Współczesne koncepcje

filozofii i etyki

Paweł Bankiewicz

Uniwersytet Jana Kochanowskiego

w Kielcach

2011/2012

II. Naturalizm i „błąd naturalistyczny”

Definicja epistemologiczna

: Pogląd, zgodnie z

którym nauki naturalne (np. fizyka, chemia,
biologia) mogą wyjaśnid każde zjawisko w
świecie.

Definicja ontologiczna

: Pogląd, zgodnie z którym

świat składa się wyłącznie z obiektów
naturalnych, np. fizycznych cząsteczek w polach
sił.

Naturalizm

Kapsuła 3

Naturalistyczne ujęcia wartości

1. Nie istnieje dobro (ani zło) – nihilizm

2. Dobre jest to, co nam się podoba lub to,

czego pragniemy – subiektywizm

3. Dobre jest to, co pochwala społeczeostwo

– subiektywizm społeczny.

1. Załóżmy, że dobry =

przyjemny

2. Zapytajmy, czy rzeczywiście

dobry, to przyjemny?

3. Nasze pytanie będzie miało

formę: „Czy przyjemny, to
rzeczywiście przyjemy?”

4. Wtedy nie miałoby ono sensu.

5. Ale pytanie tego rodzaju

pytania mają sens. Np. „Czy
przyjemnośd dręczenia
zwierząt jest czymś dobrym?”

George Edward Moore

1873-1958:

„Błąd naturalistyczny”

G. E. Moore

Nie ma żadnej wewnętrznej sprzeczności w
twierdzeniu, że „dobry” oznacza jakośd prostą i nie
dającą się określid. Istnieje wiele innych jakości
tego rodzaju. Rozważmy na przykład, jakośd
„żółty”. Możemy próbowad ją określid, opisując jej
odpowiednik fizyczny; możemy ustalid, pod
działaniem jakiego rodzaju fal świetlnych
normalne oko postrzega barwę żółtą. Ale chwila
zastanowienia wystarcza, aby się przekonad, że te
fale eteru nie są tym, co mamy na myśli, mówiąc o
barwie żółtej.

Alfred Jules Ayer

(1910-1989)

Mówiąc: „Kradzież
pieniędzy jest zła” nie
wypowiadam żadnego
twierdzenia o fakcie, ani
nawet twierdzenia
dotyczącego stanu mojego
własnego umysłu. Wyrażam
jedynie pewne uczucia
moralne. A człowiek, który
rzekomo zaprzecza mi,
wyraża jedynie swoje
moralne uczucia. Tak więc
jasne jest, że nie ma sensu
pytanie, który z nas ma
rację.

Zalety emotywizmu:

1. Zgodnośd z naukowym obrazem świata.

2. Prostota wyjaśnienia – o wartości czynu

decydują nasze uczucia

Wady emotywizmu:

1. Brak wyjaśnienia czym są uczucia

2. Brak możliwości dyskusji poglądów etycznych.

John Leslie Mackie (1917-1981):

Teoria błędu:



Wartości nie istnieją.



Wszystkie sądy wartościujące są fałszywe.

Argument z względności

• Istnieją niemożliwe do usunięcia

rozbieżności pomiędzy kodeksami
moralnymi różnych kultur

• Rozbieżności w kodeksach nie mają

charakteru konkurencyjnych hipotez
naukowych lecz odzwierciedlają
odmienne style życia

• Sfera obiektywnych wartości

powinna tworzyd harmonijną
całośd

• Obiektywizm aksjologiczny nie

potrafi wyjaśnid faktu istnienia
różnic w kodeksach. Lepiej tłumaczy
je subiektywizm.

Argument z dziwności

1. „Jeśli istnieją obiektywne wartości,

powinny one byd bytami,
własnościami lub jakościami bardzo
dziwnego rodzaju, całkowicie
odmiennymi od czegokolwiek we
wszechświecie.”

2. „Gdybyśmy posiadali świadomośd

tego rodzaju wartości, dostarczyd jej
mogłaby pewna szczególna zdolnośd
percepcji moralnej lub intuicji
całkowicie różnej od naszych zwykłych
sposobów poznawania.”

3. To, czego nie sposób wyjaśnid w

obrębie empirycznego schematu
pojęciowego, należy uznad za fikcję

Empiryczny (naukowy)
obraz świata nie
dostarcza nam żadnych
dowodów na istnienie
wartości, jak również na
obecność w nas
szczególnego „zmysłu
moralnego”

Nihilizm:

Wartości nie istnieją. Wszelkie

obiektywne sądy wartościujące są

fałszywe.

Subiektywizm:

Dobre jest to, co nam się

podoba

Konstruktywizm:

Tworzymy sobie

własne normy postępowania.

Kapsuła 4

Simon Blackburn:

Jeśli przyjmujemy, że wszelkie
sądy moralne są fałszywe,
powinniśmy zaprzestać
jakiegokolwiek moralizowania,
nawet,.

Byłoby to jednak „głupie”, ponieważ miałoby katastrofalne
konsekwencje dla naszego funkcjonowania w społeczeństwie.
Jeśli nawet nasze sądy moralne nie mają odniesienia
przedmiotowego, powinniśmy je traktować jak posiadające
walor obiektywności.