchać nagrań wybierając najlepsze z nich.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

konsoleta mikserska,

−

mikrofony,

−

urządzenia zewnętrzne,

−

przewody,

−

statywy,

−

odtwarzacz CD Audio,

−

rekorder audio,

−

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane – aktywne, bliskiego pola),

−

papier formatu A4, długopis.

Ćwiczenie 2

Dokonaj nagrania wokalu z akompaniamentem gitary akustycznej za pomocą rekordera

wielośladowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zorganizować stanowisko pracy,

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń,

podłączyć rekorder do konsolety mikserskiej,

podłączyć do konsolety mikserskiej mikrofon wokalisty,

podłączyć do konsolety mikserskiej mikrofon do gitary akustycznej,

podłączyć do konsolety deesser,

podłączyć do konsolety podłogowy monitor odsłuchowy aktywny,

podłączyć do konsolety mikserskiej studyjne monitory odsłuchowe,

10)

zamocować na statywie pop-filtr,

11)

ustawić parametry deessera,

12)

dokonać nagrania na osobnych ścieżkach wokalu i akompaniamentu,

13)

ocenić nagranie odsłuchując je.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja obsługi deessera,

−

konsoleta mikserska,

−

rekorder wielościeżkowy,

−

deesser,

−

pop-filtr,

−

mikrofon wokalowy,

−

mikrofon do gitary akustycznej,

−

dwa statywy mikrofonowe,

−

podłogowy monitor odsłuchowy aktywny,

−

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane – aktywne, bliskiego pola),

−

przewody połączeniowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Dokonaj masteringu materiału dźwiękowego nagranego w ćwiczeniu 2.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zorganizować stanowisko pracy,

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń,

podłączyć wielościeżkowy rekorder do konsolety mikserskiej,

podłączyć do konsolety mikserskiej rekorder MiniDisc,

podłączyć do konsolety mikserskiej studyjne monitory odsłuchowe,

podłączyć procesor efektów dla wokalu,

podłączyć procesor efektów dla gitary akustycznej,

jeżeli zachodzi potrzeba użyć kompresora,

10)

użyj efektu uprzestrzenniającego dźwięk gitary akustycznej,

11)

użyj efektu dodającego naturalnego pogłosu do wokalu,

12)

dokonaj masteringu i nagraj materiał na dyskietkę MiniDisc,

13)

oceń nagrany materiał dźwiękowy odsłuchując go.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

konsoleta mikserska,

−

wielościeżkowy rekorder,

−

rekorder MiniDisc,

−

dwa procesory efektowe,

−

kompresor,

−

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane – aktywne, bliskiego pola),

−

przewody połączeniowe,

−

czysta dyskietka MiniDisc.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

ustawić i odpowiednio umocować mikrofony do nagrania?

□

ustalić poziomy wokalu w stosunku do muzyki?

□

zarejestrować nagranie?

□

opisać wszystkie ustawienia?

□

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 odpowiedzi. Tylko jedna jest
prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie stawiając w odpowiedniej rubryce znak X.
W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Pracuj samodzielnie.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż jego rozwiązanie na
później i wróć do niego, gdy pozostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Przełącznik PFL w konsolecie służy do

wyłączenia equalizera.

podania sygnału na podgrupę.

podsłuchu sygnału przed potencjometrem poziomu.

wyłączenia gniazda INSERT.

Do ustawienia poziomu sygnału wejściowego w kanale konsolety używamy

potencjometru PFL.

potencjometru AUX.

potencjometru PAN.

potencjometru GAIN.

Do nagrania chóru należy zastosować mikrofon

dynamiczny o charakterystyce ósemkowej.

pojemnościowy o charakterystyce nerkowej.

dynamiczny o charakterystyce dookólnej.

pojemnościowy o charakterystyce dookólnej.

Equalizer do kanału konsolety podłączamy do gniazda

MIC.

INSERT.

LINE.

DIRECT.

Przełącznik SOLO w konsolecie mikserskiej

zmienia sygnał stereofoniczny na monofoniczny.

wycisza kanał konsolety.

wycisza wszystkie pozostałe kanały konsolety pozostawiając tylko jeden.

wysyła sygnał z kanału konsolety do gniazda słuchawkowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Pasmo częstotliwości słyszane przez człowieka to

1Hz – 16kHz.

20Hz – 30kHz.

16Hz – 92kHz.

16Hz – 20kHz.

Napięcie PHANTOM zasilające mikrofony pojemnościowe to

12 V prądu zmiennego.

24 V prądu stałego.

60 V prądu zmiennego.

48 V prądu stałego.

W mikrofonie dynamicznym elementem przetwarzającym dźwięk na sygnał elektryczny
jest

cewka z membraną pracująca w polu magnetycznym.

kondensator zmieniający pojemność pod wpływem fali akustycznej.

rezystor o zmieniający wartość pod wpływem fali akustycznej.

bimetal.

Do nagrania „zza kadru” należy zastosować

mikrofon lampowego.

mikrofon wokalowego.

mikrofon typu shotgun.

mikrofon nagłownego.

10.

Przedstawiony na rysunku kabel to

przewód insertowy.

przewód słuchawkowy.

przewód głośnikowy.

przewód do podłączenia efektu do konsolety.

11.

Do eliminacji niepożądanych zakłóceń wytwarzanych przez sybilanty należy użyć

excitera.

deessera.

bramki szumowej.

equalizera.

12.

Do małych pomieszczeń studyjnych stosujemy monitory

w standardzie 5.1.

monitory główne.

bliskiego pola.

redniego pola.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13.

Urządzenie efektowe podłączamy do konsolety poprzez gniazdo

DIRECT.

LINE.

AUX.

INSERT.

14.

Jaką częstotliwość próbkowania ma standard CD Audio

48kHz.

38kHz.

44.1kHz.

22kHz.

15.

System kodowania technologii MiniDisc to

ATRAC.

MPEG.

MP3.

FLAC.

16.

Pułapki basowe stosuje się w

konsolecie mikserskiej do odfiltrowania przydźwięku z sieci energetycznej.

subwooferze do podbicia niskich tonów.

studio nagrań do wytłumienia niskich częstotliwości.

mikrofonie pojemnościowym dla ochrony przed uszkodzeniem wysokim
poziomem dźwięku.

17.

Minimalny czas jednego nagrania na płycie CD Audio to

60 sekund.

2 sekund.

20 sekund.

4 sekundy.

18.

Rozdzielczość bitowa w standardzie CD audio wynosi

16 bit.

24 bity.

32 bity.

48 bit.

19.

Zapis nośnika MiniDisc odbywa się techniką

magnetooptyczną.

laserową.

głowicą wirującą.

holograficznie.

20.

Gniazdo TOSLINK to

analogowe gniazdo symetryczne.

analogowe gniazdo niesymetryczne.

optyczna odmiana gniazda S/PDIF.

inna nazwa gniazda LINK.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko:...........................................................................................

Konfigurowanie i obsługiwanie studyjnego sprzętu dźwiękowego

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

Urbański B.: Elektroakustyka w pytaniach i odpowiedziach – dżwięk…. płyta….
taśma…. . WN-T, Warszawa 1984.

Sereda J.: Elektroakustyka na scenie i estradzie. WKiŁ, Warszawa 1977

Sztekmiler K.: Podstawy nagłaśniania i realizacji nagrań – podręcznik dla akustyków.
Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2003.

Strony internetowe:
4.

http://www.shure.com/

http://www.rodemic.com/

http://www.tascam.com/

http://www.studiophile.com/

http://www.fostex.com/

http://www.marantz.com/

10.

http://www.alesis.com/

11.

http://www.emu.com/

12.

http://www.neumannusa.com/

13.

http://www.neutrik.com/

14.

http://www.klotz-ais.com/

Strony internetowe z dnia 30.09.2007r.

Inne źródła:
15.

Instrukcja obsługi konsolety mikserskiej Soundcraft LX7ii