18 marca 2011, 13:00

Autor: Dawid Petka
czytano: 20870 razy

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. X. Filtry neutralnie szare w praktyce

Filtry neutralnie szare są bardzo pomocną grupą
filtrów. Dzięki nim z łatwością dostosujemy
ekspozycję do naszych wymagań, swobodnie
operując szerszą dostępną skalą czasów i
przysłon. Ich użycie nie należy jednak do
najłatwiejszych, zapraszamy więc do lektury
kolejnej części cyklu "Zapanuj nad swoim
sprzętem".

Czytaj także:

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. I. Wpływ obiektywu na jakość fotografii

Czytaj także:

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. II. Czułość ISO i jej wpływ na jakość zdjęć

Czytaj także:

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. III. Statyw i stabilizacja

Czytaj także:

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. IV. Ekspozycja - podstawy

Czytaj także:

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. V. Histogram

Czytaj także:

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. VI. Filtry w fotografii cyfrowej

Czytaj także:

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. VII. Filtry połówkowe w praktyce

Czytaj także:

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. VIII. Filtry polaryzacyjne w praktyce

Czytaj także:

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. IX. Filtry barwne w praktyce

Czytaj także:

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. XI. Filtry tradycyjne kontra cyfrowe

W poprzednich częściach cyklu "Zapanuj nad swoim sprzętem" omawialiśmy trzy podstawowe grupy
filtrów. Były to filtry

połówkowe

,

polaryzacyjne

i

barwne

. W odcinku dzisiejszym uzupełnimy natomiast

tę wiedzę o filtry szare neutralne.

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. X. Filtry neutralnie szare w praktyce

http://www.swiatobrazu.pl/zapanuj-nad-swoim-sprzetem-cz-x-filtry-neu...

1 z 6

2015-08-15 15:57

To zdjęcie nie mogłoby powstać bez użycia neutralnego filtra. Zostało wykonane przy przysłonie f/1,4,

bez filtra należałoby domknąć obiektyw do wartości ok. f/3,3. Fot. Dawid Petka

W jakim celu używać będziemy filtrów neutralnie szarych? Jak pamiętamy, połówkowe filtry tego
rodzaju przyciemniały jedną część kadru, pozostałą zaś zostawiały nienaruszoną. Wynika z tego prosty
wniosek, że filtr całkowicie szary przyciemni cały kadr. Jeśli jednak chcemy, by pozostał naświetlony
tak, jak bez użycia filtra, musimy wydłużyć czas naświetlania lub [comment]zwiększyć otwór przysłony.
Ktoś mógłby zadać pytanie – po co w takim razie korzystać z takiego filtra? Nie lepiej – i taniej – po
prostu mocniej domknąć przysłonę i zwiększyć czas naświetlania lub odwrotnie? Otóż w praktyce
okazuje się, że nie zawsze da się to zrobić. Gdy posiadamy aparat wyposażony w jasny obiektyw o
otworze względnym f/1,4 i fotografujemy w słoneczne, zimowe południe, to nawet gdy korpus posiada
najkrótszy czas 1/8000 s, może to być zbyt mało. W rezultacie otrzymamy prześwietlone zdjęcie. Żeby
temu zapobiec, należy użyć właśnie filtra szarego przyciemniającego o dwie lub trzy działki przysłony.

W takich przypadkach nie trzeba wprowadzać żadnych korekt ekspozycji – automatyka aparatu sama
zadba o poprawne naświetlenie. Przy filtrach działających w tym zakresie nie będziemy mieli także
problemów z autofokusem. Jeśli jednak korzystamy z systemu cokin, miejmy na uwadze (jak zresztą
zawsze przy używaniu tego systemu), że filtr oddalony jest od przedniej soczewki, wobec czego –
oprócz standardowych odblasków – mogą powstawać również odbicia na tylnej stronie filtra.

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. X. Filtry neutralnie szare w praktyce

http://www.swiatobrazu.pl/zapanuj-nad-swoim-sprzetem-cz-x-filtry-neu...

2 z 6

2015-08-15 15:57

Fot. David Fokos

Neutralnie szare filtry produkowane są również w mocniejszych odmianach – najbardziej popularne
"czarne" filtry przyciemniają obraz o dziewięć lub dziesięć działek przysłony. To już są wartości całkiem
spore. Filtrów takich nie używa się do celów wymienionych wyżej, wykorzystujemy je, gdy chcemy
znacząco wydłużyć czas ekspozycji. Dzięki nim możemy np. w samo południe uzyskać czas rzędu
połowy minuty. Na zdjęciu z taką długą ekspozycją nie zarejestrują się obiekty szybko poruszające się,
a majestatycznie przemierzające niebo obłoki zostaną ujęte jako rozmyte plamy. Niezwykle efektownie
prezentują się zdjęcia wykonane z użyciem tych filtrów nad zbiornikami wodnymi, zwłaszcza nad
morzem. Groźnie wyglądające fale zostają zamienione w eteryczną mgłę, podczas gdy nieruchome
elementy krajobrazu pozostają ostre i wyraźne.

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. X. Filtry neutralnie szare w praktyce

http://www.swiatobrazu.pl/zapanuj-nad-swoim-sprzetem-cz-x-filtry-neu...

3 z 6

2015-08-15 15:57

Fot. David Fokos

Najbardziej optymalne czasy naświetlania – około dwie, trzy minuty – osiągniemy, fotografując w
porach porannych i wieczornych. W nocy raczej nie będą użyteczne, ze względu na bardzo długie czasy
naświetlania – w jasnym mieście może to być nawet więcej niż godzina. W pełnym słonecznym
oświetleniu możemy uzyskać wspominane półminutowe naświetlanie, jednak konieczne stanie się
maksymalne domknięcie obiektywu i ustawienie najniższej czułości.

Strona 1

Strona 2
Korzystanie z mocnych filtrów jest już bardziej kłopotliwe. Urządzenia te przyciemniają obraz w takim
stopniu, że niemożliwe staje się użycie autofokusa. Dlatego też ostrość należy ustawić przed założeniem
filtra. Wynika z tego faktu to, że dużo wygodniejsze i bardziej użyteczne będą prostokątne filtry
systemu cokin niż te nakręcane. Z łatwością można je zamocować na obiektywie bez żmudnego
przykręcania, które na dodatek może rozogniskować obiektyw. Oczywiście filtry typu cokin – jak
pisaliśmy powyżej – są wrażliwe na światło padające od tyłu, dlatego też należy szczególną uwagę
zwrócić na dobre ich osłonięcie.

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. X. Filtry neutralnie szare w praktyce

http://www.swiatobrazu.pl/zapanuj-nad-swoim-sprzetem-cz-x-filtry-neu...

4 z 6

2015-08-15 15:57

Fot. Michael Kenna

Również ustalenie ekspozycji należy przeprowadzić przez założeniem filtra. Pracujemy oczywiście w
trybie manualnym. Gdy ustalimy odpowiednie parametry (np. przy przysłonie f/4,0 otrzymamy czas
1/30 s) zakładamy filtr i obliczamy odpowiedni czas. Jeśli nasz filtr przyciemnia o 10 EV, zwiększamy
czas o 10 stopni. W podanym przykładzie z 1/30 s otrzymujemy więc 30 s. Domknięcie

przysłony

o

jedną działkę, czyli do f/5,6, powoduje, że

migawka

będzie musiała być otwarta już przez minutę. Gdy

użyjemy przysłony f/8,0 – ekspozycja trwać będzie aż dwie minuty. Oczywiście wykorzystywać
będziemy tryb bulb i wężyka spustowego. Dobrym pomysłem jest również posiadanie stopera.

Bardzo ważną rzeczą jest praca w trybie RAW. Mimo że filtry te określane są jako neutralne, najbardziej
radykalnie działające powodują powstawanie silnego zafarbu najczęściej zielonego lub purpurowego.
Nie powinno to jednak budzić [comment]naszego niepokoju – dominanta ta jest wprowadzana
regularnie w całym kadrze, nie będziemy mieli więc problemów z jej eliminacją. Już automatyczny
balans bieli większości współczesnych aparatów skutecznie radzi sobie z tym problemem. Gdy
fotografujemy w formacie RAW, mamy możliwość późniejszej dokładnej korekty, czego pozbawia nas
format JPG. W złej sytuacji są osoby posługujące się aparatami analogowymi – pod wieloma względami
lepszymi jeśli chodzi o długą ekzpozycję. Korzystanie z materiałów odwracalnych ze względu na
powstające zabarwienia jest praktycznie niemożliwe. Dlatego też większość fotografów posługujących
się technikami klasycznymi używa materiałów monochromatycznych.

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. X. Filtry neutralnie szare w praktyce

http://www.swiatobrazu.pl/zapanuj-nad-swoim-sprzetem-cz-x-filtry-neu...

5 z 6

2015-08-15 15:57

Fot. Michael Kenna

Niezbędnym wyposażeniem staje się także statyw. Biorąc pod uwagę długie czasy naświetlania i często
panujące złe warunki (świetne zdjęcia uzyskamy, fotografując np. sztorm na morzu przy długich
czasach naświetlania), urządzenie to powinno być solidne, z łatwością wytrzymujące silne wiatry.

Zachęcamy również do zapoznania się z twórczością dwóch fotografów, których prace są wyjątkowo
mocno powiązane z użyciem wydłużających ekspozycję filtrów - to jest Davida Fokos i Michaela Kenna.
Zwłaszcza pierwszy z nich stworzył wyjątkowy, minimalistyczny, ale zarazem od pierwszego spojrzenia
rozpoznawalny styl, w dużej mierze oparty na wydłużonej ekspozycji.

Czytaj także:

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. I. Wpływ obiektywu na jakość fotografii

Czytaj także:

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. II. Czułość ISO i jej wpływ na jakość zdjęć

Czytaj także:

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. III. Statyw i stabilizacja

Czytaj także:

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. IV. Ekspozycja - podstawy

Czytaj także:

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. V. Histogram

Czytaj także:

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. VI. Filtry w fotografii cyfrowej

Czytaj także:

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. VII. Filtry połówkowe w praktyce

Czytaj także:

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. VIII. Filtry polaryzacyjne w praktyce

Czytaj także:

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. IX. Filtry barwne w praktyce

Czytaj także:

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. XI. Filtry tradycyjne kontra cyfrowe

www.swiatobrazu.pl

Zapanuj nad swoim sprzętem, cz. X. Filtry neutralnie szare w praktyce

http://www.swiatobrazu.pl/zapanuj-nad-swoim-sprzetem-cz-x-filtry-neu...

6 z 6

2015-08-15 15:57