MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Agnieszka Mąkosa
Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpo\
arowej oraz ochrony środowiska
419[01].Z2.01
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr Gra\
yna Wysocka
mgr Ewa Kawczyńska-Kiełbasa
Opracowanie redakcyjne:
mgr Agnieszka Mąkosa
Konsultacja:
mgr Edyta Kozieł
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 419[01].Z2.01,
 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo\
arowej oraz
ochrony środowiska , zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik
prac biurowych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 13
5.1. Podstawowe zasady i zadania bezpieczeństwa i higieny pracy 13
5.1.1. Ćwiczenia 13
5.2. Czynniki bezpieczeństwa i higieny pracy 16
5.2.1. Ćwiczenia 16
5.3. Zasady i kierunki kształtowania poczucia bezpieczeństwa i higieny pracy
w miejscu pracy 19
5.3.1. Ćwiczenia 19
5.4. Ergonomia w pracy biurowej. Cele i zadania ochrony środowiska 22
5.4.1. Ćwiczenia 22
5.5. Ogólne wymagania dotyczące bezpieczeństwa przeciwpo\
arowego
w zakładzie pracy, ze szczególnym uwzględnieniem charakteru pracy
biurowej 24
5.5.1. Ćwiczenia 24
5.6. Przyczyny wypadków i po\
arów w zakładzie pracy oraz zasady
udzielania pierwszej pomocy 28
5.6.1. Ćwiczenia 28
5.7. Istota ochrony środowiska w miejscu pracy 35
5.7.1. Ćwiczenia 35
6. Ewaluacja osiągnięć uczniów 37
7. Literatura 51
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik prac biurowych z zakresu
bezpieczeństwa przeciwpo\
arowego w miejscu pracy.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, obejmujące wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć ju\

ukształtowane, aby mógł korzystać z poradnika,
- cele kształcenia, wyra\
one poprzez wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas
pracy
z poradnikiem,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- opisy ćwiczeń, ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania 
nauczenia oraz środkami dydaktycznymi,
- propozycje ewaluacji osiągnięć ucznia, z przykładowymi narzędzie pomiaru
dydaktycznego,
- wykaz literatury uzupełniającej.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone ró\
nymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zró\
nicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Moduł 419[01].Z2
Organizacja i funkcjonowanie
biura
419[01].Z2.01
Stosowanie przepisów
bezpieczeństwa i higieny
pracy, ochrony
przeciwpo\
arowej
oraz ochrony środowiska
419[01].Z2.02 419[01].Z2.04
Prowadzenie korespondencji Organizowanie pracy
w sekretariacie
419[01].Z2.03
Zarządzanie informacją 419[01].Z2.05
i obiegiem dokumentów Obsługa klienta
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- korzystać z ró\
nych z
ródeł informacji,
- korzystać z technologii informacyjnej,
- zidentyfikować stanowisko pracy biurowej,
- obsłu\
yć biurowe urządzenia techniczne,
- obsłu\
yć komputer na poziomie podstawowym,
- pracować w grupie i indywidualnie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:
 wyszukać akty prawne dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów
przeciwpo\
arowych oraz ochrony środowiska,
 scharakteryzować podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
 zidentyfikować czynniki warunkujące bezpieczeństwo i higienę pracy biurowej,
 rozró\
nić przyczyny i skutki zagro\
enia w środowisku pracy biurowej,
 scharakteryzować wymagania dotyczące bezpieczeństwa przeciwpo\
arowego oraz
postępowania w razie po\
aru,
 scharakteryzować wymagania ergonomii na stanowisku pracy,
 udzielić pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach,
 wskazać warunki i zasady słu\
ące ochronie środowiska pracy,
 dokonać analizy wybranych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo\
arowej i ochrony środowiska.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca..................................................................................................................
Modułowy program nauczania: Technik prac biurowych 419[01]
Moduł: Organizacja i funkcjonowanie biura 419[01].Z2
Jednostka modułowa: Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpo\
arowej oraz ochrony środowiska
419[01].Z2.01
Temat: Czynniki szkodliwe dla zdrowia, ucią\
liwe i niebezpieczne występujące
w procesie pracy.
Cel ogólny: Wpływ czynników szkodliwych, ucią\
liwych i niebezpiecznych dla zdrowia
człowieka.
Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:
- zidentyfikować zagro\
enia związane z wykonywaną pracą,
- przedstawić skutki oddziaływania negatywnych czynników w miejscu pracy,
- ocenić zagro\
enia wynikające ze sposobu u\
ytkowania urządzeń elektrycznych.
Metody nauczania:
- wykład, dyskusja.
-
-
-
Środki dydaktyczne:
- przybory do pisania,
-
-
-
- literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.
-
-
-
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w grupach, indywidualna.
-
-
-
Czas trwania: 90 minut.
Uczestnicy: uczniowie w zawodzie technik prac biurowych.
Zadania dla ucznia:
Wylicz czynniki szkodliwe ucią\
liwe i niebezpieczne dla zdrowia pracownika w miejscu
pracy. Opisz je oraz określ dlaczego są one niebezpieczne dla zdrowia człowieka.
Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
2. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy.
3. Podział grupy uczniów na zespoły.
Faza właściwa
Praca metodą dyskusji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Faza I. Informacje
Pytania prowadzące:
1. Jak dzielimy czynniki szkodliwe dla zdrowia człowieka?
2. Jak dzielimy zagro\
enia fizyczne?
3. Jakie są skutki działania drgań na zdrowie człowieka?
4. Jaka jest wartość hałasu dopuszczalna w ciągu 8 godzin?
5. Jakie znaczenie ma światło sztuczne na zdrowie człowieka?
6. Jakie są szkodliwe czynniki pracy przy komputerze?
Faza II. Planowanie
1. Określenie znaczenia czynników szkodliwych dla zdrowia pracownika.
2. Wskazanie sposobów zmniejszenia szkodliwych czynników w pracy pracownika.
Faza III. Ustalenia
1. Uczniowie pracują w zespołach wymieniają czynniki szkodliwe dla zdrowia
pracownika, oraz proponują ich zmniejszanie i ograniczanie.
2. Uczniowie zastanawiają się nad sposobem doboru środków zmniejszania czynników
szkodliwych.
3. Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność swoich propozycji.
Faza IV. Wykonanie
1. Uczniowie zapisują swoje propozycje na kartce papieru.
2. Uczniowie omawiają swoje propozycje na forum klasy.
Faza V. Sprawdzanie
1. Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność swoich propozycji.
2. Uczniowie zostają oceniani przez nauczyciela.
Faza VI. Analiza końcowa
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im
trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca..................................................................................................................
Modułowy program nauczania: Technik prac biurowych 419[01]
Moduł: Organizacja i funkcjonowanie biura 419[01].Z2
Jednostka modułowa: Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpo\
arowej oraz ochrony środowiska
419[01].Z2.01
Temat: Znaczenie znaków przeciwpo\
arowych i ewakuacyjnych w miejscu pracy.
Cel ogólny: Uzasadnić konieczność umieszczania znaków przeciwpo\
arowych oraz znaków
ewakuacyjnych w miejscu pracy.
Alarmowy sygnalizator
Palenie tytoniu zabronione
akustyczny
Zakaz u\
ywania otwartego
ognia  palenie tytoniu Drabina po\
arowa
zabronione
Kierunek do miejsca
rozmieszczenia sprzętu
Zakaz gaszenia wodą
po\
arniczego lub urządzenia
ostrzegającego
Kierunek do miejsca
rozmieszczenia sprzętu
Nie zastawiać
po\
arniczego lub urządzenia
ostrzegającego
Zestaw sprzętu po\
arowego Uruchamianie ręczne
Niebezpieczeństwo po\
aru -
Hydrant wewnętrzny
materiały łatwopalne
Gaśnica Materiały utleniające
Niebezpieczeństwo
Telefon do u\
ycia w stanie
wybuchu - materiały
zagro\
enia
wybuchowe
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Wybrane znaki ewakuacyjne [10]
Kierunek drogi ewakuacyjnej; Kierunek drogi ewakuacyjnej;
Kierunek drogi ewakuacyjnej; Wyjście ewakuacyjne;
Drzwi ewakuacyjne; Drzwi ewakuacyjne;
Przesunąć w celu otwarcia; Kierunek do wyjścia drogi w lewo;
Kierunek do wyjścia do drogi
Kierunek do wyjścia drogi w prawo; ewakuacyjnej schodami w dół
w lewo;
Kierunek do wyjścia do drogi Kierunek do wyjścia do drogi
ewakuacyjnej schodami w dół ewakuacyjnej schodami w górę
w prawo; w lewo;
Kierunek do wyjścia do drogi
ewakuacyjnej schodami w górę Pchać aby otworzyć;
w prawo;
Ciągnąć aby otworzyć; Stłuc aby uzyskać dostęp;
Klucz do wyjścia ewakuacyjnego
Miejsce zbiórki do ewakuacji;
znajduje się;
Pojemnik z maskami ucieczkowymi; Rękaw ratowniczy;
Telefon alarmowy do wezwania
Drabina ewakuacyjna;
pierwszej pomocy;
Pierwsza pomoc; Ciągnąć;
Pchać; Wyjście EXIT;
Emergency EXIT; EXIT;
Droga ewakuacyjna; Wyjście awaryjne;
Okno ewakuacyjne; Uwaga stopień;
Pchać aby otworzyć; Ciągnąć aby otworzyć;
Kierunek do wyjścia drogi
Uwaga próg;
ewakuacyjnej w górę w prawo;
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Kierunek do wyjścia drogi Kierunek do wyjścia drogi
ewakuacyjnej schodami w dół ewakuacyjnej schodami w dół
w prawo; w lewo;
Kierunek do wyjścia drogi
Kierunek do wyjścia drogi
ewakuacyjnej schodami w górę
ewakuacyjnej schodami w górę w lewo;
w prawo;
Kierunek do wyjścia drogi Kierunek do wyjścia drogi
ewakuacyjnej dla niepełnosprawnych ewakuacyjnej dla
w prawo; niepełnosprawnych w lewo;
Kierunek do wyjścia drogi Kierunek do wyjścia drogi
ewakuacyjnej w dół; ewakuacyjnej w górę;
Kierunek do wyjścia drogi Kierunek do wyjścia drogi
ewakuacyjnej w dół w prawo; ewakuacyjnej w dół w lewo;
Kierunek do wyjścia drogi
Uwaga niski strop;
ewakuacyjnej w górę w lewo;
Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:
- zidentyfikować i nazwać znaki przeciwpo\
arowe oraz ewakuacyjne,
- przedstawić znaczenie odpowiedniego oznakowania znakami przeciwpo\
arowymi oraz
znakami ewakuacyjnymi w miejscu pracy,
- ocenić zagro\
enia wynikające z braku odpowiedniego oznakowania bhp w miejscu pracy.
Metody nauczania:
- burza mózgów, dyskusja wielokrotna.
-
-
-
Środki dydaktyczne:
- przybory do pisania,
-
-
-
- kartka papieru,
-
-
-
- literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.
-
-
-
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w grupach, indywidualna.
-
-
-
Czas trwania: 90 minut.
Uczestnicy: uczniowie w zawodzie technik prac biurowych.
Zadania dla ucznia:
Uzasadnić znaczenie odpowiedniego oznakowania bhp w miejscu pracy biurowej. Wylicz
negatywne skutki braku odpowiedniego oznakowania znakami bhp w miejscu pracy.
Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
2. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy.
3. Podział grupy uczniów na zespoły.
4. Podanie uczniom w postaci elektronicznej znaków przeciwpo\
arowych
i ewakuacyjnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Faza właściwa
Praca metodą dyskusji.
Faza I. Informacje
Pytania prowadzące:
1. Jakie wyró\
niamy znaki przeciwpo\
arowe oraz znaki ewakuacyjne?
2. Jakie znaczenie w miejscu pracy mają znaki przeciwpo\
arowe oraz ewakuacyjne?
3. Czy oznaczenia przeciwpo\
arowe są niezbędne w miejscu pracy?
Faza II. Planowanie
1. Wskazać które z przedstawionych znaków powinny znalez
ć się w miejscu pracy
i dlaczego.
2. Określenie miejsca umieszczania znaków przeciwpo\
arowych oraz ewakuacyjnych
w miejscu pracy.
3. W jakich sytuacjach znaki ewakuacyjne oraz przeciwpo\
arowe mają znaczenie?
Faza III. Ustalenia
1. Uczniowie pracują w zespołach wymieniają znaki ewakuacyjne oraz
przeciwpo\
arowe.
2. Uczniowie zastanawiają się nad sposobem zmniejszania zagro\
enia
przeciwpo\
arowego w miejscu pracy.
3. Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność swoich propozycji.
Faza IV. Wykonanie
1. Uczniowie zapisują swoje propozycje na kartce papieru.
2. Uczniowie omawiają swoje propozycje na forum klasy.
Faza V. Sprawdzanie
1. Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność swoich propozycji.
2. Uczniowie zostają oceniani przez nauczyciela.
Faza VI. Analiza końcowa
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im
trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5. ĆWICZENIA
5.1. Podstawowe zasady i zadania bezpieczeństwa i higieny pracy
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Po przeczytaniu Materiału nauczania wpisz do poni\
szej tabeli podstawowe prawa
i obowiązki w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy  zarówno pracownika jak
i pracodawcy.
Karta pracy  ćwiczeń
Obowiązki pracodawcy Obowiązki pracownika
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni
fragment rozdziału  Materiał nauczania . Nale\
y zwrócić uwagę na staranne wyliczenie
obowiązków pracownika i pracodawcy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) rozró\
nić obowiązki pracownika i pracodawcy,
2) przeanalizować obowiązki pracownika i pracodawcy,
3) wypełnić kartę pracy  ćwiczeń,
4) zaprezentować obowiązki pracownika i pracodawcy na forum klasy.
Zalecana metoda nauczania uczenia się:
 ćwiczenia,
 praca z tekstem.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla ucznia,
 karta pracy  ćwiczeń,
 przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Przeczytaj uwa\
nie poni\
sze zdania i oceń ich prawdziwość oznaczając literami:
P  prawda lub F  fałsz
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Karta pracy  ćwiczeń
Je\
eli pracodawca nie stwarza warunków na stanowisku pracy zgodnych z przepisami
bhp i ppo\
. pracownik ma prawo do:
 opuszczenia pracy bez konieczności informowania pracodawcy __,
 oddalenia się z miejsca zagro\
enia (zawiadamiając o tym niezwłocznie przeło\
onego),
je\
eli pomimo powstrzymania się od wykonywania pracy zagro\
enie nadal występuje __,
 powstrzymania się od wykonywania pracy, niezwłocznie zawiadamiając przeło\
onego) 
je\
eli warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy
i stwarzają bezpośrednie zagro\
enie dla zdrowia lub \
ycia pracownika, albo gdy
wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwom innym osobom __,
 pracy bez względu na brak bezpieczeństwa pracy__.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie mo\
na wykonać w grupach lub indywidualnie, nauczyciel powinien nadzorować
pracę uczniów podczas ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować obowiązki pracodawcy i pracownika w miejscu pracy stosując przepisy
bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) wypełnić kartę pracy  ćwiczeń,
3) przedyskutować na forum klasy swoją opinię.
Zalecana metoda nauczania uczenia się:
- metoda ćwiczeń przedmiotowych.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla ucznia,
 karta ćwiczeń,
 przybory do pisania,
 Kodeks Pracy.
Ćwiczenie 3
Określ obowiązki pracownika i pracodawcy stawiając X w odpowiednim kwadracie.
Uzasadnij wybraną odpowiedz
.
Karta pracy  ćwiczeń
Tak Nie
1. Czy pracodawca ma obowiązki w zakresie bhp w stosunku do pracownika?
Jakie?......................................................................................................................
2. Czy pracownik rozpoczynając pracę musi być zapoznany z przepisami bhp?
Dlaczego?...............................................................................................................
3. Czy istnieją instytucje bezpieczeństwa i higieny pracy?
Jeśli tak, to w jakim celu?........................................................................................
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie powinno być wykonane w trzech grupach, ka\
da grupa charakteryzuje po
jednym pytaniu. Uczniowie dyskutują na temat pytań innej grupy, wskazana jest pomoc
nauczyciela podczas pracy uczniów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać w kodeksie pracy dział dotyczący bhp,
2) przeanalizować powy\
sze pytanie,
3) znalez
ć w kodeksie pracy podpowiedzi na powy\
sze pytania,
4) wskazać dział, rozdział i artykuł w kodeksie pracy, gdzie znajdują się odpowiedzi na
powy\
sze pytania,
5) wypełnić kartę pracy  ćwiczeń,
6) omówić swoje propozycje na forum klasy.
Zalecana metoda nauczania uczenia się:
- metoda ćwiczeń przedmiotowych,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 z poradnika dla ucznia,
 karta pracy,
 komputer,
 internet,
 przybory do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
5.2. Czynniki bezpieczeństwa i higieny pracy
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zidentyfikuj czynniki gwarantujące bezpieczeństwo pracownika w zakresie bhp?
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić indywidualnie, nauczyciel powinien nadzorować
zgodność wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania
przez uczniów swoich propozycji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zidentyfikować czynniki bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) wyliczyć i omówić czynniki bezpieczeństwa i higieny pracy pracodawcy na forum klasy,
3) scharakteryzować czynniki bhp pracy przy komputerze.
Zalecana metoda nauczania uczenia się:
- metoda ćwiczeń przedmiotowych,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 z poradnika dla nauczyciela,
 arkusz papieru,
 przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
W poni\
szym tekście wstaw brakujące słowa, tak aby zdania były prawidłowo
sformułowane.
Ryzyko zawodowe, związane z wykonywaną pracą wynika z nara\
enia pracownika na
działanie czynników niebezpiecznych,...................................występujących na stanowisku
pracy.
Zagro\
enie..............................., to wszystkie obce substancje i materiały, które mogą
spowodować fizyczne uszkodzenie człowieka.
Prąd przemienny o częstotliwości.................................powoduje najgroz
niejsze dla \
ycia
reakcje organizmu.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić indywidualnie, nauczyciel powinien nadzorować
zgodność wykonywania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wskazać poprawne odpowiedzi w brakujące miejsca w tekście,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
2) uzasadnić odpowiedzi,
3) omówić propozycje na forum klasy.
Zalecana metoda nauczania uczenia się:
- metoda ćwiczeń przedmiotowych,
- praca z tekstem.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 z poradnika dla nauczyciela,
 arkusz papieru,
 przybory do pisania.
Ćwiczenie 3
Wska\
, jakie wymogi powinny spełniać urządzenia techniczne, w pracy biurowej.
Dokonaj analizy zagro\
eń, je\
eli urządzenia nie spełniają wymogów bhp.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach kilkuosobowych. Ćwiczenie mo\
na
wykonywać na kolorowych kartkach  na czerwonych wypisujemy maszyny
i urządzenia na których nie mo\
emy pracować, a na niebieskich jakie powinny maszyny
i urządzenia spełniać funkcje aby pracownicy mogli na nich pracować. Wskazana jest pomoc
nauczyciela podczas omawiania przez uczniów swoich propozycji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wskazać wymogi jakie powinny spełniać urządzenia w miejscu pracy,
2) wskazać warunki, których nie powinny spełniać urządzenia,
3) wyjaśnić jakie niebezpieczeństwa gro\
ą pracownikowi gdy maszyny i urządzenia nie
spełniają warunków bhp,
4) scharakteryzować wymogi bhp, jakim powinny odpowiadać urządzenia stosowane
w pracy biurowej,
5) dokonać analizy dlaczego niesprawne urządzenia są niebezpieczne dla pracownika,
6) zaprezentować efekty wykonanej pracy.
Zalecana metoda nauczania uczenia się:
- metoda ćwiczeń przedmiotowych,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 z poradnika dla nauczyciela,
 przybory do pisania,
 kolorowe kartki  czerwone i niebieskie.
Ćwiczenie 4
Wyjaśnij i opisz do czego pracodawca jest zobowiązany gdy prowadzi działalność
i zatrudnia pracowników, oraz co mu grozi gdy stwarza zagro\
enie wystąpienia nagłego
niebezpieczeństwa dla zdrowia i \
ycia pracownika?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
 Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić indywidualnie, wskazana jest pomoc nauczyciela
podczas omawiania przez uczniów swoich propozycji. Uczniowie omawiają to na forum
i dyskutują.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wskazać i opisać co pracodawca powinien zrobić rozpoczynając działalność gospodarcza
i zatrudniając pracowników,
2) omówić, co grozi pracodawcy, gdy nie przestrzega i zarazem stwarza zagro\
enie
wystąpienia nagłego niebezpieczeństwa dla zdrowia i \
ycia pracowników,
3) scharakteryzować poszczególne zagadnienia na forum klasy.
Zalecana metoda nauczania uczenia się:
- metoda ćwiczeń przedmiotowych.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela,
 przybory do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.3. Zasady i kierunki kształtowania poczucia bezpieczeństwa
i higieny pracy w miejscu pracy
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przeczytaj uwa\
nie poni\
sze zdania i oceń ich prawdziwość oznaczając literami
P  prawda lub F  fałsz.
Karta pracy  ćwiczeń
1. Pracownik powinien zapobiegać chorobom zawodowym__.
2. Pracodawca powinien zapewnić odpowiednie warunki pracy zgodne z przepisami bhp__.
3. Pracownik ma obowiązek odpoczywać godzinę w ciągu całego dnia pracy__.
4. Pracownik ma obowiązek poddawania się badaniom profilaktycznym__.
5. Pracownik mo\
e palić tytoń w czasie pracy przy komputerze__.
6. Pracownik w czasie pracy przy komputerze musi stosować okulary korekcyjne__.
7. Pracownik nie musi powiadamiać o wypadku przy pracy__.
8. Pracodawca jest zobowiązany do zapobiegania chorobom zawodowym__.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału  Materiału nauczania . Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić
indywidualnie. Nauczyciel powinien nadzorować zgodność wykonywania ćwiczenia. Nauczyciel
mo\
e oceniać uczniów plusami lub dodatkowymi innymi nagrodami, kto z uczniów zrobi
pierwszy ćwiczenie poprawnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) scharakteryzować obowiązki pracodawcy i pracownika,
2) wypełnić kartę pracy  ćwiczeń,
3) omówić poszczególne zdania.
Zalecana metoda nauczania uczenia się:
- praca z tekstem.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela,
 karta pracy  ćwiczeń,
 przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Wska\
sposoby kształtowania poczucia bezpieczeństwa i higieny pracy w miejscu pracy
pracowników. Wykorzystaj kartki koloru niebieskiego i czerwonego dla zidentyfikowania
zasad i kierunków.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
 Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Nauczyciel prosi aby ka\
dy uczeń
indywidualnie przemyślał pytanie. Pyta kilka wybranych osób i ich propozycje zapisuje na
tablicy. W ramach dyskusji uczniowie podają równie\
jakie nie powinno być miejsce pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wskazać i scharakteryzować poszczególne zasady poczucia bezpieczeństwa i higieny
pracy pracowników,
2) wyjaśnić w jakim celu nale\
y dobrze organizować środowisko pracy aby było ono
bezpieczne dla pracownika,
3) wypisać jakie elementy wskazują na to \
e miejsce pracy nie jest bezpieczne,
4) zaprezentować swoje zdanie na forum klasy.
Zalecana metoda nauczania uczenia się:
- metoda ćwiczeń przedmiotowych,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela,
 przybory do pisania.
Ćwiczenie 3
Przeprowadz
analizę poni\
szego przypadku i odpowiedz
na pytania:
 czy pani Kowalska spełniła wszystkie wymagania, aby mogła przystąpić do pracy na
stanowisku z komputerem?
 czy pomieszczenie, gdzie pani Kowalska ma wykonywać prace zorganizowaną jest zgodnie
z zasadami bhp?
 jak powinny być skonstruowane krzesło i biurko, aby eliminować ucią\
liwość pracy
z komputerem?
 dlaczego w pomieszczeniach z komputerami powinno być du\
o kwiatów i czy powinny to
być kaktusy?
 jakie zakazy obowiązujące na stanowisku pracy z monitorami ekranowymi zostały złamane
przez pracowników firmy Pacuś?
Przypadek
Pani Kowalska została zatrudniona w firmie  Pacuś na stanowisku księgowej, została
wstępnie przeszkolona z zakresu bhp i ppo\
, i zadeklarowała \
e w najbli\
szym czasie
przeprowadzi badania wzroku i przedło\
y orzeczenie lekarskie. Około godziny 12 tej,
przeło\
ony zaprowadził ją do pokoju, w którym ma wykonywać swoją pracę przy u\
yciu
komputera.
W pokoju 2m x 4m z jednym oknem od strony południowej, mieściły się 4 stanowiska
komputerowe. Komputery z filtrem ustawione były na standardowych biurkach, przy których
znajdowały się fotele na kółkach. W pomieszczeniu panowała temperatura około 22oC, na
oknach było bardzo du\
o kaktusów. Kobieta w piątym miesiącu cią\
y ubrana w białą
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
sukienkę i piękną srebrną bi\
uterię spo\
ywała przy biurku obfite śniadanie, jej sąsiad zdjął
marynarkę i poło\
ył na włączonym komputerze.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału  Materiał nauczania . Nauczyciel dzieli uczniów na dwie
grupy i ka\
da z grup indywidualnie rozpatruje ten przypadek i odpowiada na pytania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania 5.3. poradnika dla nauczyciela,
2) przeprowadzić analizę przypadku,
3) przeanalizować pytania i wyszukać odpowiedzi w podstawie prawnej regulującej zasady
pracy na stanowisku z komputerem,
4) przeanalizować wnioski w grupie,
5) zaprezentować wyniki analizy przypadku na forum klasy.
Zalecana metoda nauczania uczenia się:
- praca z tekstem,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela,
 komputer,
 internet,
 Kodeks Pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
5.4. Ergonomia w pracy biurowej. Cele i zadania ochrony
środowiska
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Scharakteryzuj dobrze zorganizowane środowisko pracy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni
fragment rozdziału  Materiał nauczania .
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczniowie powinni:
1) scharakteryzować dobrze zorganizowane środowisko pracy,
2) wskazać i opisać jakie znaczenie ma dobrze zorganizowane środowisko pracy dla
pracowników,
3) wskazać co grozi pracownikom je\
eli jest z
le zorganizowane środowisko pracy,
4) zaprezentować swoją propozycję na forum klasy.
Zalecana metoda nauczania uczenia się:
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela,
 przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Spośród podanych elementów wska\
te, które mają istotne znaczenie i mało istotne
znaczenie w urządzaniu biura.
Karta pracy  ćwiczeń
Elementy istotne w urządzaniu biura Elementy mało istotne w urządzaniu biura
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału  Materiał nauczania . Nauczyciel prosi, aby ka\
dy uczeń
indywidualnie przemyślał zadanie. Ka\
dy uczeń indywidualnie wypełnia tabelę. Wskazana
jest pomoc nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
 Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić elementy mające znaczenie w urządzaniu biura,
2) wyszczególnić elementy mało istotne w urządzaniu biura,
3) zaprezentować i dokonać analizy efektów pracy.
Zalecana metoda nauczania uczenia się:
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela,
 przybory do pisania,
 karta pracy  ćwiczeń.
Ćwiczenie 3
Zilustruj, jak urządzisz biuro, aby spełniało warunki ergonomii.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału  Materiał nauczania . Nauczyciel prosi aby ka\
dy uczeń
indywidualnie przemyślał pytanie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wskazać i wypisać elementy istotne w urządzaniu biura,
2) zaprezentować swoje zdanie na forum klasy.
Zalecana metoda nauczania uczenia się:
- metoda ćwiczeń przedmiotowych,
- przybory do pisania.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela,
 przybory do pisania,
 arkusz papieru.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
5.5. Ogólne wymagania dotyczące bezpieczeństwa
przeciwpo\
arowego w zakładzie pracy, ze szczególnym
uwzględnieniem charakteru pracy biurowej
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
W przyszłości będziesz wykonywał pracę na stanowisku pracownika biurowego. Ustal
zasady jakich będziesz przestrzegał, aby nie dopuścić do powstania po\
aru.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni
fragment rozdziału  Materiał nauczania . Nauczyciel prosi aby ka\
dy uczeń indywidualnie
przemyślał ćwiczenie. Wskazana jest pomoc nauczyciela.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wskazać zasady, których przestrzeganie będzie zapobiegać po\
arom w miejscu pracy,
2) wypisać istotne elementy podczas pracy biurowej, aby nie dopuścić do powstania po\
aru,
3) zaprezentować efekty pracy.
Zalecana metoda nauczania uczenia się:
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela,
 przybory do pisania,
Ćwiczenie 2
Scharakteryzuj poszczególne znaki ostrzegawcze i informacyjne.
Karta pracy  ćwiczeń
Rys. A
Rys. B
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Rys. C
Rys. D
Rys. E
Rys. F
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału  Materiał nauczania . Wskazany jest podział uczniów na
dwie grupy. Ka\
da z grup dostaje po trzy znaki, które opisuje i analizuje ich znaczenie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) rozró\
nić, które znaki są informacyjne, a które ostrzegawcze,
2) nazwać i scharakteryzować poszczególne rysunki,
3) wskazać miejsce poszczególnych znaków w ka\
dym zakładzie pracy,
4) dokonać analizy, czy poszczególne znaki są niezbędne w miejscu pracy.
Zalecana metoda nauczania uczenia się:
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela,
 przybory do pisania,
 kartę pracy  ćwiczeń.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Ćwiczenie 3
Oceń poprawność stwierdzeń wskazując na końcu zdania literą P lub F (P  prawda lub F
 fałsz).
Karta pracy  ćwiczeń
Po szkoleniu ppo\
. ka\
dy pracownik powinien wiedzieć:
 jak długo trwa po\
ar__,
 jak długo trwa akcja ratunkowa__,
 jaki zagro\
enie po\
arowe występujące w budynku__,
 jakie przyczyny powstawania i rozprzestrzeniania się po\
arów__,
 jakie rodzaje po\
arów występują najczęściej w zakładzie pracy__,
 jakie są przepisy przeciwpo\
arowe__,
 jakie są miejsca rozmieszczenia, przeznaczenie oraz obsługę podręcznego sprzętu
gaśniczego__,
 jakie są zasady postępowania na wypadek po\
aru i zadania poszczególnych pracowników__.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału  Materiał nauczania . Nauczyciel prosi, aby ka\
dy uczeń
indywidualnie przemyślał ćwiczenie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać analizy co powinno zawierać szkolenie ppo\
. w miejscu pracy.
2) wskazać odpowiedzi prawdziwe i fałszywe,
3) zaprezentować odpowiedzi na forum klasy.
Zalecana metoda nauczania uczenia się:
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela,
 karta pracy  ćwiczeń,
 przybory do pisania.
Ćwiczenie 4
Wyszukaj w ró\
nych z
ródłach akty prawne regulujące ochronę przeciwpo\
arową
i wyjaśnij na czym polega:
 organizacja ochrony przeciwpo\
arowej,
 jakie są obowiązki właścicieli, u\
ytkowników, podmiotów i zarządzających obiektami lub
terenami.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału  Materiał nauczania . Ćwiczenie uczniowie wykonują
w czterech grupach. Ka\
da grupa daje swoje propozycje, które są zapisywane na tablicy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
 Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać akty prawne regulujące ochronę przeciwpo\
arową,
2) przeprowadzić analizę tych aktów prawnych,
3) przedyskutować w grupie odpowiedzi na pytania z ćwiczenia,
4) zaprezentować wnioski na forum klasy.
Zalecana metoda nauczania uczenia się:
- metoda ćwiczeń przedmiotowych,
- dyskusja,
- prezentacja.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela,
 komputer,
 Internet,
 przepisy, akty prawne,
 zarządzenia wewnętrzne dotyczące ochrony ppo\
.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
5.6. Przyczyny wypadków i po\
arów w zakładzie pracy oraz
zasady udzielania pierwszej pomocy
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zdefiniuj, wymień i opisz poszczególne etapy wypadku przy pracy oraz obowiązki
pracownika i pracodawcy w chwili wystąpienia wypadku.
Karta pracy  ćwiczeń
Zagadnienia Wyjaśnienie zagadnień
Definicja wypadku przy
pracy
Podział wypadku przy
pracy
Obowiązki pracodawcy
w przypadku zaistnienia
wypadku przy pracy
Dokumentacja
powypadkowa
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Ćwiczenie uczniowie wykonują
indywidualnie, nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy  ćwiczeń, nadzoruje pracę uczniów
i pomaga wykonać ćwiczenie naprowadzając na poprawna odpowiedz

Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zdefiniować pojęcie wypadku przy pracy,
2) określić jakie są obowiązki pracodawcy w przypadku zaistnienia wypadku przy pracy,
3) określić jaki jest podział wypadku przy pracy,
4) wyliczyć obowiązki pracodawcy w przypadku zaistnienia wypadku przy pracy,
5) wyliczyć dokumentację powypadkową.
Zalecana metoda nauczania-uczenia się:
- prezentacja,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela,
 karta pracy  ćwiczeń,
 przybory do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Ćwiczenie 2
Pracownik siedząc przy biurku, podczas pisania na komputerze zasłabł i spadł z krzesła.
Wska\
czynności, które nale\
y wykonać, aby pomóc poszkodowanej osobie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału  Materiał nauczania . Ćwiczenie uczniowie wykonują
indywidualnie lub w grupach. Ka\
da grupa podaje swoje propozycje.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wskazać poszczególne etapy udzielania pierwszej pomocy,
2) wskazać co nale\
y sprawdzić, aby ocenić stan zdrowia poszkodowanego w wypadku,
3) wskazać jakie informacje nale\
y podać wzywając pogotowie,
4) zaprezentować analizy skuteczności udzielania pierwszej pomocy.
Zalecana metoda nauczania-uczenia się:
- metoda przypadku.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela,
 przybory do pisania,
 arkusz papieru.
Ćwiczenie 3
Pracownik podłączając komputer do drukarki został pora\
ony prądem. Wypełnij protokół
powypadkowy dla pracownika, który uległ wypadkowi w czasie pracy.
Karta pracy  ćwiczeń
Protokół powypadkowy
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Ćwiczenie uczniowie wykonują
indywidualnie, nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy  ćwiczeń, które uczniowie
wypełniają.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wskazać rodzaj wypadku przy pracy,
2) sporządzić protokół powypadkowy,
3) dokonać analizy poprawności sporządzenia protokołu na forum klasy.
Zalecana metoda nauczania uczenia się:
- praca z tekstem.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela,
 karta pracy  ćwiczeń,
 przybory do pisania.
Ćwiczenie 4
Wymień przyczyny najczęstszych przyczyn występowania po\
arów w pomieszczeniach
biurowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przedyskutować temat.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zdefiniować pojęcie po\
aru,
2) zidentyfikować mo\
liwe, przyczyny powstawania po\
arów,
3) dokonać analizy mo\
liwości unikania po\
arów w miejscu pracy,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego zadania.
Zalecana metoda nauczania uczenia się:
- dyskusja,
- prezentacja.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela,
 przybory do pisania,
 arkusz papieru.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
5.7. Istota ochrony środowiska w miejscu pracy
5.7.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ działania, jakie mo\
e podjąć pracownik biurowy, aby przeciwdziałać
zanieczyszczaniu środowiska w swoim miejscu pracy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału  Materiał nauczania . Ćwiczenie uczniowie wykonują
w dwóch grupach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wskazać elementy ochrony środowiska w miejscu pracy,
2) wyjaśnić jakie one maja znaczenie dla pracowników,
3) wyjaśnić czy przestrzeganie ochrony środowiska ma znaczenie dla pracy pracownika,
4) zaprezentować i dokonać analizy poprawności wykonanego zadania.
Zalecana metoda nauczania uczenia się:
- metoda ćwiczeń przedmiotowych.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela,
 przybory do pisania,
 arkusz papieru.
Ćwiczenie 2
Wyjaśnić, jakie znaczenie ma ochrona środowiska w miejscu pracy dla pracownika
i pracodawcy. Dokonaj analizy porównawczej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni
fragment rozdziału  Materiał nauczania . Uczniowie wykonują ćwiczenie indywidualnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wskazać elementy ochrony środowiska w miejscu pracy,
2) wyjaśnić znaczenie ochrony środowiska w miejscu pracy dla pracodawcy,
3) wskazać jakie niebezpieczeństwa gro\
ą pracownikom, gdy pracodawca nara\
a
pracownika na niebezpieczeństwo,
4) omówić swoje zdanie na forum klasy.
Zalecana metoda nauczania uczenia się:
- metoda ćwiczeń przedmiotowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela,
 przybory do pisania,
 arkusz papieru.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Stosowanie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo\
arowej oraz ochrony
środowiska
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 3, 4, 5,6, 7, 9, 12, 14, 16, 18, 19 są z poziomu podstawowego,
- zadania 2, 8, 10, 11, 13, 15, 17, 20 z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. c, 4. c, 5. b, 6. a, 7. c, 8. d, 9. a, 10. c, 11. a,
12. b, 13. c, 14. a, 15. c, 16. d, 17. b, 18. a, 19. a, 20. b.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Wymienić obowiązki pracodawcy w zakresie
B P B
bhp
Wyliczyć obowiązki pracownika, który uległ
C PP C
2
wypadkowi
A P C
3 Zdefiniować ergonomiczne środowisko pracy
Stosować zasady urządzenia stanowiska
B P C
4
pracy biurowej
B P B
5 Rozró\
nić urządzenia biurowe
Zidentyfikować zasady pracy przy
B P A
6
komputerze
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
Scharakteryzować środowisko pracy
7 B P C
pracownika biurowego
Wskazać funkcje maszyn i urządzeń na
8 C PP D
których pracują pracownicy biurowi
9 Sklasyfikować badania profilaktyczne B P A
10 Rozró\
nić rodzaje gaśnic B PP C
Zidentyfikować z
ródła po\
aru, których nie
11 C PP A
nale\
y gasić wodą
12 Zdefiniować wypadek przy pracy A P B
13 Sklasyfikować wypadki przy pracy C PP C
Wymienić dokumentację towarzyszącą
14 A P A
postępowaniu powypadkowemu
Wymienić czynności pierwszej pomocy
15 B PP C
w sytuacji wypadku
Wskazać niezbędne informacje podawane
16 B P D
podczas wzywania pogotowia ratunkowego
Wymienić kolejne czynności wykonywania
17 A PP B
sztucznego oddychania
Wymienić obowiązki pracodawcy wobec
18 A P A
pracownika w zakresie bhp
Wyliczyć obowiązki pracodawcy, który
19 prowadzi szkolenie bhp dla swoich A P A
pracowników
Scharakteryzować obowiązki pracodawcy
20 w stosunku do pracownika, który uległ C PP B
wypadkowi
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom ich instrukcję.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wyjaśnij wszelkie wątpliwości.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na rozwiązanie testu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 pytań. Do ka\
dego pytania dołączone są 4 mo\
liwe odpowiedzi. Tylko
jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłó\
jego rozwiązanie na
póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Obowiązkiem pracodawcy jest
a) prowadzenie częstych szkoleń z zakresu bhp.
b) zapewnienie bezpieczeństwa i higienicznych warunków pracy.
c) zapewnienie pracownikom wy\
ywienia.
d) zapewnienie najnowocześniejszego wyposa\
enia w środki techniczne.
2. Jeśli pracownik ulegnie wypadkowi to powinien
a) po skończonej pracy iść do lekarza.
b) dokonać sam oględzin rany  jeśli jest to mała rana.
c) powiadomić przeło\
onego o zdarzeniu i okolicznościach zajścia i wezwać lekarza.
d) powiadomić o zdarzeniu Państwową Inspekcję Pracy.
3. Ergonomiczne środowisko pracy oznacza
a) du\
o miejsca i spokoju w biurze.
b) doskonałe meble, maszyny i urządzenia biurowe najwy\
szej klasy.
c) dostosowanie maszyn, narzędzi, materialnego środowiska i organizacji pracy oraz
\
ycia i przedmiotów powszechnego u\
ytku do mo\
liwości i ograniczeń człowieka.
d) pracownika o du\
ym poziomie intelektualnym.
4. Przy organizacji stanowiska pracy biurowej nie trzeba uwzględniać
a) przepisów bhp.
b) sympatii osobistej.
c) upodobań pracownika.
d) łatwości współpracy między komórkami.
5. Do typowych urządzeń biurowych zaliczamy
a) klimatyzator, faks, grzejnik, sanitariaty.
b) komputer, kserokopiarka, telefon, drukarka.
c) lampa stojąca, radioodbiornik, dyktafon, zaparzasz do kawy.
d) wszystkie urządzenia techniczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
6. Pracownik pracujący przy komputerze powinien
a) w razie potrzeby nosić okulary korekcyjne.
b) stosować godzinne przerwy od pracy przy komputerze.
c) naprawiać komputer w razie zepsucia.
d) siedzieć daleko od monitora.
7. Pomieszczenie, w którym jest zorganizowane stanowisko pracy pracownika biurowego
powinno być
a) tylko przestrzenne z du\
ą ilością zieleni.
b) tylko często wietrzone poniewa\
pracownicy mogą spać w pracy,
c) ergonomicznie urządzone, tak aby nie utrudniało ale pomagało pracownikowi
w wykonywaniu pracy.
d) tylko odpowiednio oświetlane i kolorystycznie dopasowane.
8. Maszyny i urządzenia techniczne, w które jest wyposa\
ony zakład pracy powinny spełniać
następujące warunki
a) powinny być najnowszej generacji.
b) powinny być ładne i estetyczne.
c) powinny być łatwe w obsłudze oraz ergonomiczne.
d) powinny zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz zabezpieczyć
pracownika przed urazami.
9. Badania profilaktyczne pracowników obejmują
a) badania wstępne, okresowe i kontrolne.
b) tylko badania wstępne oraz w razie potrzeby ze względu na zdrowie pracowników
badania kontrolne.
c) badania na wyraz
ne \
yczenie pracownika.
d) badaniom po 50 roku \
ycia pracownika.
10. Wśród gaśnic rozró\
nia się
a) gaśnice ró\
ne w zale\
ności od po\
aru.
b) tylko gaśnice pianowe.
c) gaśnice pianowe, śniegowe, proszkowe, halonowe.
d) tylko gaśnice proszkowe.
11. Nie wolno gasić wodą
a) instalacji elektrycznych pod prądem, palnych produktów ropopochodnych l\
ejszych
od wody oraz materiałów wchodzących z wodą w reakcje chemiczne jak karbid, sód,
potas, fosfor.
b) tylko urządzeń elektrycznych.
c) płonących samochodów oraz maszyn i urządzeń.
d) urządzeń gazowych.
12. Wypadkiem przy pracy jest
a) zdarzenie cię\
kie lub śmiertelne.
b) zdarzenie nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną która powoduje uraz lub śmierć,
która nastąpiła w związku z pracą.
c) zdarzenie nagłe wywołane pracą, które powoduje uraz lub śmierć u pracownika.
d) utrata zdolności psycho-fizycznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
13. Wypadki przy pracy klasyfikujemy na
a) wypadki zbiorowe i indywidualne.
b) wypadki lekkie i cię\
kie.
c) wypadki śmiertelne, cię\
kie, pozostałe wypadki (zbiorowe).
d) wypadki zbiorowe i śmiertelne.
14. Pracodawca w razie zaistnienia wypadku
a) sporządza protokół powypadkowy, statystyczną kartę wypadkową oraz wpisać
wypadek do rejestru wypadków.
b) sporządza tylko protokół powypadkowy.
c) zapisuje wypadek w rejestrze wypadków.
d) wypisuje pracownikowi kartę zgłoszenia do lekarza.
15. W razie wypadku nale\
y wykonać czynności udzielenia pierwszej pomocy, takie jak
a) tylko zrobić poszkodowanemu sztuczne oddychanie.
b) tylko zadzwonić szybko po karetkę lub inną pomoc.
c) nale\
y najpierw zabezpieczyć miejsce wypadku, wezwać fachową pomoc, dostarczyć
apteczkę pierwszej pomocy oraz ocenić stan zdrowia poszkodowanego.
d) tylko przenieść poszkodowanego w bezpieczne miejsce zapytać jak się poszkodowany
czuje i co się mu stało, czy potrzebna jest pomoc.
16. Wzywając pogotowie ratunkowe do poszkodowanego w wypadku nale\
y
a) poinformować tylko co się stało.
b) poinformować tylko ile osób zostało poszkodowanych.
c) poinformować tylko co jest przyczyną wypadku oraz co się stało.
d) poinformować co się stało, ile jest osób poszkodowanych, gdzie nastąpił wypadek,
w miarę mo\
liwości podać rodzaj uszkodzeń ciała oraz kto informuje pogotowie.
17. Rozpoczynając sztuczne oddychanie metodą usta  usta nale\
y
a) wdychać powietrze w poszkodowanego, aby przywrócić rytm tętna.
b) uło\
yć chorego na plecach na twardym podło\
u, wdmuchiwać powietrze w usta
ratowanego, oraz uciskać co jakich czas klatkę piersiową, powtarzać zabieg kilka razy
a\
poszkodowany odzyska rytm serca.
c) uciskać mostek aby serce zaczęło bić bez wdychania powietrza.
d) tylko wdychać powietrze w usta i uciskać co jakiś czas klatkę piersiową.
18. W miejscu pracy przestrzeganie zasad ochrony środowiska ma następujące znaczenie
a) zapobieganie awariom i wypadkom w miejscu pracy.
b) zapobieganie po\
arom.
c) nie ma znaczenie.
d) wpływ na jakość wykonywanej pracy przez pracowników.
19. Pracodawca prowadzący szkolenia bhp dla pracowników ma obowiązek zapewnić
pracownikom
a) warunki lokalowe oraz wykładowców i instruktorów, wyposa\
enie dydaktyczne oraz
programy szkoleniowe.
b) tylko warunki lokalowe.
c) tylko wykładowców i szkoleniowców.
d) tylko odpowiednie broszury i materiały bhp.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
20. W razie zaistnienia w zakładzie pracy wypadku bezpośredni przeło\
ony pracownika,
który uległ wypadkowi obowiązany jest
a) zacząć dochodzenie, kto spowodował wypadek lub co było przyczyną wypadku.
b) niezwłocznie zabezpieczyć miejsce wypadku do czasu ustalenia jego okoliczności
i przyczyn.
c) zamknąć zakład pracy.
d) powiadomić policję.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo\
arowej oraz ochrony środowiska
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Stosowanie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo\
arowej oraz ochrony
środowiska
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 8, 10, 11, 15, 16, 17, 20 są z poziomu podstawowego,
- zadania 5, 6, 7, 9, 12, 13, 14, 18, 19 z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. a, 4. a, 5. c, 6. a, 7. c, 8. a, 9. b, 10. c, 11. b,
12. d, 13. a, 14. c, 15. d, 16. a, 17. d, 18. b, 19. c, 20. b.
Plan testu
Nr Cel operacyjny (mierzalne osiągnięcia Kategoria Poziom Poprawna
zad. ucznia) celu wymagań odpowiedz

Wymienić podstawow obowiązki pracownika
1
w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy na A P C
podstawie Kodeksu Pracy
Wymienić podstawowe obowiązki
pracodawcy w zakresie zapewnienia
A P B
2
bezpiecznych i higienicznych warunków
pracy na podstawie Kodeksu Pracy
Określić podstawowe obowiązki osoby
kierującej pracownikami w zakresie
A P A
3 zapewnienia bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy na podstawie Kodeksu
Pracy
Rozpoznać elementy zagro\
enia
B P A
4 z niesprawnym lub wadliwym sprzętem
elektrycznym w środowisku pracy
C PP C
Wyjaśnić skutki szkodliwego oddziaływania
5
drgań na organizm człowieka
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
Wskazać zagro\
enia związane z
C PP A
6
wykonywaną pracą na stanowisku biurowym
Przygotować komputerowe stanowisko pracy
7 C PP C
zgodnie z wymogami ergonomii
8 Rozpoznać znak zakazu gaszenia wodą B P A
Określić zalecaną odległość monitora
9 komputerowego od oczu uwzględniając B PP B
wymagania ergonomii
Prawidłowo postępować w przypadku
10 B P C
zagro\
enia po\
arowego i wybuchu po\
aru
Prawidłowo wybrać i zastosować sprzęt
11 gaśniczy w zale\
ności od płonącego B P B
materiału
Scharakteryzować cel i zadania
12 podejmowanej akcji udzielania pierwszej B PP D
pomocy
Ocenić dro\
ność dróg oddechowych
13 C PP A
u poszkodowanego w nagłym wypadku
Ocenić stan poszkodowanego, w którym
14 C PP C
konieczne jest podjęcie masa\
u serca
Wskazać pozycję poszkodowanego
15 B P D
nieprzytonmego, w której mo\
emy go uło\
yć
Prawidłowo wybrać i zastosować sprzęt
16 gaśniczy w zale\
ności od płonącego B P A
materiału
Scharakteryzować sytuację, w której
17 poszkodowanemu nie mo\
na zało\
yć B P D
opatrunku uciskowego
C PP B
Wskazać sposób postępowania w przypadku
18
pora\
enia prądem
19 Klasyfikować wypadki przy pracy C PP C
Stosować zasady urządzania stanowiska
20 B P B
pracy biurowej
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom ich instrukcję.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na rozwiązanie testu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do ka\
dego pytania dołączone są 4 mo\
liwe odpowiedzi. Tylko
jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłó\
jego rozwiązanie na
póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Jednym z podstawowych obowiązków pracownika jest
a) kupować środki ochrony zbiorowej.
b) wykonywać pracę na maszynie stwarzającej zagro\
enie dla zdrowia pracownika.
c) wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa
i higieny pracy.
d) zarabiać pieniądze.
2. Pracodawca ponosi odpowiedzialności za
a) nieobecności pracownika.
b) podejmowanie decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad
warunkami pracy.
c) działanie społecznego inspektora pracy.
d) wszystko.
3. Obowiązkiem osoby kierującej pracownikami jest
a) zapewniać wykonywanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad
pracownikami.
b) zastępować pracownika w miejscu pracy.
c) nie reagować na widoczne zagro\
enia dla zdrowia pracownika.
d) rządzić i nakazywać obowiązki pracownikom.
4. Praca z wadliwym lub niesprawnym sprzętem elektronicznym stanowi zagro\
enie
a) fizyczne.
b) chemiczne.
c) biologiczne.
d) społeczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
5. Skutki szkodliwego oddziaływania drgań na organizm człowieka mo\
emy podzielić na
a) wielokrotnie i pojedyncze.
b) dynamiczne i miejscowe.
c) funkcjonalne i biologiczne.
d) wielokrotne i miejscowe.
6 Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8 godzinnego dnia pracy nie powinien
przekraczać
a) 85dB.
b) 75dB.
c) 65dB.
d) 105dB.
7. Najlepsze oświetlenie dla ludzkiego oka to
a) sztuczne pojedyncze.
b) sztuczne ogólne.
c) naturalne słoneczne.
d) sztuczne i naturalne jednocześnie.
8. Znak zakazu gaszenia wodą to znak
a)
b)
c)
d)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
9. Zalecana odległość monitora komputerowego od oczu to
a) od 30 cm do 40 cm.
b) od 40 cm do 75 cm.
c) od 75 cm do 90 cm.
d) od 80 cm do 120 cm.
10. W przypadku wybuchu po\
aru w pomieszczeniu biurowym nale\
y
a) szybko otworzyć okno lub zbić szybę w płonącym pomieszczeniu
b) otworzyć równocześnie drzwi i okna.
c) nie otwierać okna.
d) uciekać i ratować się.
11. Do gaszenia płonącej instalacji elektrycznej pod napięciem u\
yjesz
a) hydrantu.
b) gaśnicy proszkowej.
c) koca gaśniczego.
d) wody.
12. Udzielanie pierwszej pomocy ma na celu
a) podanie poszkodowanemu odpowiednich leków podtrzymujących \
ycie.
b) przetransportować poszkodowanego do punktu ratownictwa medycznego.
c) podanie poszkodowanemu czegoś do picia i wezwanie pogotowani ratunkowego.
d) podjęcie czynności mających na celu podtrzymanie \
ycia poszkodowanego.
13. Ocenę dro\
ności dróg oddechowych prowadzimy przez 10 sekund poprzez
a) obserwację ruchów klatki piersiowej i nasłuchiwanie odgłosów wydawanych przy
oddychaniu.
b) kontrolę tętna na tętnicy szyjnej,
c) kontrolę tętna na przegubie lewej ręki.
d) nasłuchiwać czy oddycha poszkodowany.
14. Objawy wskazujące na konieczność wykonania masa\
u serca to
a) zmiany barwy skóry.
b) silne bóle w dole brzucha.
c) utrata przytomności, zatrzymanie oddechu, brak tętna.
d) brak tętna, sztywność z
renic, silny ból w klatce piersiowej.
15. Oddychającego pacjenta z wyczuwalnym tętnem jednak nieprzytomnego układamy
w pozycji
a) na wznak.
b) siedzącej.
c) na brzuchu.
d) bocznej ustalonej.
16. Płonącą na poszkodowanym odzie\
nale\
y gasić
a) du\
ymi kocami wełnianymi.
b) du\
ymi chustami materiałowymi.
c) gaśnicą pianową.
d) wodą.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48
17. Uciskowy opatrunek zakładamy na
a) otwarte złamanie.
b) krwotok z rozległej powierzchni rany.
c) zwichnięcie.
d) pojedynczą ranę, z której krew wypływa ciągłym strumieniem.
18. W przypadku pora\
enia prądem w pierwszej kolejności
a) odciągamy poszkodowaną osobę od miejsca wypadku.
b) przerywamy obwód prądu elektrycznego.
c) wynosimy go z miejsca wypadku i robimy mu sztuczne oddychanie.
d) wzywamy policję, stra\
po\
arną i pogotowie.
19. Rozró\
niamy wypadki przy pracy
a) zbiorowe, indywidualne.
b) lekkie i cię\
kie.
c) śmiertelne, cię\
kie, pozostałe wypadki (zbiorowe).
d) zbiorowe, śmiertelne.
20. Przy organizacji stanowiska pracy biurowej nie trzeba uwzględniać
a) przepisów bhp,
b) sympatii osobistej w stosunku do określonego pracownika,
c) upodobań pracownika,
d) łatwości współpracy między komórkami.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
49
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo\
arowej oraz ochrony środowiska
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
50
7. LITERATURA
1. Dołęgowski B., Janczała S., Co ka\
dy pracownik o ochronie przeciwpo\
arowej wiedzieć
powinien, Wydawnictwo Ośrodek Doradztwa i Doskonalenie Kadr, Gdańsk 1998 r.
2. Skuza L., Wypadki przy prcy od A do Z, Wydawnictwo Ośrodek Doradztwa
i Doskonalenia Kadr, Gdańsk 1998 r.
3. Wojciechowski E., Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach, Wydawnictwo Ośrodek
Doradztwa i Doskonalenia Kadr, Gdańsk 1998 r.
4. Zdziennicka-Kaczocha G., Co ka\
dy pracodawca wiedzieć powinien o zasadach BHP
w swoim zakładzie pracy, w świetle znowelizowanych przepisów Kodeksu Pracy,
Wydawnictwo sigma, Skierniewice 2006 (stan prawni na 1 czerwca 2006 roku),
5. http://www.meblomax.net/projekty.html
6. http://klub.chip.pl/lipka/praktyczne/zdrowie.htm
7. http://komers-bhp.pl
8. http://suponex.dpg.pl
9. http://lipka.klub.chip.pl/praktyczne/zdrowie.htm
10. PN-92/N-01256/02 Znaki bezpieczeństwa. Ewakuacyjne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
51