1

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

MANUAL do przedmiotu

„Podstawy prawa cywilnego i gospodarczego”

dr Tomasz Gaweł

Wersja dla studenta

WERSJA 2.0

2

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

SPIS TREŚCI

część 1 - wykład

Wstęp

Wykład 1.wstępne informacje, pojęcie normy prawnej, przepisu prawnego i stosunku
prawnego

Wykład 2. źródła prawa

Wykład 3. podmioty prawa cywilnego

Wykład 4.przedstawicielstwo

Wykład 5. czynności prawne

Wykład 6. własność

Wykład 7. użytkowanie wieczyste i ograniczone prawa rzeczowe

Wykład 8. umowy

Wykład 9. zasady podejmowania działalności gospodarczej

Wykład 10.osoba fizyczna jako przedsiębiorca

3

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

Wstęp

Forma:
wykład i konwersatorium
Czas trwania zajęć:

Tytuł przedmiotu:
Podstawy prawa cywilnego i gospodarczego
tryb stacjonarny: 18 godzin wykładu, 12 godzin konwersatoriów

tryb niestacjonarny: 12 godzin wykładu, 8 godzin konwersatoriów i 10 godzin e-learningu

4

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

wykład 1 - wstępne informacje, pojęcie normy prawnej, przepisu prawnego

i stosunku prawnego

CEL WYKŁADU

• Celem przedmiotu jest przekazanie informacji

dotyczących podstawowych pojęć z zakresu
prawa cywilnego i prawa gospodarczego.

Wiedza, jaką student zdobędzie

• Student zdobędzie wiedzę dotyczącą :
• systemu prawnego w Polsce, budowy norm prawnych i przepisów prawa,

podmiotów prawa i ich funkcjonowania w obrocie prawnym, instytucji

pełnomocnictwa i przedawnienia.

• znaczenia i treśćci prawa własności i pozostałych praw rzeczowych

(użytkowanie wieczyste, użytkowanie, spółdzielcze prawo do lokalu,

służebności, zastaw, hipoteka).

• struktury stosunków zobowiązaniowych i źródeł ich powstawania,

zawierania umów i ich wykonywania oraz zabezpieczania praw stron

stosunków zobowiązaniowych przede wszystkim wynikających z umów.

• sposobów zawierania oraz prawa i obowiązki stron umów
• podejmowania działalności gospodarczej na terenie Polski -podstawowych

zasad podejmowania działalności gospodarczej przez osoby fizyczne oraz w

formie spółek (cywilnej, jawnej, komandytowej, komandytowo - akcyjnej,

partnerskiej, z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnej).

5

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

Zdobyte umiejętności

• analiza i zastosowanie przepisów prawnych z punktu widzenia zasad

interpretacyjnych.

• Zdolność ustalania jakiego rodzaju czynności prawne mogą być

dokonywane przez poszczególne rodzaje podmiotów prawa.

• Ustalanie i rozróżnianie przyczyn nieważności czynności prawnych oraz

wady oświadczeń woli.

• Umiejętność sporządzania dokumentu pełnomocnictwa.
• Umiejętność obliczania upływu terminów.
• Zdolność analizowania treści praw rzeczowych przysługujących podmiotom

prawa.

• umiejętność dokonywania czynności związanych z rozpoczęciem

działalności gospodarczej.

• Zdolność wskazania dobrych i złych stron poszczególnych form

organizacyjnych przedsiębiorców.

Grupy zagadnień zaplanowanych

na wykład:

1. prawoznawstwo
2. część ogólna prawa cywilnego
3. podstawy prawa rzeczowego
4. podstawy prawa zobowiązań
5. formy organizacyjne przedsiębiorców

1. przestawienie literatury i aktów normatywnych,

6

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

literatura

•

Literatura obowiązkowa:

•

Zbigniew Radwański, Adam Olejniczak, Prawo cywilne -

część ogólna, C.H. Beck, 2013

•

Adam Doliwa, Prawo rzeczowe, C.H. Beck, 2012

•

Gronkiewicz-Waltz Hanna, Wierzbowski Marek (red.),

Prawo gospodarcze Zagadnienia administracyjnoprawne,

Wolters Kluwer Polska, 2013

•

Zbigniew Radwański, Adam Olejniczak, zobowiązania - część

ogólna, C.H. Beck, 2012

•

Zbigniew Radwański, Adam Olejniczak, zobowiązania - część

szczegółowa, C.H. Beck, 2013

literatura uzupełniająca

• Literatura dodatkowa:
• Kodeks cywilny
• Kodeks spółek handlowych
• Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.

U. z 2013 r., poz. 672 z późniejszymi zmianami)

• Piotr Machnikowski, Edward Gniewek, Katarzyna

Górska, Zaciąganie i wykonanie zobowiązań, C.H. Beck,
2010

• Andrzej Koch, Jacek Napierała, Umowy w obrocie

gospodarczym,

Wolters Kluwer Polska

, 2013

2. omówienie zasad zaliczenia przedmiotu,

3. część merytoryczna:

omówienie następujących zagadnień:

- norma prawna (definicja, struktura, rodzaje norm),

- przepis prawny (definicja, rodzaje),

7

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

- stosunek prawny (definicja, elementy stosunku prawnego, rodzaje).

Norma prawna

Reguła postępowania ustalona lub

uznana przez kompetentny organ
władzy publicznej, skierowana do
abstrakcyjnie określonego adresata,
której przestrzeganie zapewnione
jest przymusem państwowym.

Elementy normy

prawnej

1.Hipoteza
2.Dyspozycja
3.Sankcja

8

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

hipoteza

Określa adresata i okoliczności

zastosowania normy prawnej

dyspozycja

Określa sposób postępowania

adresata normy prawnej, kiedy
znajdzie się on w okolicznościach
określonych w hipotezie

9

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

sankcja

Określa negatywne konsekwencje

jakie dotkną adresata normy
prawnej, jeśli nie dostosuje się on
do polecenia określonego w
dyspozycji normy prawnej

Przepis prawny

• Podstawowa jednostka aktu normatywnego.
• Norma prawna zawarta jest w jednym lub

kilku przepisach prawnych.

• Analizując akt normatywny i poszczególne jego

przepisy dokonujemy ustalenia treści normy
prawnej.

10

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

Rodzaje sankcji

1.Karne
2.Egzekucyjne
3.Nieważności

Stosunek prawny

• Stosunek społeczny uregulowany normami

prawnymi bezwzględnie obowiązującymi.

• Elementy stosunku prawnego:
1. Podmiot prawa
2. Podmiot obowiązku
3. Prawo podmiotowe
4. Obowiązek prawny
5. Treść stosunku prawnego

zadanie dla studentów:
przeczytać Konstytucję RP i rozdziały z podręcznika dotyczące systemu źródeł prawa

11

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

Wykład 2 - źródła prawa

System powszechnie obowiązujących

źródeł prawa w Polsce

1. Konstytucja

Rzeczypospolitej Polskiej

2. Ustawy i ratyfikowane umowy

międzynarodowe

3. Rozporządzenia
4. Akty prawa miejscowego

Konstytucja RP

1. Określa naczelne zasady funkcjonowania Państwa
2. Opisuje prawa i obowiązki człowieka i obywatela
3. Ustanawia hierarchię źródeł prawa
4. Określa kompetencje organów władzy (Sejmu,

Senatu, Prezydenta RP, Rady Ministrów, Sądów,
Najwyższej Izby Kontroli)

5. Opisuje funkcjonowania samorządu terytorialnego
6. Określa zasady funkcjonowania finansów

publicznych

7. Reguluje wprowadzanie stanów nadzwyczajnych

12

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

Prawo cywilne

Zawiera normy prawne

regulujące stosunki
prawne:

• pomiędzy

równorzędnymi
podmiotami

• o charakterze

majątkowym lub
osobistym

Część ogólna
Prawo rzeczowe
Zobowiązania
Spadki

Prawo rodzinne

• Kiedyś było częścią prawa cywilnego (w wielu

państwach nadal tak jest).

• Obecnie w Polsce to odrębna gałąź prawa.
• Zawiera normy regulujące stosunki prawne

między małżonkami oraz między rodzicami i
dziećmi o charakterze:

– osobistym
– majątkowym.

zadanie dla studentów:
przeczytać art. 1- 43 z Kodeksu cywilnego i rozdziały z podręcznika dotyczące podmiotów
prawa cywilnego

13

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

Wykład 3 podmioty prawa cywilnego

Zasady prawa cywilnego

1. Równość podmiotów – żaden podmiot prawa nie może

innemu jednostronnie określać praw i obowiązków

2. Domniemanie dobrej wiary , której nie trzeba udowadniać
3. Ochrona prawa własności – uznano je już w Konstytucji (art.

20) za podstawę ustroju Państwa

4. Ochrona dóbr osobistych przysługujących każdemu

podmiotowi ex lege

5. Swoboda umów:

1) nie można przymuszać nikogo do

zawarcia umowy

,

2) podmiot sam wybiera sobie drugą

stronę umowy

,

3) treść umowy ustalają strony

6. Swoboda sporządzania testamentów – spadkodawca sam

ustala (w granicach ustawy) kto będzie jego spadkodawcą

Podmioty prawa cywilnego

1. Osoba fizyczna

– każdy człowiek

2. Osoba prawna

– jednostka organizacyjna,

której wyraźnie nadano podmiotowość
prawną

3. Jednostka organizacyjna nieposiadająca

osobowości prawnej

(ułomna osoba prawna)

– jednostka organizacyjna posiadająca
zdolność występowania w obrocie prawnym
tak, jak osoba prawna

14

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

Zdolność prawna

•

Zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków.

Inaczej jest to możliwość bycia stroną stosunku

cywilnoprawnego.

•

Zdolność prawną posiada każda osoba fizyczna od

chwili narodzin aż do śmierci.

•

Zdolności prawnej nie różnicuje się. Jest ona

jednakowa dla wszystkich podmiotów prawa

cywilnego bez względu na ich rodzaj, kondycję etc.

•

Takie rozwiązanie jest podstawą równorzędnego

traktowania wszystkich podmiotów prawa cywilnego

w Polsce.

Zdolność do czynności prawnych

Jest to taki stan, w którym podmiot prawa

może samodzielnie nabywać prawa i
zaciągać zobowiązania.

15

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

W przypadku osób fizycznych

możemy mieć do czynienia:

• Z brakiem zdolności do czynności

prawnych

• Z ograniczoną zdolnością do czynności

prawnych

• Z pełną zdolnością do czynności

prawnych

Brak zdolności do czynności

prawnych

• osoby do 13 roku życia
• osoby starsze, lecz

ubezwłasnowolnione całkowicie

16

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

Za osoby

nie posiadające zdolności do

czynności prawnych

występują w

obrocie prawnym ich przedstawiciele -
rodzice lub opiekunowie.

Wyjątek stanowią czynności prawne
dokonywane w drobnych bieżących
sprawach życia codziennego.

Ograniczona zdolność do czynności

prawnych

• Osoby między 13 rokiem życia a

chwilą uzyskania pełnoletności

• Osoby pełnoletnie lecz

ubezwłasnowolnione częściowo

17

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

Osoba posiadająca ograniczoną zdolność do czynności
prawnych

nie może, w istotnych sprawach, samodzielnie

występować w obrocie prawnym. Potrzebna jest tutaj zgoda
(potwierdzenie) jej przedstawiciela ustawowego - rodzica lub
opiekuna. W przeciwnym razie dokonana przezeń czynność
prawna jest nieważna.
Nie dotyczy to jednak:
1) drobnych spraw związanych z życiem codziennym, np.
kupno chleba, zawarcie umowy przewozu środkiem masowej
komunikacji etc.;
2) rozporządzania swoim zarobkiem;
3) dysponowania przedmiotami majątkowymi (rzeczami,
pieniędzmi) oddanymi przez przedstawiciela ustawowego do
jej swobodnego użytku.

Pełna zdolność do czynności prawnych

• osoby pełnoletnie to jest:
• 1) te, które ukończyły 18 lat,
• 2) kobiety, które ukończywszy 16, ale jeszcze

nie 18 rok życia i którym właściwy sąd
opiekuńczy (wydział rodzinny i nieletnich
właściwego sądu rejonowego) zezwolił na
zawarcie małżeństwa i związek ten zawarły

• Osoby takie nie mogą być

ubezwłasnowolnione.

18

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

Miejsce zamieszkania

osoby fizycznej

• Miejscowość, w której dana osoba

przebywa z zamiarem stałego pobytu
i gdzie koncentrują się jej
podstawowe funkcje życiowe.

• Można mieć tylko jedno miejsce

zamieszkania.

Osoba prawna

Jest to jednostka organizacyjna, która została uznana za odrębny

podmiot prawa poprzez:

1. wpis do właściwego rejestru (moment wpisu jest

momentem powstania danego podmiotu; w ten sposób

powstają: spółki akcyjne i z ograniczoną odpowiedzialnością,

spółdzielnie, związki zawodowe, stowarzyszenia, partie
polityczne, kościoły i związki wyznaniowe, fundacje),

2. na podstawie normy prawnej (w ten sposób osobowość

prawną nabyły m. in. skarb Państwa, NBP, Polska Akademia

Nauk, Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, wyższe
uczelnie publiczne, gminy, powiaty i województwa).

19

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

1. Każda osoba prawna posiada
zdolność prawną - przez cały okres
swojego istnienia.

2. Osoby prawne posiadają od
początku swego istnienia do końca
pełną zdolność do czynności prawnych.

* Osoby prawne posiadają siedzibę –
miejscowość, w której znajdują się jej
organy zarządzające.

* Osoby prawne są zindywidualizowane
poprzez nazwy. Jeśli chodzi o
przedsiębiorców to posiadają oni firmę,
czyli nazwę, pod którą prowadzą
działalność gospodarczą.

20

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

Organem osoby prawnej

jest osoba fizyczna lub zespół

osób fizycznych posiadająca odpowiednie kompetencje
do działania w strukturze osoby prawnej. Wyróżniamy:

1)

organy uchwałodawcze

, np. zgromadzenie

udziałowców w spółce z ograniczoną
odpowiedzialnością, zgromadzenie akcjonariuszy w
spółce akcyjnej, zjazd członków partii, rada gminy czy
powiatu;
2)

organy zarządzające

, np. zarząd w spółkach i w

spółdzielniach, przewodniczący związku zawodowego,
zarząd województwa;
3)

organy nadzorcze

, np. rady nadzorcze w spółkach,

komisje rewizyjne w stowarzyszeniach.

Skarb Państwa

• Powstał on na podstawie art. 33 kc.
• Nie posiada on organów.
• Za to w jego strukturze mamy do czynienia z tzw.

stationes fisci, to jest dostatecznie wyodrębnionymi
jednostkami organizacyjnymi zajmującymi się realizacją
poszczególnych zadań Państwa. Jako przykłady statio
fisci można podać: Kancelarię Prezydenta RP,
Ambasadę RP w Pradze, Komisariat Policji w Koziej
Wólce, Sąd Rejonowy w Pcimiu Dolnym.

• Na czele tych jednostek stoją ich szefowie, którzy co do

zasady dokonują czynności prawnych w imieniu Skarbu
Państwa. Nie są to jednak organy osoby prawnej.

21

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE NIE POSIADAJĄCE

OSOBOWOŚCI PRAWNEJ

• Są to swoiste twory, które w ściśle określonych

normami prawnymi sytuacjach zachowują się jak osoby
prawne. Z reguły są to jednostki organizacyjne
posiadające organizacyjnie zaawansowaną strukturę i
majątek.

• Najważniejszymi przykładami jednostek

organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej
są spółki prawa handlowego: jawna, komandytowa,
komandytowo - akcyjna i partnerska, a także wspólnota
mieszkaniowa i jednostki budżetowe.

• Poza wyjątkami nie posiadają one organów.

zadanie dla studentów:
przeczytać art. 98-109

9

Kodeksu cywilnego i rozdziały z podręcznika dotyczące

przedstawicielstwa i pełnomocnictwa

22

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

Wykład 4 przedstawicielstwo

Przedstawicielstwo

• polega na tym, że osoba zwana przedstawicielem

dokonuje z osobą trzecią czynności prawnej, która ma

bezpośrednio wywrzeć skutek w sferze prawnej

reprezentowanego.

• Przedstawiciel działa w imieniu i na rachunek osoby

reprezentowanej.

• Wyróżniamy:

– przedstawicielstwo ustawowe

- wynikające z ustawy lub

orzeczenia sądu;

– oraz

pełnomocnictwo

- wynikające z odpowiedniego

jednostronnego oświadczenia woli osoby reprezentowanej

(mocodawcy) złożonego wobec pełnomocnika.

Rodzaje pełnomocnictw

1) Pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do

czynności zwykłego zarządu.

2) Pełnomocnictwo rodzajowe (gatunkowe) wskazuje

na kategorię czynności prawnych, do których

umocowany jest pełnomocnik.

3) Wreszcie pełnomocnictwo szczególne dotyczy

dokonania zindywidualizowanej czynności prawnej.

4) Wyróżnić należy jeszcze prokurę (dawne

pełnomocnictwo handlowe), która obejmuje

umocowanie do czynności zwykłego zarządu oraz do

czynności przed sądami i innymi organami władzy

publicznej. Fakt udzielenia prokury wpisuje się do

KRS.

Prokury może udzielić tylko przedsiębiorca.

zadanie dla studentów:
przeczytać art. 56-94 Kodeksu cywilnego i rozdziały z podręcznika dotyczące czynności
prawnych

23

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

Wykład 5 czynności prawne

Czynność prawna

• Jest to czynność osoby fizycznej lub prawnej

polegającą na złożeniu odpowiedniego
oświadczenia swojej woli, która zmierza do
powstania, zmiany lub zniesienia stosunku
cywilnoprawnego.

• Czynności prawnej dokonać można poprzez

odpowiednie wyrażenie swojej woli -
jednostronne oświadczenie, zawarcie umowy,
per facta concludentia (vide: art. 60 kc).

Rodzaje czynności

prawnych

1) Jednostronne (tylko jedno

oświadczenie woli)

2) Umowy (co najmniej dwa zgodne

oświadczenia woli)

3) Uchwały (wiele oświadczeń woli, lecz

wymagana większość z nich jest za

podjęciem konkretnej uchwały)

24

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

1. Treść oświadczenia woli tłumaczona jest
uwzględniając nie tylko jej literalne
brzmienie, lecz także okoliczności jej złożenia,
panujące zwyczaje oraz szeroko pojęte zasady
współżycia społecznego. (art. 65 § 1 kc).

2. Istnieje możliwość zastępowania przez sąd
(prawomocnym wyrokiem) cudzych
oświadczeń woli, do których złożenia dana
osoba była zobowiązana (art. 64 kc).

zadanie dla studentów:
przeczytać art. 44-55

4

i 140-231 Kodeksu cywilnego i rozdziały z podręcznika dotyczące

prawa własności

25

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

Wykład 6 własność

1.

Prawo własności

Konstytucja RP:

Art. 21. 1. Rzeczpospolita Polska chroni

własność i prawo dziedziczenia.

2. Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie

wówczas, gdy jest dokonywane na cele
publiczne i za słusznym odszkodowaniem.

Art. 64. 1. Każdy ma prawo do własności,
innych praw majątkowych oraz prawo
dziedziczenia.
2. Własność, inne prawa majątkowe oraz
prawo dziedziczenia podlegają równej dla
wszystkich ochronie prawnej.
3. Własność może być ograniczona tylko w
drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim
nie narusza ona istoty prawa własności.

26

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

Prawo własności

jest wiązką kilku uprawnień:

1. uprawnienia do

korzystania z przedmiotu
własności:
a) uprawnienie do
posiadania przedmiotu
własności,
b) uprawnienie do
używania przedmiotu
własności,
c) uprawnienie do
dyspozycji faktycznych;

2. uprawnienia do

rozporządzania
przedmiotem własności:
a) uprawnienie do
obciążania przedmiotu
własności,
b) uprawnienie do
wyzbycia się przedmiotu
własności

współwłasność

Łączna:
wiąże się zawsze z

konkretnym stosunkiem
prawnym łączącym
współwłaścicieli. Tak jest
np. w przypadku
małżonków - co do
przedmiotów objętych
wspólnotą majątkową
oraz w przypadku
wspólników spółki
cywilnej

W częściach ułamkowych:
własność dzieli się na

zbywalne udziały, którymi
w zasadzie bez ograniczeń
mogą dysponować
poszczególni
współwłaściciele

zadanie dla studentów:
przeczytać art. 232-352 Kodeksu cywilnego i rozdziały z podręcznika dotyczące
użytkowania wieczystego i ograniczonych praw rzeczowych

27

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

Wykład 7użytkowanie wieczyste i ograniczone prawa rzeczowe

Użytkowanie wieczyste

• Polega ono na oddaniu,

na podstawie umowy,
konkretnemu
podmiotowi gruntu w
konkretnym celu.

• Jest to prawo zbywalne

i dziedziczne.

• Można je obciążyć

ograniczonym prawem
rzeczowym.

• Jest to prawo

ograniczone w czasie.
Może ono trwać
minimum 40, a
maksimum 99 lat. Przez
ten okres użytkownik
wieczysty nie może
zmienić przeznaczenia
użytkowanej
nieruchomości.

• Jest odpłatne.

ograniczone prawa rzeczowe

1. użytkowanie,
2. służebność,
3. zastaw,
4. własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu

mieszkalnego,

5. spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego,
6. prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni

mieszkaniowej,

7. hipoteka.

28

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

użytkowanie

• zapewnia użytkownikowi pełne w zasadzie prawo

korzystania z cudzej rzeczy;

• jest to prawo niezbywalne;
• użytkowanie może być prawem terminowym lub

bezterminowym.

• może być odpłatne lub nie.
• składają się dwa uprawnienia:

1. prawo do używania rzeczy,
2. prawo do pobierania jej pożytków.

służebności

1.

Gruntowe

– ułatwiają lub umożliwiają

korzystanie z jednej nieruchomości kosztem
nieruchomości sąsiedniej.

2.

Osobiste

– mają charakter alimentacyjny i

dożywotni; są niezbywalne, obciążają konkretną
nieruchomość na rzecz konkretnej osoby
uprawnionej.

3.

Przesyłu

– umożliwiają wykorzystanie cudzej

nieruchomości do utrzymania urządzeń
przesyłowych (kable, rury etc.).

spółdzielcze prawo do lokalu

użytkowego

• Jest to prawo do zajmowanego lokalu

mieszkalnego (mieszkania), lokalu użytkowego
lub domu.

• Osoba uprawniona nie musi być członkiem

spółdzielni mieszkaniowej.

• Jest to prawo zbywalne - zarówno umownie,

jak i na wypadek śmierci.

• Można to prawo obciążać hipoteką.

29

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

hipoteka

• służy zabezpieczaniu wierzytelności;
• obciąża: nieruchomości, użytkowanie

wieczyste, spółdzielcze prawo do lokalu,
inną hipotekę;

• jest ujawniana w Księdze wieczystej;
• jest zbywalna – razem z nieruchomością,

którą obciąża.

zastaw

• służy zabezpieczaniu wierzytelności;
• można nim obciążyć: rzeczy ruchome i prawa

majątkowe zbywalne;

• może być ujawnione w Sądowym Rejestrze

Zastawów (zastaw rejestrowy);

• Dopuszcza się zastaw nieprawidłowy – rzecz

pozostaje u

zastawcy

– nie jest wydawana

zastawnikowi

.

zadanie dla studentów:
przeczytać art. 353-534 Kodeksu cywilnego i rozdziały z podręcznika dotyczące części
ogólnej zobowiązań

30

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

Wykład 8 umowy

umowy

• Umowa to czynność prawną, gdzie strony

dobrowolnie uzgodniły treść swoich zgodnych
oświadczeń woli.

• Umowy mogą być:

– dwustronne
– wielostronne

zasada swobody zawieranie umów

(art. 353

1

kc)

• możliwość dowolnego kształtowania treści

stosunków zobowiązaniowych pomiędzy
stronami

• ograniczenia:

1. bezwzględnie obowiązujące normy prawne,
2. zasady współżycia społecznego
3. „właściwość” (natura) stosunku

zobowiązaniowego

31

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

sposoby zawierania umów

1) negocjacje - umowa w tym trybie zostaje

zawarta, jeśli strony dojdą do porozumienia co do

negocjowanych treści (art. 72 kc)

2) tryb ofertowy - oświadczenie o przyjęciu oferty

jest momentem zawarcia umowy (art. 70 kc)

3) przetarg/aukcja/licytacja -umowa zostaje zawarta

w momencie powiadomienia uczestnika

przetargu o wybraniu jego oferty (art. 70

3

§ 3 kc).

umowa przedwstępna

• Tego rodzaju porozumienie ma dać pewność

co do przyszłego zawarcia umowy, a
jednocześnie nie zamyka drogi do
negocjowania jej szczegółów.

• Elementy:

1. określenie stron umowy przyrzeczonej;
2. określenie przedmiotu ,
3. oznaczenie ceny.

32

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

zaliczka

• Suma pieniężna określona w umowie

(najczęściej przedwstępnej) i wpłacona drugiej
stronie na poczet przyszłych świadczeń.

• W przypadku niezawarcia umowy

przyrzeczonej lub niewywiązania się drugiej
strony z jej obowiązków zaliczka podlega
zwrotowi.

zadatek (art. 394 kc)

• Posiada funkcję kredytową – podobnie, jak

zaliczka.

• Jeśli nie wykonała umowy strona, która

zadatek dała, to on przepada. Jeśli natomiast z
umowy nie wywiązała się strona, która
otrzymała zadatek - musi go zwrócić w
podwójnej wysokości.

33

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

prawo odstąpienia (art. 395 kc)

• Uprawniony korzystając z tego prawa może nie

podając żadnych przyczyn odstąpić od umowy.

• Odstąpienie jest skuteczne w momencie dojścia

oświadczenia o odstąpieniu do strony przeciwnej

• Osoba uprawniona, która skorzystała z tego

uprawnienia nie poniesie z tego tytułu żadnych
konsekwencji finansowych ani prawnych.

odstępne (art. 396 kc)

• Jest to rozwinięcie prawa odstąpienia.

• Uprawniony chcąc odstąpić od umowy musi

zapłacić określoną w umowie sumę pieniężną
(odstępne).

• Dopiero zapłata odstępnego wywołuje skutek

prawny – to znaczy odstąpienie od umowy.

34

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

odsetki

• Są obliczane od zaległych świadczeń

o charakterze pieniężnym.

• Ich wartość podaje się w skali

rocznej, ale oblicza się za każdy dzień
zwłoki.

odsetki

umowne
1. wynikają z treści

umowy;

2. maksymalna ich

wartość nie może
przekraczać 4-
krotności stopy
kredytu
lombardowego NBP

ustawowe
1. należą się one z zawsze

mocy prawa, jeśli nie
zastrzeżono odsetek
umownych;

2. uch wartość ustala

Rada ministrów
rozporządzeniem

35

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

kara umowna (art. 483 kc).

• Strony umowy mogą ją przewidzieć na

okoliczność niewykonania lub nieprawidłowego
wykonania świadczenia niepieniężnego.

• Żądający jej zapłaty nie musi wykazywać szkody -

wystarczy udowodnienie, że nie druga strona nie
wywiązała się z umowy.

• Sąd może zmniejszyć ustalonej umową kary, jeśli

jest ona wygórowana lub gdy świadczenie zostało
w znacznej części wykonane.

zadanie dla studentów:
- przeczytać Ustawę o swobodzie działalności gospodarczej i rozdziały z podręcznika
dotyczące zasad podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej,
- samodzielnie opracowana podstawie podręcznika następujące zagadnienia: wykonanie
umów, skutki niewykonania umów, zobowiązania solidarne, zamiana dłużnika i wierzyciela

36

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

Wykład 9 zasady podejmowania działalności gospodarczej

Działalność gospodarcza

Jest to zarobkowa działalność

wytwórcza, handlowa, budowlana,
usługowa, poszukiwanie i eksploatacja
zasobów naturalnych, działalność
zawodowa

prowadzona w sposób zorganizowany

i ciągły.

przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym (art. 55

1

kc)

„Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników materialnych

i niematerialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności
gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:

1. oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione

części (nazwa przedsiębiorstwa);

2. własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów,

towarów i wyrobów oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub
ruchomości;

3. prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości

oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z
innych stosunków prawnych;

4. wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
5. koncesje, licencje i zezwolenia;
6. patenty i inne prawa własności przemysłowej;
7. majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
8. tajemnice przedsiębiorstwa;
9. księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.”

37

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

Kodeks cywilny: Art. 43

1

.

Przedsiębiorcą

jest

osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka
organizacyjna, o której mowa w art. 33

1

§ 1,

prowadząca we własnym imieniu działalność
gospodarczą lub zawodową.

• Za przedsiębiorców uznaje się też wspólników

spółki cywilnej.

• Każdy przedsiębiorca działa pod własną firmą.

Najważniejszymi ograniczeniami w podejmowaniu i
prowadzeniu działalności gospodarczej są wymogi :

1.

dokonania wpisu do odpowiedniego rejestru (Krajowego Rejestru
Sądowego lub Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej) - art. 14
SDG,

2.

zatrudniania na stanowiskach tego wymagających osób posiadających

odpowiednie kwalifikacje zawodowe - art. 19 SDG,

3.

oznaczania w języku polskim swojej siedziby i towarów - art. 20 SDG,

4.

przestrzegania zasad uczciwej konkurencji - art. 17 SDG,

5.

szanowanie dobrych obyczajów i interesów konsumentów.

6.

dokonywania rozliczeń za pomocą rachunku bankowego - art. 22 SDG,

7.

zawiadomienia odpowiedniego urzędu skarbowego o fakcie podjęcia

działalności gospodarczej,

8.

uzyskania numeru w Krajowym Rejestrze Urzędowym Podmiotów

Gospodarki Narodowej (REGON) prowadzonym przez Główny Urząd
Statystyczny.

38

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

Art. 18 SDG przewiduje konieczność
prowadzenia działalności gospodarczej
w sposób niestwarzający zagrożenia
dla życia, zdrowia ludzkiego,
środowiska naturalnego, zagrożenia
powstania szkód majątkowych w
znacznych rozmiarach oraz, zagrożenia
moralności publicznej.

koncesja

• Jest to decyzja administracyjna, na podstawie

której przedsiębiorca (zwany wówczas

koncesjonariuszem

) otrzymuje uprawnienie do

podjęcia i wykonywanie określonej działalności

gospodarczej. Koncesję wydaje organ

administracyjny, zwany

organem koncesyjnym

.

• Koncesja wydawana jest na wniosek

zainteresowanego.

• Koncesjonariusz uiszcza opłatę koncesyjną.
• Wydanie koncesji oparte jest na uznaniu

administracyjnym.

39

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

zezwolenie

• Jest to decyzja administracyjna, na podstawie

której przedsiębiorca uzyskuje zgodę na podjęcie i
prowadzenie konkretnej działalności
gospodarczej.

• Wydawane są na wniosek zainteresowanego.
• Mają one charakter związany, co oznacza, że jeśli

wnioskodawca udowodni spełnienie wszelkich
warunków, jakich wymagają obowiązujące w
danym przypadku przepisy. organ administracyjny
nie może odmówić wydania zezwolenia.

zadanie dla studentów:
przeczytać rozdziały z podręcznika dotyczące podejmowania działalności gospodarczej przez
osoby fizyczne

40

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Eur

opejskiego Funduszu Społecznego

Wykład 10 osoba fizyczna jako przedsiębiorca

osoba fizyczna jako przedsiębiorca

• Podlega wpisowi do Centralnej Ewidencji

Działalności Gospodarczej.

• Brak wymogów co do minimalnego kapitału.
• Odpowiada za długi całym swoim majątkiem.
• W przypadku posiadania małżonka i w braku

rozdzielności majątkowej za długi odpowiada
również tą częścią majątku wspólnego, która
jest wykorzystywana do prowadzenia
działalności gospodarczej.

zadanie dla studentów:
przeczytać art. 860 - 875 Kodeksu cywilnego i rozdziały z podręcznika dotyczące spółki
cywilnej