P

ro

fil

ak

ty

ka

c

h

o

ro

b

y

w

ie

ń

co

w

ej

Program prewencji

Program prewencji

choroby niedokrwiennej serca

choroby niedokrwiennej serca

Katarzyna Osik

Jacek Kupny

Anna Muszyńska

Aleksandra Sokół

Sylwia Bortlik

2008

P

ro

fil

ak

ty

ka

c

h

o

ro

b

y

w

ie

ń

co

w

ej

Pojęcie choroby
niedokrwiennej serca

To

stan uszkodzenia serca wskutek

przewlekłej lub ostrej

niewydolności

wieńcowej

, która jest zespołem objawów

chorobowych powstających w

następstwie dysproporcji między

zapotrzebowaniem energetycznym

mięśnia sercowego, a niedostatecznym

dowozem do niego tlenu i substratów

energetycznych

P

ro

fil

ak

ty

ka

c

h

o

ro

b

y

w

ie

ń

co

w

ej

Pojęcie choroby
niedokrwiennej serca, c.d.

W chorobie tej

przyczyną

niewydolności wieńcowej jest

zwężenie tętnic wieńcowych,

najczęściej na tle miażdżycowym

,

oraz ich skurcz

źródło: Franciszek Kokot „Choroby wewnętrzne”

P

ro

fil

ak

ty

ka

c

h

o

ro

b

y

w

ie

ń

co

w

ej

Miażdżyca

jako główny faktor

determinujący rozwój choroby
niedokrwiennej serca

Morfologia blaszki miażdżycowej oraz stopień zwężenia
przez nią tętnicy wieńcowej mają decydujące znaczenie

w ocenie ryzyka wystąpienia zawału serca

Krytyczne zwężenie tętnicy wieńcowej przez blaszkę

miażdżycową jest najczęstszą przyczyną ostrych incydentów

wieńcowych

W miażdżycy dochodzi do odkładania się w błonie wewnętrznej

tętnic substancji lipidowych, przede wszystkim cholesterolu,

włóknika oraz do miejscowego rozrostu tkanki łącznej

źródło: Franciszek Kokot „Choroby wewnętrzne”

P

ro

fil

ak

ty

ka

c

h

o

ro

b

y

w

ie

ń

co

w

ej

Czynniki ryzyka

1. Uwarunkowania genetyczne

2. Płeć – częściej chorują mężczyźni niż kobiety

3. Wiek powyżej 40 lat

4. Palenie papierosów

5. Dieta bogatoenergetyczna

6. Mało ruchliwy tryb życia

7. Nadciśnienie tętnicze

8. Hiperlipidemia

9. Cukrzyca

źródło: Franciszek Kokot „Choroby wewnętrzne”

P

ro

fil

ak

ty

ka

c

h

o

ro

b

y

w

ie

ń

co

w

ej

Cel programu

1. Analiza czynników ryzyka miażdżycy i choroby niedokrwiennej

serca.

2. Wyłonienie z populacji osób o podwyższonym ryzyku epizodów

sercowo-naczyniowych.

3. Modyfikacja czynników ryzyka: zmiana diety, normalizacja wagi

ciała, normalizacja ciśnienia tętniczego, zaprzestanie palenia,
nabywanie umiejętności radzenia sobie ze stresem,
zwiększenie aktywności fizycznej.

P

ro

fil

ak

ty

ka

c

h

o

ro

b

y

w

ie

ń

co

w

ej

Cele pośrednie

1. Zwiększenie wykrywalności oraz skuteczności leczenia chorób

układu krążenia w populacji objętej programem.

2. Zmniejszenie odsetka osób palących regularnie papierosy

oraz zmniejszenie liczby papierosów wypalanych przez
nałogowych palaczy.

3. Wczesna identyfikacja osób z podwyższonym ryzykiem

wystąpienia choroby wieńcowej i wdrożenie u tych osób
skutecznych działań zapobiegawczo-leczniczych.

P

ro

fil

ak

ty

ka

c

h

o

ro

b

y

w

ie

ń

co

w

ej

Cele pośrednie, c.d.

1. Indywidualna edukacja zdrowotna osób objętych programem

(i ich rodzin) poprzez kontakt z odpowiednio przeszkolonym
personelem medycznym placówek podstawowej opieki
zdrowotnej.

2. Zwiększenie zainteresowania i kompetencji personelu

medycznego lecznictwa podstawowego w dziedzinie
profilaktyki chorób przewlekłych i promocji zdrowia.

P

ro

fil

ak

ty

ka

c

h

o

ro

b

y

w

ie

ń

co

w

ej

Zasady praktyki klinicznej
prewencji chorób układu
sercowo-naczyniowego

• zaprzestanie palenia tytoniu,

• zdrowe odżywianie,

• wzrost aktywności fizycznej,

• zwalczanie nadwagi,

• normalizacja ciśnienia tętniczego krwi,

• uzyskanie prawidłowego lipidogramu,

P

ro

fil

ak

ty

ka

c

h

o

ro

b

y

w

ie

ń

co

w

ej

Zasady praktyki klinicznej
prewencji chorób układu
sercowo-naczyniowego, c.d.

• zapobieganie rozwojowi cukrzycy i jej powikłań,

• zapobieganie i prawidłowe leczenie zespołu metabolicznego,

• w uzasadnionych przypadkach wprowadzanie farmakoterapii

obniżającej ryzyko incydentów wieńcowych - Np. kwas
acetylosalicylowy, statyny, beta-adrenolityki, inhibitory
konwertazy, doustne antykoagulanty,

• badania osób spokrewnionych chorych, u których wystąpił

przedwczesny incydent naczyniowy (tzn. mężczyzn poniżej 55
roku życia i kobiet poniżej 65 roku życia).

P

ro

fil

ak

ty

ka

c

h

o

ro

b

y

w

ie

ń

co

w

ej

Populacja objęta programem

• Kobiety powyżej 55 roku życia,

• Mężczyźni powyżej 45 roku życia,

• Bez objawów choroby niedokrwiennej serca,

• Co najmniej jeden czynnik ryzyka miażdżycy.

P

ro

fil

ak

ty

ka

c

h

o

ro

b

y

w

ie

ń

co

w

ej

Schemat programu

Etap I

• Pomiar RR, BMI;

• Badanie EKG;

• Badania laboratoryjne – lipidogram, glukoza na

czczo, wskaźniki zapalne;

• Konsultacja lekarska;

• Konsultacja psychologiczna;

• Porada dietetyczna i rehabilitacyjna.

P

ro

fil

ak

ty

ka

c

h

o

ro

b

y

w

ie

ń

co

w

ej

Schemat programu, c.d.

Etap II

• Badanie stopnia uwapnienia tętnic wieńcowych

w wielowarstwowej tomografii komputerowej z

zastosowaniem oprogramowania calcium score

P

ro

fil

ak

ty

ka

c

h

o

ro

b

y

w

ie

ń

co

w

ej

Wskaźnik uwapnienia tętnic
wieńcowych Calcium Scoring (CS)

Wskaźnik uwapnienia tętnic wieńcowych obliczany jest
na podstawie wzorów uwzględniających:

• ilość blaszek miażdżycowych
• ich powierzchnię
• objętość i masę
• średnią i maksymalną gęstość

P

ro

fil

ak

ty

ka

c

h

o

ro

b

y

w

ie

ń

co

w

ej

Na podstawie obecności podstawowych czynników

zagrożenia lekarz dokonuje podziału badanych

osób na następujące cztery grupy:

Grupa I

( zielona )

- z łagodnym ryzykiem chorób

układu krążenia: nie ma dalszej interwencji
w programie;

Grupa II

( żółta )

- z umiarkowanym ryzykiem

chorób układu krążenia: interwencja lekarza POZ
i/lub spotkanie z edukatorem zdrowia
(zalecenia zmian w stylu życia);

P

ro

fil

ak

ty

ka

c

h

o

ro

b

y

w

ie

ń

co

w

ej

Na podstawie obecności podstawowych czynników

zagrożenia lekarz dokonuje podziału badanych

osób na następujące cztery grupy:

Grupa III

(pomarańczowa)

: z dużym ryzykiem chorób

układu krążenia: interwencja lekarza POZ oraz edukatora
zdrowotnego z możliwością skierowania badanego
do Poradni Konsultacyjnej w celu przeprowadzenia
dodatkowych niezbędnych badań diagnostycznych
(Np. badanie EKG, test wysiłkowy i inne) oraz
zintensyfikowania postępowania prewencyjnego
i leczniczego;

P

ro

fil

ak

ty

ka

c

h

o

ro

b

y

w

ie

ń

co

w

ej

Na podstawie obecności podstawowych

czynników zagrożenia lekarz dokonuje podziału

badanych osób na następujące cztery grupy:

Grupa IV

(czerwona)

: z bardzo dużym ryzykiem chorób układu

krążenia: interwencja lekarza POZ oraz edukatora zdrowotnego
z możliwością skierowania badanego do Poradni Konsultacyjnej,
a następnie w razie konieczności do Poradni Kardiologicznej
celem przeprowadzenia specjalistycznej diagnostyki układu
krążenia (badanie USG serca, badania radioizotopowe,
obciążeniowa diagnostyka wysiłkowa, badania
elektrofizjologiczne i inne).

P

ro

fil

ak

ty

ka

c

h

o

ro

b

y

w

ie

ń

co

w

ej

Oczekiwane efekty Programu

Efekty zdrowotne

Zmniejszenie częstości występowania i nasilenia czynników ryzyka
przewlekłych chorób nie zakaźnych w populacji objętej programem
a w szczególności:

•

zmniejszenie odsetka osób palących regularnie papierosy oraz
zmniejszenie liczby papierosów wypalanych przez nałogowych
palaczy,

•

poprawa wykrywalności oraz skuteczności leczenia nadciśnienia
tętniczego,

•

zmniejszenie odsetka osób z hipercholesterolemią zwłaszcza osób
z wysokimi wartościami stężenia cholesterolu przekraczających
250mg%,

•

zmniejszenie odsetka osób prowadzących siedzący tryb życia oraz
osób o małej aktywności fizycznej,

P

ro

fil

ak

ty

ka

c

h

o

ro

b

y

w

ie

ń

co

w

ej

Oczekiwane efekty
programu, c.d.

•

wczesna identyfikacja osób z podwyższonym
globalnym wskaźnikiem ryzyka wieńcowego i
wdrożenie u tych osób skutecznych działań
zapobiegawczo-leczniczych,

•

wczesna identyfikacja osób z chorobami układu
krążenia o etiologii miażdżycowej i metabolicznymi
(zwłaszcza cukrzycy typu II i tzw. zespołu
metabolicznego) i stworzenie tym osobom możliwości
skutecznego leczenia w ramach powszechnego
ubezpieczenia zdrowotnego.

P

ro

fil

ak

ty

ka

c

h

o

ro

b

y

w

ie

ń

co

w

ej

Oczekiwane efekty
programu, c.d.

Dodatkowe efekty oczekiwane w wyniku realizacji Programu
to:

•

Edukacja zdrowotna osób objętych programem i ich rodzin
poprzez kontakt z odpowiednio przeszkolonym personelem
medycznym placówek POZ i placówek konsultacyjnych.

•

Wzrost zainteresowania personelu medycznego (lekarzy,
pielęgniarek) lecznictwa podstawowego wczesną diagnostyką
chorób przewlekłych, skuteczną modyfikacją zachowań
zdrowotnych pacjentów i leczeniem czynników ryzyka.

•

Wzrost kompetencji personelu medycznego lecznictwa
podstawowego w dziedzinie profilaktyki chorób przewlekłych
i promocji zdrowia.

P

ro

fil

ak

ty

ka

c

h

o

ro

b

y

w

ie

ń

co

w

ej

Kosz realizacji Programu

•

Przyjmując zgodnie z realistycznymi założeniami, że
rzeczywisty udział w badaniach weźmie jedynie
ok. 40 - 50% osób zaproszonych, całkowity koszt udziału
w Programie jednej osoby wyniesie ok. 80-100 zł.

•

Kalkulacja kosztów uwzględnia wszystkie koszty badań
lekarskich, analitycznych oraz konsultacji wykonanych
w I i II etapie projektu łącznie z koordynacją projektu,
szkoleniem personelu i niezbędnymi kosztami monitoringu
i administracji Programu.

•

Przewidując w fazie pilotażowej Programu rzeczywisty
udział ok. 3.000 - 4.000 osób, łączny koszt realizacji
Programu w 2008 roku powinien zamknąć się w granicach
ok. 250.000 - 400.000 złotych.

P

ro

fil

ak

ty

ka

c

h

o

ro

b

y

w

ie

ń

co

w

ej

Wnioski

Konieczność koncentracji działań profilaktycznych na grupie osób,

które pomimo braku objawów klinicznych choroby niedokrwiennej

serca, narażone są na wystąpienie ostrych incydentów sercowo

-naczyniowych takich jak: zawał serca, niestabilna dusznica

bolesna, nagła śmierć sercowa, udar mózgu. Intensyfikacja działań

zmierzających do modyfikacji stylu życia:

• modyfikacja diety,

• rzucenie palenia,

• zwiększenie aktywności fizycznej,

• wzmocnienie umiejętności radzenia sobie

ze stresem.

P

ro

fil

ak

ty

ka

c

h

o

ro

b

y

w

ie

ń

co

w

ej

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ