Biblia a Izrael Charles Taze Russell

background image

I. Wiara podstaw

ą

ż

ydowskiego charakteru - napisał: Charles Taze Russell

Zmartwychwstanie

ż

ydowskich nadziei, jakie mo

ż

na było dostrzec w ruchu syjonistycznym, jest zadziwiaj

ą

ce nie tylko

dla maj

ą

cych znaczn

ą

wiedz

ę

pogan, ale i dla

ś

wiatlejszych członków narodu

ż

ydowskiego. Siedemna

ś

cie lat temu autor

tego artykułu zwiedził Ziemi

ę

Ś

wi

ę

t

ą

, poszukuj

ą

c dowodów odmładzania si

ę

, spowodowanego zwi

ę

kszonymi opadami

deszczu w owym rejonie, co jest zgodne z pewnymi proroctwami Pisma

Ś

wi

ę

tego, na które ju

ż

od pi

ę

tnastu lat zwracał

uwag

ę

. Przy tej okazji usiłował on obudzi

ć

ż

ydowskie zainteresowanie proroctwami odnosz

ą

cymi si

ę

do ich ponownego,

trwałego zamieszkania - jako naród - w ich własnym kraju, a tak

ż

e błogosławie

ń

stwem Bo

ż

ym, jakie ma by

ć

wtedy wylane

na Ziemi

ę

Obiecan

ą

i na lud wybrany.

ś

aden

ś

yd nie był jednak w tym czasie gotowy do słuchania. W

ś

ród najubo

ż

szych

klas nast

ą

piło przez pewien czas o

ż

ywienie, ale przygn

ę

bienie powracało, gdy odpowiadali,

ż

e przepowiedziane

błogosławie

ń

stwo nie mo

ż

e nadej

ść

wcze

ś

niej, ni

ż

po upływie 6000 lat, co według ich chronologii nast

ą

pi dopiero za 150

lat. Próbowali

ś

my wykaza

ć

im na podstawie ich własnego Pisma

Ś

wi

ę

tego,

ż

e 6000 lat ju

ż

upłyn

ę

ło,

ż

e „Czasy Pogan”

wkrótce si

ę

zako

ń

cz

ą

- w roku 1915 - i

ż

e według Pisma

Ś

wi

ę

tego wielkie błogosławie

ń

stwa b

ę

d

ą

wylane na nich jako

naród.

Zostali

ś

my równie

ż

zaproszeni przez Hebrajczyków do wygłoszenia im wykładu, dotycz

ą

cego proroctw hebrajskiego Pisma

Ś

wi

ę

tego, którym s

ą

coraz gł

ę

biej i coraz bardziej zainteresowani.

Pierwsze publiczne pojawienie si

ę

syjonizmu przyci

ą

gn

ę

ło uwag

ę

tylko ubogich

ś

ydów. Bogaci i maj

ą

cy powodzenie

ś

ydzi

u

ś

miechali si

ę

szyderczo, twierdz

ą

c,

ż

e syjonizm jest niepraktyczny, głupi itd. Wpływowi rabini wygłaszaj

ą

kazania przeciw

syjonizmowi, o

ś

wiadczaj

ą

c,

ż

e Ameryka jest Ziemi

ą

Obiecan

ą

ś

yda - Ziemi

ą

, od której nie odci

ą

gnie go

ż

adna perspektywa

Palestyny. Nazywaj

ą

samych siebie nieortodoksyjnymi -

ś

ydami przez pochodzenie, a nie przez wiar

ę

- obrazoburcami,

agnostykami. Naczelni redaktorzy wyra

ż

ali podobne pogl

ą

dy, niew

ą

tpliwie czuj

ą

c,

ż

e ruch syjonistyczny pozbawi ich naród

dobrego imienia w oczach pogan. Odbywały si

ę

zebrania, na których syjonizm był pot

ę

piany i wy

ś

miewany, a obywatelstwo

ameryka

ń

skie ukazywane jako ideał dla

ż

ydowskiej młodzie

ż

y itd.

Stopniowo

ż

ydowskie uczucia skłaniały si

ę

coraz bardziej ku syjonizmowi; dzi

ś

ż

ydowskie czasopisma uwa

ż

aj

ą

za

korzystne zało

ż

enie Wydziału Syjonistycznego. Rabini i redaktorzy naczelni twierdz

ą

,

ż

e niem

ą

drze jest przeciwstawia

ć

si

ę

stale rosn

ą

cemu pr

ą

dowi uczu

ć

syjonistycznych. Przyznaj

ą

teraz,

ż

e nast

ę

puje ci

ą

głe odmładzanie si

ę

Palestyny i

ż

e

syjonizm ma wpływ na serca biedniejszych

ś

ydów w ka

ż

dym kraju, a szczególnie w Rosji. Przyznaj

ą

równie

ż

,

ż

e serca

ubogich z ich narodu t

ę

skni

ą

do Palestyny, poci

ą

gaj

ą

c ich do tego kraju bardziej, ni

ż

gdziekolwiek indziej. Przyznaj

ą

,

ż

e

odrodzenie Izraela w jego własnym kraju nie tylko byłoby korzystne dla ich biedniejszych braci, ale tak

ż

e wpłyn

ę

łoby na

mniej ortodoksyjnych, którzy nie my

ś

l

ą

o opuszczeniu krajów, w których mieszkaj

ą

i gdzie ciesz

ą

si

ę

tak wielkim

powodzeniem finansowym,

ż

e nie zwracaj

ą

szczególnej uwagi na przyszło

ść

ani te

ż

przeszło

ść

.

Moc nadziei Jeruzalemu

Czy uwa

ż

amy to za dziwne,

ż

e pewien wpływ, nadzieja, rozprzestrzenia si

ę

tak szybko po całym

ś

wiecie w

ś

ród o

ś

miu

milionów Hebrajczyków? Czy uwa

ż

amy to za niezwykły patriotyzm,

ż

e po osiemnastu stuleciach nieobecno

ś

ci w ojczy

ź

nie

tak mocno pulsuje w sercach całego narodu? Czy dziwimy si

ę

jeszcze bardziej, gdy zastanawiamy si

ę

nad faktem,

ż

e byli

oni przez dłu

ż

szy okres czasu poza krajem, ni

ż

w nim? Je

ż

eli takie pytania rodz

ą

si

ę

w naszym umy

ś

le, to s

ą

one jedynie

dowodem naszego niezrozumienia uczu

ć

, które przez prawie trzydzie

ś

ci osiem stuleci wywieraj

ą

wpływ na Abrahama i jego

nasienie!

Faktem jest,

ż

e

ś

yd nie jest dobrze znany nawet w

ś

ród swoich najbli

ż

szych poga

ń

skich znajomych. Nie mo

ż

e on by

ć

szeroko i gruntownie zrozumiany, chyba,

ż

e z punktu widzenia jego religii, rozumianej przez niewielu pogan i b

ę

d

ą

cej

nawet dla wi

ę

kszo

ś

ci

ś

ydów spraw

ą

uprzedzenia i dumy bardziej, ni

ż

wyra

ź

nego zrozumienia i religijnego przekonania.

Pierwotnie odizolowany z Boskiego rozkazu od innych narodowo

ś

ci, w zgodzie ze swoimi religijnymi przekonaniami,

ś

yd

stał si

ę

cudzoziemcem i obcym dla wi

ę

kszo

ś

ci

ś

wiata;

ś

wiat, czuj

ą

c uraz

ę

wobec jego roszczenia sobie łaski Bo

ż

ej i

wy

ż

szo

ś

ci religijnej, gardził

ś

ydem i skazywał go na wygnanie, a nawet prze

ś

ladował go w najbardziej niechrze

ś

cija

ń

ski

sposób. Odci

ę

ty w ten sposób od społecznego współ

ż

ycia z poganami, zamkni

ę

ty sam w sobie,

ś

yd rozwijał w sobie ducha

urazy do społecze

ń

stwa. Skupiony na sobie, miał ambicj

ę

dawania sobie rady z poganami w ka

ż

dej dziedzinie post

ę

pu w

duchu konkurencji, a nie braterstwa. Przez długi czas niedopuszczany do posiadania i uprawiania własnej ziemi, porzucił
rolnictwo i zamieszkiwał jedynie pewne cz

ęś

ci miast Starego

Ś

wiata i wyra

ź

nie okre

ś

lał swoj

ą

„Dzielnic

ę

ś

ydowsk

ą

”.

Stwierdzaj

ą

c,

ż

e poganin zwykle przychodził do niego pod przymusem - je

ż

eli w ogóle przychodził -

ś

yd zaanga

ż

ował si

ę

w

po

ż

yczanie pieni

ę

dzy pod zastaw; stosuj

ą

c przy tym swoj

ą

wrodzon

ą

energi

ę

, nauczył si

ę

, jak uzyskiwa

ć

korzy

ś

ci z tego

interesu, ale przez to cz

ę

sto powi

ę

kszał wrogo

ść

swoich poga

ń

skich s

ą

siadów. Stopniowo jego mocny charakter zacz

ą

ł

skupia

ć

si

ę

głównie na robieniu pieni

ę

dzy - w czym na

ś

laduje go wielu pogan, chocia

ż

ci ostatni maj

ą

w tej walce

stosunkowo mniejsze powodzenie.

Dopiero w dzisiejszych czasach, po raz pierwszy od zburzenia Jeruzalem,

ś

yd jest traktowany w pełni sprawiedliwie i ma

równe mo

ż

liwo

ś

ci z innymi narodowo

ś

ciami w ró

ż

nych cz

ęś

ciach Europy i w naszym kraju. Obecnie jego wytrwała energia

stawia go na wysokiej, wpływowej pozycji w bankowo

ś

ci, handlu, dziennikarstwie i literaturze. Jednak bez wzgl

ę

du na

wielko

ść

jego osi

ą

gni

ęć

i jego bogactwo, istnieje wielka przepa

ść

społeczna pomi

ę

dzy nim a jego poga

ń

skim s

ą

siadem. Nie

Page 1 of 3

Biblia a Izrael

2008-04-20

http://www.epifania.pl/biblia-izrael/biblia-izrael_001-01.php

background image

mo

ż

emy równie

ż

uwa

ż

a

ć

,

ż

e jest to jedynie opór wobec jego religii, poniewa

ż

wielu pogan o wysokiej pozycji społecznej

wyznaje bardzo podobne pogl

ą

dy religijne - na przykład unitarianie i im podobni.

ś

yd przyznaje,

ż

e ta społeczna przepa

ść

istnieje i czuje do niej uraz

ę

, ale jej nie rozumie. Mogłoby si

ę

wydawa

ć

,

ż

e jest to głównie spowodowane faktem, i

ż

jego

instynkt handlowy przez te długie lata zdobył tak

ą

przewag

ę

,

ż

e

ś

yd dominuje w ka

ż

dej dziedzinie, jak

ą

uprawia.

Sentyment do pieni

ę

dzy, warto

ść

gotówki, „Ile to jest warte?”, „Ile mog

ę

dosta

ć

?”, „Jaki b

ę

dzie zysk?” - oto uczucia, które w

stopniu godnym ubolewania trapi

ą

cał

ą

ludzko

ść

: niektórych wi

ę

cej, niektórych mniej. U pogan jednak s

ą

uczucia, okazje,

rzeczy i okoliczno

ś

ci, do których podchodzi si

ę

, zapominaj

ą

c całkiem o komercjalizmie. Ten ponadkomercyjny sposób bycia

nasi hebrajscy przyjaciele uwa

ż

aj

ą

za trudny do cenienia i niemo

ż

liwy do osi

ą

gni

ę

cia.

Jaka mo

ż

e by

ć

podstawa, z której pochodzi niepohamowana nadzieja i odwaga

ś

yda, które prowadziły go przez krwawe

morza prze

ś

ladowa

ń

, przez społeczne wygnanie, przeciw pr

ą

dowi uprzedzenia i przes

ą

dów, do jego obecnego wysokiego

stanowiska w

ś

wiecie? Dlaczego nie został on skruszony tak, jak inni ludzie? Dlaczego nie znikn

ą

ł on z oblicza ziemi jako

naród tak, jak znikn

ę

ły inne narody? Dlaczego dzisiaj, po trzydziestu o

ś

miu stuleciach, jest on tak

ą

sił

ą

, tak

ą

pot

ę

g

ą

w

ś

wiecie finansowym,

ż

e najbogatsze rz

ą

dy s

ą

jego dłu

ż

nikami i wr

ę

cz nie o

ś

mielaj

ą

si

ę

podejmowa

ć

wojny bez jego

współpracy w zbieraniu funduszy? W czym tkwi tajemnica

ż

ydowskiej nadziei, odwagi i dumy?

Wybrane nasienie Abrahama

Klucz do zrozumienia tej sytuacji został nam dany w Biblii, a nie gdzie indziej. Wła

ś

ciwie rozumiany zwi

ą

zek narodu

ż

ydowskiego, ziemi palesty

ń

skiej i Biblii stanowi dowód,

ż

e istnieje Bóg,

ż

e ma On wspaniały i cudowny plan, czyli metod

ę

post

ę

powania z ludzko

ś

ci

ą

,

ż

e Jego plan jest zwi

ą

zany z narodem

ż

ydowskim i

ż

e Biblia jest zapisem owego planu.

Musimy tu jednak pami

ę

ta

ć

prawdziwo

ść

wyra

ż

enia poety:

„Bóg w tajemniczy sposób czyni cuda”.

ę

dem jest przypuszcza

ć

,

ż

e Biblia została napisana dla

ś

wiata albo po to, aby zrozumiał j

ą

ś

wiat. Jej własne

ś

wiadectwo

jest przeciwne takiej my

ś

li: Boskie cele maj

ą

by

ć

ukryte przed ogółem ludzko

ś

ci i zrozumiane tylko przez tych, którzy

wchodz

ą

w serdeczn

ą

harmoni

ę

z Boskim zamiarem i którzy z tego punktu widzenia badaj

ą

Pisma. Nie powinno nas zatem

zaskakiwa

ć

,

ż

e nasi

ż

ydowscy przyjaciele nie zrozumieli jasno Pism, które z tak

ą

czci

ą

i pieczołowito

ś

ci

ą

chronili od

Moj

ż

esza a

ż

do Chrystusa. Czy nie mo

ż

emy zgodnie z prawd

ą

powiedzie

ć

,

ż

e taki sam brak zrozumienia panuje w

ś

ród

wi

ę

kszo

ś

ci ludzi, a nawet w

ś

ród chrze

ś

cijan? Czy

ż

nie jest faktem,

ż

e stosunkowo mała liczba Ludu Pa

ń

skiego została

obdarzona przywilejem zrozumienia długo

ś

ci, szeroko

ś

ci, wysoko

ś

ci i gł

ę

boko

ś

ci Boskiego planu, co jest zgodne z

Biblijnym o

ś

wiadczeniem,

ż

e w ci

ą

gu obecnego wieku jedynie mała garstka ma posi

ąść

tak

ą

wiedz

ę

? Przeszkodami, które

za

ś

lepiły tak wielu, s

ą

wierzenia, tradycje i Talmud. „Tajemnica Pa

ń

ska jest dla tych, którzy maj

ą

Go w powa

ż

aniu (i jego

Słowo) i On okazuje im swoje przymierze” – Ps. 25:14 (A.V.)

Pismo

Ś

wi

ę

te wydaje si

ę

jednak wskazywa

ć

,

ż

e bliski jest ju

ż

czas, kiedy „tajemnica Bo

ż

a b

ę

dzie dokonana” i kiedy coraz

wi

ę

cej ludzi zrozumie Boski plan, a w

ś

ród nich i pełni szacunku

ś

ydzi. Rzeczywi

ś

cie

ś

yda powinny szczególnie poci

ą

ga

ć

zarysy Boskiego planu, przedstawione w proroctwach i w jego własnym Pi

ś

mie

Ś

wi

ę

tym. Wyja

ś

niaj

ą

one do

ś

wiadczenia

Izraela podczas jego trwania w łasce Bo

ż

ej, a tak

ż

e do

ś

wiadczenia jego niełaski podczas ostatnich osiemnastu stuleci;

pokazuj

ą

, jak oba te do

ś

wiadczenia b

ę

d

ą

w ko

ń

cu pomaga

ć

ku błogosławieniu Izraela, a przez Izrael - pogan.

Boska obietnica dla nasienia Abrahamowego

Podstaw

ą

całej nadziei Izraela, główn

ą

spr

ęż

yn

ą

odwagi tego narodu, moc

ą

sprawcz

ą

ich energii, wytrwało

ś

ci i dumy była i

jest Boska obietnica dana Abrahamowi, wspaniałemu przodkowi Izraela, „przyjacielowi Bo

ż

emu”. Wła

ś

nie Abrahamowi, po

pewnych próbach charakteru - posłusze

ń

stwa, lojalno

ś

ci i wiary - Bóg uczynił obietnic

ę

, która stanowi nadziej

ę

tak dla

Izraela, jak i dla pogan. Brzmi ona: „W nasieniu twoim b

ę

d

ą

błogosławione wszystkie narody ziemi” - 1 Moj. 22:18 (BG).

Pan wskazał na syna Abrahama, Izaaka, jako na przewód, przez który miało przyj

ść

to błogosławie

ń

stwo. Pó

ź

niej syn

Izaaka, Jakub, miał jako nast

ę

pny przekaza

ć

to błogosławie

ń

stwo. Przy

ś

mierci Jakuba Boskie błogosławie

ń

stwo zostało z

Boskiego rozkazu przekazane nie pojedynczemu potomkowi, lecz wszystkim jego synom jako narodowi.

Imi

ę

Jakuba zostało zmienione na „Izrael”, które tłumaczy si

ę

‘ksi

ążę

mo

ż

ny u Boga’ - w Boskiej łasce. To imi

ę

„Izrael”,

wskazuj

ą

ce na tak wielki zaszczyt i łask

ę

Bo

żą

, zostało nast

ę

pnie nadane całemu narodowi, potomkom Jakuba, którzy stali

si

ę

znani jako „Izraelici” lub „synowie Izraela”. Naród ten rozumiał,

ż

e s

ą

oni tym nasieniem, potomstwem wymienionym w

obietnicy uczynionej Abrahamowi - nasieniem, w którym b

ę

dzie błogosławiona cała ludzko

ść

. Rozumieli poprawnie,

ż

e

miało to oznacza

ć

wielkie wywy

ż

szenie dla ich małego narodu. Mieli zupełn

ą

ufno

ść

w tej wspaniałej obietnicy, poniewa

ż

Pan Bóg zapewnił im j

ą

w tak wspaniały sposób - zło

ż

ył przysi

ę

g

ę

. Skoro nie mógł przysi

ą

c przez

ż

adnego wi

ę

kszego od

siebie, powiedział: „Przysi

ą

głem na siebie samego, mówi Pan: Poniewa

ż

to uczyniłe

ś

i nie wzbraniałe

ś

si

ę

ofiarowa

ć

jedynego syna swego, b

ę

d

ę

ci błogosławił obficie i rozmno

żę

tak licznie potomstwo twoje, jak gwiazdy na niebie i jak piasek

na brzegu morza, a potomkowie twoi zdob

ę

d

ą

grody nieprzyjaciół twoich i w potomstwie twoim błogosławione b

ę

d

ą

wszystkie narody ziemi za to,

ż

e usłuchałe

ś

głosu mego” - 1 Moj. 22:16-18.

Ta nadzieja w Bogu -

ż

e byli Jego ludem wybranym, którego On ma u

ż

y

ć

jako przewód łaski Bo

ż

ej do wszystkich narodów -

była główn

ą

spr

ęż

yn

ą

ż

ydowskiej dumy i odwagi. Nie dla wszystkich

ś

ydów niezwykłe zarozumialstwo jest podstaw

ą

sukcesu. Niektórzy z nich s

ą

boja

ź

liwi, a inni nie maj

ą

szacunku dla samych siebie; dodaje im jednak sił przekonanie,

ż

e

Bóg szczególnie si

ę

nimi interesował, i ta nadzieja,

ż

e spełni On dla nich swoje przymierze potwierdzone przysi

ę

g

ą

. Wiara

tak wytrwała (przez trzydzie

ś

ci osiem stuleci) na pewno musi podoba

ć

si

ę

Bogu i musi wzbudza

ć

podziw nawet u ich

nieprzyjaciół. Chrze

ś

cija

ń

scy badacze Pisma

Ś

wi

ę

tego dobrze wiedz

ą

,

ż

e znaczna cz

ęść

Biblii to historia Izraela i

proroctwa o ich nadchodz

ą

cej chwale. Przeszłe osiemna

ś

cie stuleci stanowiły jedynie nawias, w którym trwało wybieranie

duchowego Izraela spo

ś

ród wszystkich narodów. Szybki powrót Izraela do Boskiej łaski wyznacza jeszcze jeden krok

naprzód w Boskim planie wieków. Według Pisma

Ś

wi

ę

tego zbli

ż

aj

ą

ce si

ę

podniesienie ich do łaski Bo

ż

ej rozpoczyna

tysi

ą

cletni

ą

epok

ę

błogosławie

ń

stw, tak dawno obiecan

ą

przez Boga za po

ś

rednictwem hebrajskich proroków, a

potwierdzon

ą

tak

ż

e przez naszego Pana i Jego apostołów - patrz słowa Piotra: „czasy ochłody przyjd

ą

od obliczno

ś

ci

Pa

ń

skiej, a posłałby onego, który wam opowiedziany jest, Jezusa Chrystusa, który zaiste niebiosa ma obj

ąć

a

ż

do czasu

naprawienia wszystkich rzeczy, co był przepowiedział Bóg przez usta wszystkich

ś

wi

ę

tych swoich proroków od wieków” –

Dz. Ap. 3:19-21.

ś

ydowska restytucja jest pierwszym błogosławie

ń

stwem, które zostanie wtedy wylane na rodzaj ludzki

przez łaskawego Stworzyciela.

Poniewa

ż

w kolejnych artykułach podamy zarys ró

ż

nych proroctw biblijnych, którymi

ś

ydzi s

ą

ż

ywo zainteresowani, mamy

nadziej

ę

,

ż

e zaciekawi to nie tylko naszych hebrajskich przyjaciół, ale tak

ż

e chrze

ś

cija

ń

skich badaczy Biblii i

Page 2 of 3

Biblia a Izrael

2008-04-20

http://www.epifania.pl/biblia-izrael/biblia-izrael_001-01.php

background image

niewyznaj

ą

cych. Przyszłe błogosławie

ń

stwa b

ę

d

ą

obfite ku błogosławieniu całego rodzaju ludzkiego, ale najpierw

ś

yda,

poniewa

ż

„Bóg nie odrzucił Swego ludu, który przejrzał” oraz „darów i wezwania Bóg nie

ż

ałuje” - Rzym. 11:2,29-32.

<< poprzedni

następny >>


Historia:

Pastor C.T.Russell

,

Biblia a Izrael

, O nas:

kontakt

,

wierzenia

,

zbory

,

aktualności

,

wydarzenia

, Literatura:

Teraźniejsza Prawda

,

Sztandar Biblijny

,

Manna

,

książki

,

Broszury-Ulotki

, Pytania:

Często zadawane pytania

,

Ksiazka

Pytan i Odpowiedzi

, Sklep:

książki

,

Czasopisma

,

Broszury-Ulotki

, Download:

pieśni

,

programy

,

E-book

,

Prenumerata:

zasady

, Zobacz:

Towarzystwo Biblijne

,

Biblia Gdańska

,

Biblia Internetowa

,

Biblia Gdańska -

Starodruk

,

Multimedialny Swiat Biblii

,

Uaktualnienie 03-03-2008, 18:25:27 © 1998-2008 Swiecki Ruch Misyjny "EPIFANIA"

Page 3 of 3

Biblia a Izrael

2008-04-20

http://www.epifania.pl/biblia-izrael/biblia-izrael_001-01.php


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
6 Nowe Przymierze Izraela — napisał Charles Taze Russell
3 „Dwójnasób” Izraela fakty i teoria — napisał Charles Taze Russell
11 Czy Żydzi muszą stać się Chrześcijanami, aby powrócić do Boskiej łaski — napisał Charles Taze Rus
5 Jubileusz odnowy — napisał Charles Taze Russell
2 Nadzieja długo odwlekana teraz odżywa — napisał Charles Taze Russell
12 Czy chrześcijanie i Żydzi powinni dążyć do zjednoczenia — napisał Charles Taze Russell
7 Pascha pierworodnych — napisał Charles Taze Russell
10 Syjonizm to Boskie wezwanie — napisał Charles Taze Russell
8 Naród wybrany jego sabat i jubileusz — napisał Charles Taze Russell
4 Siedem czasów karania Okres 2520 lat — napisał Charles Taze Russell
Nie Biblia Historia Starozytnego Izraela Mario Liverani
Biblia Nowy Testament id 84924 (2)
Biblia, życie Chrystusa
Biblia NLP Wydanie rozszerzone ponad 350 wzorcow metod i strategii programowania neurolingwistyczneg
scenariusz z historii IZRAEL, Testy, sprawdziany, konspekty z historii
CZEGO UCZY BIBLIA O MAŁŻEŃSTWIE, damsko męskie
biblia, Ściągi

więcej podobnych podstron