2008-03-17
Wprowadzenie do
rachunkowości finansowej
rachunkowości finansowej
dr Ewa Śnieżek
Katedra Rachunkowości UA

Klasyfikacja kont księgowych
Klasyfikacja kont księgowych
Bilansowe
Bilansowe
Niebilansowe
Niebilansowe
Niebilansowe
Niebilansowe
Pozabilansowe
Pozabilansowe
Korygujące
Korygujące
Rozliczeniowe
Rozliczeniowe
Konta bilansowe
Konta bilansowe
Z punktu widzenia wpływu na bilans konta dzielimy na:
Z punktu widzenia wpływu na bilans konta dzielimy na:
konta aktywne, które występują wyłącznie w aktywach
konta aktywne, które występują wyłącznie w aktywach
bilansu
bilansu
konta pasywne, które ujmuje się tylko w pasywach bilansu
konta pasywne, które ujmuje się tylko w pasywach bilansu
konta aktywno-pasywne, które mogą występować
konta aktywno-pasywne, które mogą występować
zarówno w aktywach, jak i w pasywach bilansu (nawet
zarówno w aktywach, jak i w pasywach bilansu (nawet
jednocześnie po obu stronach, jeżeli wykazują dwa
jednocześnie po obu stronach, jeżeli wykazują dwa
salda)
salda)
1
2008-03-17
Na kontach aktywnych zwiększenia
Na kontach aktywnych zwiększenia
księgowane są po stronie Dt, a zmniejszenia
księgowane są po stronie Dt, a zmniejszenia
po stronie Ct konta.
po stronie Ct konta.
Konta aktywne wykazują wyłącznie salda
Konta aktywne wykazują wyłącznie salda
debetowe
debetowe
Na kontach pasywnych sytuacja jest odwrotna:
Na kontach pasywnych sytuacja jest odwrotna:
Na kontach pasywnych sytuacja jest odwrotna:
Na kontach pasywnych sytuacja jest odwrotna:
zwiększenia księgowane są po stronie Ct, a
zwiększenia księgowane są po stronie Ct, a
zmniejszenia po stronie Dt konta.
zmniejszenia po stronie Dt konta.
Konta pasywne wykazują wyłącznie salda
Konta pasywne wykazują wyłącznie salda
kredytowe
kredytowe
Konta aktywno - pasywne
Rozrachunki
z dostawcami i odbiorcami
Sp) 2 000 13 000 (Sp
Sp) 2 000 13 000 (Sp
1) 10 000 5 000 (2
1) 10 000 5 000 (2
3) 13 000 2 000 (5
3) 13 000 2 000 (5
4) 15 000
4) 15 000
40 000 20 000
40 000 20 000
40 000 20 000
40 000 20 000
20 000 (Sk
20 000 (Sk
40 000 40 000
40 000 40 000
Czy zamknięcie konta jest poprawne?
Jak zinterpretować saldo końcowe?
1 Likwidacja części zobowiązania
Konta aktywno - pasywne
2 Powstanie zobowiązania
3 Powstanie należności
4 Powstanie należności
5 Likwidacja części należności
Rozrachunki
z dostawcami i odbiorcami
2 000 13 000 (Sp
2 000 13 000 (Sp
Sp)
Sp)
1) 10 000 5 000 (2
1) 10 000 5 000 (2
1) 10 000 5 000 (2
1) 10 000 5 000 (2
3) 13 000 2 000 (5
3) 13 000 2 000 (5
4) 15 000
4) 15 000
40 000 20 000
40 000 20 000
Sk) 8 000 28 000 (Sk
Sk) 8 000 28 000 (Sk
48 000 48 000
48 000 48 000
Zobowiązania Należności
2
2008-03-17
Konta niebilansowe
Konta niebilansowe
często nazywane wynikowymi  służą do ujmowania
często nazywane wynikowymi  służą do ujmowania
elementów wyniku finansowego jednostki
elementów wyniku finansowego jednostki
Są to konta, na których księgowane są wszystkie zdarzenia
Są to konta, na których księgowane są wszystkie zdarzenia
gospodarcze związane z kategoriami: przychodów,
gospodarcze związane z kategoriami: przychodów,
gospodarcze związane z kategoriami: przychodów,
gospodarcze związane z kategoriami: przychodów,
kosztów, zysków i strat nadzwyczajnych oraz
kosztów, zysków i strat nadzwyczajnych oraz
obowiązkowych obciążeń wyniku
obowiązkowych obciążeń wyniku
Salda tych kont nie wchodzą do bilansu, są natomiast
Salda tych kont nie wchodzą do bilansu, są natomiast
rejestrowane na koncie  wynik finansowy
rejestrowane na koncie  wynik finansowy
Dopiero saldo tego konta ujmuje się w pasywach, jako
Dopiero saldo tego konta ujmuje się w pasywach, jako
wynik bieżącego okresu.
wynik bieżącego okresu.
Zasady ewidencji na kontach wynikowych
Zasady ewidencji na kontach wynikowych
są takie, jak na bilansowych
są takie, jak na bilansowych
Konta kosztów i strat funkcjonują tak samo, jak
Konta kosztów i strat funkcjonują tak samo, jak
konta aktywne (chociaż nimi nie są),
konta aktywne (chociaż nimi nie są),
natomiast konta przychodów i zysków tak,
natomiast konta przychodów i zysków tak,
jak konta pasywne (chociaż nimi nie są)
jak konta pasywne (chociaż nimi nie są)
jak konta pasywne (chociaż nimi nie są)
jak konta pasywne (chociaż nimi nie są)
Uwaga:
Uwaga:
chodzi tu wyłącznie o formę zapisu zwiększeń
chodzi tu wyłącznie o formę zapisu zwiększeń
i zmniejszeń odpowiednio na stronach: Dt i
i zmniejszeń odpowiednio na stronach: Dt i
Ct kont, a nie o ekonomiczną interpretację
Ct kont, a nie o ekonomiczną interpretację
zapisów!
zapisów!
1. Sprzedano z odroczonym terminem
1. Sprzedano z odroczonym terminem
płatności produkty 900 000,-
płatności produkty 900 000,-
2. Poniesiono koszty (brak płatności w
2. Poniesiono koszty (brak płatności w
bieżącym okresie) 300 000,-
bieżącym okresie) 300 000,-
bieżącym okresie) 300 000,-
bieżącym okresie) 300 000,-
Obliczono wynik finansowy zgodnie z
Obliczono wynik finansowy zgodnie z
zasadą memoriałową (A, B)
zasadą memoriałową (A, B)
3
2008-03-17
Należności Przychody
1) 900 000
900 000 (1
900 000 (1
900 000 (Sk
A) 900 000
A) 900 000
900 000 900 000
900 000 900 000
900 000 900 000
Zobowiązania
Koszty
300 000 (2
300 000 (2
2) 300 000
2) 300 000
Sk) 300 000
300 000 (B
300 000 300 000
300 000 300 000
???
Wynik finansowy
B) 300 000 900 000 (A
Konta
Sk) 600 000
Konta
bilansowe
900 000 900 000 niebilansowe
Konta pozabilansowe
Konta pozabilansowe
Salda tych kont nie wchodzą do bilansu
Salda tych kont nie wchodzą do bilansu
Konta te służą do :
Konta te służą do :
ewidencji pozycji nie uznawanych za składniki aktywów
ewidencji pozycji nie uznawanych za składniki aktywów
lub pasywów, ale kontrolowanych przez jednostkę, np.
lub pasywów, ale kontrolowanych przez jednostkę, np.
środki trwałe w likwidacji, dzierżawione obce środki
środki trwałe w likwidacji, dzierżawione obce środki
środki trwałe w likwidacji, dzierżawione obce środki
środki trwałe w likwidacji, dzierżawione obce środki
trwałe, zobowiązania warunkowe,
trwałe, zobowiązania warunkowe,
ewidencji analitycznej.
ewidencji analitycznej.
Nie obowiązuje tu podwójny zapis, stosuje się
Nie obowiązuje tu podwójny zapis, stosuje się
tzw. zapis powtórzony
tzw. zapis powtórzony
Podzielność kont księgowych
Podzielność kont księgowych
Dzielenie kont polega na rozszerzaniu zbioru kont
Dzielenie kont polega na rozszerzaniu zbioru kont
księgowych.
księgowych.
W zależności od sposobu dokonywania podziału wyróżnia
W zależności od sposobu dokonywania podziału wyróżnia
się:
się:
się:
się:
Podzielność pionową
Podzielność pionową
Podzielność poziomą
Podzielność poziomą
4
2008-03-17
Podzielność pionowa kont księgowych
Podzielność pionowa kont księgowych
Polega na wyodrębnieniu z ogółu ewidencjonowanych na
Polega na wyodrębnieniu z ogółu ewidencjonowanych na
koncie operacji gospodarczych określonych grup i
koncie operacji gospodarczych określonych grup i
przeznaczeniu do ich księgowania nowych, odrębnych
przeznaczeniu do ich księgowania nowych, odrębnych
kont księgowych
kont księgowych
Konta powstałe w wyniku podziału pionowego przejmują
Konta powstałe w wyniku podziału pionowego przejmują
część funkcji konta dzielonego, a w wyniku takiego
część funkcji konta dzielonego, a w wyniku takiego
podziału konto dzielone zazwyczaj zanika
podziału konto dzielone zazwyczaj zanika
Rozrachunki
z dostawcami i odbiorcami
2000 13 000 (Sp
2000 13 000 (Sp
Sp)
Sp)
1) 10 000 5 000 (2
1) 10 000 5 000 (2
3) 13 000 2 000 (5
3) 13 000 2 000 (5
4) 15 000
4) 15 000
40 000 20 000
40 000 20 000
Sk) 8 000 28 000 (Sk
Sk) 8 000 28 000 (Sk
48 000 48 000
48 000 48 000
48 000 48 000
48 000 48 000
Należności od odbiorców
Zobowiązania wobec dostawców
Sp) 2 000 2 000 (5
1) 10 000 13 000 (Sp
3) 13 000
5 000 (2
4) 15 000
10 000 18 000
30 000 2 000
Sk) 8 000
28 000 (Sk
18 000 18 000
30 000 30 000
Podzielność pozioma kont księgowych
Podzielność pozioma kont księgowych
Polega na podziale konta na dowolną liczbę kont
Polega na podziale konta na dowolną liczbę kont
szczegółowych o węższym zakresie ewidencji
szczegółowych o węższym zakresie ewidencji
Utworzone w wyniku takiego podziału konta szczegółowe
Utworzone w wyniku takiego podziału konta szczegółowe
eliminują konto macierzyste, całkowicie przejmując
eliminują konto macierzyste, całkowicie przejmując
zakres jego ewidencji.
zakres jego ewidencji.
Grunty
Środki trwałe
Maszyny i urządzenia
Budynki
Środki transportu
5
2008-03-17
Podzielność pozioma kont księgowych
Podzielność pozioma kont księgowych
Szczególną odmianą podziału poziomego jest podział, który
Szczególną odmianą podziału poziomego jest podział, który
zakłada funkcjonowanie zarówno konta macierzystego,
zakłada funkcjonowanie zarówno konta macierzystego,
zwanego kontem syntetycznym, jak i kont pochodnych,
zwanego kontem syntetycznym, jak i kont pochodnych,
szczegółowych, nazywanych kontami analitycznymi,
szczegółowych, nazywanych kontami analitycznymi,
które są rozwinięciem konta zbiorczego (syntetycznego)
które są rozwinięciem konta zbiorczego (syntetycznego)
Materiały A
Materiały
Analityka
Materiały B
Materiały C
Syntetyka
Materiały D
Podzielność pozioma kont księgowych
Podzielność pozioma kont księgowych
Na koncie syntetycznym operacje gospodarcze są rejestrowane
Na koncie syntetycznym operacje gospodarcze są rejestrowane
zgodnie z zasadą podwójnego zapisu, a na kontach analitycznych
zgodnie z zasadą podwójnego zapisu, a na kontach analitycznych
obowiązuje zasada tzw. zapisu powtórzonego, która polega na tym,
obowiązuje zasada tzw. zapisu powtórzonego, która polega na tym,
że operacja zapisana na koncie syntetycznym musi być powtórzona
że operacja zapisana na koncie syntetycznym musi być powtórzona
jednostronnie na odpowiednim koncie analitycznym w tej samej
jednostronnie na odpowiednim koncie analitycznym w tej samej
kwocie i po tej samej stronie konta
kwocie i po tej samej stronie konta
Materiały A
Zobowiązania
1a) 2 000
9 000 (1
Materiały B
Analityka
1b) 3 000
Materiały C
Materiały
1) 9 000 1c) 1 000
Syntetyka
Materiały D
1d) 2 000
A
ączenie kont księgowych
A
ączenie kont księgowych
Jest to działanie odwrotne w stosunku do
Jest to działanie odwrotne w stosunku do
dzielenia kont. Ma na celu zmniejszenie
dzielenia kont. Ma na celu zmniejszenie
liczby kont poprzez zwiększenie zakresu
liczby kont poprzez zwiększenie zakresu
liczby kont poprzez zwiększenie zakresu
liczby kont poprzez zwiększenie zakresu
operacji gospodarczych rejestrowanych na
operacji gospodarczych rejestrowanych na
każdym z nich
każdym z nich
6
2008-03-17
Konta korygujące
Konta korygujące
są kontami pomocniczymi
są kontami pomocniczymi
Konto korygujące jest zawsze prowadzone
Konto korygujące jest zawsze prowadzone
wraz z kontem podstawowym
wraz z kontem podstawowym
(zwykle bilansowym).
(zwykle bilansowym).
(zwykle bilansowym).
(zwykle bilansowym).
Saldo końcowe konta korygującego
Saldo końcowe konta korygującego
zwiększa lub zmniejsza stan końcowy
zwiększa lub zmniejsza stan końcowy
konta podstawowego
konta podstawowego
Zobowiązania
Środki trwałe
300 000 (1
300 000 (1
1) 300 000
Sk) 300 000
Sk) 300 000
300 000 (Sk
300 000 300 000
300 000 300 000
300 000 300 000
Umorzenie środków
Amortyzacja (Koszty)
trwałych
10 000 (2 2) 10 000
Sk) 10 000 10 000 (A
10 000 10 000 300 000 300 000
Wynik finansowy
A) 10 000
Aktywa Pasywa
Środki trwałe 290 000 &
& &
Konta korygujące
Konta korygujące
W bilansie środki trwałe są wykazywane w
W bilansie środki trwałe są wykazywane w
wartości netto
wartości netto
Wartość netto = Wartość początkowa 
Wartość netto = Wartość początkowa 
Wartość netto = Wartość początkowa 
Wartość netto = Wartość początkowa 
dotychczasowe umorzenie
dotychczasowe umorzenie
300 000  10 000 = 290 000
300 000  10 000 = 290 000
Na koncie środków trwałych wykazuje się wartość
Na koncie środków trwałych wykazuje się wartość
historyczną
historyczną
7
2008-03-17
Konta rozliczeniowe
Konta rozliczeniowe
są kontami pomocniczymi,
są kontami pomocniczymi,
pozwalają na rozliczenie pewnych wielkości.
pozwalają na rozliczenie pewnych wielkości.
Na przykład:
Na przykład:
dla prawidłowej ewidencji zakupów zapasów wprowadza
dla prawidłowej ewidencji zakupów zapasów wprowadza
się dodatkowe konto służące do porównania faktury z
się dodatkowe konto służące do porównania faktury z
się dodatkowe konto służące do porównania faktury z
się dodatkowe konto służące do porównania faktury z
dokumentem magazynowym w celu ustalenia ich
dokumentem magazynowym w celu ustalenia ich
zgodności lub różnic.
zgodności lub różnic.
Konto takie nazwane jest
Konto takie nazwane jest
 Rozliczenie zakupu i umożliwia odrębne, niezależne od
 Rozliczenie zakupu i umożliwia odrębne, niezależne od
siebie rejestrowanie otrzymywanych faktur i
siebie rejestrowanie otrzymywanych faktur i
przyjmowanych do magazynu dostaw.
przyjmowanych do magazynu dostaw.
1 Faktura  materiały X
2 Dostawa  materiały X
Odchylenia od cen
3 Faktura  materiały Y
ewidencyjnych materiałów
4 Dostawa  materiały Z
5) 8 000
5 Rozliczenie dostawy materiałów X
z fakturą
Materiały
Rozliczenie zakupu
2) 22 000
30 000 22 000 (2
30 000 22 000 (2
1)
1)
4) 13 000
3) 40 000 13 000 (4
3) 40 000 13 000 (4
35 000 35 000 (Sk
8 000 (5
8 000 (5
35 000 35 000
70 000 43 000
70 000 43 000
Sk) 13 000 40 000 (Sk
Sk) 13 000 40 000 (Sk
Zobowiązania
83 000 83 000
83 000 83 000
30 000 (1
40 000 (2
Dostawy niefakturowane
Sk)
Sk) 70 000
70 000 70 000
Materiały w drodze
Plan kont
Plan kont
Jest to usystematyzowany wykaz nazw i
Jest to usystematyzowany wykaz nazw i
symboli numerycznych kont księgowych
symboli numerycznych kont księgowych
służących w danej jednostce gospodarczej
służących w danej jednostce gospodarczej
do ewidencji ogółu posiadanych zasobów i
do ewidencji ogółu posiadanych zasobów i
do ewidencji ogółu posiadanych zasobów i
do ewidencji ogółu posiadanych zasobów i
z
ródeł ich finansowania, wszelkich
z
ródeł ich finansowania, wszelkich
następujących w ich stanie zmian oraz
następujących w ich stanie zmian oraz
wyników prowadzonej działalności
wyników prowadzonej działalności
8
2008-03-17
Zakładowy Plan Kont
Zakładowy Plan Kont
W skład typowego ZPK wchodzi 9 zespołów kont
W skład typowego ZPK wchodzi 9 zespołów kont
Zespół Nazwa
0  Aktywa trwałe
1  Środki pieniężne, kredyty bankowe i inne
krótkoterminowe aktywa finansowe
2  Rozrachunki i roszczenia
3  Materiały i towary
4  Koszty według rodzaju i ich rozliczenie
5  Koszty według typów działalności i ich rozliczenie
6  Produkty i rozliczenia międzyokresowe kosztów
7  Przychody i koszty ich osiągnięcia
8 Kapitały (fundusze) własne, fundusze specjalne i wynik
finansowy
Wyłącznie na ćwiczeniach:
Wyłącznie na ćwiczeniach:
Zestawienie obrotów i sald
Zestawienie obrotów i sald
Poprawianie błędów księgowych
Poprawianie błędów księgowych
Poprawianie błędów księgowych
Poprawianie błędów księgowych
9