TYDZIEC
7. JESIEC
W PARKU
Propozycja zapisu w dzienniku zajęć:
I 1. Zabawy dowolne w kącikach tematycznych - wdrażanie do porozumiewania się umiarkowanym
głosem.
2.  W parku" - praca z obrazkiem. Nazywanie zwierząt i drzew występujących w parku. Poznanie
roli, jaką pełnią parki w miastach oraz zasad zachowania się w parku.
3. Ćwiczenia poranne - zestaw nr 3.
II 4. Kolorowy bukiet - słuchanie wiersza B. Lewandowskiej połączone z wykonaniem ćwiczenia
 Listki" w KI., 20. Posługiwanie się nazwami drzew: kasztanowiec, dąb, brzoza, klon. Określanie
różnic w wyglÄ…dzie liÅ›ci. Globalne czytanie wyrazów: listek, listki. Doskonalenie spostrzegawczo­
ści wzrokowej i sprawności manualnej. Poznanie obrazu graficznego głoski / - litery I, L
5.  Wiatr i liście" - zabawa orientacyjno-porządkowa.
6.  Kolorowe liÅ›cie" - praca plastyczna. DokÅ‚adne wykonywanie poleceÅ„. Rozumienie okreÅ›lenia je­
sienne kolory. Doskonalenie sprawności manualnej.
7. Tworzenie bukietów z liści w ogrodzie. Rozpoznawanie i nazywanie drzew, np. kasztanowca,
dębu, klonu, brzozy.
III 8.  PajÄ…czki" - zabawa z elementem czworakowania.
9.  W którym wyrazie schowaÅ‚ siÄ™ lis?" - wykonanie ćwiczenia w KI., 21. Doskonalenie analizy sy­
labowej. Wysłuchiwanie wyrazu te w słowach listy, listek. Globalne czytanie wyrazów: lis, listy,
listek. Rozwijanie sprawności manualnej.
10.  Listki na wietrze" - ćwiczenia oddechowe. Wdrażanie prawidÅ‚owego toru oddechowego, regu­
lowanie siły wydechu, poszerzanie wydolności oddechowej płuc.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: obrazek  W parku"; obrazki drzew: dąb, kasztanowiec, klon, brzoza; liście
tych drzew; KI , kredki oiówkowe; bÄ™benek; suszone liÅ›cie, biaÅ‚e kartki, kredki bambino (bez pa­
pierowej osłonki); liście; liście zawieszone na nitkach, WJ
Rodzaj zajęć:
" Kolorowy bukiet - sÅ‚uchanie wiersza Barbary Lewandowskiej poÅ‚Ä…czone z wyko­
naniem ćwiczenia  Listki" w KI . , 20.
"  Kolorowe liście" - praca plastyczna.
Przebieg dnia:
I
Zabawy dowolne w kącikach tematycznych - wdrażanie do porozumiewania się
umiarkowanym głosem.
"  W parku" - praca z obrazkiem. Opowiadanie, co dzieje siÄ™ na obrazku. Nazy- obrazek
wanie zwierząt: wiewiórka, wróbel, jeż; drzew: dąb, kasztanowiec, jarzębina,  W parku"
świerk oraz ich owoców: żołędzie, kasztany, korale jarzębiny, szyszki. Wyjaśnienie,
że w parku ludzie mogą odpoczywać oraz podziwiać zwierzęta i rośliny. W parku
nie wolno zrywać kwiatów, łamać gałęzi, straszyć i dokarmiać zwierząt.
" Ćwiczenia poranne - zestaw nr 3 (s. 85).
128
Dzień 1. | W parku
II
" Kolorowy bukiet - słuchanie wiersza Barbary Lewandowskiej. liście, obrazki
d r z e w
Kolorowy bukiet
Barbara Lewandowska
Do parku przyszły
z przedszkola dzieci.
Chcą zrobić z liści
barwny bukiecik.
Listki czerwone
jak malowane.
Leżą pod klonem
i pod kasztanem.
Pod dębem leżą
brązowe liście.
Liście pod wierzbą
błyszczą srebrzyście.
Serduszka złote
spadajÄ… z brzozy.
JaÅ› ma ochotÄ™
w bukiet je włożyć.
Gdy ten bukiecik
stanie na stole,
Ozdobi dzieciom
całe przedszkole.
Rozmowa kierowana pytaniami N.: Gdzie poszÅ‚y dzieci?; Co chciaÅ‚y zrobić z li­
ści?; Pod jakimi drzewami leżały czerwone liście?; Jakie liście leżały pod dębem?;
Co robiły liście pod wierzbą?; Z jakiego drzewa spadały liście jak serduszka złote?;
Co zrobiÄ… dzieci z bukietem z liÅ›ci? Zapoznanie z rolÄ…, jakÄ… speÅ‚niajÄ… opadÅ‚e li­
Å›cie: ozdoba w bukiecie, zabezpieczenie roÅ›lin i nasion przed mrozem, schronie­
nie na zimę dla zwierząt, np. dla jeża. Oglądanie liści dębu, kasztanowca, klonu,
brzozy. Opowiadanie o wyglądzie liści: kształt (podłużne, palczaste, w kształcie
serca), kolor, wielkość. Nazywanie drzew z których pochodzą - układanie liści
przy obrazkach drzew, z których pochodzą.
"  Listki" - wykonanie ćwiczenia w KI., 20. KI., 20, kredki
1. Poznanie graficznego obrazu głoski / - litery 1, L. Kolorowanie białych liter otówkowe
I, L.
2. Nazywanie drzewa, z jakiego pochodzi liść. Wprowadzenie do globalnego
czytania wyrazu listek. Nalepianie na listku dębu zaznaczonych fragmentów.
Liczenie nalepek i określanie ich liczby liczebnikiem. Wskazywanie nalepki
w kształcie koła. Kolorowanie liścia.
"  Wiatr i liście" - zabawa orientacyjno-porządkowa. Dzieci-liście poruszają się bębenek
swobodnie po sali w rytm wygrywany przez N., np. na bębenku: wolno, szybciej,
szybko; szybko, wolniej, wolno. Kiedy N. przestaje grać, wiatr cichnie - listki
kucajÄ….
"  Kolorowe liście" - praca plastyczna. Oglądanie liści i nazywanie ich kolorów suszone liście, biate
- wyjaśnienie określenia jesienne kolory. Układnie na kartce różnorodnych liści kartki, kredki bambino
129
Tydzień 7. JESIEC
W PARKU
- żyÅ‚kami do góry i nakÅ‚adanie na liÅ›cie drugiej kartki. Kolorowanie powierzch­
ni kartki bokiem kredki bambino - jesienne kolory.
" Tworzenie bukietów z liści w ogrodzie. Zbieranie listków, np. kasztanowca,
dÄ™bu, klonu, brzozy. Nazywanie drzew, z których pochodzÄ…, kolorów. PosÅ‚ugi­
wanie się określeniami mały - większy - największy.
III
"  PajÄ…czki" - zabawa z elementem czworakowania. Dzieci podzielone na dwie
grupy i ustawione naprzeciwko siebie. W pozycji tyłem na czworakach idą przed
siebie, ostrożnie mijają się na środku i zajmują pozycje po przeciwnej stronie.
Po każdym przejściu odpoczywają w leżeniu tyłem, ręce i nogi uniesione w górę
- pająki tkają pajęczyny.
"  W którym wyrazie schował się lis?" - wykonanie ćwiczenia w KI., 22. Nazywa- KI., 22, kredki
nie kolorowych obrazków na górze strony. Dzielenie wyrazów: lis, listy, listek na ołówkowe
sylaby. OkreÅ›lanie, w których wyrazach sÅ‚ychać sÅ‚owo lis. UÅ›wiadomienie dzie­
ciom, że czasami sylaba jest także oddzielnym wyrazem, który coś oznacza.
Wprowadzenie do globalnego czytania wyrazów lis, listy, listek. Określanie,
które sÅ‚owo jest najkrótsze, a które najdÅ‚uższe. Kolorowanie rysunków. Nalepia­
nie w okienkach pod wyrazami takich samych wyrazów.
"  Listki na wietrze" - ćwiczenia oddechowe. Dmuchanie na liście zawieszone na liście zawieszone
nitkach. Regulowanie siły wydechu według poleceń: wieje slaby wietrzyk; wieje na nitkach
silny wiatr.
"  Literka L" - wykonanie zadania z WJ. Wypychanie litery L, kolorowanie według
własnego pomysłu.
Propozycja zapisu w dzienniku zajęć:
I 1. Zabawy dowolne w kącikach tematycznych - wdrażanie do porozumiewania się umiarkowanym
głosem.
2. W kasztanowym mieście - słuchanie piosenki połączone z wykonaniem kompozycji z kasztanów
 Kasztanowe miasto". Zapoznanie ze stówami i melodiÄ… piosenki. Rozwijanie pomysÅ‚owoÅ›ci i wy­
obraz
ni. Wdrażanie do zgodnej współpracy w zespole.
3. Ćwiczenia poranne - zestaw nr 3.
II 4. Cztery kasztany - słuchanie wiersza A. A
ady-Grodzickiej połączone z wykonaniem ćwiczenia
 Kasztany" w KI., 22. Uważne słuchanie utworu. Poznanie liczby cztery i jej znaku graficznego
- cyfry 4. Posługiwanie się nazwami liczebników porządkowych w zakresie 1 4. Doskonalenie
pamięci i spostrzegawczości wzrokowej. Rozwijanie sprawności manualnej.
5. Ćwiczenia gimnastyczne - zestaw nr 3. Ćwiczenie zręczności, coraz sprawniejsze wykonywanie
zadań ruchowych.
6. Jesienne kompozycje" - układanie z materiału przyrodniczego dowolnych wzorów w ogrodzie.
7.  Zbieramy szyszki, kasztany i żołędzie" - zabawa z elementem rzutu w ogrodzie.
III 8.  Liczymy kasztany" - zabawa orientacyjno-porzÄ…dkowa.
9.  Korale z kasztanów i żołędzi" - zabawa dydaktyczna połączona z wykonaniem ćwiczenia
 Korale" w KI., 23. Rozwijanie uwagi. Posługiwanie się nazwami przyrodniczymi: kasztan, żolqdz
.
Rozumienie określeń: z lewej/prawej strony, owalny, na zmianę. Tworzenie rytmicznego układu
elementów.
10. Zabawy dowolne w sali - zachęcanie dzieci do korzystania z gier i układanek.
130
Dzień 2. | Zabawy kasztanami i żołędziami
ÅšRODKI DYDAKTYCZNE: CD; kasztany, obrazki kasztanów - analogicznie do wiersza, kosz z kaszta­
nami; KI, kredki ołówkowe, WM; liście; kasztany, szyszki, żołędzie (przynajmniej trzy dla każdego
uczestnika), 3 pojemniki; bębenek
Rodzaj zajęć:
" Cztery kasztany - słuchanie wiersza Anny A
ady-Grodzickiej poÅ‚Ä…czone z wyko­
naniem ćwiczenia  Kasztany" w KI., 22.
Ćwiczenia gimnastyczne - zestaw nr 3.
Przebieg dnia:
I
Zabawy dowolne w kącikach tematycznych - wdrażanie do porozumiewania się
umiarkowanym głosem.
" W kasztanowym mieście - słuchanie piosenki. CD
W kasztanowym mieście
sl. Dorota Gellner
muz. Adam Markiewicz
W kasztanowym mieście
wszystko jest z kasztana:
kasztanowe drzewa
szumiÄ… tu od rana,
kasztanowe chmury
płyną ponad miastem,
słońce jest zielone,
śmieszne i kolczaste.
Ref: Kasztanowy konik,
kasztanowy bat,
na koniku kasztanowym
pojedziemy w świat.
Na koniku kasztanowym
pojedziemy w świat.
W kasztanowym mieście,
w kasztanowy ranek,
każdy na śniadanie
je kasztanów dzbanek,
a listonosz stary
zawsze oczywiście
nosi zamiast listów
kasztanowe liście.
Ref: Kasztanowy konik...
Rozmowa kierowana pytaniami N.: O jakim mieście była mowa w piosence?;
Co w kasztanowym mieście było z kasztanów?
"  Kasztanowe miasto" - tworzenie kompozycji z kasztanów. Dzieci wspólnie kasztany
układają kasztanowe miasto - ilustrują treść piosenki.
" Ćwiczenia poranne - zestaw nr 3 (s. 85).
131
Tydzień 7. JESIEC
W PARKU
II
* Cztery kasztany - słuchanie wiersza Anny A
ady-Grodzickiej. N. recytuje wiersz, obrazki kasztanów
umieszczając na tablicy kolejne obrazki kasztanów. - analogicznie
 . . do wiersza, kosz
Cztery kasztany
* A
J s ' J ' i z kasztanami
Anna A
ada-Grodzicka
Pierwszy kasztan zielony, dumnie kolce jeży.
Zobaczcie: Mam płaszczyk trawiasty jak należy!
Drugi, dwukolorowy, brÄ…zowo-zielony,
zgubił pół skorupki, jest niezadowolony...
Trzeci, brązowy cały, wypina brzuszek:
A ja swoją łupinkę odszukać muszę!
Czwarty, czekoladowy, z jasnymi plamkami,
woła: A po co wam te łupinki kochani?
Rozmowa kierowana pytaniami N.: O czym byÅ‚a mowa w wierszu?; Ile jest kasz­
tanów?; Jak wygląda pierwszy kasztan I drugi I trzeci I czwarty?; Na którym miejscu
jest kasztan z jasnymi plamkami?; Na którym miejscu jest kasztan cały brązowy
(bez Å‚upinki) ?; Na którym miejscu jest zielony kolczasty kasztan ?; Na którym miej­
scu jest kasztan z połową łupinki?; Ile jest wszystkich kasztanów?
N. na oczach dzieci zamienia miejscami kasztany, np. przestawia pierwszego z trze­
cim i pyta: A ile jest teraz kasztanów? Czynność zamiany kasztanów miejscami po­
wtarza jeszcze dwa razy, wymieniajÄ…c np. drugi z czwartym lub pierwszy z drugim
bÄ…dz
jeszcze inaczej, a po każdej takiej zamianie pytamy: A ile jest teraz kasztanów?
Następnie N. rozsuwa cztery kasztany tak, aby szereg przez nie tworzony byl dłuższy
niż na początku i pyta: A ile jest teraz kasztanów? Potem ścieśnia kasztany, by szereg
byÅ‚ krótszy niż na poczÄ…tku i znowu pyta: .4 ile jest teraz kasztanów? [Zapewne nie­
którym dzieciom będzie się wydawać, że zmiana ułożenia powoduje zmianę liczby
kasztanów, to sygnał, że należy zadbać o to, by dzieci gromadziły doświadczenia
będące podstawą uświadomienia sobie, że inne ułożenie lub odwrócenie kierunku
liczenia nie zmienia sumy elementów (uznawanie stałości ilości nieciągłych).]
Można postawić kosz z kasztanami i każde dziecko bierze z kosza tyle kasztanów,
ile jest na obrazkach (ile byÅ‚o w wierszu). Wszyscy ustawiajÄ… swoje kasztany w sze­
reg i liczą je. Potem pierwszy w szeregu przenoszą na koniec rzędu i sprawdzają, ile
jest teraz. Następnie zamieniają miejscami drugi z trzecim i liczą, ile jest teraz itp.
Dzieci mogą też ustawić kasztany  parami" i sprawdzić, ile jest w takim ułożeniu.
Ważne, by same doświadczały stałości liczby kasztanów przy zmianie ich ułożenia.
*  Kasztany"-wykonanie ćwiczenia w KI., 22. KI., 22, kredki
1. Kolorowanie cyfry 4, oznaczającej liczbę cztery. Liczenie, ile jest klocków ołówkowe, WM
w okienku.
2. Kolorowanie czterech wybranych figur.
3. Kończenie rysowania kasztanów. Nalepianie w okienkach obok kasztanów
kolejnych cyfr.
Zadanie dodatkowe: Wypychanie cyfry 4 z WM, kolorowanie jej wedÅ‚ug wÅ‚asne­
go pomysÅ‚u. CyfrÄ™ przestrzennÄ… można wykorzystać poczas różnych zabaw dy­
daktycznych.
* Ćwiczenia gimnastyczne - zestaw nr 3 (s. 89).
*  Jesienne kompozycje" - układanie z materiału przyrodniczego dowolnych kasztany,
wzorów w ogrodzie. Zapoznanie z możliwościami wykorzystania: liści, kaszta- żołędzie, liście,
nów, żołędzi... Nazywanie własnych wytworów, szanowanie prac kolegów. szyszki
132
Dzień 3. | Jesienne liście
8
 Zbieramy szyszki, kasztany i żołędzie" - zabawa z elementem rzutu w ogro- kasztany, szyszki,
dzie. N. rysuje kredą trzy duże kola, w środku każdego ustawia pojemnik. Na żołędzie
linii jednego koła układa kasztany, na linii drugiego żołędzie, a trzeciego szysz- (przynajmniej
3
ki. Dzieci podzielone na trzy zespoły. Każda grupa podchodzi do jednego koła dla każdego
i na sygnał N. podnosi ułożone przybory i celuje do pojemnika. Podczas rzucania uczestnika),
3
nie wolno przekraczać narysowanej linii. Po wykonaniu wszystkich rzutów, dzie- pojemniki
ci przeliczają i wspólnie ustalają, która grupa nazbierała najwięcej darów jesieni.
III
"  Liczymy kasztany" - zabawa orientacyjno-porządkowa. Dzieci biegają w tern- bębenek
pie podanym na instrumencie perkusyjnym. Zatrzymują się i słuchają, ile razy
N. uderzy mocno w instrument, tyle kasztanów spadło z drzewa. Dzieci liczą
i szybko tworzą małe kółeczka po tyle osób, ile było uderzeń. Chodzą przez
chwilę w tym ustawieniu, potem znów biegają.
"  Korale z kasztanów i żołędzi" - zabawa dydaktyczna. N. układa elementy kasztany, żołędzie
w szeregu i mówi: Układam korale: kasztan - żołądz
- kasztan - żolądz
- kasz­
tan... zawiesza głos, a dzieci dopowiadają, co trzeba położyć. Odczytywanie
wspólnie z dziećmi rytmicznego układu korali ułożonych przez N.
"  Korale" - wykonanie ćwiczenia w KI., 23. Nalepianie na górze kartki: z lewej strony KI., 23
kasztana - liÅ›cia kasztanowca, z prawej strony żoÅ‚Ä™dzia - liÅ›cia dÄ™bu. KoÅ„czenie ko­
rali, nalepianie na przemian: kasztan - na kółku, żołądz
- na owalu, kasztan, żolądz
...
" Zabawy dowolne w sali - zachęcanie dzieci do korzystania z gier i układanek.
Propozycja zapisu w dzienniku zajęć:
I 1. Zabawy dowolne w kącikach tematycznych - wdrażanie do porozumiewania się umiarkowanym
głosem.
2.  Liście i listki" - zabawa dydaktyczna. Rozwijanie pamięci i spostrzegawczości wzrokowej.
Wdrażanie do przestrzegania reguł zabawy.
3. Ćwiczenia poranne - zestaw nr 3.
II 4. Jesienne liÅ›cie" - zajÄ™cia plastyczne. Rozwijanie procesu percepcji poprzez rozpoznawanie liÅ›ci róż­
nych rodzajów drzew (kształt, wielkość, faktura, barwa), omówienie różnic. Analiza dzieła sztuki ze
szczególnym uwzglÄ™dnieniem gamy kolorystycznej, charakterystycznej dla jesieni. Rozwijanie spraw­
ności percepcyjnej w zakresie opisywania sytuacji przedstawionych na obrazie, sięganie do własnych
doświadczeń i wiedzy. Rozwijanie twórczej wyobraz
ni dzieci w trakcie analizy dzieła sztuki.
5. Jaki to listek?" - zabawa orientacyjno-porzÄ…dkowa.
6. Jesienne liście" - ćwiczenia z zakresu profilaktyki logopedycznej w oparciu o tekst P. Siewiera-
-Kozłowskiej. Wdrażanie do zachowywania prawidłowego toru oddechowego. Pionizacja języka.
Prawidłowa artykulacja dz
więku sz.
7.  Zagarnianie liści" - zabawa z elementem podskoku w ogrodzie.
III 8.  Wiatr i liście" - zabawa orientacyjno-porządkowa.
9. Jesienne liście - słuchanie wiersza M. Przewoz
niaka poÅ‚Ä…czone z wykonaniem ćwiczenia graficz­
nego  Listki" w ZG 12. Uważne sÅ‚uchanie utworu. Rozpoznawanie liÅ›ci: dÄ™bu, kasztanowca, klo­
nu i brzozy. PosÅ‚ugiwanie siÄ™ nazwami drzew: dÄ…b, kasztanowiec, klon, brzoza. Rozwijanie spo­
strzegawczości wzrokowej. Doskonalenie umiejętności rysowania linii nieregularnych i ukośnych.
Doskonalenie koordynacji wzrokowo-ruchowej.
10. Jawor - zabawa ze śpiewem. Przestrzeganie reguł zabawy. Czerpanie radości ze wspólnej zabawy
z kolegami.  Listki" - wykonanie zadnia z WM. Klasyfikowanie według koloru i kształtu.
133
Tydzień 7. JESIEC
W PARKU
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: liście: dębowy, klonowy, brzozowy, kasztanowca, opaska do zasłaniania
oczu; WSz - Aleksander Gerymski Człowiek w alei, flizelina z klejem, liście, farby akwarelowe,
miękkie pędzle, kartki białe A3 do podkładania; kartka formatu A4 w kolorze szarym (najlepiej
tekturka z tylu bloku), liÅ›cie (powinny być zebrane dzieÅ„ wczeÅ›niej, na noc wÅ‚ożone pomiÄ™dzy ga­
zety i przyciśnięte, nie mogą być suche), klej wikol, taśma dwustronna, żelazko; 3 listki: podłużny,
zaokrąglony, palczasty, instrument perkusyjny, np. bębenek; długa skakanka; obrazki drzew: dąb,
kasztanowiec, klon, brzoza; liście tych drzew; ZG, ołówki, kredki ołówkowe; CD
Rodzaj zajęć:
"  Jesienne liście" - zajęcia plastyczne.
"  Jesienne liście" - ćwiczenia z zakresu profilaktyki logopedycznej w oparciu
o tekst Patrycji Siewiera-Koztowskiej.
Przebieg dnia:
I
" Zabawy dowolne w kącikach tematycznych - wdrażanie do porozumiewania się
umiarkowanym głosem.
"  Liście i listki" - zabawa dydaktyczna. N. układa w szeregu liście i nazywa je: liście czterech
dębowy, klonowy, brzozowy, kasztanowca. Dzieci powtarzają nazwy liści i starają drzew, opaska do
się zapamiętać ich ułożenie. Wybrane dziecko zasłania oczy opaską, a N. zamie- zasłaniania oczu
nia miejscami dwa liście. Po odsłonięciu oczu, dziecko wskazuje, które liście
zostały przełożone i podaje ich nazwy.
" Ćwiczenia poranne - zestaw nr 3 (s. 85).
II
"  Jesienne liście" - zajęcia plastyczne. WSz, flizelina
Opowiadanie o obrazie - dla dziecka i rodziców z klejem, kartka
Obraz Aleksandra Gierymskiego przedstawia jesienny krajobraz. Liście formatu A4
w
ścielą parkową aleję, zmieniają swoje barwy: żółkną, czerwienieją, ciemnieją kolorze szarym,
i Å› c i e
w brązy. Szeleszczą pod nogami. Ich różnorodne kształty i barwy gdzienie- ' '
gdzie rozjaśniają promienie słońca i prześwity w koronach drzew. akwarelowe,
miękkie pędzle,
W jesiennym parku kartki białe A3 do
Czesław Janczarski podkładania; wikol,
W jesiennym parku ileż kolorów, taśma dwustronna
Wśród lip, kasztanów, klonów, jaworów
W jesiennym parku ileż jest echa
Wśród rdzawych liści suną po ziemi
W jesiennym parku pod lipÄ…, klonem
Wszystko jest w kolo jakby zmyślone
Wśród tych kolorów szelestnym echem
Słuchamy bajki pięknej jesieni.
Listki tańczą
sł. Krystyna Różecka
muz. Tadeusz Kierski
1. Złocisty listeczek na ziemię spadł.
Z wysokiej topoli zerwał go wiatr.
I znowu spadł listek i jeszcze dwa,
bo wiatr jesienny do tańca gra.
134
Dzień 3. | Jesienne liście
Ref.: La, la, la, la, la, la, la, la, la
bo wiatr jesienny do tańca gra.
2. Zachodzi słoneczko za ciemny las.
Już dosyć, listeczki, odpocząć czas.
Zachodzi słoneczko, wiatr przestał grać,
już dosyć listki, idziemy spać.
Ref.: La, la, la, la, la, la, la, la, la
już dosyć listki, idziemy spać.
Część I - zasilanie percepcyjne
Jak na poczÄ…tku każdych zajęć istotne jest wprowadzenie dzieci w problematy­
kę. W tym przypadku podstawowe zagadnienia będą związane z kolorystyką
charakterystycznÄ… dla jesieni, a także ksztaÅ‚tami (liÅ›ci). Pojawi siÄ™ element fak­
tury i wielkości. W tym celu nauczyciel powinien wykorzystać proponowane
środki dydaktyczne oraz wybrane przez siebie zabawy aktywizujące. W trakcie
omawiania kształtów i wielkości liści może pojawić się element klasyfikowania
poprzez zestawienia mały - duży.
Część II - aktywność twórcza
1. Przed przystÄ…pieniem do pracy plastycznej gromadzimy liÅ›cie o różnorod­
nych ksztaÅ‚tach i kolorach, prostujemy je miÄ™dzy papierami, ale nie wysusza­
my. Najlepsza bÄ™dzie praca (w parach lub maÅ‚ych grupach) na formacie kart­
ki zbliżonym do A3, dostosowanym do wielkoÅ›ci szyby w sali, gdzie ukoÅ„czo­
ne kompozycje mogą być póz
niej wyeksponowane. Dla każdego zespołu
przygotowujemy kawałki flizeliny o takich samych rozmiarach i kartkę białą
A3. Na jednym kawaÅ‚ku materiaÅ‚u na stronie z klejem dzieci ukÅ‚adajÄ… swo­
bodną kompozycję z liści (nie powinny zachodzić jeden na drugi), następnie
przykładają na przygotowaną pracę drugi kawałek materiału klejem do dołu.
Zadaniem N. jest ostrożne zebranie prac i przeprasowanie ich żelazkiem
przez papier tak, aby obyda kawałki flizeliny skleiły się i utrzymały ułożone
liÅ›cie. Kolejny etap to malowanie kompozycji kolorowymi tuszami lub akwa­
relami z bardzo dużą ilością wody, aby kolory zapływały na siebie, tworząc
jesienny dywan. Przed malowaniem podkÅ‚adamy kartki papieru A3, żeby za­
bezpieczyć stoliki. Po wyschnięciu prace znakomicie się prezentują na
oknach, przepuszczajÄ…c Å›wiatÅ‚o i tworzÄ…c swego rodzaju witraże. Można przy­
klejać je papierową taśmą w dowolnym kolorze. Technika ta pozwala również
na uzupeÅ‚nienie kompozycji tÅ‚ustymi pastelami nawet po malowaniu akwa­
relÄ…. PodÅ‚ożona kartka zabezpieczajÄ…ca może okazać siÄ™ ciekawym elemen­
tem do kolejnej pracy.
2. Przed przystąpieniem do pracy plastycznej gromadzimy liście o różnorodnych
kształtach i kolorach, prostujemy je między papierami, ale nie wysuszamy.
Następnie przyklejamy (wikol lub taśma dwustronna) liście na szare kartki,
tworząc kompozycję. Mogą to być zwierzaki-liściaki lub zwierzaki-cudaki.
Przy układaniu liści rozwijamy dziecięcą wyobraz
nię. Po skończeniu pracy
prosimy, aby dzieci nadały imiona swoim zwierzakom.
Część III - omówienie i prezentacja
W tej części staramy się porozmawiać z dziećmi na temat zajęć. Bardzo istotne
sÄ… pytania dotyczÄ…ce jesiennej kolorystyki i nastroju zwiÄ…zanego z tÄ… porÄ… roku,
kształtów, wielkości, faktury liści - dzieci powinny je wyróżniać i opisywać.
135
Tydzień 7. JESIEC
W PARKU
Ważne są również wypowiedzi na temat realizowanego zadania plastycznego,
czy kolory pojawiające się w pracach, to kolory jesieni itd. Wykonane prace będą
stanowiły doskonałą jesienną dekorację sali.
"  Jaki to listek?" - zabawa orientacyjno-porządkowa. Dzieci biegają w tempie trzy listki: podłużny,
podanym na instrumencie perkusyjnym. Na mocne uderzenie zatrzymujÄ… siÄ™ zaokrÄ…glony,
i patrzą, jaki listek pokaże N. Za każdym razem próbują przybrać pozycję zbli- palczasty,
żoną do kształtu liścia: podłużny - pozycja wyprostowana: stanie, leżenie przo- instrument
dem łub tyłem. Zaokrąglony - siad skrzyżny, klęczny, przysiad podparty, palcza- perkusyjny,
n
sty - siad prosty rozkroczny itp. P- bębenek
"  Jesienne liście" - ćwiczenia z zakresu profilaktyki logopedycznej w oparciu
o tekst Patrycji Siewiera-Kozłowskiej.
Jesienne liście
Patrycja Siewiera-Kozłowska
Czy wiecie, co potrafią jesienne liście? Niektóre z nich jeszcze całkiem mocno
trzymają się gałęzi (języki mocno przyklejone do podniebienia, wargi otwarte),
a gdy powieje silny wiatr (głęboki wdech przez nos, silny wydech przez usta) listki
na gaÅ‚Ä™ziach rozmawiajÄ… szu - szu - szu (dziecipowtarzajÄ… onomatopejÄ™, N. zwra­
ca uwagÄ™ na ukÅ‚ad narzÄ…dów artykulacyjnych: wargi wyciÄ…gniÄ™te do przodu jak ry­
jek, język uniesiony do walka dziąsłowego za górnymi zębami). Są też listki, które
oderwaÅ‚y siÄ™ już od gaÅ‚Ä™zi i na silnym wietrze (gÅ‚Ä™boki wdech przez nos, silny wy­
dech przez usta) wirujÄ… (jÄ™zyk wolno krąży po linii warg, zataczamy koÅ‚o raz w jed­
ną, raz w drugą stronę). Inne listki już spadły - leżą pod nogami przechodniów
na chodnikach i czekają na dzieci, które przechodząc będą szurały butami szuch
- szuch - szuch (dzieci powtarzają, N. zwraca uwagę na prawidłową realizację
dz
więku sz-j.w.).
A czy wiecie, co można zrobić z jesiennych liÅ›ci? Można je pozbierać, żeby uÅ‚o­
żyć kolorowy bukiet (czubek języka dotyka kolejno punktów na górnej wardze -
zbieramy po jednym listku). Można też je zasuszyć i wkleić do zielnika (płaski
język nieruchomo leży między wargami), można nimi szeleścić szu - szu - szu
(powtarzamy j.w.) lub odrysować na kartce (czubek języka rysuje na podniebieniu
kształt łiścia).
"  Zagarnianie liści" - zabawa z elementem podskoku w ogrodzie. N. wybiera długa skakanka
dwoje dzieci, które będą zagarniały liście. Dzieci-liście ustawione w gromadkę
na Å›rodku, wybrana dwójka trzyma rozciÄ…gniÄ™tÄ… skakankÄ™ i przesuwa jÄ… po pod­
łodze w kierunku grupy kolegów. Dzieci-liście przeskakują nad przesuwającą się
pod ich nogami skakankÄ…. Za pierwszym razem przesuwanie skakanki powinno
odbywać się powoli, następnym można to zrobić szybciej. Po 2, 3 powtórzeniach
N. zmienia zagarniajÄ…cych.
III
"  Wiatr i liście" - zabawa orientacyjno-porządkowa. Dzieci-liście poruszają się bębenek
swobodnie po sali w rytm wygrywany przez N. na bÄ™benku: wolno, szybciej, szyb­
ko; wolniej, wolno. Kiedy wiatr cichnie - N. przestaje grać - listki kucają.
136
Dzień 3. | Jesienne liście
" Jesienne liście - słuchanie wiersza Marcina Przewoz
niaka. obrazki drzew: dÄ…b,
. . kasztanowiec, klon,
T
Jesienne liście , , ,
.  , . , brzoza; liście tych
Marcin Przewozniak . '
drzew
Co to? ZÅ‚ote i zielone,
i brÄ…zowe, i czerwone...
Piękne liście! Już zbieramy!
I po kształtach odróżniamy:
Te wycięte jak serduszka
w podarunku dała brzózka.
Liść dębowy - ma falbanki
falujÄ…ce jak firanki.
Z liści klonu - bukiet marzeń.
Mogą także być wachlarzem.
A tym w kształcie łapy stracha,
kasztanowiec do nas macha.
Pokazuje paluchami,
Gdzie posypał kasztanami!
Rozmowa kierowana pytaniami N.: SkÄ…d wiemy, że w wierszu jest mowa o jesien­
nych liściach?; Jakie kolory mają jesienne liście?; Z jakich drzew pochodzą liście,
o których była mowa w wierszu?; Jaki kształt mają liście dębu I kasztanowca I
klonu I brzozy?
"  Listki" - wykonanie ćwiczenia graficznego w ZG 12. Określanie, z jakich drzew ZG12, liście: dębu,
pochodzą liście przedstawione na rysunkach: dąb, kasztanowiec, klon, brzoza, kasztanowca, klonu,
A
ączenie linią par takich samych liści - rysowanie na drugim liściu każdej pary brzozy, ołówki,
żyłek. Dowolne kolorowanie liści jesiennymi kolorami. kredki ołówkowe
" Jawor - zabawa ze śpiewem.
Jawor, jawor
sł. i muz. popularne
Jawor, jawor
jaworowi ludzie,
co wy tu robicie?
Budujemy mosty
dla pana starosty.
TysiÄ…c koni przepuszczamy,
a jednego zatrzymamy. (2x)
Dwoje dzieci tworzy most - stają przodem do siebie w odległości kroku, podają
sobie ręce i podnoszą je do góry. Pozostałe dzieci robią zaprzęgi - stają jedno za
drugim i podajÄ… sobie rÄ™ce. ZaprzÄ™gi poruszajÄ… siÄ™ po obwodzie koÅ‚a, kolejno prze­
jeżdżając pod mostem. Przy słowach ,a jednego zatrzymamy" para będąca mostem
opuszcza ręce i łapie jeden z zaprzęgów. Złapane dzieci tworzą nowy most.
"  Listki" - wykonanie zadania z WM. Klasyfikowanie liści według kształtu i ko- WM
loru. Wypychanie liści i plamek; układanie na tabeli do klasyfikacji.
137
Tydzień 7. JESIEC
W PARKU
Propozycja zapisu w dzienniku zajęć:
I 1. Zabawy dowolne w kącikach tematycznych - wdrażanie do porozumiewania się umiarkowanym głosem.
2.  Drzewa" - rysowanie pod dyktando w oparciu o wiersz E. M. Minczakiewicz. Wdrażanie do
uważnego słuchania i obserwowania. Rozwijanie koordynacji słuchowo-ruchowej.
3. Ćwiczenia poranne - zestaw nr 3.
II 4. Wiewiórka i dÄ…b - sÅ‚uchanie utworu T. JabÅ‚oÅ„skiego poÅ‚Ä…czone z wykonaniem ćwiczenia  Od żoÅ‚Ä™­
dzia do dÄ™bu" z WÅš. Uważne sÅ‚uchanie utworu. Poznanie etapów rozwoju drzewa. Dostrzeganie na­
stępstwa pór roku. Rozwijanie logicznego myślenia. Doskonalenie koordynacji wzrokowo-ruchowej.
5. Jaszczurki wśród liści" - zabawa z elementem czworakowania (pełzanie).
6.  W kasztanowym mieście" - tworzenie akompaniamentu do piosenki połączone z zabawą umuzy-
kalniającą  Kto ma w ręku kasztan?". Uwrażliwienie na frazę muzyczną. Doskonalenie poczucia rytmu.
Rozwijanie pamięci muzycznej. Zachęta do samodzielnego śpiewu. Ćwiczenie poprawnej intonacji.
7.  Drzewa w parku" - zabawa ruchowa w ogrodzie.
III 8.  Zeskocz na stertę liści" - zabawa z elementem skoku.
9.  Drzewa iglaste" - praca z obrazkiem połączona z wykonaniem ćwiczenia  Szyszkowe ludziki"
w KI., 24. Poznanie nazwy i wyglÄ…du sosny, Å›wierku i jodÅ‚y. Rozwijanie spostrzegawczoÅ›ci wzroko­
wej i koordynacji wzrokowo-ruchowej. Utrwalanie pojęcia para.
10.  Zgadnij, kto to mówił?" - zabawa dydaktyczna. Doskonalenie spostrzegawczości słuchowej.
Przestrzeganie reguł zabawy.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: kartony, gruby flamaster, kredki; WŚ - historyjka obrazkowa  Od żołędzia do
dębu"; nożyczki, klej, kasztany, żółty liść, ławka gimnastyczna, materac; obrazki drzew: świerk, jodła, sosna
- wyraz
nie zaznaczone różnice w wyglądzie igieł: - świerk: krótkie, czworokątne; jodła - krótkie, szerokie,
płaskie; sosna - długie, wąskie; szyszki na gałązkach; KI; kredki ołówkowe; opaska do zasłaniania oczu
Rodzaj zajęć:
" Wiewiórka i dÄ…b - sÅ‚uchanie utworu Tomasza JabÅ‚oÅ„skiego poÅ‚Ä…czone z wykona­
niem ćwiczenia  Od żołędzia do dębu" z WŚ.
 W kasztanowym mieście" - tworzenie akompaniamentu do piosenki połączone
z zabawą umuzykalniającą  Kto ma w ręku kasztan?".
Przebieg dnia:
I
" Zabawy dowolne w kącikach tematycznych - wdrażanie do porozumiewania się
umiarkowanym głosem.
"  Drzewa" - rysowanie pod dyktando w oparciu o wiersz Elżbiety Marii Mincza- kartony, gruby
kiewicz. N. recytuje wiersz, rysując jego treść. flamaster, kredki
Drzewa
Elżbieta Mana Minczakiewicz
Dwie kreseczki prosto,
Jedna biegnie krzywo.
Gdy razem połączysz,
To wyrośnie drzewo.
Pieniek obok pieńka,
Chmurka, wiele chmur.
Połącz je z pieńkami,
A wyrośnie bór.
138
Dzień 4. | Drzewa liściaste i iglaste
N. ponownie recytuje wiersz, dzieci samodzielnie rysujÄ… drzewa, a potem kolo­
rujÄ… obrazek.
" Ćwiczenia poranne - zestaw nr 3 (s. 85).
II
" Wiewiórka i dąb - słuchanie utworu Tomasza Jabłońskiego. WS - historyjka
Wiewiórka i dąb obrazkowa
Tomasz Jabłoński
JesieniÄ… wiewiórka znalazÅ‚a maÅ‚ego żoÅ‚Ä™dzia i zakopaÅ‚a go pod drzew­
kiem. Pomyślała sobie:  Zakopię go tutaj i będę miała na póz
niej, jak zgÅ‚od­
nieję." Zatarła rączki z radością bo pomyślała sobie, że jest bardzo sprytna.
Gdy przyszÅ‚a zima, wiewiórka zgÅ‚odniaÅ‚a, wiÄ™c pobiegÅ‚a w miejsce gdzie za­
kopaÅ‚a żoÅ‚Ä™dzia. Szuka, szuka, biega w prawo, biega w lewo, wreszcie zatrzy­
muje się i drapie pazurkami po rudym łebku:  Gdzie ja go zostawiłam?",
myÅ›li na gÅ‚os,  Gdzie ja zakopaÅ‚am tego żoÅ‚Ä™dzia?". Wiewióreczka pomyÅ›la­
ła jeszcze chwilkę, po czym dała sobie spokój. Nie pamiętam." - wzruszyła
ramionami i pobiegła do domku.
Tymczasem, na las spadla gruba pierzyna Å›niegu. PrzykryÅ‚a drzewa, krze­
wy i liÅ›cie. Wszystkie zwierzÄ…tka szukaÅ‚y jedzonka, ale byÅ‚o trudno, bo wszÄ™­
dzie leżał śnieg. Wiewiórka też szukała. Myślała czasem o swoim żołędziu,
ale nie mogła sobie przypomnieć gdzie go zakopała i była bardzo smutna.
A żołądz
, pod grubą śniegową kołderką, spał sobie w najlepsze i nic sobie
z tego wszystkiego nie robił.
Gdy zima się skończyła, przyszła wiosna, bo tak to już zwykle jest. Zamiast
śniegu pojawiło się ciepłe słoneczko. Zaczęło świecić i przygrzewać. Wszystkim
nagle zrobiło się bardzo cieplutko. Żołądz
, zakopany w ziemi przez wiewiórkę,
też poczuł, że jest mu ciepło. Otworzył jedno oczko, a potem drugie. Pomyślał
sobie: ,A która to godzina? Chyba spałem już troszkę za długo." Ziewnął sobie
139
Tydzień 7. JESIEC
W PARKU
od ucha do ucha i zaczął się przeciągać. Tymczasem na dworze zaczął padać
deszczyk, a jak pada deszczyk, to wszystko ładnie rośnie. Tylko, że pan żołądz

był bardzo leniwy. Otworzył jedno oko, popatrzył i pomyślał:  E, tam. Jak taka
pogoda, to ja nigdzie nie idę." - i poszedł spać dalej. Deszczyk czasem padał,
czasem Å›wieciÅ‚o sÅ‚onko i zaczęło siÄ™ robić coraz cieplej i cieplej. Wreszcie żo­
Å‚Ä…dz
znowu się obudził.  Oj, teraz to chyba już niez
le zaspałem" - pomyślał
sobie i znowu zaczął się przeciągać. Przeciągał się i przeciągał i nagle pomyślał,
że mu jest bardzo ciasno tam, gdzie leży. Wyciągnął jedną rączkę i przebił się
przez grubÄ… warstwÄ™ ziemi, pod którÄ… zakopaÅ‚a go wiewiórka. Potem przeciÄ…­
gnął się jeszcze raz i wystawił drugą rękę. Potem podniósł się i rozejrzał po
okolicy. Wszędzie świeciło słoneczko i cały park budził się z zimowego snu.
Wszystkie drzewka i roślinki też się przeciągały, więc pan żołądz
sobie pomy­
ślał:  Muszę się przeciągać szybciej, bo inaczej mnie inne drzewka prześcigną!"
i tak się zaczął przeciągać i przeciągać, wypuszczać nowe gałązki, a na nich
nowe listki, że wyrosło z niego wcale niezłe drzewko.
Gdy przyszÅ‚o lato, gorÄ…ce i sÅ‚oneczne, wiewiórka znowu pomyÅ›laÅ‚a o swo­
im żołędziu. Pobiegła na miejsce gdzie go zakopała przed zimą i jakże wielkie
było jej zdziwienie, gdy na miejscu zobaczyła wielki dąb, z gałęziami i liśćmi
sięgający nieba.
 Ojej!" - pomyślała wiewiórka -  Ale wielkie drzewo! Ciekawe gdzie ten
mój zakopany żołądz
. Musi gdzieś tu być!" - i zaczęła biegać w kółko i szukać
zawzięcie, ale nie wiem czy znalazła, bo zrobiło się już póz
no i musiałem iść
do domu.
Rozmowa kierowana pytaniami N.: Co wiewiórka zrobiła z żołędziem jesienią?;
W jakiej porze roku żołądz
spał?; Co na wiosnę obudziło żołędzia?; Co stało się
z żoÅ‚Ä™dziem wiosnÄ… ?; Dlaczego w lecie wiewiórka zdziwiÅ‚a siÄ™, kiedy odnalazÅ‚a miej­
sce, gdzie zakopała żołędzia?
"  Od żołędzia do dębu" - wykonanie zadania z WŚ. Opowiadanie treści obraz- nożyczki, klej, WS
ków. Wycinanie obrazków, układanie w ramkach we właściwej kolejności - od
lewej do prawej strony kartki, naklejanie. Opowiadanie historyjki obrazkowej
według kolejności zdarzeń.
"  Jaszczurki wśród liści" - zabawa z elementem czworakowania (pełzanie). Dzie-
ci-jaszczurki peÅ‚zajÄ… (poruszajÄ… siÄ™, leżąc na brzuchu i odpychajÄ…c rÄ™kami i no­
gami) swobodnie po całej sali. Na hasło: Jaszczurki wygrzewają się na słońcu!
zastygajÄ… w bezruchu. Na zmianÄ™ dzieci biegajÄ… w tempie podanym na instru­
mencie - liście wirują na wietrze.
 W kasztanowym mieście" - tworzenie akompaniamentu do piosenki. Każde kasztany
z dzieci otrzymuje dwa kasztany. Grupa śpiewa piosenkę i akompaniuje stukając
kasztanem o kasztan w rytmie ćwierćnut (czyli w tempie kolejnych sylab Wkasz-
-ta-no-wym mieÅ›-cie). W ten sposób naÅ›laduje stukot kopyt kasztanowego koni­
ka. Konik porusza nogami cały czas, a więc nawet, gdy w piosence pojawiają się
zatrzymania w rytmie lub pauzy, dzieci kontynuujÄ… akompaniament - realizujÄ…
tzw. puls. Należy zwrócić uwagÄ™ na dÅ‚uższÄ… przerwÄ™ w tekÅ›cie pod koniec refre­
nu - nie ma wtedy śpiewu, lecz jedynie odgłos końskich kopyt wykonywany na
kasztanach.
WARIANTY ZABAWY:
- dzieci grajÄ… na kasztanach tylko podczas dÅ‚ugiej przerwy w tekÅ›cie pod ko­
niec refrenu (przed powtórzeniem ostatniego wersu Na koniku kasztanowym
pojedziemy w świat)
140
Dzień 4. | Drzewa liściaste i iglaste
- każde z dzieci ma w ręku tylko jeden kasztan. Stuka nim o podłogę, krzesła,
parapet lub kasztan kolegi / koleżanki zgodnie z poleceniem N.
"  Kto ma w ręku kasztan?" - zabawa umuzykalniająca. Dzieci siedzą w kręgu trzy kasztany
zwrócone twarzą do środka kola. Półotwarte dłonie trzymają za plecami, gotowe i żółty liść
na otrzymanie od N. jesiennego  podarunku". ZamykajÄ… oczy i recytujÄ…:
Kto ma w ręku kasztan?
Kto ma w ręku dwa?
Kto ma w reku żółty liść?
Może...
Ja mam w ręku kasztan,
Ja mam w ręku dwa.
Ja mam w ręku żółty liść.
Gra już trwa, gra już trwa...
Podczas recytacji wierszyka N. chodzi na zewnÄ…trz okrÄ™gu i wybranej trójce dzie­
ci wkłada w ręce: kasztan, dwa kasztany i żółty liść. Po słowach:  gra już trwa"
dzieci otwierają oczy. N. Dołącza do kręgu i śpiewa na dwóch dz
więkach pytania
o jesienne skarby. Dzieci, które mają je w rękach, odpowiadają, śpiewając te
same, co nauczyciel, dz
więki. Zabawa przebiega wg schematu:
N:  Kto ma w ręku kasztan?"
Dziecko 1:  Ja mam w reku kasztan"
N:  Kto ma w reku dwa kasztany?"
Dziecko 2:  Ja mam w reku dwa kasztany"
N:  Kto ma w reku żółty liść?"
Dziecko 3:  Ja mam w ręku żółty liść"
"  Drzewa w parku" - zabawa ruchowa w ogrodzie. N. dzieli dzieci na dwie grupy.
Jedna grupa to drzewa, druga to dzieci na spacerze. Dzieci-drzewa stojÄ… w roz­
sypce, wznoszą w górę ręce i kołyszą nimi jak gałęzie na wietrze. Druga grupa
idzie na spacer: chód, bieg, podskoki miÄ™dzy drzewami. Na hasÅ‚o: Szukaj drze­
wa! dzieci podbiegają do drzew i stają, opierając się o nie plecami. Jeżeli ktoś
zostaÅ‚ bez pary, dostaje zadanie do wykonania, np. cztery przysiady, pięć pod­
skoków itd. Po dwóch powtórzeniach zmian ról.
III
"  Zeskocz na stertę liści" - zabawa z elementem skoku. N. opowiada dzieciom
o tym, że jesienią spada z drzew dużo liści i zgrabia się je w duże sterty. My też
zrobimy miÄ™kkÄ… stertÄ™, na którÄ… bÄ™dzie można bezpiecznie skoczyć. Dzieci usta­
wione w rzÄ™dzie przed Å‚awkÄ…, wspinajÄ… siÄ™ na niÄ… i zeskakujÄ… na materac. LÄ…du­
ją na lekko ugiętych kolanach.
"  Drzewa iglaste" - praca z obrazkiem. Nazywanie drzew i omawianie różnic obrazki drzew, szyszki
w wyglądzie igieł: świerk - krótkie, czworokątne; jodła - krótkie, szerokie, na gałązkach
płaskie; sosna - długie, wąskie. Zwrócenie uwagi na kształt szyszek i to, w jaki
sposób sÄ… one umocowane do gaÅ‚Ä™zi - Å›wierkowe sÄ… podÅ‚użne i zwisajÄ… z gaÅ‚Ä™­
zi, sosnowe sÄ… jajowate i zwisajÄ… z gaÅ‚Ä™zi, jodÅ‚owe sÄ… podÅ‚użne i  stojÄ…" na ga­
Å‚Ä…zkach.
"  Szyszkowe ludziki" - wykonanie ćwiczenia w KI., 24. A
Ä…czenie w pary szyszko- KI., 24, kredki
wych ludzików. Kolorowanie drugiego ludzika według wzoru. ołówkowe
"  Zgadnij, kto to mówił?" - zabawa dydaktyczna. Wypowiadanie przez kolejne opaska na oczy
dzieci krótkich, samodzielnie tworzonych sekwencji, np. Hop, hop!, Hej, hej!...
itp. Jedno z dzieci zasłania oczy opaską i odgaduje, kto mówił.
141
Tydzień 7. JESIEC
W PARKU
Propozycja zapisu w dzienniku zajęć:
I 1. Zabawy dowolne w kącikach tematycznych - wdrażanie do porozumiewania się umiarkowanym
gtosem.
2.  Kasztany i żołędzie" - zabawa dydaktyczna. Układanie elementów w szeregu, dobieranie w pary.
Szacowanie, których elementów jest mnie] / więcej. Doskonalenie liczenia w dostępnym zakresie.
3. Ćwiczenia poranne - zestaw nr 3.
II 4.  Skarby jesieni" - rozwiÄ…zywanie zagadek E. Stadtmuller poÅ‚Ä…czone z wykonaniem ćwiczenia gra­
ficznego JarzÄ™binowe korale" w ZG 13. Rozwijanie logicznego myÅ›lenia. Rysowanie linii nieregu­
larnych po śladzie i samodzielnie. Kolorowanie małych form.
5. Ćwiczenia gimnastyczne - zestaw nr 3. Ćwiczenie zręczności coraz sprawniejsze wykonywanie
zadań ruchowych.
6. Jesienne drzewa" - obserwacje przyrodnicze w ogrodzie.
7.  Nasze skarby" - zabawa integracyjna w ogrodzie.
III 8. Jarzębinowe korale" - zabawa orientacyjno-porządkowa.
9. Jesienią w parku" - słuchanie wiersza B. Formy połączone z wykonaniem ćwiczenia  Postacie
z kasztanów i żołędzi" w KI., 25. Uważne słuchanie utworu. Doskonalenie spostrzegawczości
wzrokowej. Kolorowanie elementów w określonym rytmie barw.
10. Jesienne obrazki" - oglÄ…danie obrazków o tematyce jesiennej. Pozbywanie siÄ™ lÄ™ku przed wyra­
żaniem własnego zdania. Wzbogacanie słownika o wyrazy związane z tematem.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: zestaw kasztanów i żołędzi (liczba w zależności od możliwości dzieci) - dla
każdego dziecka, maté szyszki; ZG, kredki ołówkowe; KI; obrazki o tematyce jesiennej, karton
z  okienkami"
Rodzaj zajęć:
"  Skarby jesieni" - rozwiÄ…zywanie zagadek Ewy Stadtmuller poÅ‚Ä…czone z wyko­
naniem ćwiczenia graficznego  Jarzębinowe korale" w ZG 13.
" Ćwiczenia gimnastyczne - zestaw nr 3.
Przebieg dnia:
I
" Zabawy dowolne w kącikach tematycznych - wdrażanie do porozumiewania się
umiarkowanym głosem.
"  Kasztany i żołędzie" - zabawa dydaktyczna. Każde z dzieci ma zestaw kaszta- zestaw kasztanów
nów i żołędzi. i żołędzi dla
1. Układanie kasztanów i żołędzi w szeregach. Ocenianie na oko, czego jest każdego dziecka
więcej / mniej - kasztanów, czy żołędzi.
2. Liczenie poÅ‚Ä…czone ze wskazywaniem kolejnych kasztanów, żoÅ‚Ä™dzi i okreÅ›la­
nie ich liczby liczebnikiem. Określanie, czego jest więcej / mniej - kasztanów,
czy żołędzi.
3. Sprawdzanie, czy odpowiedz
dzieci była prawidłowa - dobieranie w pary
kasztana i żołędzia.
« Ćwiczenia poranne - zestaw nr 3 (s. 85).
142
Dzień 5. | Skarby jesieni
II
"  Skarby jesieni" - rozwiÄ…zywanie zagadek Ewy Stadtmiiller.
Gdy wiatr chiodny dmuchnie,
sypią się rzęsiście,
szeleszczÄ…ce cicho
kolorowe
(liście)
Okrągłe sosnowe,
podłużne świerkowe,
w jesiennego ludka
zmienić się gotowe.
(szyszki)
BrÄ…zowe kuleczki
w kolczastych płaszczykach
- wspaniały materiał...
Na co? Na ludzika!
(kasztany)
W czapeczkach z antenkÄ…
prześlicznie nam będzie
- stwierdziły leżące
pod dębem
(żołędzie)
Następna zagadka
nie jest trudna wcale:
to drzewo jesieniÄ…
stroi siÄ™ w korale?
(jarzębina)
"  Jarzębinowe korale" - wykonanie ćwiczenia graficznego w ZG 13. Kolorowa- ZG 13, kredki
nie owoców jarzębiny i nawlekanie ich na nitkę. Prowadzenie linii po śladzie, ołówkowe
a póz
niej samodzielnie.
" Ćwiczenia gimnastyczne - zestaw nr 3 (s. 89).
"  Jesienne drzewa" - obserwacje przyrodnicze w ogrodzie. Omawianie budowy
drzewa: pień, konary, gałęzie, Uście. Dotykanie kory drzewa i określanie jej cech:
szorstka, twarda.
"  Nasze skarby" - zabawa integracyjna w ogrodzie. Dzieci ustawione w kole, każ- kasztany,
dy trzyma swój skarb (kasztan, szyszka, żołądz
) w lewej dłoni, dłoń skierowana żołędzie, małe
do dołu, prawa ręka otwarta skierowana ku górze. Na hasło: Szukamy skarbu! szyszki
wszystkie dzieci jednocześnie przekładają swoje skarby do ręki kolegi. Przez
chwilÄ™ oglÄ…dajÄ… je i znów zamykajÄ… w lewej dÅ‚oni, a prawÄ… przygotowujÄ… do ode­
brania następnego skarbu
III
"  JarzÄ™binowe korale" - zabawa orientacyjno-porzÄ…dkowa. Dzieci-korale jarzÄ™­
binowe siedzą skrzyżnie w oddaleniu od siebie. Wybrane dziecko ma za zadanie
zebrać wszystkie korale na sznurek. Biega między kolegami i ten, kogo dotknie
wstaje i razem tworzÄ… sznurek korali. Dzieci chwytajÄ… siÄ™ za rÄ™ce i kiedy wszyst­
kie korale sÄ… zebrane, robiÄ… duże kolo. PoruszajÄ… siÄ™ przez chwilÄ™ w tym usta­
wieniu, potem puszczają ręce, rozbiegają się i znów siadają skrzyżnie.
143
Tydzień 7. JESIEC
W PARKU
Jesienią w parku - słuchanie wiersza Bożeny Formy.
JesieniÄ… w parku
Bożena Forma
Jarzębina i żołędzie
w parku pełno jest ich wszędzie.
Zbieraj wszystko do koszyka -
woła Paweł i Monika.
Wiatr powiewa, deszczyk pada,
a tu grad kasztanów spada.
Lecą liście i żołędzie,
śmiechy dzieci słychać wszędzie.
Będzie ludzik kasztanowy,
za nim piesek żołędziowy.
Z jarzębiny koraliki
dla laleczki Weroniki.
Rozmowa kierowana pytaniami N.: Co dzieci zbieraÅ‚y w parku ?; Co zrobiÅ‚y z kasz­
tanów I żołędzi I jarzębiny?
*  Postacie z kasztanów i żołędzi" - wykonanie ćwiczenia w KI., 25. Wyszukiwa- KI., 25, kredki
nie pięciu różnic i zaznaczanie ich na obrazku z lewej strony. Oglądanie gąsie- ołówkowe
nicy na dole strony. Nazywanie jej kolorów: brązowy - żółty - brązowy - żółty -
brÄ…zowy... Ustalanie, co bÄ™dzie dalej. Kolorowanie gÄ…sienicy w okreÅ›lonym ryt­
mie barw.
*  Jesienne obrazki" - oglądanie obrazków o tematyce jesiennej. Domyślanie się obrazki o tematyce
treści obrazka odsłanianego fragmentami. Opowiadanie, co się na nim dzieje, jesiennej, karton
Pozbywanie się lęku przed wyrażaniem własnego zdania. Wzbogacanie słownika z okienkami
o wyrazy zwiÄ…zane z tematem.
TYDZIEC
7: JESIEC
W PARKU
Wszystkiego, co naprawdę trzeba wiedzieć
o tym, jak żyć, co robić i jak postępować,
nauczyłem się w przedszkolu...
Robert Fulghum
Drodzy Rodzice!
Podczas wielu zabaw i różnorodnych zajęć dzieci uczą się pojęć i rozwijają umiejętności, które będą
niezbÄ™dne do poradzenia sobie w szkole już w niedalekiej przecież przyszÅ‚oÅ›ci. PoczÄ…wszy od umiejÄ™t­
ności skupienia uwagi na tym, co mówi nauczyciel i umiejętności zrozumiałego komunikowania swoich
myÅ›li (na miarÄ™ dzieciÄ™cych możliwoÅ›ci, oczywiÅ›cie) po umiejÄ™tność rysowania po Å›ladzie czy rozumie­
nia pojęcia stałości liczby (o czym więcej w poradach  Jak wspierać dziecko?"). Przede wszystkim
powinnyÅ›my pamiÄ™tać, by nie ganić dziecka za to, że czegoÅ› nie rozumie. Dzieci w wieku przedszkol­
nym i jeszcze wczesnoszkolnym, by pojąć pewne zasady i nabyć umiejętności, potrzebują bardzo wielu
powtórzeÅ„. Możemy je wesprzeć przede wszystkim cierpliwoÅ›ciÄ… i zachÄ™tÄ… do dziaÅ‚ania, mÄ…drze wyko­
rzystując codzienne sytuacje lub organizując pewne zabawy. Bo to jest właśnie podstawowa tajemnica
inteligencji - aby coś zrozumieć, potrzebujemy tego doświadczyć, czasem wielokrotnie!
Wprowadzamy w świat wartości: szacunek, współpraca, przyroda, twórczość...
Uczymy tego, co najważniejsze:
" Doświadczenia emocjonalno-społeczne:
- rozwijanie wrażliwości na świat przyrody oraz postawy poszanowania przyrody;
- rozwijanie umiejÄ™tnoÅ›ci porozumiewania siÄ™ m.in. poprzez sÅ‚uchanie poleceÅ„ i pytaÅ„ nauczycie­
la oraz odpowiadanie na pytania, rozwijanie odwagi wypowiadania własnych myśli;
- wdrażanie do życia w grupie społecznej m.in. poprzez uczenie czerpania radości ze wspólnej
zabawy, zgodnej współpracy przy wykonywaniu wspólnych prac plastycznych i poszanowania
pracy własnej i innych osób;
- rozwijanie wÅ‚aÅ›ciwego poczucia wÅ‚asnej wartoÅ›ci m.in. poprzez doÅ›wiadczanie sprawstwa i twór­
czego działania podczas wytwarzania prac plastycznych wg własnego pomysłu;
- budowanie poczucia bezpieczeÅ„stwa m.in. poprzez przestrzeganie zasad bezpieczeÅ„stwa pod­
czas zabaw i spaceru.
" Doświadczenia sensoryczno-motoryczne i poznawcze:
- rozwijanie sprawności ruchowej, zwinności i zręczności, koordynacji wzrokowo-ruchowej i słu-
chowo-ruchowej;
- rozwijanie wrażliwoÅ›ci, analizy i syntezy sÅ‚uchowej m.in. poprzez wysÅ‚uchiwanie gÅ‚oski /, dziele­
nie wyrazów na sylaby i składanie wyrazów z sylab, wysłuchiwanie słowa lis w innych słowach;
rozwijanie spostrzegawczości i pamięci słuchowej oraz koordynacji słuchowo-ruchowej m.in.
poprzez rysowanie pod dyktando;
- rozwijanie spostrzegawczoÅ›ci i pamiÄ™ci wzrokowej m.in. poprzez odwzorowywanie rysunku, sku­
pianie uwagi na obrazku i organizowanie pola spostrzeżeniowego; rozwijanie analizy i syntezy
wzrokowej - poznanie graficznego obrazu gÅ‚oski / (liter 1, L) oraz podpisów do obrazków z okre­
ślanie wyrazu najkrótszego i najdłuższego;
- rozwijanie wrażliwoÅ›ci plastycznej na kolory i ksztaÅ‚ty; wdrażanie do rozumienia okreÅ›lenia je­
sienne kolory; rozwijanie pomysłowości i wyobraz
ni m.in. poprzez tworzenie kompozycji z kasz­
tanów do wysłuchanej piosenki;
- wdrażanie do rozumienia pojęcia liczby 4 i jej graficznego obrazu; wdrażanie do rozumienia
aspektu porzÄ…dkowego liczb i posÅ‚ugiwanie siÄ™ liczebnikami porzÄ…dkowymi; wdrażanie do ro­
zumienia stałości liczby przedmiotów w zbiorze niezależnie od zmiany w ich układzie; szacowa-
145
Listy do Rodziców j
nie na oko, w którym zbiorze jest więcej elementów, a w którym mniej oraz określanie czego jest
więcej, a czego mniej przez przeliczanie elementów oraz dobieranie w pary.
Jak wspierać dziecko?
Warto wykorzystać codzienne sytuacje, by ksztaÅ‚tować rozumienie staÅ‚oÅ›ci liczby elementów niezależ­
nie od zmian w ich układzie np. można ułożyć cukierki w szeregu, poprosić o sprawdzenie, ile ich jest,
a nastÄ™pnie przeÅ‚ożyć cukierek z koÅ„ca szeregu na poczÄ…tek (lub rozrzucić cukierki w nieÅ‚adzie) i za­
pytać o to, ile teraz jest cukierków. JeÅ›li dziecko nie rozumie jeszcze staÅ‚oÅ›ci liczby elementów nieza­
leżnie od zmian w układzie tych elementów, aby odpowiedzieć na pytanie o ich liczbę, będzie musiało
je ponownie policzyć. Nie należy siÄ™ wówczas denerwować i zabraniać przeliczania elementów! Prze­
ciwnie, należy takich zabaw wykonać z dzieckiem więcej, a z czasem samo  wpadnie" na to, że nie musi
przeliczać elementów za każdym razem.
Warto porozmawiać o... tym, co nas otacza!
Warto zadbać o to, by Å›wiadomie ksztaÅ‚tować w dzieciach wrażliwość na otaczajÄ…cy Å›wiat - Å›wiat przy­
rody i świat kultury. Dzieci z natury swej są ciekawe świata. Wykorzystujmy to, zwracając przy różnych
okazjach uwagę na to, co nas otacza, na wytwory natury i kultury, rozmawiając o uczuciach, które
wzbudzają. I zawsze pamiętając, by była to rozmowa, a więc wzajemne dzielenie się odczuciami.
W następnym tygodniu potrzebne będą: szyszki, żołędzie.