Leibniz: 01.07.1646-14.11.1716

Syn filozofa moralnego i jego trzeciej ony. W wieku 15 lat zacz studiowa w Lipsku filozofi . Sko czy

ż

ą

ł

ć

ę

ń ł

studia 3 lata pó niej, po czym wyjecha by zacz

studiowa matematyk . Pó niej napisa rozpraw

ź

ł

ąć

ć

ę

ź

ł

ę

doktorsk oraz stworzy system binarny a tak e „pierwszy komputer”. Zastanawia si , e je li mo na

ą

ł

ż

ł ęż

ś

ż

zast pi liczby systemem, to mo na zast pi j zyk i przysz filozofi . Interesowa o go, czy te dane trzeba

ą ć

ż

ą ćę

ł

ą

ę

ł

wprowadza z zewn trz, czy maszyna mog aby wytworzy co na kszta t sztucznej inteligencji. Wydawa o

ć

ą

ł

ć ś

ł

ł

mu si , e gdyby usun

z j zyka zb dne elementy, mo naby stworzy j zyk uniwersalny.

ęż

ąć ę

ę

ż

ćę

Z dworu wys ano go do Polski, gdzie wspiera kandydata ksi

t za pom c pisma matematyczno-

ł

ł

ążą

ąą

religijnego. Potem polecono go arcybiskupowi, a nast pnie wys ano do Francji, aby przekona Ludwika XIV

ę

ł

ł

do zrezygnowania z najechania arcybiskupa. Tam zacz przekonywa w adz , eby ten najecha Egipt.

ą

ł

ć ł

ęż

ł

Leibniz sp dzi w Pary u 4 lata, gdzie rozwija swoje teorie.

ę ł

ż

ł

Opracowa RACHUNEK RÓ NICZKOWY (prace zako czy w 1684r). Wys a Kartezjuszowi informacj o

ł

Ż

ń ł

łł

ę

nim. W 1678r og oszono rachunek ró niczkowy Isaaca Newtona. Powsta spór, który le wp yn na koniec

ł

ż

ł

ź

ł ą

ł

ycia Newtona – zacz si domaga pierwsze stwa. Leibniz przyjecha do Londynu, gdzie dosta prac .

ż

ą

ł ę

ć

ń

ł

ł

ę

Jaki czas pó niej dosta zlecenie, aby napisa histori ksi

t brunszwiku (historia o tym jak zacz pisa

ś

ź

ł

ć

ę

ążą

ą

ł

ć

prac , poczynaj c od geologii i historii gór – praca ko czy si na roku 1005, a pierwsi ksi

ta pojawi si

ę

ą

ń

ę

ążę

ą ę

dopiero 500 lat pó niej).

ź

Pod koniec ycia opublikowa prace wcze niejsze. Jego pisma s po francusku lub po acinie

ż

ł

ś

ą

ł

„Dlaczego raczej istnieje co ni nic” - zdanie zawarte w jednym z pism „Zasady natury i aski”

ś ż

ł

Zasada racji ostatecznej: je li co jest, to musi istnie powód dla którego co jest. Tylko Bóg by powodem,

ś

ś

ć

ś

ł

dla którego wiat istnieje.

ś

Pozostawi po sobie 2 listy (napisa 6000 listów do oko o 1000 osób). Raczej nie pisa dzie filozoficznych.

ł

ł

ł

ł

ł

By dyplomat . Mia olbrzymi wiedz , któr stara si zawrze w system – nigdy go nie stworzy .

ł

ą

ł

ą

ę

ą

ł ę

ć

ł

TEODYCEA (traktat) – zbiór uwag niestanowi cy spójnej ca o ci.

ą

łś

MONADA – poj cie zbli one do poj cia atomu, ale monady by y obdarzone dusz , które to dusze Leibniz

ę

ż

ę

ł

ą

opisywa jako w a ciwo ci atomów.

ł

łś

ś

Pascal: 1632-1662

Zmar posiadaj c 4 choroby.

ł

ą

Przede wszystkim by matematykiem. Zajmowa si rachunkiem prawdopodobie stwa wzgl dem hazardu.

ł

ł ę

ń

ę

Zastanawia si , dlaczego ludzie zajmowali si hazardem. By pierwszym, przed Leibnizem, zajmuj cym si

ł ę

ę

ł

ą

ę

matematyk . By jednym z pierwszych badaczy ci nienia atmosferycznego. Stworzy w wieku 20 lat maszyn

ą

ł

ś

ł

ę

licz c – prototym kalkulatora (mog cy dodawa lub mno y ). Odkry zale no

mi dzy ci nieniem

ąą

ą

ć

żć

ł

ż ś

ć ę

ś

powietrza a wysoko ci s upa cieczy. Tak odkry BAROMETR. Odkry , e je li poprowadzimy linie z boków

ś ą ł

ł

łż

ś

sze ciok ta wpisanego w ko o, to te linie w bardzo du ej odleg o ci wyst pi w jednej linii.

ś

ą

ł

ż

łś

ą ą

1631 – ojciec Pascala sprzeda swoje stanowisko urz dnicze. Kupi za to obligacje. Jednak w tym momencie

ł

ę

ł

trwa a wojna 30-letnia, wi c zaprzestano wyp acania odsetek. Wyjecha z Pary a, potem w ramach ugody z

ł

ę

ł

ł

ż

kardyna em przyj stanowisko poborcy podatkowego. W a nie dla ojca Pascal wynalaz urz dzenie licz ce.

ł

ą

ł

łś

ł

ą

ą

Kiedy ojciec Pascala z ama biodro, przychodzi o do niego dwóch lekarzy, z którymi Pascal cz sto

ł

ł

ł

ę

rozmawia .

ł

1651 – ojciec Pascala zmar . Maj tek zosta podzielony na 3 cz

ci. Pascal stara si zarz dza

ł

ą

ł

ęś

ł ę

ą

ć

pozostawionymi pieni dzmi.

ę

03.01.1656r – Pascal napisa Pierwszy list, który by jednym z 18 listów pisanych w obronie jansenistów.

ł

ł

Listy nazwane zosta y prowincjatem – udaj listy od mieszka ca prowincji, który pyta, co w a ciwie dzieje si

ł

ą

ń

łś

ę

w Pary u, oraz jego przyjaciela, który mu odpowiada.

ż

Siostra Pascala cierpia a na chorob oczu. Pojawi si cz owiek twierdz cy, posiada cier z korony

ł

ę

ł ę ł

ą

ż

ń

cierniowej Chrystusa. Po dotkni ciu nim oczu dziewczynki choroba min a, co uznawane by o za cud. To

ę

ę

ł

ł

spowodowa o uniewinnienie jansenistów.

ł

Pascal uchodzi za wybitnego pisarza paryskiego.

ł

„S racje rozumu i racje serca” - jedno z twierdze Pascala. By jedn z osób uwa aj cych, e s z drogi

ą

ń

ł

ą

ż ą

ż ą

rozumno ci.

ś

ZAK AD PASCALA – równanie.

Ł

Wolter: 21.11.1694-30.05.1778

Ostatnie lata ycia sp dzi na zamku.

ż

ę ł

Uwa a , e musia a by pierwotna przyczyna wiata. Pisa pod oko o 100 pseudonimami, specjalnie

żłż

ł

ć

ś

ł

ł

pope niaj c b dy, by móc wyprze si tekstów.

ł ą ł

ę

ć ę

Wyjecha z Pary a, nauczy si j zyka angielskiego.

ł

ż

ł ęę

„Listy o Anglikach” - dzie o ukazuj ce Angli jako kraj o wysokiej tolerancji religijnej. Francji si to nie

ł

ą

ę

ę

spodoba o, jako krajowi, w którym istnia y zakony. Oficjalnie pot piano listy filozoficzne, przez co Wolter

ł

ł

ę

musia uda si do Holandii. Tam mieszka a jego przyjació ka, która wysz a za m

za genera a Chatelet.

ł

ć ę

ł

ł

ł

ąż

ł

Wolter dobrze zarabia jako pisarz oraz potrafi zainwestowa zarobione pieni dze.

ł

ł

ć

ą

Wielokrotnie wysy ano po niego andarmów, ale „stawali si szcz

liwymi mieszka cami” Ferne. Z powodu

ł

ż

ę

ęś

ń

nudy Wolter zjawi si w Pary u.

ł ę

ż

G osi powrót do natury. Ubiera si w futro, uwa aj c e jest to bardziej naturalne ni moda francuska.

ł ł

ł ę

ż ą ż

ż

Kant: 1724-1804

Lata 40. i 50. XVIIIw – pisywa prace. W latach 80. zacz a kszta towa si jego w asna filozofia.

ł

ę

ł

ł

ć ę

ł

W 1781r wyda „Krytyk czystego rozumu”. Mówi ona, w jaki sposób cz owiek poznaje wiat (problem poj cia

ł

ę

ł

ś

ę

przestrzeni i czasu)

1788 - „Krytyka praktycznego rozumu” - porz dkowa a wiedz .

ą

ł

ę

1790 - „Krytyka w adzy s dzenia”

ł

ą

Kant uzna , e adnej pewnej wiedzy nie mamy. Sztuka nie jest form poznania wiata i nie ma warto ci

łż ż

ą

ś

ś

moralnych. Sztuka jest apoznawcza, amoralna, apoj ciowa, adyskusyjna. Zdaniem Kanta sztuka jest

ę

bezinteresowna, bierna, kontemplacyjna. Sztuka przesta a odwo ywa si do pi kna (przez d ugi czas

ł

ł

ć ę

ę

ł

uwa ano, e sztuka ma pewne wyznaczniki)

ż

ż

S dy analityczne – rozwijaj tre ci

ą

ą ś

zda

ń

A priori – od pierwszego – z góry
przyj te rzeczy, wiedza z faktu

ę

u ywania j zyka

ż

ę

A posteriori – od tego, co nast pne

ę

– my lenie, które wynika z czego ,

ś

ś

z pewnych wnioskowa

ń

Racjonalizm (zdania) – opieraj

ą

si o analityk

ę

ę

S dy maj ce za cel obja nianie o

ą

ą

ś

charakterze czysto umys owym.

ł

OBJA NIANIE WIEDZY

Ś

X

S dy syntetyczne – empiryczne –

ą

obserwacje, do wiadczenie

ś

Metafizyczne – za o eniowe. Bóg,

łż

kosmos – koncepcja kosmosu.

Wywiedzione z do wiadcze – nie

ś

ń

mamy pewnej wiedzy
do wiadczalnej

ś

Idea regulatywna

fizyczne/matematyczne za o enia

łż

Schopenhauer: 22.02.1788-21.09.1860

Uwa a si za Polaka. Mieszka w Gda ku, a po przy czeniu go do Prus przeniós si do Hamburga. By

żł ę

ł

ń

ł

ą

ł ę

ł

ateist , napisa 4 tomy pracy:

ą

ł

„ wiat jako wola i wyobra enie” - 2 tomy sk adaj ce si z 4 ksi g.

Ś

ż

ł

ą

ę

ą

Ksi ga pierwsza rozwija tytu .

ę

ł

Absolut Plotyna
+
Bóg

↓

Rozum absolutny

→

SHOPENHAUER

Wola absolutna – wola jest si

ł

ą

kosmiczn

ą

→

NIETZSCHE
Wola mocy

ycie

Ż

Przedstawiamy wiat, przez co wydaje nam si , e to jak przedstawiamy wiat jest rzeczywiste, a jest to

ś

ęż

ś

tylko wyobra enie o wiecie.

ż

ś

Wojny dla Schopenhauera by y bezsensowne. Nie widzia post pu w moralno ci ludzkiej. Twierdzi , e je li

ł

ł

ę

ś

łż

ś

nie robi si komu krzywdy, to mo na robi wszystko.

ę

ś

ż

ć

Uwa a , e Wola jest si kosmiczn wype niaj c ycie, e jest czym gwa townym, poch aniaj cym ludzi.

żłż

ł

ą

ą

ł ąąż

ż

ś

ł

ł

ą

ród em z a nie jest jednak Wola, ale nieukierunkowanie jej. Jedn z form zdystansowania si do wole jest

Ź ł

ł

ą

ę

oparcie si na moralno ci, oraz bycie artyst . Sztuka jest form ograniczania ar oczno ci Woli, bo jest

ę

ś

ą

ą

ż ł

ś

bezinteresowna, wi c jest odej ciem od Woli. Wola jest czym niebezpiecznym, wi c potrzeba narz dzia do

ę

ś

ś

ę

ę

jej poskramiania.

Fryderyk Nietzsche: 15.10.1844-25.08.1900

Znamy tylko interpretacje dzie Nietzschego. On sam pisa j zykiem literackim. By przeciwnikiem Hegla,

ł

łę

ł

mimo e pocz tkowo, pod wp ywem Schopehauera zgadza si z nim.

ż

ą

ł

ł ę

By nastawiony sceptycznie wobec Rozumu.

ł

Poj cie tworzenia ycia.

ę

ż

1872 – „Narodziny Tragedii z Ducha Muzyki”. Pisana jako praca filologiczna, ale by a filozoficzna. Podzia

ł

ł

twórczo ci ludzkiej na dionizyjsk i apoli sk .

ś

ą

ń ą

Eseje – Niewczesne rozwa ania

ż

1878-1879 - „Ludzkie arcyludzkie”. Próbuje nie odrzuca ca kowicie nauki.

ć ł

W 1879r rezygnuje z pracy na uniwersytecie

1881 - „Jutrzenka”. W pewnej mierze autobiografia. Pokazuje, e cz owiek nie powinien ogranicza pewnych

ż

ł

ć

elementów moralnych.

1882 - „Wiedza radosna”. Pokazuje aspekty chrze cija stwa ograniczaj ce ludzkie mo liwo ci. Moralno

ś

ń

ą

ż

ś

ś

ć

jest traktowana przez niego jako co , co nale y przejrze . Kontrola ludzkich zachowa jest przesadna.

ś

ż

ć

ć

1885 - „Tako rzecz Zaratustra”

1886 - „Poza dobrem i z em”

ł

1887 - „Zmierzch bo yszcz”

ż

1888 - „Antychryst”

Przez 10 lat chorowa , pozostaj c pod opiek siostry, a zmar w 1900r.

ł

ą

ą

ż

ł

Henri Bergson: 18.10.1859-4.01.1941

1889 - „O bezpo rednich danych wiadomo ci” (praca doktorska)

ś

ś

ś

1896 - „Materia i pami

”

ęć

1900 - „ miech”

Ś

1907 - „Ewolucja twórcza”

1919 - „Energia duchowa

1932 - „Dwa ród a moralno ci”

ź ł

ś

Pochodzi z ydowskiej rodziny – jego ojcem by Micha Bergson z Warszawy, a matka pochodzi a z

ł ż

ł

ł

ł

ydowskiego rodu z Angli i Irlandii. Siostr Henriego Bergsona by a artystka i okultystka Moina Mathers. W

ż

ą

ł

1868r osiedlili si w Wielkiej Brytanii. Gdy Henri Bergson mia 9 lat, rodzina przenios a si do Pary a, a on

ę

ł

ł ę

ż

otrzyma francuskie obywatelstwo. W 1927r dosta Nagrod Nobla za literatur .

ł

ł

ę

ę

Bergson g osi , e g ówn rol w procesie yciowym odgrywa nie rozum, ale p d yciowy. Twórca kieruje si

ł łż ł

ą ę

ż

ę ż

ę

intuicj . Wg niego wiat podlega ci g emu rozwojowi, a ycie cz owieka jest strumieniem prze y i czynów.

ą

ś

ął

ż

ł

żć

Najwy sz warto

stanowi wolno

.

ż ą

ś

ć

ś

ć

Wielu artystów czytywa o pogl dy Bergsona, co skutkowa o wp ywem na sztuk . (witra Bóg Ojciec

ł

ą

ł

ł

ę

ż

Stanis awa Wyspia skiego – posta wynurza si z ywio ów).

ł

ń

ć

ę ż

ł

Bergson uwa a , e mistycy chrze cija scy s dobrymi przyk adami jego pogl dów.

żłż

ś

ń

ą

ł

ą

Podstawowym poj ciem poznawczym z jakiego korzysta nauka, jest intelekt. To umys uogólnia,

ę

ł

schematyzuje itp., to on tworzy poj cia. Na intelekcie opiera si poznanie naukowe. Pewne rzeczy z natury

ę

ę

s zmienne, i nie mo na ich ujmowa jako czego raz na zawsze okre lonego i trwa ego (argument poj cia

ą

ż

ć

ś

ś

ł

ę

czasu). Dlatego intelekt upraszcza rzeczywisto

. Umys owi przeciwstawia si instynkt, który stosuje si

ś

ć

ł

ę

ę

bezpo rednio do przedmiotu.

ś

Pami

sk ania a go do refleksji, czym ona w a ciwie jest. Dla niego wa nym by o widzie ró ne formy

ęć ł

ł

łś

ż

ł

ć ż

pami ci. Pami

jest czym ywym, zmieniaj cym cz owieka.

ę

ęć

śż

ą

ł

Poznaniem intuicyjnym mo na pozna wi cej rzeczy ni za pomoc pami ci. Nie da si jednak do ko ca

ż

ć ę

ż

ą

ę

ę

ń

zakomunikowa tych rzeczy. Bergson uzna wi c, e oprócz fizyki, cz owiekowi potrzebna jest metafizya.

ć

ł ę ż

ł

Bezpo rednie dane wiadomo ci – co , co daje nam intuicja.

ś

ś

ś

ś

Bergson wymienia negatywy my lenie racjonalnego:

ś

- intelekt dokonuje unieruchomienia poznanej rzeczy – poznaje rzeczy nieruchome (nieruchoma klatka

filmowa)

- analiza jest rozk adem, badaniem coraz drobniejszych fragmentów

ł

- o czymkolwiek próbujemy pomy le , musimy to upro ci – sprowadzanie rzeczywisto ci wielorakiej do

ś ć

ś ć

ś

jednego s owa

ł

- sprowadzamy cechy jako ciowe do ilo ciowych, powiemy e co jest bardzo gor ce, ale dotykaj c pieca po

ś

ś

ż

ś

ą

ą

prostu to wiemy

- mechanizujemy wiat – sprowadzamy go do rodzaju mechanizmu

ś

- wiat, który badamy przyrównujemy do czego innego, podczas gdy nie da si tego zrobi – co , co mo e

ś

ś

ę

ć

ś

ż

nam si wydawa negatywne, w porównaniu z czym innym b dzie lepsze

ę

ć

ś

ę

Koncepcja religii/Boga – ostatnie praca. Dzie a Bergsona zawiera y ide panteizmu. Nie da si rozstrzygn

ł

ł

ę

ę

ąć

czy bosko

jest warto ci wiata.

ś

ć

ś ąś

8.06.1934 – pisma Bergsona zosta y wpisane na list ksi g zakazanych.

ł

ę

ą

Mo na wykaza , e istnieje pewna moralno

i religia, a wynika to z potrzeb spo ecznych, i Ko ció musi

ż

ćż

ś

ć

ł

ś ł

tego przestrzega . Bóg jest stra nikiem, a religia zawiera list nakazów i zakazów.

ć

ż

ę

Edmund Husserl: 08.04.1859-27.04.1938

Jego uczniem by Roman Ingarden. Urodzony w rodzinie ydowskiej. Studiowa w latach 1876-1882. W

ł

ż

ł

1883r uzyska doktorat za prac o rachunku wariacyjnym. W 1928r przeszed na emerytur , prowadz c

ł

ę

ł

ę

ą

wyk ady jeszcze do 1933r.

ł

Fenomeny – rzeczy cz owiekowi bezpo rednio dane.

ł

ś

Przedmiot intencjonalny – to, co my limy, jest przedmiotem

ś

Eidetyczny – redukcja

Noeza – akt wiadomo ci (intencjonalny), bezpo rednie ukierunkowanie, poznanie czego

ś

ś

ś

ś

Noemat – obiekt wiadomo ci (do niego odnosi si noeza)

ś

ś

ę

Epoche – redukcja fenomenologiczna (powoduje zwrot w stron wiadomo ci)

ęś

ś

– zawieszenie wiedzy jak mamy na dany temat

ą

Eidos – oznacza istot (skupiamy si na istocie)

ę

ę

Uniwersalia – poj cia ogólne, spór czy poj cie jest bytem

ę

ę

1891 - „Philosophie der Aritmetik”

1900-1901 - „Badania logiczne” - uznane za prac prze omow , uznaj c e potrzebujemy liczy

ę

ł

ą

ąąż

ć

1913 - „Idee Czystej Fenomenologii” tom 1

1928 - „Wyk ady o wewn trznej wiadomo ci czasu”

ł

ę

ś

ś

1929 - „Medytacje Kartezja skie”

ń

Husserl uwa a , e trzeba uwzgl dni wiadomo

. Zauwa y , e w ka dym z nas tkwi czysta wiadomo

–

żłż

ę ćś

ś

ć

żłż

ż

ś

ś

ć

ja trascendentalne – która nas czy. Uwa a , e „czyste ja” jest cz

ci wspólnej ja ni. Dla Husserla

ł

ą

żłż

ęś ą

ź

jedynym prawdziwym bytem jest ta wiadomo

.

ś

ś

ć

Zasady logiczne istnia yby w kosmosie niezale nie od istnienia cz owieka (kosmos jest oparty o logik ).

ł

ż

ł

ę

Kosmos przejawia wiadomo

(lest logiczny, a wi c wiadomy).

ś

ś

ć

ę ś

Martin Heidegger: 26.09.1889-28.05.1976

„Czas wiatoobrazu” - ugruntowanie nowo ytnego obrazu wiata przez metafizyk

ś

ż

ś

ę

„O ródle dzie a sztuki”

ź

ł

Ontologia fundamentalna – teoria wszystkiego. Zak ada rozró nienie mi dzy byten a byciem.

ł

ż

ę

metafizyka

Rozumienie teologiczne

Rozumienie pozateologiczne

Bóg

Zbiór wa nych zasad

ż

Nowo ytno

jest charakteryzowana przez zjawiska:

ż

ś

ć

zjawisko nauki, której cz

ci jest technika (kult techniki) – oddziela autentyczno

i praktyczno

i czyni z

ęś ą

ś

ć

ś

ć

tego oddzielny wiat. Nauka zmieni a si w badania (które nie s czym autentycznym ale organizacj ).

ś

ł ę

ą

ś

ą

Rygory my lenia s zale ne od kultu nauki. Cenimi to, co ma warto

powszechn , ale zdaniem Heideggera

ś

ą

ż

ś

ć

ą

sprawia to e przestajemy ceni indywidualno

. Nauka buduje wiat, w którym nast pnego dnia mo emy

ż

ć

ś

ć

ś

ę

ż

si czego spodziewa . Matematyka, jako cz

nauki, jest sprowadzniem wiata do tego, co jest wiadome z

ę

ś

ć

ęś

ć

ś

góry. Zdaniem Heideggera powinni my ceni osobliwo

.

ś

ć

ś

ć

estetyzacja sztuki – przesuni cie sztuki w pole prze y estetycznych. Sztuka jest czym , co si ogl da i

ę

żć

ś

ę

ą

prze ywa. Wszystko, co by o wa ne w sztuce, przesta o by wa ne.

ż

ł

ż

ł

ć

ż

tworzenie kultury – jest wydobyciem pewnych warto ci i opiekowaniem si nimi, ale kultura to zbiór

ś

ę

przedmiotów. Tworzenie kultury to zbieranie przedmiotów nale

cych do instytucji.

żą

odbóstwienie – tworzymy wiat w którym religia nie jest potrzebna. Ludzie przyzwyczaili si traktowa

ś

ę

ć

bóstwa jako prze ycia religijne.

ż

Rzeczy s niezmienne. Wg Heideggera wszystko zamieniamy w rzeczy. Wszystko staje si praktyczne (np

ą

ę

architektura). ycie w którym ludzie si komunikowali, rozumieli i podchodzili do ycia w sposób praktyczny

Ż

ę

ż

jest negatywne. Negatywnie równie odnosi si do uniwersytetów, twierdz c e zamiast eurudyty kszta c

ż

ł ę

ą ż

łą

badaczy.

W sztuce dok adnie przedstawia si przedmioty – sztuka uprzedmiotawia. wiat zamienia si w obraz –

ł

ę

Ś

ę

zmienianie wiata w dok adne wyobra enie. Obraz to co , co sobie przedstawiamy, a potem badamy. Dzisiaj

ś

ł

ż

ś

„wyobrazi sobie” to zamieni co w obraz (obraz spo ecze stwa). Sztuka zacz a by sposobem

ć

ć ś

ł

ń

ę

ł

ć

wyobra ania, przedstawiania rzeczy.

ż

„ ród o dzie a sztuki” - Zdaniem Heideggera prawda istnieje w sensie filozoficznym. Uwa a , e obserwacja

Ź ł

ł

żłż

dzie a sztuki mog aby pomóc wyzwoli si spod konieczno ci przedstawienia rzeczy. W sztuce ci gle

ł

ł

ć ę

ś

ą

odk adaj si warto ci nieracjonalne. Sztuka nie jest naukowa, techniczna, wi c w niej ma si odk ada

ł

ą ę

ś

ę

ę

ł

ć

prawda, ma na celu ujawnianie bycia. W dziele sztuki do wiadczamy prawdy bycia. ród em dzie a sztuki

ś

Ź ł

ł

mo e by artysta, ale ród em artysty mo e te by dzie o sztuki, które zdaniem Heideggera nie musi by

ż

ć

ź ł

ż

ż ć

ł

ć

przedmiotem wytwarzania. Nie musi by czym , co „zawieszamy na cianie”. Ludzie najh tniej sprowadzaj

ć

ś

ś

ę

ą

przedimoty do podstawowych parametrów, wi c równie dzie o sztuki traktuje w ten sposób.

ę

ż

ł

Zapomnienie bycia – nie mo emy zapomnie wiata, ale ten wiat jest dla nas zbiorem przedmiotów.

ż

ćś

ś

Egzystencja nie jest tylko form prze ycia wiata, ale sposobem do wiadczania. Bycie wy ania przedmioty,

ą

ż

ś

ś

ł

jest czym pierwotnym. Sztuka pozwala nam dotrze do tej pierwotnej egzystencji.

ś

ć

Buty w przedstawieniu nie s przemiotem, ale raczej narz dziem powoduj cym, e cz owiek przynale y do

ą

ę

ą

ż

ł

ż

swojego wiata.

ś

Dzie o sztuki ukazuje bycie. Przed bytem jest bycie, a przed my leniem s dzie a sztuki. Mog nam pomóc

ł

ś

ą

ł

ą

wróci do wiata podstawowego. wiat czasem bardziej istnieje ni jest. Jest wiele nienazwanych rzeczy.

ć

ś

Ś

ż

wiat rozumiemy zwykle jako to, co jeste my w stanie opanowa , ale to, co opanowali my jest tylko

Ś

ś

ć

ś

wycinkiem. wiat jest bardzo obszerny, mo emy probowa egzystowa poza wiatem bytu. Uciekamy od

Ś

ż

ć

ć

ś

tego, e cz owiek jest przedmiotem, ale nie uciekniemy od tego, e jest bytem (cz owiek w rodku wiata).

ż

ł

ż

ł

ś

ś

Nie ma wiata bez podmiotu, ale nie ma te podmiotu bez wiata.

ś

ż

ś

Buty van Gogha

Martin Heidegger, ród o dzie a sztuki

Ź ł

ł

Meyes Schapiro, Martwa natura jako przedmiot osobisty – nota o Heideggerze i van Goghu, Estetyka w

wiecie

ś

Analiza tekstu Meyera Schapiro

By historykiem sztuki. Pochodzi z Litwy. Na pocz tku XXw zjawi si w Stanach Zjednoczonych. Sko czy

ł

ł

ą

ł ę

ń ł

studia, b d c pocz tkowo historykiem sztuki redniowiecznej. Pó niej zainteresowa si modernizmem.

ę ą

ą

ś

ź

ł ę

Chc c opisa buty Van Gogha, musimy si odnie

do katalogów malarza. Jednym z takich katalogów jest

ą

ć

ę

ś

ć

katalog de la Feille'a, który mimo e uko czy studia prawnicze, nie zaj si fachem, a katalogowaniem dzie

ż

ń ł

ą

ł ę

ł

sztuki. Powsta 4-tomowy katalog, w który jednak wkrad y si b dy, bo wszystkie obrazy butów przypisa van

ł

ł ę ł

ę

ł

Goghowi. W tej chwili nie wiemy, ile obrazów mo na przypisa malarzowi, a ile Heideggerowi.

ż

ć

Czy van Gogh rzeczywi cie móg malowa buty?

ś

ł

ć

Wi kszo

obrazów (poza chodakami) pochodzi z czasu wyjazdu malarza do Pary a. W sierpniu 1888r van

ę

ś

ć

ż

Gogh w li cie pisa o „parze starych butów”. Nie wiadomo, czy chodzi o o buty van Gogha. Miesi c pó niej

ś

ł

ł

ą

ź

pisa o „ch opskich butach”. Nie wiemy, o które buty chodzi o Heideggerowi. Sam Heidegger odpowiedzia , e

ł

ł

ł

łż

chodzi o o buty które widzia na wystawia van Gogha w 1930r. Problem polega na tym, e Heidegger pisa o

ł

ł

ż

ł

ch opskich butach, a van Gogh w tym czasie mieszka w mie cie. Heidegger pisa o innych butach, ni te,

ł

ł

ś

ł

ż

które pokazywane by y na wystawie. Buty miejskie nie daj mo liwo ci krytyki ycia miejskiego, tak jak buty

ł

ą

ż

ś

ż

ch opki. Mo emy przyj

, e Heidegger zobaczy „buty miejskie” van Gogha jako buty ch opki.

ł

ż

ąćż

ł

ł

Wydaje nam si , e wiemy co na podstawie przes anek, ale jest to z udzenie.

ęż

ś

ł

ł