Wojewódzka Komisja Konkursowa, zDolny

Ś

l

ą

zak Gimnazjalista 2010/2011, BLOK PRZYRODNICZY

str. 1

ETAP SZKOLNY

26 pa

ź

dziernika 2010 r.

godz. 12.00

czas trwania 60 minut

XI Dolno

ś

l

ą

ski Konkurs dla Gimnazjalistów

„zDolny

Ś

l

ą

zak Gimnazjalista”

Blok przyrodniczy

Kuratorium O

ś

wiaty we Wrocławiu

•

Dolno

ś

l

ą

ski O

ś

rodek Doskonalenia Nauczycieli we Wrocławiu

Nazwisko

Imi

ę

/ imiona

Data urodzenia

Miejsce urodzenia

Szkoła

Klasa

Tabela odpowiedzi
Zakre

ś

l X wła

ś

ciw

ą

odpowied

ź

. W ka

ż

dym zadaniu tylko jedna odpowied

ź

jest poprawna. W razie pomyłki otocz bł

ę

dnie zaznaczon

ą

odpowied

ź

kółkiem i jeszcze raz zaznacz X dobr

ą

odpowied

ź

.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1
0

1
1

1
2

1
3

1
4

1
5

1
6

1
7

1
8

1
9

2
0

2
1

2
2

2
3

2
4

2
5

2
6

2
7

2
8

2
9

3
0

3
1

3
2

3
3

3
4

3
5

3
6

3
7

3
8

3
9

4
0

A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A
B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B
C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C
D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D

Sprawdzenie poprawno

ś

ci odpowiedzi (wypełnia nauczyciel ) W ka

ż

dej z poni

ż

szych kratek wpisa

ć

0 lub 1 zgodnie z kluczem odpowiedzi

Suma uzyskanych punktów: …………………..

Sprawdzaj

ą

cy ................................

1. Przystosowaniem ukwiała do osiadłego trybu

ż

ycia jest

A. obecno

ść

parzydełek.

B. otwór g

ę

bowy otoczony ramionami.

C. dwuwarstwowa budowa ciała.
D. ciało zró

ż

nicowane na gór

ę

i dół.

2. Wska

ż

organizm, który ma inn

ą

symetri

ę

ciała

ni

ż

symetria promienista.

3. Wska

ż

elementy biotopu, którymi ró

ż

ni

ą

si

ę

Morze Bałtyckie i Morze Czerwone.
A. Szeroko

ść

i długo

ść

geograficzna.

B. Temperatura wody i zasolenie.
C. Gospodarka morska.
D. Skład flory i fauny.

4. Owady od paj

ą

ków odró

ż

nimy na podstawie

A. liczby odnó

ż

y krocznych.

B. sposobu pobierania pokarmu.
C. długo

ś

ci i umieszczenia czułków.

D. obecno

ś

ci szkieletu zewn

ę

trznego.

5. Wska

ż

głow

ę

owada, który od

ż

ywia si

ę

li

ść

mi

drzew.

6. Wska

ż

prawdziwy

zapis

dotycz

ą

cy

mikroskopu optycznego.

A. Mikroskop powi

ę

ksza obiekty biologiczne.

B.

ś

eby nastawi

ć

ostry obraz w mikroskopie

zmieniamy obiektywy.

C. Najwa

ż

niejszymi cz

ęś

ciami obiektywu i okularu

s

ą

soczewki.

D. Powi

ę

kszenie mikroskopu obliczamy dodaj

ą

c

powi

ę

kszenie obiektywu i okularu.

7. Nurzaniec to

ż

yj

ą

ca kilka lat ro

ś

lina cz

ę

sto

uprawiana w akwariach. Ma zdolno

ść

do

wytwarzania du

ż

ej ilo

ś

ci tlenu. Rozmna

ż

a si

ę

przez podział kł

ą

czy. Jest mało wra

ż

liwa na

zmiany twardo

ś

ci i odczynu wody.

Spo

ś

ród podanych grup ro

ś

lin wybierz te, do

których mo

ż

na zaliczy

ć

nurza

ń

ca.

ETAP SZKOLNY, BLOK PRZYRODNICZY

26 pa

ź

dziernika 2010 r., czas trwania 60 minut

Wojewódzka Komisja Konkursowa, zDolny

Ś

l

ą

zak Gimnazjalista 2010/2011, BLOK PRZYRODNICZY

str. 2

I. Byliny

II. Sukulenty

III. Hydrofity

IV. Kwasolubne V. Glony

VI. Nasienne

A. Tylko III.

B. Tylko V.

C. Tylko II i IV.

D. Tylko I, III i VI.

8. Bakterie rozmna

ż

aj

ą

si

ę

przez podział i ich

liczba w optymalnych warunkach podwaja si

ę

po

20 minutach. Po godzinie liczba bakterii zwi

ę

kszy

si

ę

A. trzykrotnie.

B. czterokrotnie.

C. o

ś

miokrotnie.

D. dziewi

ę

ciokrotnie.

9. Ucze

ń

przygotował

cztery

zestawy

do

ś

wiadczalne:

p

ę

dy

trzykrotki

jednakowej

długo

ś

ci

i z tak

ą

sam

ą

liczb

ą

li

ś

ci zanurzył

w cylindrach z równ

ą

ilo

ś

ci

ą

wody.

Na powierzchni

ę

wody wkropił

niewielk

ą

ilo

ść

oleju,

aby

ograniczy

ć

parowanie.

Zestawy umie

ś

cił w miejscach

o takim samym nat

ęż

eniu

ś

wiatła,

ale

ró

ż

nej

temperaturze:

odpowiednio

15

0

C,

20

0

C,

25

0

C

i 30

0

C. Po upływie 4 godzin porównał poziom

wody w cylindrach. W tym do

ś

wiadczeniu ucze

ń

badał
A. wpływ temperatury na proces oddychania.
B. wpływ

ś

wiatła na proces fotosyntezy.

C. wpływ temperatury na proces transpiracji.
D. wpływ wody na proces osmozy.

10. Podczas wspólnej wycieczki rowerowej twój
kolega przewraca si

ę

, uderza głow

ą

o kraw

ęż

nik

i traci przytomno

ść

, ale oddycha. Ustal, w jakiej

kolejno

ś

ci

powiniene

ś

wykona

ć

podane

czynno

ś

ci ratunkowe:

1. wezwa

ć

pogotowie ratunkowe,

2. uło

ż

y

ć

koleg

ę

w pozycji bezpiecznej,

3. zastosowa

ć

sztuczne oddychanie,

4. powiadomi

ć

rodziców kolegi,

5. delikatnie poklepa

ć

go po twarzy,

6. spryska

ć

jego twarz odrobin

ą

wody,

7. zapewni

ć

bezpiecze

ń

stwo, aby inne pojazdy

nie zagra

ż

ały poszkodowanemu.

A. 7, 1, 2, 4

B. 4, 2, 5, 1

C. 2, 3, 5, 6

D. 7, 5, 6, 4

11. Na rysunku przedstawiono sylwetk

ę

ptaka.

Wska

ż

jego nazw

ę

.

A. Jastrz

ą

b.

B. Jaskółka.

C. Sokół.

D. Szpak.

12. Wska

ż

definicj

ę

agrofaga (gr. agros = pole,

rola; phagein = je

ść

).

A. Jakakolwiek ro

ś

lina, zwierz

ę

, wirus, bakteria,

pierwotniak, grzyb, którego populacja powoduje
szkody gospodarcze (w produkcji zwierz

ę

cej,

w uprawach

lub

w

przechowywanych

produktach).

B. Zaka

ź

ne cz

ą

stki składaj

ą

ce si

ę

wył

ą

cznie

z kolistego, jednoniciowego RNA. Wywołuj

ą

choroby u ro

ś

lin wy

ż

szych, np.: cytrusowych

i ziemniaków.

C. Organizm cudzo

ż

ywny, który wykorzystuje stale

lub okresowo inny organizm jako

ź

ródło

po

ż

ywienia i

ś

rodowisko

ż

ycia, przynosz

ą

c mu

wył

ą

cznie szkody (straty substancji od

ż

ywczych,

destrukcj

ę

tkanek,

zatrucie

produktami

przemiany materii).

D. Działania człowieka maj

ą

ce na celu wytwarzanie

finalnych produktów

ż

ywno

ś

ciowych, pocz

ą

wszy

od pozyskania surowców pierwotnych, a na
gotowej

ż

ywno

ś

ci

na

stole

konsumenta

sko

ń

czywszy.

13. Na wykresie przedstawiono cykliczne zmiany
liczebno

ś

ci populacji drapie

ż

cy i ofiary.

Literami X, Y i cyframi 1, 2 oznaczono:
A. X – czas, Y – liczb

ę

osobników, 1 – populacj

ę

ofiary, 2 – populacj

ę

drapie

ż

nika.

B. X – czas, Y – liczb

ę

osobników, 1 – populacj

ę

drapie

ż

nika, 2 – populacj

ę

ofiary.

C. X – liczb

ę

osobników, Y – czas, 1 – populacj

ę

ofiary, 2 – populacj

ę

drapie

ż

nika.

D. X – liczb

ę

osobników, Y – czas, 1 – populacj

ę

drapie

ż

nika, 2 – populacj

ę

ofiary.

14. Na

rysunku

przedstawiono

błotniark

ę

stawow

ą

. Wska

ż

opis charakteryzuj

ą

cy tego

ś

limaka.

A. Muszla skr

ę

cona prawoskr

ę

tnie, płucodyszny,

trójk

ą

tne czułki, wra

ż

liwy na zanieczyszczenia,

hermafrodyta.

B. Muszla skr

ę

cona prawoskr

ę

tnie, skrzelodyszny,

trójk

ą

tne czułki, odporny na zanieczyszczenia,

rozdzielnopłciowy.

C. Muszla skr

ę

cona lewoskr

ę

tnie, płucodyszny,

trójk

ą

tne czułki, wra

ż

liwy na zanieczyszczenia,

hermafrodyta.

D. Muszla skr

ę

cona lewoskr

ę

tnie, skrzelodyszny,

trójk

ą

tne czułki, odporny na zanieczyszczenia,

rozdzielnopłciowy.

15. Wybierz zdanie fałszywe.
A. Zwi

ą

zek chemiczny powstaje w wyniku reakcji

chemicznej.

B. Wła

ś

ciwo

ś

ci

fizykochemiczne

składników

mieszaniny zostaj

ą

zachowane.

ETAP SZKOLNY, BLOK PRZYRODNICZY

26 pa

ź

dziernika 2010 r., czas trwania 60 minut

Wojewódzka Komisja Konkursowa, zDolny

Ś

l

ą

zak Gimnazjalista 2010/2011, BLOK PRZYRODNICZY

str. 3

C. W

zwi

ą

zku

chemicznym

mo

ż

na

odró

ż

ni

ć

składniki za pomoc

ą

wzroku.

D. W mieszaninie mo

ż

na zmienia

ć

ilo

ś

ci składników.

16. Wybierz wła

ś

ciwe doko

ń

czenie zdania.

W wyniku reakcji chemicznej
A. zmieniaj

ą

si

ę

tylko

wła

ś

ciwo

ś

ci

fizyczne

reaguj

ą

cych substancji.

B. powstaje nowa substancja o wła

ś

ciwo

ś

ciach

fizycznych podobnych do substratów i takich
samych

wła

ś

ciwo

ś

ciach

chemicznych

jak

substraty.

C. zmieniaj

ą

si

ę

tylko wła

ś

ciwo

ś

ci chemiczne

reaguj

ą

cych substancji.

D. powstaje nowa substancja o zupełnie innych

wła

ś

ciwo

ś

ciach

zarówno

fizycznych

jak

i chemicznych.

17. Do

wła

ś

ciwo

ś

ci

chemicznych

substancji

zaliczysz
A. rozpuszczalno

ść

w wodzie.

B. palno

ść

.

C. temperatur

ę

topnienia.

D. g

ę

sto

ść

.

18. Model cz

ą

steczki pierwiastka chemicznego

przedstawia rysunek:

19. Jacek podzielił substancje na trzy grupy.

Pierwiastki

Zwi

ą

zki chemiczne

Mieszaniny

ż

elazo

siarka
tlen

woda
amoniak
stal

powietrze
woda morska
sól kuchenna

Wska

ż

substancje, które bł

ę

dnie zakwalifikował.

A. Tlen.

B. Stal i sól kuchenna.

C. Woda.

D. Powietrze i amoniak.

20. Jacek przeprowadził do

ś

wiadczenie, które

przedstawił schematycznym rysunkiem:









Spo

ś

ród zda

ń

, które zapisał w dzienniku

laboratoryjnym,

wybierz

tylko

wnioski

z do

ś

wiadczenia.

1. Do probówki z kwasem solnym wrzuciłem

blaszk

ę

cynkow

ą

.

2. Po wrzuceniu cynku do kwasu solnego

wydziela si

ę

wodór.

3. Po zbli

ż

eniu zapalonego łuczywa do wylotu

probówki

słycha

ć

charakterystyczne

pykni

ę

cie.

4. Cynk si

ę

roztwarza.

5. Cynk reaguje z kwasem solnym.
6. Wydziela si

ę

bezbarwny, bezwonny gaz.

A. Zdania 1, 2 i 3.

B. Zdania 3, 4 i 6.

C. Zdania 2 i 5.

D. Tylko zdanie 5.

21. Butelka z wod

ą

wapienn

ą

przez nieuwag

ę

nie

została zamkni

ę

ta korkiem. Po kilku dniach

nauczyciel

zauwa

ż

ył,

ż

e

woda

wapienna

zm

ę

tniała i poprosił uczniów o wyja

ś

nienie

przyczyny tego zjawiska.
Wybierz

wła

ś

ciw

ą

odpowied

ź

spo

ś

ród

udzielonych przez uczniów.
A. Zm

ę

tnienie wody wapiennej jest spowodowane

obecno

ś

ci

ą

tlenu w powietrzu.

B. Woda wapienna zm

ę

tniała pod wpływem azotu,

którego w powietrzu jest a

ż

78 %.

C. Zm

ę

tnienie wody wapiennej jest spowodowane

obecno

ś

ci

ą

tlenku w

ę

gla (IV) w powietrzu.

D. Do butelki mogła dosta

ć

si

ę

kreda, któr

ą

piszemy

na tablicy.

22. Wybierz zdanie prawdziwe.
A. Rozpuszczalno

ść

tlenku w

ę

gla (IV) wzrasta po

podwy

ż

szeniu temperatury.

B. Je

ż

eli 100 g nasyconego w temperaturze 50

0

C

roztworu chlorku potasu ozi

ę

bimy do temperatury

10

0

C, to w roztworze pojawi

ą

si

ę

kryształki

chlorku potasu.

C. W celu zmniejszenia st

ęż

enia roztworu chlorku

sodu nale

ż

y doda

ć

do roztworu kilka kryształków

tej soli.

D. Po odparowaniu 20 g wody z 250 g nasyconego

w temperaturze 20

0

C roztworu chlorku potasu i

doprowadzeniu

roztworu

do

temperatury

pocz

ą

tkowej otrzymano roztwór nienasycony.

23. Wybierz

poprawnie

zapisane

warto

ś

ci

kolejnych współczynników stechiometrycznych
w równaniu reakcji chemicznej:

O

Na

O

Na

2

2

...

...

...

→

+

A. 2, 1, 1

B. 4, 1, 2

C. 2, 1, 2

D. 2, 0, 1

24. Wybierz

wła

ś

ciwy

opis

wła

ś

ciwo

ś

ci

wodorotlenku sodu.
A. Bezbarwna ciecz, higroskopijna, ma wła

ś

ciwo

ś

ci

ż

r

ą

ce.

B. Substancja stała o barwie białej, higroskopijna,

nie rozpuszcza si

ę

w wodzie.

C. Bezbarwna

ciecz,

higroskopijna,

nie

ma

wła

ś

ciwo

ś

ci

ż

r

ą

cych.

D. Substancja stała o barwie białej, higroskopijna,

dobrze rozpuszcza si

ę

w wodzie.

25. Wybierz poprawne zachowanie w przypadku
kontaktu skóry ze st

ęż

onym wodorotlenkiem

sodu.
A. Wystarczy wytrze

ć

skór

ę

suchym r

ę

cznikiem.

B. Przemy

ć

skór

ę

rozcie

ń

czonym roztworem kwasu

i w razie potrzeby zgłosi

ć

si

ę

do lekarza.

ETAP SZKOLNY, BLOK PRZYRODNICZY

26 pa

ź

dziernika 2010 r., czas trwania 60 minut

Wojewódzka Komisja Konkursowa, zDolny

Ś

l

ą

zak Gimnazjalista 2010/2011, BLOK PRZYRODNICZY

str. 4

C. Przemy

ć

skór

ę

du

żą

ilo

ś

ci

ą

zimnej wody i w razie

potrzeby zgłosi

ć

si

ę

do lekarza.

D. Przemy

ć

skór

ę

rozcie

ń

czonym roztworem zasady

i w razie potrzeby zgłosi

ć

si

ę

do lekarza.

26. Który rysunek obrazuje poprawne zasady
post

ę

powania

podczas

ogrzewania

cieczy

w probówce?

27. Cukier poddany działaniu st

ęż

onego roztworu

pewnego kwasu ulega zw

ę

gleniu. Wybierz wzór

sumaryczny tego kwasu.

A.

S

H

2

B.

4

2

SO

H

C.

3

2

SO

H

D.

3

HNO

28. Wska

ż

zdanie, które prawidłowo opisuje

długo

ść

dnia i nocy 23 wrze

ś

nia na 51° N.

A. Dzie

ń

jest dłu

ż

szy od nocy.

B. Dzie

ń

jest krótszy od nocy.

C. Dzie

ń

i noc trwaj

ą

po 12 godzin.

D. Długo

ść

trwania dnia i nocy zale

ż

y od tego, czy

jest to rok zwykły, czy przest

ę

pny.

29. Która informacja nie dotyczy warunków
panuj

ą

cych

w

umiarkowanych

strefach

o

ś

wietlenia Ziemi?

A. Nie wyst

ę

puj

ą

w nich dni i noce polarne.

B. Przynajmniej raz w roku Sło

ń

ce góruje w zenicie.

C. Ka

ż

da doba dzieli si

ę

na dzie

ń

i noc.

D. W słoneczne dni w momencie górowania Sło

ń

ca

gnomon zawsze rzuca cie

ń

.

30. W jakiej skali wykonano globus, którego
obwód wzdłu

ż

równika wynosi 100 cm?

A. 1:30 000 000
B. 1:40 000 000
C. 1:80 000 000
D. 1:100 000 000

31. Odczytaj współrz

ę

dne

punktu A, poło

ż

onego na

Półwyspie Czukockim.
Linie siatki
kartograficznej s

ą

poprowadzone co 10°.
A. 65° N, 175° W
B. 65° N, 175° E
C. 55° S, 175° W
D. 55° S, 185° E

32. W którym zestawie podane s

ą

nazwy wysp

i archipelagów poło

ż

onych na trzech ró

ż

nych

oceanach?
A. Jan Mayen, Bermudy, Falklandy.
B. Hawaje, Fid

ż

i, Kuryle.

C. Aleuty, Komory, Azory.
D. Seszele, Andamany, Mariany.

33. Które pa

ń

stwo nie ma dost

ę

pu do morza?

A. Mongolia.
B. Peru.
C. Rumunia.
D. Sudan.

34. Wska

ż

zestaw, w którym wymieniono dwa

procesy zachodz

ą

ce wskutek działalno

ś

ci wiatru.

A. Abrazja, wietrzenie.
B. Korazja, deflacja.
C. Akumulacja, spełzywanie.
D. Obrywanie, erozja wgł

ę

bna.

35. Która

z

podanych

informacji

nie

dotyczy

konsekwencji

wynikaj

ą

cych

z charakterystycznego dla Ameryki Północnej
południkowego układu wielkich form rze

ź

by

terenu?
A. Góry

zatrzymuj

ą

napływ

wilgotnych

mas

powietrza znad Oceanu Spokojnego do wn

ę

trza

l

ą

du.

B. Mieszaj

ą

ce si

ę

ze sob

ą

masy powietrza

polarnego i tropikalnego przyczyniaj

ą

si

ę

do

cz

ę

stych i nagłych zmian pogody.

C. Na Florydzie zdarzaj

ą

si

ę

przymrozki powoduj

ą

ce

du

ż

e straty na plantacjach owoców tropikalnych.

D. Na Półwyspie Kalifornijskim wyst

ę

puj

ą

pustynie

i półpustynie.

36. Który z wymienionych ruchów wody nie
wyst

ę

puje w otwartym oceanie?

A. Falowanie wiatrowe.
B. Sejsze.
C. Pływy.
D. Pr

ą

dy morskie.

37. Którego jeziora dotyczy nast

ę

puj

ą

cy opis:

Dawna zatoka morska, odci

ę

ta mierzej

ą

od

otwartego morza.
A. Mamry.
B. Wdzydze.
C. Gardno.
D. Morskie Oko.

38. R

ę

dziny to gleby powstałe

A. na skałach wapiennych.
B. na podło

ż

u lessów.

C. na obszarach bagiennych.
D. na terasach zalewowych dolin rzecznych.

39. Który z przedstawicieli fauny nie zamieszkuje
wskazanej wyspy?
A. Grenlandia – pingwin.
B. Madagaskar – lemur.
C. Tasmania – kangur.
D. Cejlon – sło

ń

.

40. Wska

ż

zestaw, w którym wymieniono surowce

mineralne eksploatowane na Dolnym

Ś

l

ą

sku.

A. W

ę

giel kamienny, w

ę

giel brunatny, baryt.

B. Rudy miedzi, piaski szklarskie, nikiel.
C. Ropa naftowa, sól kamienna, rudy

ż

elaza.

D. Rudy miedzi, w

ę

giel brunatny, granit.

ETAP SZKOLNY, BLOK PRZYRODNICZY

26 pa

ź

dziernika 2010 r., czas trwania 60 minut

Wojewódzka Komisja Konkursowa, zDolny

Ś

l

ą

zak Gimnazjalista 2010/2011, BLOK PRZYRODNICZY

str. 5

BRUDNOPIS

(zapisy w brudnopisie nie s

ą

sprawdzane i oceniane)