P

a

ńs t

w

ow

a

W

y

ż

s z

a

S

z

koł

a

Z

a

w

odow

a

i

m

. W

i

t

e

l

ona

w

L

e

gni

c

y

K

at

ar

z

yn

a M

al

i

s z

e

w

s k

a.

Te

m

a

t :

S

t r

e

s

- i s

t o

t a

i

p

r

z

y

c

z

y

n

a

.

L

e

g

ni

c

a

, 2008/

2009

P

e

da

g

o

g

i

k

a

, r

ok 1,

g

r

. 2

$#gui

d{

1A

820A

77-

F

B

E

B

-

439A

-

A

42

C

-

9D

2B

02D

F

A

3E

2}

#$

-

2 -

-

2 -

S

p

i

s

t r

e

ś

c

i

:

W

s t

ę

p………………………………………………………………………………………..3

R

oz

d

z

i

a

ł

I

P

oj

ę

c

i

e

s t

r

e

s u…………

……………………………………………………………………..3

T

r

z

y

f

a

z

y

s t

r

e

s u ps

y

c

hol

og

i

c

z

ne

g

o J

a

nus z

a

R

e

y

k

ow

s ki

e

g

o………………

………………...5

R

oz

d

z

i

a

ł

I

I

R

a

dz

e

ni

e

s obi

e

z

e

s t

r

e

s e

m

…………………………………………………………………...6

P

r

z

y

c

z

y

n

y

s t

r

e

s u……………………………………………………………………………..7

S

t

r

e

s or

y

i

m

e

c

ha

ni

z

m

y

o

br

onne

…………………

…………………………………………..8

P

ods um

ow

a

ni

e

……………………………………………………………………………….9

L

i

t

e

r

a

t

ur

a

………………

…………………………………………………………………….10

-

3 -

-

3 -

Ws t

ę

p

P

r

z

e

z

s

t

r

e

s

ps

y

c

hol

o

g

i

c

z

n

y

r

oz

um

i

e

ni

e

t

ut

a

j

s t

a

n

c

ha

r

a

kt

e

r

y

z

uj

ą

c

y

s i

ę

ne

ga

t

y

w

n

y

m

i

e

m

oc

j

a

m

i

o

duż

y

m

na

t

ę

ż

e

ni

u(

j

a

k

np.

s t

r

a

c

h,

l

ę

k,

z

ł

oś ć

,

w

r

ogoś ć

l

ub

i

nne

s t

a

n

y

okr

e

ś

l

a

ne

j

a

ko

d

y

s kom

f

o

r

t

ps

y

c

hi

c

z

n

y

)

,kt

ór

e

m

u

t

ow

a

r

z

y

s z

ą

z

m

i

a

n

y

f

i

z

j

ol

o

g

i

c

z

ne

i

bi

oc

he

m

i

c

z

ne

w

y

r

a

ź

ni

e

pr

z

e

kr

a

c

z

a

j

ą

c

e

poz

i

om

c

ha

r

a

kt

e

r

y

s t

y

c

z

ny

dl

a

s po

c

z

y

nkow

e

g

o po

z

i

om

y

pobudz

e

ni

a

.

R

oz

d

z

i

ał

I .

1. P

oj

ę

c

i

e

s

t

r

e

s u

T

e

r

m

i

n

„

s t

r

e

s ”

od

da

w

na

pr

z

e

s t

a

ł

b

y

ć

poj

ę

c

i

e

m

c

z

y

s t

o

na

uko

w

y

m

,

s t

a

j

ą

c

s i

ę

poj

ę

c

i

e

m

uż

y

w

a

n

y

m

pot

oc

z

ni

e

.

N

a

pr

z

y

kł

a

d

pos ł

ug

uj

e

m

y

s i

ę

ni

m

w

t

e

d

y

,

g

d

y

c

h

c

e

m

y

ok

r

e

ś l

i

ć

n

a

s z

e

doś w

i

a

dc

z

e

ni

a

,

pr

z

e

ż

y

c

i

a

c

z

y

s

y

t

ua

c

j

e

ż

y

c

i

ow

e

.

S

t

r

e

s

t

o

r

ów

ni

e

ż

pr

z

y

bi

e

r

a

j

ą

c

a

r

óż

ne

f

or

m

y

pr

e

s j

a

z

z

e

w

ną

t

r

z

, kt

ór

a

w

y

w

oł

uj

e

w

na

s uc

z

uc

i

e

w

e

w

nę

t

r

z

ne

g

o na

pi

ę

c

i

a

.

P

oj

ę

c

i

e

,,s t

r

e

s ”

w

p

r

ow

a

d

z

one

z

os t

a

ł

o

pr

z

e

z

H

a

ns

a

S

e

l

y

'e

go

-

ka

n

a

d

y

j

s ki

e

g

o

uc

z

one

g

o

w

1926

r

oku,

kt

ór

y

s t

w

i

e

r

dz

i

ł

,

ż

e

,or

g

a

ni

z

m

s t

y

ka

j

ą

c

s i

ę

z

c

z

y

nni

ka

m

i

,

kt

ór

e

s ą

dl

a

ń

s z

kodl

i

w

e

,

r

e

a

g

uj

e

na

ni

e

pe

w

n

y

m

s w

oi

s t

y

m

z

e

s

poł

e

m

z

m

i

a

n

ni

e

z

a

l

e

ż

n

i

e

od

s pe

c

y

f

i

c

z

n

y

c

h

w

ł

a

ś c

i

w

oś c

i

c

z

y

nni

ków

w

y

w

oł

uj

ą

c

y

c

h t

e

z

m

i

a

n

y

.

P

oj

ę

c

i

e

s t

r

e

s u

ni

e

j

e

s t

j

e

dnoz

na

c

z

ne

i

dl

a

t

e

g

o

w

r

óż

n

y

s pos ób

b

y

w

a

de

f

i

ni

ow

a

ne

i

w

y

j

a

ś ni

a

ne

.

M oż

na

w

s ka

z

a

ć

t

r

z

y

odm

i

e

nne

s pos ob

y

okr

e

ś l

e

ni

a

s t

r

e

s u,

kt

ór

e

ni

e

koni

e

c

z

ni

e

m

us z

ą

s i

ę

w

z

a

j

e

m

ni

e

w

y

kl

u

c

z

a

ć

;

1.

j

a

ko

bodz

i

e

c

,

s

y

t

u

a

c

j

a

(

t

r

udna

)

l

ub

w

y

d

a

r

z

e

ni

e

z

e

w

nę

t

r

z

ne

o

okr

e

ś l

on

y

c

h

w

ł

a

ś c

i

w

oś c

i

a

c

h,

2.

j

a

ko

r

e

a

kc

j

e

w

e

w

n

ę

t

r

z

ne

c

z

ł

ow

i

e

ka

,

z

w

ł

a

s z

c

z

a

r

e

a

kc

j

e

e

m

oc

j

ona

l

n

e

-

uj

ę

c

i

e

z

a

c

z

e

r

pni

ę

t

e

z

na

uk m

e

d

y

c

z

n

y

c

h,

3.

j

a

ko r

e

l

a

c

j

a

(

i

nt

e

r

a

kc

j

a

)

m

i

ę

dz

y

c

z

y

nni

ka

m

i

z

e

w

n

ę

t

r

z

n

y

m

i

a

w

ł

a

ś

c

i

w

oś c

i

a

m

i

c

z

ł

ow

i

e

ka

.

P

i

e

r

w

s z

e

pode

j

ś c

i

e

t

r

a

kt

uj

e

s t

r

e

s

j

a

ko

odpow

i

e

d

ź

or

g

a

ni

z

m

u

na

s z

kodl

i

w

e

bodź

c

e

a

l

bo

j

a

ko

r

e

a

kc

j

ę

na

j

a

ki

e

kol

w

i

e

k

w

y

m

a

ga

ni

a

-

f

i

z

y

c

z

ne

l

u

b

ps

y

c

hi

c

z

ne

-

s t

a

w

i

a

ne

or

ga

ni

z

m

ow

i

.

W

t

y

m

uj

ę

c

i

u

na

j

w

a

ż

ni

e

j

s z

y

j

e

s t

m

om

e

nt

z

a

kł

óc

e

ni

a

r

ów

now

a

g

i

.

N

a

t

om

i

a

s t

e

l

e

m

e

nt

y

,

m

i

ę

dz

y

kt

ór

y

m

i

doc

hodz

i

do

t

e

g

o

z

a

kł

óc

e

ni

a

,

ul

okow

a

n

e

s ą

z

a

r

ó

w

no

w

c

z

ł

ow

i

e

ku,

j

a

k

i

w

j

e

g

o

ot

oc

z

e

ni

u.

T

e

n

s pos ób

r

oz

um

i

e

ni

a

s t

r

e

s u

odnos i

s i

ę

z

a

t

e

m

do

c

ha

r

a

kt

e

r

y

s t

y

ki

ś r

odo

w

i

s ka

,

w

kt

ór

y

m

poj

a

w

i

a

j

ą

-

4 -

-

4 -

s i

ę

bodź

c

e

uw

a

ż

a

ne

w

j

a

ki

m

ś

s t

opni

u

z

a

z

a

g

r

a

ż

a

j

ą

c

e

l

ub

s z

kodl

i

w

e

(

w

k

ons e

kw

e

nc

j

i

w

y

w

oł

uj

ą

one

s t

a

n na

pi

ę

c

i

a

w

e

w

n

ę

t

r

z

ne

g

o u c

z

ł

ow

i

e

ka

)

.

I

s t

ot

ne

j

e

s t

t

o,

j

a

ki

e

w

a

r

unki

m

o

g

ą

b

y

ć

uz

na

ne

z

a

s t

r

e

s o

w

e

i

j

a

ka

j

e

s t

i

c

h

o

g

ól

na

c

ha

r

a

kt

e

r

y

s t

y

ka

.

Z

a

z

w

y

c

z

a

j

m

ów

i

s i

ę

o

t

a

ki

c

h

s y

t

ua

c

j

a

c

h,

kt

ór

e

w

s w

oj

e

j

s t

r

ukt

ur

z

e

z

a

w

i

e

r

a

j

ą

s z

c

z

e

g

ól

ne

bodź

c

e

s e

ns or

y

c

z

ne

a

l

bo

s t

a

now

i

ą

pow

a

ż

ne

obc

i

ą

ż

e

ni

e

.

W

l

i

t

e

r

a

t

ur

z

e

ps

y

c

hol

o

g

i

c

z

ne

j

m

oż

na

s pot

ka

ć

opi

s

w

i

e

l

u

ba

r

d

z

o

z

r

óż

ni

c

ow

a

n

y

c

h

w

a

r

unków

t

r

a

kt

ow

a

n

y

c

h

j

a

ko s t

r

e

s ow

e

.

P

ode

j

ś c

i

e

dr

u

g

i

e

w

y

w

od

z

i

s i

ę

z

na

uk

m

e

d

y

c

z

n

y

c

h.

O

pi

s uj

e

ono

s t

r

e

s

z

p

unkt

u

w

i

dz

e

ni

a

oddz

i

a

ł

y

w

a

ń

ś r

odow

i

s ka

(

ot

oc

z

e

ni

a

)

i

w

t

e

n

s pos ób

t

r

a

kt

uj

e

g

o

j

a

ko

r

óż

ne

g

o

r

odz

a

j

u

s

y

t

ua

c

j

e

t

r

udne

.

P

ode

j

ś c

i

e

t

r

z

e

c

i

e

,

t

z

w

.

r

e

l

a

c

y

j

n

e

,

m

oż

na

s pot

ka

ć

j

uż

doś ć

w

c

z

e

ś ni

e

w

l

i

t

e

r

a

t

ur

z

e

pol

s ki

e

j

.

S

z

e

r

oko

r

oz

w

i

ni

ę

t

ą

konc

e

pc

j

ę

s t

r

e

s u

pr

z

e

ds t

a

w

i

ł

J

.

R

e

y

kow

s ki

,

kt

ór

y

pr

z

y

j

ą

ł

z

a

punkt

w

y

j

ś c

i

a

og

ól

ną

kon

c

e

pc

j

ę

i

s t

ot

y

l

udz

ki

e

j

j

a

ko

z

a

a

ng

a

ż

ow

a

ne

j

w

c

e

l

ow

ą

a

kt

y

w

n

oś ć

.

A

ut

or

uw

a

ż

a

,

ż

e

poj

ę

c

i

e

s t

r

e

s u

odnos i

s i

ę

do

r

e

l

a

c

j

i

i

s t

ni

e

j

ą

c

e

j

po

m

i

ę

dz

y

podm

i

ot

e

m

a

ot

oc

z

e

ni

e

m

,

j

e

dna

k

be

z

odw

oł

y

w

a

ni

a

s i

ę

do

s t

a

nów

w

e

w

nę

t

r

z

n

y

c

h.

D

oc

e

ni

a

on

r

ów

ni

e

ż

r

ol

ę

s po

s t

r

z

e

g

a

ni

a

i

oc

e

ni

a

ni

a

c

z

y

nni

ków

s t

r

e

s ow

y

c

h pr

z

e

z

c

z

ł

ow

i

e

ka

.

P

s

y

c

hol

o

g

i

c

z

ne

r

e

a

kc

j

e

s

t

r

e

s ow

e

u

c

z

ł

ow

i

e

ka

s

ą

ba

r

dz

i

e

j

z

ł

oż

one

,

a

s a

m

o

poj

ę

c

i

e

s t

r

e

s

u

m

a

dw

a

z

na

c

z

e

ni

a

:

1.

c

z

y

nni

ki

z

e

w

nę

t

r

z

ne

,

kt

ór

e

ut

r

udni

a

j

ą

l

ub

un

i

e

m

oż

l

i

w

i

a

j

ą

z

a

s pokoj

e

ni

e

pot

r

z

e

b

i

w

y

kon

a

ni

e

z

a

m

i

e

r

z

on

y

c

h

z

a

da

ń,

s t

a

now

i

ą

c

e

z

a

g

r

oż

e

ni

e

dl

a

j

e

dnos t

ki

l

ub

w

pł

y

w

a

j

ą

c

e

na

obni

ż

e

ni

e

poc

z

uc

i

a

w

ł

a

s

ne

j

w

a

r

t

oś c

i

(

np.

z

b

y

t

w

y

s oki

e

w

y

m

a

g

a

ni

a

s t

a

w

i

a

ne

c

z

ł

ow

i

e

kow

i

l

ub podda

ni

e

g

o s u

r

ow

e

j

oc

e

ni

e

)

,

2.

z

m

i

a

n

y

z

a

c

hodz

ą

c

e

pod

w

pł

y

w

e

m

t

y

c

h

c

z

y

nni

ków

,

pr

z

e

de

w

s z

y

s t

ki

m

w

pr

o

c

e

s

a

c

h

e

m

oc

j

ona

l

n

y

c

h

i

m

ot

y

w

a

c

y

j

n

y

c

h,

or

a

z

z

w

i

ą

z

a

ne

z

t

y

m

z

m

i

a

n

y

w

s pr

a

w

n

oś c

i

i

ki

e

r

unku

dz

i

a

ł

a

ni

a

,

pol

e

ga

j

ą

c

e

na

z

a

s t

ę

pow

a

ni

u

d

ot

y

c

h

c

z

a

s ow

e

g

o

c

e

l

u

j

a

ki

m

ś

i

nn

y

m

(

ni

e

pow

odz

e

ni

e

na

e

g

z

a

m

i

ni

e

w

s t

ę

pn

y

m

m

oż

e

s pow

odow

a

ć

r

e

z

y

gna

c

j

ę

z

da

l

s z

y

c

h

pr

ób

i

z

a

j

ę

c

i

e

s i

ę

c

z

y

m

ś i

nn

y

m

,

np. pr

a

c

ą

)

.

Z

m

i

a

n

y

s t

r

e

s

ow

e

ut

r

z

y

m

uj

ą

s i

ę

p

r

z

e

z

pe

w

i

e

n

c

z

a

s po

us t

ą

pi

e

ni

u

pr

z

y

c

z

y

n,

a

b

a

r

dz

o

s i

l

n

y

i

dł

ug

ot

r

w

a

ł

y

s t

r

e

s

m

oż

e

dopr

o

w

a

dz

i

ć

do

g

ł

ę

boki

c

h

pr

z

e

ks z

t

a

ł

c

e

ń w

os obow

oś c

i

c

z

ł

ow

i

e

ka

.

-

5 -

-

5 -

J

.

R

e

y

kow

s ki

okr

e

ś l

i

ł

t

r

z

y

f

a

z

y

s t

r

e

s u

ps

y

c

hol

o

g

i

c

z

ne

g

o,

bi

or

ą

c

pod

uw

a

g

ę

s t

opi

e

ń

j

e

go

na

t

ę

ż

e

ni

a

.

W

pi

e

r

w

s z

e

j

z

ni

c

h,

z

w

a

ne

j

f

a

z

ą

m

obi

l

i

z

a

c

j

i

,

na

s t

ę

puj

e

a

kt

y

w

i

z

a

c

j

a

pr

oc

e

s ów

ps

y

c

hol

o

g

i

c

z

n

y

c

h,

np.

s pr

a

w

ni

e

j

pr

z

e

bi

e

g

a

j

ą

p

r

oc

e

s

y

s pos t

r

z

e

g

a

ni

a

i

m

y

ś l

e

ni

a

,

r

e

a

kc

j

e

s

ą

s z

y

bs z

e

i

ba

r

dz

i

e

j

i

nt

e

ns y

w

n

e

,

z

a

c

how

a

ni

e

z

m

i

e

n

i

a

s i

ę

a

de

kw

a

t

ni

e

do

s

y

t

ua

c

j

i

.

K

onc

e

nt

r

uj

ą

c

s i

ę

na

z

a

da

ni

a

c

h,

c

z

ł

ow

i

e

k

pr

óbuj

e

z

w

a

l

c

z

y

ć

s t

r

e

s ,

kt

ór

y

w

t

e

j

f

a

z

i

e

ni

e

os i

ą

g

a

j

e

s z

c

z

e

z

b

y

t

duż

e

g

o

na

s i

l

e

ni

a

.

W

dr

u

g

i

e

j

f

a

z

i

e

-

r

oz

s t

r

oj

e

ni

a

-

na

s k

ut

e

k

pr

z

e

dł

uż

a

j

ą

c

e

g

o

s i

ę

s t

r

e

s u

i

w

z

r

os t

u

j

e

g

o

na

t

ę

ż

e

ni

a

na

s t

ę

puj

e

obni

ż

e

ni

e

poz

i

om

u

c

z

y

nno

ś c

i

ps

y

c

hi

c

z

n

y

c

h,

t

r

udn

o

j

e

s t

s kupi

ć

uw

a

g

ę

,

m

y

ś l

e

ć

l

o

g

i

c

z

ni

e

,

a

t

a

kż

e

pr

z

e

w

i

d

y

w

a

ć

s kut

ki

w

ł

a

s ne

g

o

dz

i

a

ł

a

ni

a

.

C

z

ę

s t

o

poj

a

w

i

a

j

ą

s i

ę

z

a

ha

m

ow

a

ni

e

i

s c

he

m

a

t

y

z

m

w

dz

i

a

ł

a

ni

u, ni

e

ki

e

d

y

be

z

r

a

dnoś ć

. P

r

z

e

ż

y

w

a

ne

e

m

oc

j

e

w

y

m

y

ka

j

ą

s i

ę

s pod

kont

r

ol

i

i

c

z

ł

ow

i

e

k

pr

z

e

j

a

w

i

a

w

y

r

a

ź

ne

o

z

na

ki

s t

r

a

c

hu

l

ub

g

ni

e

w

u.

W

t

r

z

e

c

i

e

j

f

a

z

i

e

-

de

s t

r

ukc

j

i

-

ż

a

dna

c

z

y

n

noś ć

ni

e

j

e

s t

w

y

kona

na

popr

a

w

ni

e

,

c

z

ł

ow

i

e

k

s t

a

j

e

s i

ę

ni

e

z

dol

n

y

do

a

de

kw

a

t

n

e

j

oc

e

n

y

s

y

t

ua

c

j

i

,

c

z

ę

s t

o

g

w

a

ł

t

ow

ni

e

obni

ż

a

s i

ę

po

z

i

om

j

e

g

o

m

ot

y

w

a

c

j

i

do

dz

i

a

ł

a

ni

a

i

r

a

dz

e

ni

a

s obi

e

z

s

y

t

u

a

c

j

ą

,

c

o

m

oż

e

pr

ow

a

dz

i

ć

do

r

e

z

y

gna

c

j

i

z

da

l

s z

e

j

a

kt

y

w

noś c

i

(

m

ów

i

s i

ę

w

t

e

d

y

,

ż

e

c

z

ł

ow

i

e

k

„

p

odda

j

e

s i

ę

”

,

„

z

a

ł

a

m

uj

e

”

)

.

W

t

e

j

f

a

z

i

e

uj

a

w

ni

a

j

ą

s i

ę

ni

e

ki

e

d

y

t

a

ki

e

z

a

c

how

a

ni

a

,

j

a

k

g

w

a

ł

t

ow

ne

pos z

uki

w

a

ni

e

pom

oc

y

,

pł

a

c

z

,

uc

i

e

c

z

ka

a

l

bo

a

gr

e

s j

a

s ki

e

r

o

w

a

n

a

pr

z

e

c

i

w

ko l

udz

i

om

, pr

z

e

dm

i

ot

om

c

z

y

t

e

ż

pr

z

e

c

i

w

ko s obi

e

.

R

oz

d

z

i

ał

I I .

1

.

R

ad

z

e

n

i

e

s ob

i

e

z

e

s t

r

e

s e

m

.

B

i

or

ą

c

pod uw

a

gę

s t

opi

e

ń na

s i

l

e

ni

a

s t

r

e

s u w

y

dz

i

e

l

ono t

r

z

y

f

a

z

y

r

e

a

k

c

j

i

na

s t

r

e

s :

1.

F

a

z

a

r

e

a

kc

j

i

i

ns t

r

um

e

n

t

a

l

n

y

c

h

-

w

y

s t

ę

puj

e

w

ów

c

z

a

s ,

ki

e

d

y

na

s i

l

e

ni

e

s t

r

e

s u

j

e

s t

um

i

a

r

kow

a

ne

i

ni

e

os i

ą

g

a

j

e

s z

c

z

e

pr

o

g

u

odpor

noś c

i

(

t

ol

e

r

a

nc

j

i

)

na

s t

r

e

s

.N

a

s t

ę

puj

e

z

w

i

ę

ks z

ona

m

obi

l

i

z

a

c

j

a

or

ga

ni

z

m

u

or

a

z

z

w

i

ę

ks

z

e

ni

e

a

kt

y

w

noś

c

i

pr

oc

e

s ów

poz

na

w

c

z

y

c

h.

P

oj

a

w

i

a

j

ą

c

e

s i

ę

w

t

e

j

f

a

z

i

e

r

e

a

kc

j

e

e

m

oc

j

ona

l

n

e

S

ą

kont

r

ol

ow

a

ne

,

t

z

n.

w

y

s t

ę

puj

ą

w

pos t

a

c

i

s poł

e

c

z

ni

e

a

kc

e

pt

ow

a

ne

j

.

Z

punkt

u

w

i

dz

e

ni

a

e

f

e

kt

y

w

noś c

i

dz

i

a

ł

a

ń

f

a

z

a

t

a

s pr

z

y

j

a

r

e

a

l

i

z

a

c

j

i

z

a

da

ni

a

;

odc

z

uw

a

n

y

w

ów

c

z

a

s s t

a

n na

pi

ę

c

i

a

e

m

oc

j

ona

l

ne

g

o dz

i

a

ł

a

m

ot

y

w

uj

ą

c

i

pobudz

a

j

ą

c

o.

2.

F

a

z

a

kr

y

t

y

c

z

na

-

w

y

s t

ę

p

uj

e

w

t

e

d

y

ki

e

d

y

na

t

ę

ż

e

ni

e

s t

r

e

s u

os i

ą

ga

obs z

a

r

pr

og

u

odpor

noś c

i

na

s t

r

e

s

po

w

oduj

ą

c

s t

opni

ow

e

obni

ż

a

ni

e

s i

ę

poz

i

om

u

or

ga

ni

z

a

c

j

i

c

z

y

nno

ś c

i

.

N

a

s t

ę

puj

e

-

6 -

-

6 -

na

dm

i

e

r

na

konc

e

nt

r

a

c

j

a

na

s z

c

z

e

g

ół

a

c

h

z

a

da

ń

or

a

z

s z

t

y

w

noś ć

w

i

c

h

r

oz

w

i

ą

z

y

w

a

ni

u

(

f

i

ks a

c

j

a

)

.

W

t

e

j

f

a

z

i

e

obs e

r

w

uj

e

s i

ę

pe

w

ne

r

oz

s t

r

oj

e

ni

e

r

e

g

ul

a

c

j

i

ps

y

c

hi

c

z

ne

j

or

a

z

w

y

s t

ę

pow

a

ni

e

pr

z

e

j

a

w

ów

r

e

a

kc

j

i

e

m

oc

j

ona

l

n

y

c

h t

a

ki

c

h j

a

k

g

ni

e

w

, s t

r

a

c

h, l

ę

k.

3.

F

a

z

a

r

e

a

kc

j

i

obr

on

y

pr

z

e

d

s t

r

e

s e

m

-

w

y

s t

ę

puj

e

pr

z

y

na

dm

i

e

r

n

y

m

na

t

ę

ż

e

ni

u

s t

r

e

s u

j

a

ko

w

z

m

oż

on

y

s t

a

n

pobudz

e

ni

a

e

m

oc

j

ona

l

ne

g

o.

W

f

a

z

i

e

t

e

j

c

z

y

s t

o

w

y

s t

ę

puj

ą

c

ą

r

e

a

kc

j

ą

j

e

s t

a

gr

e

s j

a

, u

c

i

e

c

z

ka

c

z

y

w

y

c

of

a

ni

e

s i

ę

.

I

nn

ą

f

o

r

m

ą

r

e

a

k

c

j

i

na

na

dm

i

e

r

ni

e

s i

l

n

y

s t

r

e

s

j

e

s t

r

e

gr

e

s j

a

,

c

z

y

l

i

z

a

c

how

a

ni

e

ni

e

a

d

e

kw

a

t

n

e

do

poz

i

om

u

do

j

r

z

a

ł

oś c

i

um

y

s

ł

ow

e

j

l

ub

e

m

oc

j

ona

l

n

e

j

.

D

l

a

t

e

j

f

a

z

y

c

ha

r

a

kt

e

r

y

s t

y

c

z

n

e

s ą

r

ów

ni

e

ż

r

e

a

kc

j

e

s

y

m

bol

i

c

z

ne

,

kt

ór

y

c

h

kl

a

s

y

c

z

n

y

m

pr

z

y

kł

a

de

m

j

e

s t

f

a

nt

a

z

j

a

(

uc

i

e

c

z

ka

w

ś w

i

a

t

w

y

obr

a

ź

ni

,

pe

ł

e

n

dobr

a

i

s ukc

e

s u)

c

z

y

t

ł

um

i

e

ni

e

(

ni

e

ś w

i

a

do

m

e

z

a

pom

i

na

ni

e

o

t

y

m

,

c

o

j

e

s t

ź

r

ódł

e

m

s

y

t

u

a

c

j

i

t

r

udne

j

)

.

P

r

z

e

ds t

a

w

i

one

pow

y

ż

e

j

pr

oc

e

s

y

z

w

i

ą

z

a

ne

z

e

s t

r

e

s e

m

pr

z

e

bi

e

g

a

j

ą

w

m

a

t

e

r

i

a

l

ne

j

r

z

e

c

z

y

w

i

s t

oś c

i

i

pos i

a

da

j

ą

g

ł

ę

boko f

i

z

j

ol

og

i

c

z

n

y

c

ha

r

a

kt

e

r

i

t

y

pow

o bi

o

c

he

m

i

c

z

ne

podł

oż

e

.

U

c

z

ł

ow

i

e

ka

p

r

z

e

ż

y

w

a

j

ą

c

e

g

o

s t

r

e

s

obs e

r

w

uj

e

m

y

c

ha

r

a

kt

e

r

y

s t

y

c

z

ne

r

e

a

k

c

j

e

i

z

a

c

how

a

ni

a

.

N

a

l

e

ż

ą

do

ni

c

h

m

.i

n.:

poi

r

y

t

ow

a

ni

e

,

c

i

ą

g

ł

e

ko

m

pul

s

y

w

ne

m

y

ś l

e

ni

e

o

w

ł

a

s ne

j

pr

a

c

y

i

j

e

j

pr

obl

e

m

a

c

h,

pode

ks

c

y

t

o

w

a

ni

e

,

ni

e

c

i

e

r

pl

i

w

oś ć

,

d

r

a

ż

l

i

w

oś ć

,

pł

y

t

ki

i

pr

z

e

r

y

w

a

n

y

s

e

n,

kł

opot

y

z

z

a

ś ni

ę

c

i

e

m

,

na

c

i

s k

do

c

z

ę

s t

e

g

o

odda

w

a

ni

a

m

o

c

z

u,

na

g

ł

e

w

y

bu

c

h

y

g

n

i

e

w

u

i

pł

a

c

z

u,

c

i

ą

g

ł

y

poś pi

e

c

h,

w

z

m

oż

e

ni

e

ni

e

kt

ór

y

c

h

odr

u

c

hów

,

s ku

r

c

z

e

i

t

i

ki

t

w

a

r

z

y

,

ni

e

r

e

g

ul

a

r

na

p

r

a

c

a

s e

r

c

a

,

w

z

r

os t

na

pi

ę

c

i

a

m

i

ę

ś ni

s

z

ki

e

l

e

t

ow

y

c

h,

ból

e

i

kł

uc

i

a

w

kl

a

t

c

e

pi

e

r

s i

ow

e

j

,

z

a

bur

z

e

ni

a

t

r

a

w

i

e

ni

a

,

br

a

k

a

p

e

t

y

t

u,

w

s t

r

ę

t

do

dz

i

a

ł

a

ni

a

,

poc

z

uc

i

e

ni

e

okr

e

ś l

one

g

o

z

a

gr

oż

e

ni

a

,

ni

e

pokój

r

u

c

how

y

,

s z

uka

ni

e

c

i

ą

g

ł

e

g

o z

a

j

ę

c

i

a

pr

z

y

os ł

a

bi

one

j

z

dol

noś c

i

do pr

a

c

y

.

1

I

nn

ą

f

or

m

ą

r

e

a

k

c

j

i

na

na

dm

i

e

r

ni

e

s i

l

n

y

s t

r

e

s

j

e

s t

r

e

gr

e

s j

a

,

c

z

y

l

i

z

a

c

how

a

ni

e

ni

e

a

de

k

w

a

t

n

e

do

poz

i

om

u

doj

r

z

a

ł

oś c

i

um

y

s ł

ow

e

j

l

ub

e

m

oc

j

ona

l

ne

j

.

D

l

a

t

e

j

f

a

z

y

c

ha

r

a

kt

e

r

y

s t

y

c

z

n

e

s ą

r

ów

ni

e

ż

r

e

a

kc

j

e

s

y

m

bol

i

c

z

ne

,

kt

ór

y

c

h

kl

a

s

y

c

z

n

y

m

pr

z

y

kł

a

de

m

j

e

s t

f

a

nt

a

z

j

a

(

uc

i

e

c

z

ka

w

ś w

i

a

t

w

y

obr

a

ź

ni

,

pe

ł

e

n

dobr

a

i

s ukc

e

s u)

c

z

y

t

ł

um

i

e

ni

e

(

ni

e

ś w

i

a

do

m

e

z

a

pom

i

na

ni

e

o

t

y

m

,

c

o

j

e

s t

ź

r

ódł

e

m

s

y

t

u

a

c

j

i

t

r

udne

j

)

.

P

r

z

e

ds t

a

w

i

one

pow

y

ż

e

j

pr

oc

e

s

y

z

w

i

ą

z

a

ne

z

e

s t

r

e

s e

m

pr

z

e

bi

e

g

a

j

ą

w

m

a

t

e

r

i

a

l

ne

j

r

z

e

c

z

y

w

i

s t

oś c

i

i

pos i

a

da

j

ą

g

ł

ę

boko f

i

z

j

ol

og

i

c

z

n

y

c

ha

r

a

kt

e

r

i

t

y

pow

o bi

o

c

he

m

i

c

z

ne

podł

oż

e

.

-

7 -

-

7 -

U

c

z

ł

ow

i

e

ka

p

r

z

e

ż

y

w

a

j

ą

c

e

g

o

s t

r

e

s

obs e

r

w

uj

e

m

y

c

ha

r

a

kt

e

r

y

s t

y

c

z

ne

r

e

a

k

c

j

e

i

z

a

c

how

a

ni

a

.

N

a

l

e

ż

ą

do

ni

c

h

m

.i

n.:

poi

r

y

t

ow

a

ni

e

,

c

i

ą

g

ł

e

ko

m

pul

s

y

w

ne

m

y

ś l

e

ni

e

o

w

ł

a

s ne

j

pr

a

c

y

i

j

e

j

pr

obl

e

m

a

c

h,

pode

ks

c

y

t

o

w

a

ni

e

,

ni

e

c

i

e

r

pl

i

w

oś ć

,

d

r

a

ż

l

i

w

oś ć

,

pł

y

t

ki

i

pr

z

e

r

y

w

a

n

y

s

e

n,

kł

opot

y

z

z

a

ś ni

ę

c

i

e

m

,

na

c

i

s k

do

c

z

ę

s t

e

g

o

odda

w

a

ni

a

m

o

c

z

u,

na

g

ł

e

w

y

bu

c

h

y

g

n

i

e

w

u

i

pł

a

c

z

u,

c

i

ą

g

ł

y

poś pi

e

c

h,

w

z

m

oż

e

ni

e

ni

e

kt

ór

y

c

h

odr

u

c

hów

,

s ku

r

c

z

e

i

t

i

ki

t

w

a

r

z

y

,

ni

e

r

e

g

ul

a

r

na

p

r

a

c

a

s e

r

c

a

,

w

z

r

os t

na

pi

ę

c

i

a

m

i

ę

ś ni

s

z

ki

e

l

e

t

ow

y

c

h,

ból

e

i

kł

uc

i

a

w

kl

a

t

c

e

pi

e

r

s i

ow

e

j

,

z

a

bur

z

e

ni

a

t

r

a

w

i

e

ni

a

,

br

a

k

a

p

e

t

y

t

u,

w

s t

r

ę

t

do

dz

i

a

ł

a

ni

a

,

poc

z

uc

i

e

ni

e

okr

e

ś l

one

g

o

z

a

gr

oż

e

ni

a

,

ni

e

pokój

r

u

c

how

y

,

s z

uka

ni

e

c

i

ą

g

ł

e

g

o z

a

j

ę

c

i

a

pr

z

y

os ł

a

bi

one

j

z

dol

noś c

i

do pr

a

c

y

.

1

2.P

r

z

yc

z

yn

y s t

r

e

s u

.

W

i

e

l

e

ba

da

ń

dow

i

odł

o,

ż

e

s t

a

n

s t

r

e

s u

poj

a

w

i

a

s i

ę

ni

e

t

y

l

ko

pod

w

pł

y

w

e

m

be

z

poś r

e

dni

e

g

o

z

a

dz

i

a

ł

a

ni

a

na

or

ga

ni

z

m

bodź

c

ów

s z

kodl

i

w

y

c

h,

a

l

e

r

ów

ni

e

ż

w

t

e

d

y

,

g

d

y

j

e

dnos t

ka

o

c

z

e

kuj

e

w

y

s t

ą

pi

e

ni

a

s

y

t

ua

c

j

i

z

a

g

r

a

ż

a

j

ą

c

e

j

,

n

a

pr

z

y

kł

a

d

pr

z

e

d

z

a

bi

e

g

i

e

m

de

nt

y

s t

y

c

z

n

y

m

,

s koki

e

m

na

s pa

doc

hr

oni

e

.

P

r

z

y

c

z

y

n

s t

r

e

s u

j

e

s t

ba

r

dz

o

w

i

e

l

e

i

ni

e

s pos ób

w

s z

y

s t

ki

c

h

uni

kn

ą

ć

,

m

o

g

ą

t

o

b

y

ć

np.

ka

t

a

s t

r

of

y

, kl

ę

s ki

, w

oj

n

y

,

ś m

i

e

r

ć

, ka

r

a

w

i

ę

z

i

e

ni

a

, o

bow

i

ą

z

kow

e

w

i

z

y

t

y

, c

ho

r

oba

, ut

r

a

t

a

p

r

a

c

y

i

t

d.

N

a

l

e

ż

y

j

e

dna

k

u

c

z

y

ć

s i

ę

um

i

e

j

ę

t

noś c

i

z

nos z

e

ni

a

ni

e

pow

odz

e

ń.

S

t

r

e

s

ni

e

j

e

s t

t

y

l

ko

z

w

y

k

ł

y

m

na

pi

ę

c

i

e

m

ne

r

w

ow

y

m

,

ni

e

j

e

s t

t

e

ż

c

z

y

m

ś ,

c

z

e

g

o

na

l

e

ż

y

uni

ka

ć

z

a

w

s z

e

l

ką

c

e

nę

.

O

kr

e

ś l

on

a

s

y

t

ua

c

j

a

s t

r

e

s ow

a

m

o

ż

e

r

óż

ni

e

w

pł

y

w

a

ć

na

pos z

c

z

e

g

ól

ne

os ob

y

.

N

i

e

z

a

l

e

ż

ni

e

c

z

y

s t

r

e

s

j

e

s t

s pow

odow

a

n

y

r

z

e

c

z

y

w

i

s t

y

m

i

c

z

y

t

e

ż

w

y

dum

a

n

y

m

i

pr

z

y

c

z

y

na

m

i

,

j

e

g

o

dz

i

a

ł

a

ni

e

de

s t

r

ukc

y

j

ne

j

e

s t

t

a

k

s a

m

o

s i

l

ne

.

J

e

dna

k

s t

r

e

s

dł

ug

ot

r

w

a

ł

y

j

e

s t

ni

e

be

z

pi

e

c

z

n

y

,

w

i

ę

c

ni

e

na

l

e

ż

y

dopuś c

i

ć

do

t

a

k

i

e

j

s

y

t

u

a

c

j

i

,

a

b

y

s i

ł

a

dz

i

a

ł

a

ni

a

s t

r

e

s u

pr

z

e

kr

oc

z

y

ł

a

gr

a

ni

c

ę

os obi

s t

e

j

w

y

t

r

z

y

m

a

ł

oś c

i

.

Z

j

a

w

i

s k

o

s t

r

e

s u

w

y

s t

ę

puj

e

w

t

e

d

y

,

g

d

y

na

s t

ą

pi

ł

pe

w

i

e

n

okr

e

ś l

on

y

s t

a

n

w

e

w

nę

t

r

z

n

y

podm

i

ot

u,

kt

ór

y

w

y

w

oł

a

ł

c

z

y

nni

k,

pos t

r

z

e

g

a

n

y

p

r

z

e

z

podm

i

ot

y

j

a

ko

s t

r

e

s or

.

2

R

óż

nor

odnoś ć

s t

r

e

s or

ów

j

e

s t

ba

r

dz

o

duż

a

.

B

i

or

ą

c

pod

u

w

a

g

ę

j

e

g

o

ź

r

ódł

o

w

y

r

óż

ni

a

s i

ę

s t

r

e

s or

y

f

i

z

y

c

z

ne

, c

hr

onobi

ol

o

g

i

c

z

ne

, ps

y

c

hol

o

g

i

c

z

ne

or

a

z

s oc

j

ol

og

i

c

z

ne

.

3.S

t

r

e

s ot

y i

m

e

c

h

an

i

z

m

y ob

r

on

n

e

.

S

t

r

e

s or

y

s ą

t

o

w

e

w

n

ę

t

r

z

ne

l

ub

z

e

w

nę

t

r

z

e

z

da

r

z

e

ni

a

l

ub

bodź

c

e

,

kt

ór

e

w

y

w

oł

uj

e

s t

r

e

s

.

B

odz

i

e

c

w

y

w

oł

uj

ą

c

y

r

e

a

kc

j

ę

s t

r

e

s ow

ą

na

z

y

w

a

s i

ę

s t

r

e

s or

e

m

.

S

t

a

j

e

s i

ę

on

s t

r

e

s or

e

m

w

w

y

ni

ku

i

nt

e

r

pr

e

t

a

c

j

i

poz

na

w

c

z

e

j

,

c

z

y

l

i

popr

z

e

z

z

na

c

z

e

ni

e

,

j

a

ki

e

na

da

j

e

m

u

c

z

ł

ow

i

e

k,

a

l

bo

t

e

ż

w

w

y

ni

k

u

oddz

i

a

ł

y

w

a

ni

a

na

j

e

dn

os t

kę

z

a

poś r

e

dni

c

t

w

e

m

j

a

ki

e

g

oś

pr

o

c

e

s u

s

e

ns or

y

c

z

ne

g

o

c

z

y

t

e

ż

-

8 -

-

8 -

m

e

t

a

bol

i

c

z

ne

g

o,

kt

ór

y

j

e

s t

s t

r

e

s og

e

nn

y

z

e

s w

e

j

n

a

t

ur

y

.

N

a

pr

z

y

kł

a

d

j

e

ś l

i

j

e

dnos t

ka

i

nt

e

r

pr

e

t

uj

e

j

a

ki

ś

bodz

i

e

c

z

e

w

nę

t

r

z

n

y

j

a

ko

g

r

oź

n

y

,

t

o

n

a

j

pr

a

w

dopodobni

e

j

poj

a

w

i

s i

ę

r

e

a

kc

j

a

s t

r

e

s ow

a

.

Z

dr

ug

i

e

j

z

a

ś

s t

r

on

y

,

p

e

w

n

e

bodź

c

e

,

z

w

a

ne

c

z

a

s e

m

s

y

m

pa

t

y

kom

i

m

e

t

y

c

z

n

y

m

i

,

s a

m

e

z

dol

ne

s ą

do

w

y

w

oł

a

ni

a

r

e

a

kc

j

i

s t

r

e

s o

w

e

j

,

po

pr

os t

u

w

w

y

ni

k

u

dł

ug

ot

r

w

a

ł

e

g

o

oddz

i

a

ł

y

w

a

ni

a

na

c

z

ł

ow

i

e

ka

.

B

odź

c

e

t

e

w

y

w

oł

uj

ą

r

e

a

kc

j

ę

s t

r

e

s ow

ą

ni

e

a

n

ga

ż

uj

ą

c

pr

z

y

t

y

m

w

y

ż

s z

y

c

h

i

nt

e

r

p

r

e

t

a

c

y

j

n

y

c

h

m

e

c

ha

ni

z

m

ów

m

óz

g

u.

O

ddz

i

a

ł

uj

ą

one

na

c

z

ł

ow

i

e

ka

z

a

poś r

e

dni

c

t

w

e

m

ni

ż

s z

y

c

h

s e

ns or

y

c

z

n

y

c

h

m

e

c

ha

ni

z

m

ów

m

óz

g

ow

y

c

h

(

w

pr

z

y

pa

dku

e

ks t

r

e

m

a

l

ne

g

o

g

o

r

ą

c

a

,

z

i

m

na

,

ha

ł

a

s u

o

i

nt

e

ns

y

w

noś c

i

pr

z

e

kr

a

c

z

a

j

ą

c

e

j

85

de

c

y

be

l

i

)

,

popr

z

e

z

m

e

c

ha

ni

z

m

y

t

r

a

w

i

e

nn

e

i

m

e

t

a

bol

i

c

z

ne

(

s poż

y

c

i

e

kof

e

i

n

y

,

t

e

obr

om

i

n

y

,

t

e

o

f

i

l

i

n

y

,

ni

kot

y

n

y

i

a

m

f

e

t

a

m

i

n

y

)

,

p

opr

z

e

z

i

nt

e

ns

y

w

ną

a

kt

y

w

noś ć

r

uc

ho

w

ą

(

c

i

ę

ż

ka

pr

a

c

a

l

ub

ć

w

i

c

z

e

ni

a

f

i

z

y

c

z

ne

)

.

P

od

s u

m

ow

an

i

e

.

S

t

r

e

s j

e

s t

ni

e

s w

oi

s t

ą

r

e

a

kc

j

ą

or

g

a

ni

z

m

u na

w

s z

e

l

ki

e

s t

a

w

a

ni

e

m

u „

ż

ą

da

ni

a

”

.C

z

y

nni

ki

w

y

w

oł

uj

ą

c

e

s t

r

e

s -

z

w

a

ne

s t

r

e

s or

a

m

i

-

s ą

r

oz

m

a

i

t

e

, l

e

c

z

w

s z

y

s t

ki

e

pow

oduj

ą

t

ę

s a

m

ą

w

s w

e

j

i

s t

oc

i

e

bi

ol

og

i

c

z

ną

r

e

a

kc

j

ę

s t

r

e

s

ow

ą

.

P

ow

oduj

ą

r

ów

ni

e

ż

w

z

r

os t

pot

r

z

e

b

y

s pe

ł

ni

e

ni

a

f

un

kc

j

i

pr

z

y

s t

os ow

a

n

y

c

h ,

a

t

y

m

s a

m

y

m

pow

r

ot

u do s t

a

nu

nor

m

a

l

ne

g

o .

Ż

ą

d

a

ni

e

a

kt

y

w

noś

c

i

j

a

ko t

a

ki

e

j

j

e

s t

i

s t

ot

a

s t

r

e

s u. S

t

r

e

s j

e

s t

c

z

y

m

ś ,

c

z

e

g

o n

a

l

e

ż

y

i

c

z

e

g

o m

oż

na

uni

ka

ć

. C

a

ł

kow

i

t

a

w

ol

noś ć

od

s t

r

e

s u t

o ś m

i

e

r

ć

.

-

9 -

-

9 -

R

y

s . 1. M ode

l

t

e

or

e

t

y

c

z

n

y

uka

z

uj

e

z

a

l

e

ż

noś ć

m

i

ę

dz

y

s t

r

e

s e

m

a

r

óż

n

y

m

i

t

y

pa

m

i

doś w

i

a

dc

z

e

ń

ż

y

c

i

ow

y

c

h.

-

10 -

-

10 -

R

y

s .2 . C

z

y

nni

ki

w

pł

y

w

a

j

ą

c

e

na

s pos ób

r

e

a

k

c

j

i

na

s t

r

e

s ow

y

.

-

11 -

-

11 -

R

y

s . 3. O

pt

y

m

a

l

n

y

poz

i

om

s t

r

e

s u.

-

12 -

-

12 -

L

i

t

e

r

at

u

r

a:

1. J

. S

t

r

e

l

a

u, A

. J

ur

kow

s ki

, Z

P

ut

ki

e

w

i

c

z

, P

ods t

a

w

y

ps

y

c

hol

og

i

i

dl

a

na

u

c

z

y

c

i

e

l

i

, W

a

r

s z

a

w

a

1976,

2. A

. S

i

ude

m

, R

a

dz

e

ni

e

s obi

e

z

e

s t

r

e

s e

m

a

os i

ą

g

ni

ę

c

i

a

s z

kol

ne

uc

z

ni

ów

, A

nna

l

e

s , U

ni

ve

r

s i

t

a

t

i

s

M a

r

i

a

e

C

ur

i

e

-

S

kł

odow

s ka

, V

ol

. X

V

I

I

I

S

e

c

t

i

o J

,

L

ubl

i

n 2005,

3. W

. O

ni

s z

c

z

e

nko, S

t

r

e

s t

o br

z

m

i

g

r

oź

ni

e

, W

a

r

s z

a

w

a

1995

4. J

. R

e

y

kow

s ki

, E

ks pe

r

y

m

e

nt

a

l

na

ps

y

c

hol

o

g

i

a

e

m

oc

j

i

, K

s i

ą

ż

ka

i

W

i

e

dz

a

,

W

a

r

s z

a

w

a

1974

5. J

. R

e

y

kow

s ki

F

unkc

j

o

now

a

ni

e

os obow

oś c

i

w

w

a

r

unka

c

h s t

r

e

s u ps

y

c

ho

l

og

i

c

z

ne

g

o, P

W

N

,

W

a

r

s z

a

w

a

1966.