Postępowanie sądowo – administracyjne
M. Sieniuć

egzamin pisemny – 3 pytania otwarte:



o ustroju sądownictwa



postępowanie przed sądem I instancji - WSA



postępowanie przed sądem II instancji - NSA

„Sądowa kontrola administracji” – J.P. Tarno, E. Frankiewicz, M. Szewczyk, M. Sieniuć, J.

Wyporska,podręcznik akademicki, Warszawa 2006

Ustawa z 25.06.2002r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (2002.153.1271)

Ustawa z 30.08.2002r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (2002.153.1270)

Ustawa z 25.06.2002r. – Przepisy wprowadzające ustawy (2002.153.1269)

Wykład I z dnia 09.10.2010

Zagadnienia wprowadzające

Początków sądownictwa administracyjnego upatruje się w epoce napoleońskiej. Przyjęta we Francji
koncepcja sądownictwa administracyjnego polegała na utworzeniu w ramach administracji pewnych
organów wyspecjalizowanych i powierzeniu im funkcji orzekania w szczególnych formach
proceduralnych. W tym systemie organy rozpoznające sprawy o legalność stanowiły integralny
element władzy wykonawczej. Z kolei koncepcja niemiecka stworzyła 2 modele sądowej kontroli
administracji.:

1) model południowo – niemiecki
2) model pruski (północno – niemiecki)

Model południowo – niemiecki ograniczał kompetencje sądów administracyjnych do ochrony
publicznych praw podmiotowych jednostki i dla tej ochrony zakładał istnienie trybunału
administracyjnego w systemie administracji. W ramach tego modelu sąd administracyjny miał
orzekać o legalności a nie celowości środków stosowanych przez administrację.
Model pruski (północno – niemiecki) – zakładał realizowanie funkcji kontroli legalności działań
administracji przez samą administrację.
Koncepcja francuska i południowo – niemiecka legły u podstaw powstania polskiego modelu
sądowej kontroli administracji.
Jego początek należy wiązać z utworzeniem Najwyższego Trybunału Administracyjnego ustawą z
03.08.1922r. Począwszy od tej daty, z przerwą w latach 1939 – 1980 model nasz polskiej sądowej
kontroli administracji podlegał przekształceniom i modyfikacjom, co doprowadziło do obecnego
modelu. Dziś model sądowej kontroli administracji ukształtowany został ustawami:
- Ustawa z 25.06.2002r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych
- Ustawa z 30.08.2002r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi
- Ustawa z 25.06.2002r. – Przepisy wprowadzające ustawy

1

Prawo do sądu

Prawo do sądu należy do podstawowych praw podmiotowych jednostki. Zostało ono uregulowane w
art. 45 ust. 1 Konstytucji z 1997r. Zgodnie z tym przepisem: „Każdy ma prawo do sprawiedliwego i
jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i
niezawisły sąd.”

Prawo do sądu jest konkretyzowane w kolejnych przepisach Konstytucji:

Art. 77 ust. 2, który stanowi, że: „Ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia
naruszonych wolności lub praw.”

Art. 78. Każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji.
Wyjątki od tej zasady oraz tryb zaskarżania określa ustawa - gwarantuje prawo zaskarżania orzeczeń
wydawanych w I instancji

Art. 173. Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz – wskazuje na
niezależność sądów i trybunałów od innych władz (wykonawczej i ustawodawczej)

Art. 177. Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem
spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów – zastrzega sprawowanie wymiaru
sprawiedliwości jedynie dla sądów

Art. 178.
1. Sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz
ustawom.
2. Sędziom zapewnia się warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz
zakresowi ich obowiązków.
3. Sędzia nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności
publicznej nie dającej się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziów – reguluje
zasadę niezawisłości sądowej.

Prawo do sądów wynika również z wiążących Polskę umów międzynarodowych:

•

Europejska Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z
04.11.1950r. ratyfikowana przez Polskę 15.12.1992r. Zgodnie a art. 6 tej konwencji:
Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym
terminie przez niezawisły i bezstronny sąd. Przy rozstrzyganiu o jego prawach i
obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności oskarżenia wytoczonej przeciwko
niemu sprawie karnej.

•

Międzynarodowy Pakt praw obywatelskich i politycznych z 1966r. Zgodnie z art. 14 ust.
1: Każdy ma prawo do rozpatrzenia sprawy przez właściwy, niezależny i bezstronny sąd
ustanowiony przez ustawę, przy orzekaniu co do zasadności oskarżenia przeciwko niemu
w sprawach karnych oraz co do jego praw i obowiązków w sprawach cywilnych.

•

W orzecznictwie TK:

Trybunał Konstytucyjny w swoim orzecznictwie stwierdził, że na konstytucyjne prawo do sądu
zostały zaliczone 3 zasadnicze uprawnienia:

1) prawo dostępu do sadu – wnoszenie opłat sądowych związanych z uruchomieniem

określonego postępowania,

2) prawo do odpowiednio ukształtowanej, rzetelnej procedury sądowej przed organem

niezależnym i bezstronnym, postępowanie ma charakter jawny, bez zbędnej zwłoki

3) prawo do uzyskania wyroku sądowego czyli wiążącego rozstrzygnięcia sprawy.

2

Art. 184 Konstytucji mówi, że:
Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne(Wojewódzkie Sądy Administracyjne)
sprawują, w zakresie określonym w ustawie, kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola
ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i
aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej.

Artykuł ten tworzy konstytucyjną podstawę działania sądów administracyjnych.

Celem sądowej kontroli administracji jest ochrona prawnie chronionego interesu skarżącego przed
niezgodnym z prawem działaniem administracji publicznej.
Sądy administracyjne służą do kontrolowania organów administracji aby te organy działały zgodnie z
prawem. Ma to olbrzymie znaczenie w stosunkach między obywatelem a organem władzy
wykonawczej, której większą część stanowi administracja publiczna. Sądy służą ochronie obywatela.

Funkcje sądownictwa adm:
Funkcja ochrony praw podmiotowych jednostki
- jest to podstawowa funkcja sądownictwa administracyjnego – przede wszystkim ma ona chronić
jednostkę. W ramach tej funkcji sąd administracyjny rozstrzyga spór pomiędzy skarżącym a organem
administracji publicznej o legalność zaskarżonego aktu lub czynności. Orzeczenie sądu jest wiążące
zarówno dla stron pozostających w sporze jak i dla pozostałych podmiotów (innych organów).
Wykonanie takiego rozstrzygnięcia (wyroku) jest zabezpieczone groźbą zastosowania środków
przymusu państwowego. Podstawą uwzględnienia skargi wniesionej przez jednostkę jest naruszenie
prawa, które miało lub mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W ten sposób sądowa kontrola
jest ukierunkowana na ochronę subiektywnego porządku prawnego. Jedynie najcięższe naruszenia
prawa rodzą obowiązek po stronie sądu, uchylenia zaskarżonego aktu administracji z obrotu
prawnego bez względu na to czy miało ono wpływ na wynik sprawy. W takich przypadkach
bezpośrednim celem kontroli sądu administracyjnego jest ochrona obiektywnego porządku prawnego.
Funkcja ochrony praworządności – przedmiotem kontroli jest przestrzeganie prawa, działalności
administracji publicznej. Jest ona dokonywana przez sąd bezpośrednio i w sformalizowanym
postępowaniu kontradyktoryjnym (spór między dwoma podmiotami). Przy tym sąd 1-szej instancji
(WSA) nie jest związany granicami skargi wniesionej przez jednostkę. Taka skarga stanowi jedynie
impuls do wszczęcia postępowania przed sądem administracyjnym, a w jego następstwie kontroli
legalności działania administracji. [Skarżący nie musi znać się na prawie i nie musi fachowo
poprawnie formułować zarzutu. Zadaniem sądu jest sprawdzić zaskarżony akt. Sąd administracyjny
musi dokonać wszechstronnej oceny legalności działania administracji.]
Sąd 1-szej instancji (WSA) obowiązany jest bowiem wziąć pod uwagę wszelkie naruszenia prawa
jakie miały miejsce w rozpoznawanej przez administrację sprawie. Nie może poprzestać na zarzutach
podniesionych w skardze. O wypełnianiu funkcji praworządności przez sądy administracyjne
świadczy również powierzenie tym sądom orzekania w sprawach zgodności z prawem uchwał
organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków (aktów prawa miejscowego np.
zagospodarowania przestrzennego), a ponadto sprawowanie funkcji praworządności polega również
na kontroli aktów nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego, a także rozpoznawanie sporów
kompetencyjnych między organami i skarg na przewlekłość postępowania sądowo
administracyjnego.Funkcja kształtowania orzecznictwa administracyjnego
Rezultatem wykładni sądowej zawartej w orzeczeniu sądu administracyjnego jest posiadające moc
wiążącą orzeczenie. Takie orzeczenie wraz z wykładnią wpływa na decyzje organów administracji.
Wykładnia zawarta w orzeczeniu wiąże bowiem sąd i organ administracji, którego sprawa dotyczy.
Kwestie te rozwija art. 153 ustawy PPSA. Ocena prawna i wskazania co do dalszego biegu
postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub
bezczynność stanowi przedmiot skargi. Oznacza to, że zarówno organ administracji jak i sąd
rozpoznając sprawę ponownie zobowiązani są do zastosowania się do oceny prawnej zawartej w

3

http://notatek.pl/postepowanie-sadowo-administrac
yjne-wojewodzki-sad-administracyjny?notatka