23.04.2009, Katowice

Psychologiczne aspekty stresu w

pracy – wykład główny.

Mgr Anna Guziejewska

Mostek pod naciskiem

Biologiczna natura stresu

Adrenalina uwalniająca się z

gruczołów adrenalinowych
przyspiesza wszystkie funkcje
organizmu:

•

Rośnie ciśnienie krwi

•

Przyspieszeniu ulega tętno

•

Do krwi wydzielany jest cukier

Definicje

Stres – fizjologiczne i psychologiczne

reakcje na niezwykłłłłe i zazwyczaj
nieprzyjemne

bodź

ź

ź

źce

lub

też

ż

ż

ż

zagraż

ż

ż

żają

ą

ą

ące wydarzenia w otoczeniu.

Stresor

–

bodziec

o

charakterze

fizycznym,

psychicznym

lub

społłłłecznym wywołłłłują

ą

ą

ący stres.

Kategorie stresorów

związanych z pracą

zawodową

Kategoria

Stresor

Treść pracy

Warunki pracy

Warunki zatrudnienia

Relacje społeczne w pracy

- przeciążenie/niedociążenie pracą
- złożona/monotonna praca
- zbyt duża/zbyt mała odpowiedzialność
- niebezpieczna praca
- sprzeczne/niejednoznaczne wymaganie
- złe warunki (hałas, wibracje, oświetlenie,
temperatura, substancje toksyczne)
- pozycja, w której wykonuje się pracę
- praca wymagająca dużego wysiłku fizycznego
- zagrażające sytuacje
- brak higienie
- brak środków ochronnych
- praca zmianowa
- niska płaca
- niewielkie szanse na rozwój kariery
- brak stałej umowy o pracę
- niepewność zatrudnienia
- złe przywództwo
- brak/małe wsparcie społeczne
- niewielki udział w podejmowaniu decyzji
- ograniczenie swobód
- dyskryminacja

Objawy stresu

Objawy

mogą

być

typem

reakcji

o

charakterze emocjonalnym, poznawczym,
fizycznym,

behawioralnym

lub

motywacyjnym.

Objawy mogą pojawić się na poziomie
indywidualnym,

interpersonalnym

lub

organizacyjnym.

Negatywne zjawiska w

pracy silnie związane ze

stresem

Mobbing

Pracoholizm

Wypalenie zawodowe

Konflikt praca – dom dom - praca

Skutki stresu

Negatywne skutki stresu

Pracownik:

1. choroby serca i udary
2. schorzenia układu kostno-mięśniowego
3. zaburzenia żołądkowo-jelitowe
4. wzmożony niepokój i depresja
5. wypadki i samobójstwa
6. inne schorzenia (nadużywanie alkoholu, tytoniu,
środków odurzających)

Negatywne skutki stresu

Organizacja:

1. Pogorszenie wiarygodności firmy.
2. Zwiększenie absencji (najczęściej chorobowa).
3. Fluktuacja pracowników.
4. Zniszczenie dobrej atmosfery pracy, konflikty
interpersonalne, a co za tym idzie zmniejszenie

efektywności i wydajności pracy.
5. Zwiększenie wypadkowości i pomyłek.
6. Utrata odpowiedzialności związanej z firmą, a co za
tym idzie utrata motywacji do dobrej pracy oraz niechęć
do wprowadzania innowacyjnych rozwiązań.

Negatywne skutki stresu

Bliscy i społeczeństwo:

1. Alkoholizm.
2. Narkomania.
3. Przestępczość.
4. Przemoc w rodzinie.

Pozytywne skutki stresu

Stres umożliwia szybkie podejmowanie decyzji bez
uprzedniej długiej refleksji. W niebeziepiecznych sytuacjach
daje gwarancję szybkiego działania.

Stres moblizuje ostatnie zasoby sił.

Stres chroni przed nadmiernym obciążeniem. Nadmiar
stresu wywołuje zmęczenie. Podążając za tym sygnałem,
organizujemy sobie przerwę.

Stres napędza procesy uczenia się. Jeśli ludzie byliby zawsze
„zadowolenie” (pozbawieni stresu), to niemożliwy byłby
postęp.

Stres pourlopowy

Co to takiego?

„Stres pourlopowy” to przejście od stanu
błogiego relaksu do codziennej rutyny.
Nerwowość, drażliwość, kłopoty ze snem,
przygnębienie, zmęczenie to objawy nagłego
przejścia z urlopu do środowiska pracy.

Jak zapobiegać?

1. Odpowiednie zaplanowanie urlopu.

„Kiedy chcemy sp

ę

dzi

ć

urlop?” „Rób to, co lubisz.”

2. Odpoczynek jest w głowie.

„My

ś

l o niebieskich migda

ł

ach.”

3. Zostaw po sobie porządek - delegacja uprawnień,
informacja, biurko.

„Odpoczywaj, gdy jeszcze masz si

łę

.”

4. D

ł

ugo

ść

urlopu – minimum 2 tygodnie.

„Wyhamuj!!!”

5. Zmiana dotychczasowego

ś

śś

ś

rodowiska.

„Wyjed

ź

ź

ź

ź

!!!”

Jak bezpiecznie wrócić?

1. Nie przychodź do pracy prosto z urlopu.
2. Powoli i stopniowo dostosowuj się do obowiązującego
rytmu pracy.
3.

Zaakceptuj

zjawisko

stresu

pourlopowego

i

towarzyszące mu uczucia (rozleniwienie, gorszy humor,
spadek nastroju).
4.

Zaległości

w

pracy

nadrabiaj

powoli,

ale

systematycznie.
5. Wypoczywaj aktywnie.

„Wyhamowanie powakacyjne” - powrót do rzeczywisto

ś

ci,

obowi

ą

zków i pracy. Wymaga ono 3-4dni.

Prewencyjne zarządzanie

stresem

Jest to filozofia organizacji i zbiór zasad,
które

kszta

ł

tuj

ą

konkretne

metody

po

ś

wi

ę

cone promocji zdrowia jednostek i

organizacji w celu zabezpieczenia jednostek i
organizacji przed negatywnymi skutkami
stresu.

Klucz do sukcesu

Umo

ż

liwienie pracownikowi dbania o swoje

zdrowie

psychiczne

i

fizyczne

oraz

zachowania równowagi pomi

ę

dzy prac

ą

a

ż

yciem rodzinnym, zainteresowaniami i

odpoczynkiem.

Bibliografia

Chmiel N: Psychologia pracy i organizacji. GWP, Gda

ń

sk 2007.

Cie

ś

lak R.: Jak zarz

ą

dza

ć

stresem w pracy? W: Bezpiecze

ń

stwo Pracy

6/2000

Kielczyk I.: Stres pourlopowy a efektywno

ść

pracy.

Litzke S.M., Schuh H.: Stres, mobbing, i wypalenie zawodowe. GWP,
Gda

ń

sk 2007.

Schultz D.P., Schultz S.E.: Psychologia a wyzwania dzisiejszej pracy.
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
Materia

ł

y z konferencji mi

ę

dzynarodowej (Warszawa, 14.06.2007r):

Przeciwdzia

ł

anie stresowi zwi

ą

zanemu z prac

ą

, a korzy

ś

ci gospodarcze

i socjalne dla firm i pracowników – wymiana dobrych praktyk.
Komisja Krajowa NSZZ Solidarno

ść

, Gda

ń

sk 2007.

Dzię

ę

ę

ękuję

ę

ę

ę za uwagę

ę

ę

ę.

Projekt wspó

ł

finansowany ze

ś

rodków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu
Spo

ł

ecznego realizowany pod nadzorem

Ministerstwa Zdrowia w ramach Dzia

ł

ania 2.3

Programu Operacyjnego Kapita

ł

Ludzki