plik

Prowadzący: B. Sczupak

Przedmiot: Polityka regionalna

Gospodarka przestrzenna 2st. sem. 2

Wykład 1

17.02.2015

1. Polityka regionalna – pojęcie:



W literaturze anglosaskiej rozróżnia się: policy i politics



Polityka jako zbiór wiedzy – strona wyjaśniająca polityki: wyjaśnia mechanizm interwencji
publicznych w regionach



Polityka jako pewne umiejętności praktyczne – jak prowadzić/oddziaływać/zarządzać
rozwojem regionu

Z punktu widzenia zarówno zbioru wiedzy i umiejętności polityka to:



umiejętność formułowania celów



dobór środków do ich osiągania

2. U podstaw podejmowania decyzji dot. Celów leżą dwa ujęcia (dylematy)



wyrównywanie – redystrybucja aby wyrównywać dochody – gdzie postawić granicę w
wyrównywaniu?



wspieranie wzrostu
=
Polityka regionalna – filary – kontinuum polityki regionalnej



I FILAR - Zachowanie spójności w obrębie państwa - zachowanie unitarności państwa i
dążenie do samodzielności regionów.



II  FILAR  –  zróżnicowanie  poziomu  rozwoju  –  w  przekrojach  regionów  mamy  do  czynienia  z
różnym  stanem  dobrobytu:  Dylemat  polityki  regionalnej  powstaje  pytanie  czy  wspierać
bogatych i potrafią czy mieć politykę

PROBLEM - Czym mierzyć poziom rozwoju i jak zdefiniować kto jest biedny, a kto bogaty?



Umiejętność przekształcenia poziomu na kryteria redystrybucji środków pomiędzy biednych,
a bogatych



Biedni  jak  zobaczą  szansę  u  bogatych  to  będą  chcieli  do  nich  przyjść,  będą  migrować  –
wykształceni  ludzie  jadą  do  Londynu,  bo  Londyn  jest  bogaty  i  chętnie  „dzieli  się”  swoimi
plusami z ludźmi wykształconymi, bo także będą mieli z tego tytułu wartość dodaną
Jeżeli ludzie będą migrować za dobrobytem mogą zmienić miejsce zamieszkania na trwałe lub
czasowe. Na miejsce ludzi którzy wyemigrowali pojawią się nowi, którzy uznają, że dla nich to
miejsce jest wystarczające.



Problem redystrybucji środków istnieje także wewnątrz regionu – Częstochowa
najbiedniejszym subregionem w regionie śląskim, najbogatszym jest subregion tyski.



Jeżeli będziemy koncentrować się tylko na wyrównywaniu poziomu rozwoju to zaniechamy
pewne elementy mechanizmów wzrostu gospodarczego i ekonomicznego

3. Miara poziomu rozwoju



Dla działalności praktycznej zróżnicowanie poziomu rozwoju będzie mierzony w postaci:
PKB/mieszkańca na poziomie NUTS II, na dzień 31 marca poprzedniego roku (pierwszy
kwartał)



Jeżeli PKB/mieszkańca w regionie jest mniejszy niż 0.75% PKB/mieszkańca w unii to tego typu
regiony są kwalifikowane jako regiony opóźnione w rozwoju i wymagające w szczególnej
interwencji



PKB – jest wytwarzany też przez ludność, która mieszka gdzie indziej (np. mieszkańcy woj.
małopolskiego przyjeżdżający tworzą PKB w województwie śląskim)

Model Martina:



Miara produktywności:



Miara zatrudnialności – aktywność ekonomiczna ludności:

Jeżeli wskaźnik  zatrudnialności przekracza 0.8 to w  USA ogłasza się  kryzy, w Europie  jest to
mało  osiągalne,  w  najlepszym  regionie  w  Hamburgu  wskaźnik  ten  wynosi  0.72.  W
województwie śląskim poziom ten jest 0.48 – czyli na 100 osób pracuje tylko 48
Można  prowadzić  do  wzrostu  tego  wskaźnika,  na  przykład:  zmniejsza  się  ludność  w  wieku
produkcyjnych (dopuszcza się do migracji)



Wskaźnik starzenia się populacji:

Im wyższy poziom tego wskaźnika tym starzenie się ma wyższy poziom – przybywa ludności w
wieku poprodukcyjnym (ludzie coraz dłużej żyją), a maleje liczba dzieci. Ma to istotny wpływ
na rozwój regionu.

UJĘCIE CZYNNOŚCIOWE

4. Koncepcja polityki regionalnej – 3 ujęcia:



Koncepcja behawioralna – nawiązują do „policy” i koncentrują się na sposobie
podejmowania decyzji przez grupę lub jednostkę w celu osiągnięcia pewnego wpływu na inne
grupy osób bądź na określone procesy/typ zachowań



Koncepcja funkcjonalna – polityka traktowana jako pewna funkcja – opis, wyjaśnienie
oddziaływania na systemy społeczne, które to oddziaływanie ma zapewnić samorozwój
poprzez takie działania jak:

a)  Rozwiązywanie konfliktów
b)  Regulacje działań
c)  Socjalizacja



Koncepcja neoliberalna – ukierunkowane jest na wyjaśnianie sposobów rozwiązywania
problemów społecznych poprzez redystrybucję deficytowych dóbr i zasobów

UJĘCIE PRZEDMIOTOWE

5. Aby rozważać koncepcje w ujęciu przedmiotowym należy wyjaśnić czym jest REGION



jednostka zasadniczego (ogólnego) podziału administracyjnego kraju najbliżej państwa;
region = województwo (pojęcia tożsame w ujęciu ogólnym).



Podmiotowość regionu: samorząd i wojewoda - funkcję kontrolną wobec samorządu pełni
urząd wojewody jako przedstawiciela premiera w jednostce samorządu terytorialnego

Istnieje wiele podziałów regionu: funkcjonalne, geograficzne, ekonomiczne, społeczne…
Kryteria wydzielenia:



Kryterium jednorodności - w przypadku regionów geograficznych będzie to jednorodność
morfologiczna



Kryterium homogeniczności kulturowej  - język, wykształcona kultura

DODATKOWO:  Istnieją  też  podziały  specjalne  –  np.  oddziały  wojska,  policji,  oddziały
gospodarki wodnej - i są inne od podziału, w którym region jest najbliżej państwa. Mogą też
być  one  podzielone  wewnętrzne  (strukturalne),  np.  prezydent  sosnowca  i  katowic  musi
uzgodnić zadania z oddziałami gospodarki wodnej

6. NUTS – naturalne jednostki terytorialnej statystyki



5 stopni podziału obszaru na „regiony”



Obowiązuje we wspólnocie europejskiej



Podział NUTS:
I. grupy województw
II. województwo
III. subregiony – największy problem w Polsce
IV. powiaty
V. gminy



Interwencja publiczna w polityce i idący za nią podział pieniężny jest rozdzielany w ramach
jednostek NUTS, po to aby zapewnić porównywalność we wspólnocie europejskiej

7. Źródła zróżnicowania poziomu rozwoju w wymiarze regionalnym



Przyczyny/źródła strukturalne – PKB = suma wartości dodanej (popularne w Niemczech)
Wartość dodana ma swoją strukturę strukturalną. Wg. Friedmana można wyróżnić 4 sektory
działalności gospodarczej, które to sektory mają różną zdolność do tworzenia wartości
dodanej
Sektory:
a) Sektor wydobywczy/ekstraktywny– górnictwo, rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo –

cecha: niska zdolność do tworzenia wartości dodanej, oparte jest na masowej skali
wytwarzania

b) Sektor dóbr inwestycyjnych – przemysł maszynowy, częściowo sektor dóbr

konsumpcyjnych [w tym:] przemysł samochodowy (do 2050 stale wartość dodana); rynek
budownictwa mieszkaniowego – cecha: ponad przeciętna zdolność do tworzenia
wartości dodanej

c) Sektor usług – sektor finansowy – cecha: ponad przeciętna zdolność do tworzenia

wartości dodanej przy niskim poziomie zaangażowania kapitału społecznego (potrzebne
są umiejętności, a nie liczebność), działalność usługowa może być prowadzona bez
gromadzenia kapitału ludnościowego

d) Usługi specjalistyczne związane z wiedzą – generują najwyższy poziom wartości dodanej



Wykluczenie społeczne
a) zdefiniowanie zjawiska biedy i problemy związane z dziedzictwem tej biedy – polityka

regionalna wiąże się z tym jak przerwać dziedziczony krąg ubóstwa?

b) Jak łączyć politykę strukturalną z polityką związaną z działalnością na rzecz wykluczenia

społecznego



Rozproszenie przestrzenne wzrostu gospodarczego

Wykład 2

03.03.2015r

1. Przestrzenie publiczne, mieszkalnictwo

Karta lipska na rzecz zrównoważonego rozwoju miast europejskich (Lipsk, 24-25 maja 2007)



Wykorzystanie na większą skalę zintegrowanego podejścia do polityki rozwoju miejskiego:
a) Tworzenie i zapewnienie przestrzeni publicznych wysokiej jakości – przestrzeń publiczna

staje się miejscem aktywności ludzi, którzy potrzebują miejsca do swojej aktywności
gospodarczej

zauważono

pogorszenie

jakości

degradację

przestrzeni

otwartej/publicznej

b) Modernizacja sieci infrastruktury i poprawa wydajności energetycznej – infrastruktura, w

szczególności infrastruktura energetyczna, powoduje spadek atrakcyjności przestrzeni
publicznej

0.5

1.5

2.5

3.5

4.5

Sektor I

Sektor II

Sektor III

Sektor IV

art

ść

Poziom wartości dodanej

c) Aktywna polityka innowacyjna i edukacyjna – chce się stworzyć warunki dla uczenia się

osób starszych przez całe życie, oraz zapobiegać wypadaniu z edukacji ludzi młodych



Zwrócenie szczególnej uwagi na najuboższe dzielnice w kontekście miasta jako całości:
a)  Realizacja strategii podnoszenia jakości środowiska fizycznego
b)  Wzmocnienie gospodarki lokalnej i lokalnej polityki rynku pracy
c)  Aktywna polityka edukacji i szkoleń dla dzieci i młodzieży
d)  Promowanie sprawnego i korzystnego cenowo transportu miejskiego

„Europa potrzebuje silnych miast i regionów, w których dobrze się żyje”

2. Agenda terytorialna unii europejskiej – priorytety terytorialne w rozwoju Unii Europejskiej:



Rozwój zrównoważonego i policentrycznego systemu miast oraz nowych partnerstw
pomiędzy obszarami miejskimi i wiejskimi – obszary miejskie powinny ponosić większą
odpowiedzialność za rozwój obszarów miejskich



Zapewnienie równego dostępu do infrastruktury i wiedzy



Zrównoważony rozwój, rozsądne zarządzanie oraz ochrona środowiska naturalnego
i dziedzictwa kulturowego

Komentarz: uzgodnienie wyłącznie priorytetów, dano swobodę państwom członkowskim co do
zastosowanych instrumentów

3. Definicja miasta prawdziwego

CIVITAS (miasto prawdziwe) =

= res publica (rzecz publiczna) + res economica (rzecz ekonomiczna) + res privata (rzecz prywatna)



Res publica – budynki monumentalne, pozbawione ulic i placów posiadające rangę symbolu,
wyrażające cechy instytucji publiczny – godność, podniosłość, siła władzy, porządek
społeczny – w Katowicach takim budynkiem może być Spodek (jako spadek po poprzednich
pokoleniach)



Res economica – ulice i place, ich wyposażenie oraz uzbrojenie – wszystko to co nazywamy
infrastrukturą; ulica służy nie tylko do przemieszczania się ludzi, ale w wymiarze
urbanistycznym organizuje zabudowę przestrzeni miejskiej – rzecz polifunkcyjna



Res privata – budynki utylitarne jako miejsca skromniejszych prywatnych czynności
związanych z mieszkaniem, handlem, działalnością gospodarczą, usługami

4. Miasto (aspekt architektoniczny):



Miasto to nie duży budynek



Budynek to nie małe miasto



Duży program użytkowy to nie pojedynczy budynek



Miasto nie może składać się z klimatyzowanych kwartałów i atriów

Miasto składa się z:



ulic i placów,



kwartałów i monumentalnych budowli

5. Miasto – miasto to wspólnota ludzi (aspekt strategiczny) – Cechy strategicznego miasta:



aktywne,    inkluzywne  (otwarte,  włączające  całą  ludność  do  procesów  rozwojowych),
bezpieczne  (w  rozumieniu  bezpieczeństwa  różnie  definiowanego:  bezp.  publiczne,  bezp.
socjalne, bezp. środowiskowe) – wymiar spójności społecznej



dobrze zorganizowane (w rozumieniu angielskim: biurokracja publiczna nie powinna
dominować nad zrachowaniami ludzi w mieście; administracja publiczna powinna przejąć
funkcję służebną w stosunku do ludzi)



wrażliwe na stan środowiska naturalnego



dobrze zaprojektowane (w sensie architektonicznym, urbanistycznym) i zbudowane



dobrze skomunikowane (z bliższym lub dalszym otoczeniem)



dobrze prosperujące (dające godziwe dochody dla ludzi aktywnych gospodarczo, dawanie
szansy zachowań przedsiębiorczych)



oferujące wysoki standard usług



sprawiedliwe (w sensie szybkiego rozstrzygania różnego rodzaju sporów)

Działania ukierunkowane na osiąganie tych strategicznych cech winny być wdrażane w ramach
zintegrowanych programów budowania miejsca (placemaking)
Cechy strategiczne odzwierciedlają warunki życia

6. Analiza i ocena dziedzictwa użytkowania przestrzeni i zagospodarowania przestrzennego

miast - Perspektywy oceny użytkowania przestrzeni miejskich:

1) perspektywa aksjologiczna:



wartości symboliczne – jest wiele elementów niezbywalnych w przestrzeniach miejskich, np.
Wawel, możemy go wycenić np. ze względu na cenę jego utrzymania jednak ma on wartość
symboliczną



wartości funkcjonalne – jakiego rodzaju funkcje w różnych przestrzeniach jak rozmieszczać?
Źle rozmieszczona funkcja może doprowadzić do degradacji tej przestrzeni



wartości estetyczne

2) perspektywa trwania:



ciągłość cywilizacyjna – zapewnienie ciągłości cywilizacyjnej na danym obszarze



orientacje emocjonalne

3) Perspektywa ekonomiczna:



Siła przyciągania i odpychania użytkowników miasta – istotne czy cechy użytkowe miejsca
przyciągają czy odpychają jego użytkowników

Komentarz: Nie wszystko podlega perspektywie ekonomicznej

7. Czynniki ekonomiczne wpływające na strukturę przestrzenną miast



Ziemia – ma wartość rynkową i jej dysponowanie związane jest z ponoszeniem kosztów –
każdy kapitał wymaga kosztów jego dysponowania



Kapitał – jest oprocentowany więc istotnym jest czas budowy obiektów – im szybciej
zaczniemy obiekt eksploatować tym szybciej wejdziemy na ścieżkę zwrotu zainwestowanego
kapitału



Cena przesytu energii – wpływa na koncentrację zabudowy



Ceny dóbr konsumpcyjnych, koszty i płace – mają związek z lokalizacją przestrzenną

Czynniki ekonomiczne obarczają więc decyzje planistyczne wysokim ryzykiem.

8. Diagnoza efektywności alokacji terenów polskich miast:



Bardzo niska produktywność kapitału miejskiego



Kształt urbanistyczny polskich miast nie jest ekonomiczny co zwiększa koszty produkcyjne i
koszty konsumpcyjne oraz obniża produktywność podmiotów gospodarczych -



Jeżeli produktywność podmiotów gospodarczych jest składnikiem konkurencyjności miast i
regionów staje się ona podstawową barierą wzrostu

9. Ocena stanu urbanistyki:



Koncentracja urbanistyki na formach podmiejskich – dopuszcza się do sub-urbanizacji,
niekontrolowanego rozrostu, a nie buduje się nowych miast



Konflikt modernistycznej architektury z historycznymi centrami miast



Dualność kształtowania typów architektury:



Standardy modernistyczne – obowiązują dla budynków komercyjnych, typu
biurowego, brak dobrych przykładów mieszkaniowych



Standardy architektury prywatnej

Wykład 3

17.03.2015r

1. Modele rozwoju regionów: systematyka podejść badawczych

TYP MODELU

Przekroje analityczne

Analiza przewagi

konkurencyjnej

Analiza środowiska

przedsiębiorczości

MODELE TEORII
EKONOMICZNYCH

Model
przydatności
zasobów

konkurowania



Wartość



Rzadkość



Imitowalność



Zaangażowanie



Zdobywanie

przewagi

konkurencyjnej na bazie
tożsamości regionalnej

Model
składowych
rozwoju
regionu



Infrastruktura regionu



Sektor MŚP



Instytucje

rozwoju

regionu



Kapitał społeczny



Poszukiwanie
równowagi rynkoej i
publicznej

alokacji

środków przeznaczonych
na spójność społeczną,
ekonomiczną

terytorialną

MODELE TEORII
ORGANIZACYJI
ZARZĄDZANIA

Model
systemu
uczącego się



Inteligencja



Intelekt



Sieci powiązań



Przedsiębiorczość



Ambicje



Przekształcanie wiedzy w
rozwojowe i utrwalanie
przewagi konkurencyjnej

2. Przekroje analizy rozwoju regionów

Możliwe podstawy teoretyczne

Możliwe podejścia

Globalna opcja analityczna

Lokalna opcja analityczna

Teorie ekonomiczne

Teorie globalizacji
Teorie metropolizacji
Modele otwartości
Teorie konkurencyjności

Teorie organizacji zarządzania

3. Kluczowe pojęcia polityki regionalnej w ujęciu historycznym (R. Camagni)



1950-1960 – Infrastruktura jako warunek regionalnego wzrostu ekonomicznego



1960-1970 – Atrakcyjność działalności zewnętrznych, bieguny rozwoju, baza esportowa



1970-1980 – rozwój endogeniczny, MŚP, kompetencje (zdolności i cechy) lokalne



1980-1990 – Innowacja, dyfuzja technologii, środowiska innowacyjne



1990-2000 – wiedza, miękkie czynniki rozwoju, zbiorowe uczenie się



2000-2010 – kapitał relacyjny, współpowiązanie, kultura lokalna, e-praca

Komentarz: z punktu widzenia R. Camagni jesteśmy 60 lat do tyłu, pomysły związane z e-pracą i
innymi spotykają się w rzeczywistości z oporem władz (bo są plany dróg, to trzeba je wykorzystywać)

4. Nowe otoczenie rozwoju regionalnego – trzy scenariusze rozwoju regionalnego



Nowy scenariusz kontekstualny -> otwarcie na zewnętrz / otwarcie do zewnętrz ->
globalizacja / decentralizacja



Nowy scenariusz strategiczny -> nowa organizacja terytorialna / nowe zarządzanie
terytorialne -> silne ośrodki regionalne porozumienia komunalne organizacje wirtualne /
quasi – państwo, quasi – przedsiębiorstwo



Nowy scenariusz polityki ->modernizacja państwa / nowe funkcje władz terytorialnych ->
terytorialność / przywództwo polityczne, animacja społeczna

Komentarz: Zakwestionowano efektywność dotychczasowych modeli, więc stworzono scenariusze
Scenariusz strategiczny – wspieranie silniejszego
Scenariusz polityki – częste spory natury polityczne o to kto ma pełnić funkcję przywódczą, do czasu
gdy nie pojawi się nowy sposób przywództwa politycznego to rozwój regionalny według scenariusza
polityki będzie w sytuacji kryzysy

5. Produktywność w polityce rozwoju regionalnego

Brak koncentracji polityki oddziaływania na wzrost produktywności? – pytanie czy istnieje
alternatywa dla działania pasywnego

6. Nowa klasyfikacja czynników rozwoju regionalnego budujących regionalne środowisko

przedsiębiorczości

a) Czynniki zasobowe



Materialne:



Naturalne



Niematerialne:



Kognitywne



Symboliczne



Psycho-społeczne

b) Czynniki instytucjonalne:



Inteligencja organizacyjna



Kontemporalność – zdolnością do tworzenia kolejnych instytucji, które mają wchodzić w
relacje

c) Czynniki proceduralne – coraz bardzo są to restrykcyjne czynniki administracyjne



Rządowe



Administracyjne



Informacyjne

d) Czynniki kulturowe:



Kapitał społeczny

e) Czynniki zakorzenienia terytorium w jego otoczeniu:



Publiczne



Rynkowe

7. Środowisko przedsiębiorczości jest wynikiem synergii regionalnych czynników regionu

pozwalających na efektywne wychwytywanie szans rozwojowych postrzeganych przez
przedsiębiorców działających w sieciach powiązań

8. Mikroekonomiczny model rozwoju regionalnego –model angielski

Kluczowe czynniki wzrostu produktywności regionu



SKILLS – umiejętności – podejmowane w ciągu całego ludzkiego życia działania szkoleniowe i
edukacyjne, podnoszące produktywność, rozszerzające swobodę wyboru zatrudnienia oraz
podwyższające indywidualną samoocenę

– przykład Danii – dofinansowuje się tam szkolenia dla pracujących (nie tylko dla
bezrobotnych tak jak u nas), Duńczycy muszą podnosić swoje kwalifikacje w połowie czasu
urlopu, muszą rozwijać się w dziedzinie w której pracują ale i inną , jeśli tego nie robią są
„pierwsi do zwolnienia” na liście w rankingu



INVESTMENT – inwestycje – ułatwione funkcjonowaniem zintegrowanych i efektywnych
rynków kapitałowych i dopełnianie dzięki właściwie ocenianym i rygorystycznie
monitorowanym inwestycjom politycznym

- próbujmy złapać interakcje które wspierają atrakcyjność miejsca zamieszkania oraz
atrakcyjność miejsca (środowiska) pracy; miejsce pracy jest równie ważne co miejsce
zamieszkania



INNOVATION – innowacje – tworzenie, dyfuzja i absorpcja nowych technologii i procesów



ENTERPRISE – przedsiębiorczość – pobudzana przez przyjazne otoczenie podatkowe i
prawne oraz kulturę cechującą się otwartością na nowe idee i podejmowanie działań
ryzykowanych



COMPETITION – konkurencja – potęgująca innowacyjność, redukcję kosztów i poprawę
jakości produktów, które wchodzą na rynek

9. Transformacja wspólnoty regionalnej w region podmiotowy jako warunek kształtowania

innowacyjnych środowisk przedsiębiorczości



Wspólnota amorficzna



Wspólnota podzielona
interesami sektorowymi



Wspólnota o niskim poziomie
identyfikacji z terytorium



Wspólnota o niskim poziomie
identyfikacji z terytorium



Wspólnota pasywna



Wspólnota o niskiej zdolności
do samoorganizacji



Wspólnota zorganizowana i
spójna (społecznie,
ekonomicznie, terytorialnej)



Wspólnota świadoma
tożsamości: społeczeństwo-
region



Wspólnota mobilizowana za
pośrednictwem politycznych
projektów zbiorowych



Wspólnota przekształcająca się
w podmiot procesów
rozwojowych

10. Tożsamość regionalna jako podstawa analizy regionalnego środowiska przedsiębiorczości

Czynniki wspólnoty regionalnej:



Lokalizacja geograficzna



Czasowa stabilność trwania wspólnoty



Zespół urządzeń, usług i zasobów materialnych



Struktura i systemy społeczne



Składowa psychologiczna o charakterze identyfikacyjnym i relacyjnym

Analiza  tożsamości  regionalnej  identyfikowanej  według  metod  psychologicznych  oznacza
poszukiwanie  trwałych  wyznaczników  przedsiębiorczych  zachowań  wspólnoty  regionalnej,  które
odróżniają tą wspólnotę od otoczenia

Komentarz: Istnieje problem, że nasze regiony nie są podzielone według uwarunkowań historycznych
–  Śląsk  jest  podzielony  nawet  ze  względów  międzynarodowych,  północ  małopolski  nie  należy  do
małopolski
Jak  symbolikę  kulturową  użyć  w  polityce  regionalnej?  I  na  ile  możemy  budować  te  relacje
tożsamościowe za pomoą określonych narzędzi?

11. Warunki powstawania regionalnych środowisk przedsiębiorczości



Podmiotowość wspólnot regionalnych



Przekształcenie tożsamości regionalnej w czynniki wzrostu konkurencyjności



Metalizacja usług - Budowania inwestycji publicznych lub prywatnych, które będą
umożliwiały korzystanie (połączenie) z usług czy to publicznych czy prywatnych – Mutuele są
popularne we Francji, u nas są niepopularne



Synergia czynników rozwoju – tym się zajmujemy w omawianych modelach



Niezależność aktorów rozwoju wymagająca koordynacji poprzez sieci



Opanowanie procedur asocjacyjnych



Pokonywanie barier wynikających z mentalnych modeli rozwoju regionalnego

12. Bariery stosowania mentalnych modeli i rozwoju regionalnego w analizie środowisk

przedsiębiorczości
I.

Bariera prakseologiczna



Istota bariery: praktyczne inicjowanie rozwoju jest ograniczone, propozycje kierunków
rozwoju wynikają z rozpoznanych braków, dysfunkcji, problemów – brak równowagi
pomiędzy ścieżką kreatywną i rozwój a ścieżką naprawczą



Sposób przezwyciężenia bariery: rozpoznanie tożsamości regionalnej, umiejętności
tworzenia sieci dialogowych, łączenia racjonalności instrumentalnej, komunikacyjnej i
dialogowej



Znaczenie dla analizy środowiska przedsiębiorczości: środowisko przedsiębiorczości jest
kształtowane poprzez model asocjacyjnych odrzucający model planu strategicznego

II.

Bariera epistemologiczna – bariera poznawcza



Istota bariery: brak jednoznacznie określonych przyczyn rozwoju terytoriów, przekształcenie
zjawisk i mechanizmów rozwoju lokalnego w zjawiska egzogeniczne



Sposób przezwyciężania bariery: wykorzystanie otwartości ekonomicznej regionu, rola rynku
jako mechanizmu alokacji zasobów, rozsnącą wielością niezależnych podmiotów rozwoju
regionalnego

III.

Bariera metodologiczna



Istota bariery: dominacja myślenia pozytywistycznego, uproszczanie złożoności rozwoju
regionalnego, poszukiwanie teorii generalnych, pomijanie indywidualności i specyfiki
rozwojowej regionu



Sposób przezwyciężenia bariery: stosowanie praw organizacji społecznej dla wyjaśnienia
istoty rozwoju



Znaczenie dla analizy środowiska przedsiębiorczości: środowisko przeds. Jest analizowane
jako zbiór relacji między podmiotami rozwoju regionalnego opisujących: żywotność,
złożoność, hierarchia autorytetu, konflikty



Środow. Przeds. Jest postrzegane e jako zjawisko aksjologiczne



Aktorzy rozwoju regionalnego wymykają się spod kontroli ośrodków

Wykład 4

31.03.2015r

Temat: Wizja rozwoju jednostek terytorialnych

1. Wizja rozwoju jednostek terytorialny



wizja to zbiór założeń zgodnych z wartościami (oczekiwaniami) głównych uczestników
rozwoju lokalnego, określa ona jaki jest ostatecznym rozrachunku, pożądany efekt końcowy
wszelkich działań podejmowanych w gminie aktualnie i w przyszłości



wizja odzwierciedla generalną filozofię działania władzy lokalnej



wizja to zasadnicze cechy pożądanego stanu gminy



wizja jest podstawą formułowania priorytetów rozwoju, tj. uprzywilejowanych dziedzin, w
których winny zostać skoncentrowane przyszłe działania uczestników rozwoju lokalnego

Co jest istotne? Struktura przedmiotowa czy podmiotowa formułowania wizji?



wizja to niezwykłe osiągnięcia, zakorzenianie działań w wartościach, śmiałe – odważne cechy
do jakich dążymy, zasadnicze przyczyny istnienia organizacji, marzenia o tym kim chcemy
być. -z punktu widzenia teorii organizacji



wizja to stałe (trwałe) składowe, rdzenne idee, stymulujące rozwój, jest tym czego nie należy
zmieniać



wizja to rdzenna ideologia, rdzenne wartości, rdzenny cech oraz: wizualna przyszłość,
obrazowy opis przyszłości, wielkie, ryzykowne, śmiałe cele na 10-30 lat.

2. Rdzenne wartości - wizja ma sens jeśli wartości mają charakter wielopokoleniowy



rdzenne wartości określają trwały charakter wspólnoty lokalnej (gminy), a więc jej tożsamość



wykraczającą poza cykle życia pokoleń



wykraczającą poza cykle inwestycyjne



wykraczającą poza cykle wyborcze



trwalszą najbardziej przełomowe innowacje techniczne



dającą odporność na przejściowe mody w polityce i zarządzaniu



rdzenne wartości są spoiwem utrzymującym integralność (UNITARNOŚĆ) gminy:



rozwijają się



różnicuje się wewnętrznie



dywersyfikuje zakres usług



rdzenne wartości to najważniejsze trwałe zasady funkcjonowania gminy

Długość cyklu koniunkturalnego  jest różna  i ekonomiści zadają sobie pytanie od czego jego długość
zleży:  jest ona związana z efektywnością gospodarowania – cykl może trwać np. 5 lat – a więc jeśli
chodzi o cykl polityczny to jest krótszy, tak więc politycy przekazują sobie z kadencji na kadencję sobie
jakieś nowości.

3. Podejścia do budowania wizji jednostek terytorialnych



Podejście pozycyjne – szkoła katowicka - dokąd zmierzamy? kim chcemy być?



Podejście aksjologiczne – procesowe - jakie wartości urzeczywistniać?

Te dwa podejścia są względem siebie uzupełniające / komplementarne, ale uważa się, że nie można
mieszać tych dwóch pojęć i należy zdecydować na którym z tych podejść chcemy się oprzeć w
formułowaniu przyszłości

4. Reguły formowania wizji:

1)  dbamy o należyty poziom konkretyzacji aby określić pomiar stopnia je realizacji
2)  wydobywamy wszystko to co gminę odróżnia od innych jednostek
3)  nadajemy wizji normatywny charakter (kim chcemy być w przyszłości) –

wizja jest

podstawą formułowania decyzji, w tym decyzji inwestycyjnych

4) uwzględniamy interesy podstawowych, wewnętrznych i zewnętrznych uczestników

(aktorów) rozwoju lokalnego

5)  unikamy powierzania tworzenia wizji zewnętrznym ekspertom
6)  zapewniamy reprezentatywność składu osobowego tworzącego wizję
7)  weryfikujemy wizję przez procedury partycypacyjne -

aby wizja była urzeczywistniona

musi dojść do uzgodnienia interesów. W Polsce istnieje partycypacja odwrócona – władza
wie lepiej

5. Generowanie wizji wymaga zmiany myślenia

1)  wartości się nie tworzy ani nie wyznacza, ale się odkrywa
2)  znajduje się je nie w otoczeniu zewnętrznym, ale wewnątrz gminy
3)  pytaj jakie wartości integrują wspólnotę lokalną

– do wizji wpisujemy tylko te elementy

względem którym jesteśmy pewni, że będą motorem napędzającym

4) kiedy zdefiniujesz wartości i rdzenny cel swobodnie zmieniaj wszystko co nie jest ich

częścią

5) określ opcje w jakim kierunku chcesz atymulować zmiany

6. Wyzwania strategiczne regionu – możliwe interpretacje:



wyzwania strategiczne – wewnętrzne i zewnętrzne stany nierównowagi strukturalnej
regionu, problemy strategiczne regionu, których mało skuteczne rozwiązywanie grozi
nieodwracalnymi skutkami dla przyszłości regionu



wyzwania strategiczne – zmiany w otoczeniu globalnym i konkurencyjnym generujące
zagrożenie i szanse, które radykalne zmieniają zewnętrzną sytuację regionu –

istnieje kłopot

monitorowania zmian cywilizacyjnych w otoczeniu



wyzwania strategiczne – strategiczne wybory w sferze polityki regionalnej przed którymi stoi
konkretny region znajdują one najpełniejsze odzwierciedlenie w wizji rozwoju regionu

7. Wyzwania strategiczne polityki rozwoju regionu (Kuźnik)

Faza projektowania polityki rozwoju regionu



wyzwania cywilizacyjne, których źródłem są procesy globalne i integracyjne oraz zaniedbania
i zapóźnienia rozwojowe w regionie



wyzwania aksjologiczne, które wynikają ze zderzenia systemów wartości regionu i otoczenia



wyzwania pozycyjne – których źródłem są mechanizmy konkurencji firm, regionów, narodów



wyzwania aspiracyjne, które wynikają z wewnętrznych motywacji i autonomicznych celów
regionu

II.

Faza wdrażania polityki rozwoju regionu



wyzwania organizacyjne obejmujące zmianę struktur zarządzania regionem



wyzwania kompetencyjne

[kaja]



wyzwania informacyjne

[kaja]



wyzwania finansowe

[kaja]

8. Żeby dobrze sformułować wizję, powinna ona posiadać strukturę:



uczestnicy rozwoju gminy (podział na wewnętrznych i zewnętrznych)



podstawowe wartości rozwoju gminy



opcje działań strategicznych



dziedziny interwencji



priorytety rozwoju gminy

9. Wiodące idee rozwoju

Odpowiedź na pytania



Co kontynuujemy?



Jakie zmiany musimy wywołać?



Co nowego musimy tworzyć?

10. Schemat budowy wizji województwa śląskiego

11. Piktogram:

1) odwzorowanie struktury funkcjonalno-przestrzennej jednostki (np. linia kolejowa, droga

krajowa)

2) rozłożenie punktów ciężkości – np. punktów trudnych
3) oznaczenie elementów ważnych strategicznie – np. barier w postaci przejść drogowo

kolejowych

Problem: jak wizję narysować w postaci piktogramu? Jak zobrazować wizję? Jest bardzo
trudno narysować wizję jednostki w układzie terytorialnym.

Wykład 5

21.04.2015r

1. Polityka regionalna perspektywy wyjaśniające



perspektywa ekonomiczna (Domański) – korzyści i koncentracja



perspektywa terytorialna – koncepcja kapitału, materialności



perspektywa urbanistyczna - dzisiaj



perspektywa socjologiczna - wkrótce



perspektywa geograficzna

Komentarz:



koncepcja wirtualnych bram miasta – na ile istnieje konflikt między światem wirtualnym a
analogowym?



modele biznesowe zmieniły dzisiejsze miasta – tam gdzie dostępne są tanie linie lotnicze
nastąpiło przewartościowanie hierarchii miast

2. Perspektywa Urbanistyczna rozwoju regionalnego



wyjaśniania przez teorię miejsca („miejsce i przestrzeń” Yu Thuan)



urbanistyka oparta na manifestacji – podstawową cechą urbanistyki opartej na manifestacji
siły władzy jest jej monumentalizm



urbanistyka oparta na „townspace”



urbanistyka oparta na „archigram”



urbanistyka oparta na kompensacyjnych środkach planistycznych

3. Urbanistyka oparta na manifestacji siły władzy



budynki władzy komponujące miasto (Waszyngton)



budynki władzy publicznej zamknięte na otoczenie (Bruksela)



bez więzi z tkanką miejską



bez odwołania się kontekstów, historycznych, środowiskowych, krajobrazowych,



bez oblicza kultury miejsca



NIE POTRAFIONO WYKSZTAŁCIĆ ELEMENTÓW KONSTRUKCJI MIASTA, KTÓREBY BUDYNKI
WŁADZY OTWIERAŁY NA OTOCZENIE

4. Urbanistyka oparta na townscpe



ciągłość tkanki miejskiej



malowniczy układ budynków



elewacje w przestrzeniach pomiędzy budynkami



Jednak brak kontekstu społecznego i politycznego (Skandynawia i Wielka Brytania)



łatwość dostępu do osiedli typu townscape sprawia, że cena będzie kształtowana pod
wpływem podstawowego czynnika jakim jest odległość miejsca zamieszkania od sieci
kolejowej

5. Urbanistyka opata na „archigram”



problemy świata można rozwiązać za pomocą techniki i rozumu

6. Urbanistyka oparta na kompensacyjnych środkach planistycznych



park tematyczny jako obiekt tkanki miejskeij



„getta zabytków” tworzone przez naśladownictwo – nadinterpretacja rewitalizacji może
doprowadzić do czegoś co nazywa się „gettami zabytków” oraz skansenizacji przestrzeni



sano monte – kalwarie – miasta typu kalwarie żyją z ruchu pielgrzymkowego



turyzm miejski



parki tematyczne Walta Disneya zbudowane na substytucie tkanki miejskiej – krzywie
zwierciadła miasta

Komentarz:



Parki tematyczne Walta Disneya – karykatura tkanki miejskiej [?]
parki tematyczne mogą sprawiać wrażenie przyjaznej taknki miejskiej gdy się jest wewnątrz
tego obszaru, może to doprowadzić do załamania przestrzennego – ze względu na nieciągłość
przestrzenną
części kompensacyjne są najczęściej oddzielone od tkanki miejskiej „morzami parkingowymi”
działalnością kompensacyjną mogą być przestrzenie galerii handlowych
PROBLEM: centra handlowe mogą mieć krótką trwałość – przez to jeśli wypadną to
zdegradowana zostanie także przestrzeń wokół nich

7. Megatrendy oddziałujące na urbanistykę:



emanacja władzy publicznej



turystyka (kolej, przewodniki, czas wolny)



dualizm świata świat analogowy i wirtualny jako światy równoległe



teza Gibsona nadmierne Inwestowanie w cyberprzestrzeni



Teza Mc Luhana powstawania globalnej wioski Miasta stają się miejscami do
pokazywania nowych technologii, a nie miejscami pracy i zamieszkania



cywilizacja wychodząca z cienia pracy



obciążenia środowiskowe stały się niekontrolowane i nieprzewidywalne



życie w cyberprzestrzeni oznacza fizyczną nieobecność w życiu społecznym

Bauman - twierdzenia :



każdy element, który wychodzi z fabryki zawiera w sobie wirusa, który doprowadza do
zniszczenia centrum miast (degradacja obszaru)



życie cyberprzestrzeni oznacza fizyczną nieobecność w życiu społecznym

8. Dualizm świata: świat analogowy i wirtualny jako światy równoległe



skutki ekonomiczne



spadek cen usług cyfrowych



wzrost wartości ręcznie wykonywanych usług, które trudno zautomatyzować



wzrost dochodów świadczenia usług

Komentarz:
ze względu na powszechność świata wirtualnego - wkrótce cena za świat wirtualny będzie minusowa
(tzn. będą nam płacić żebyśmy używali świata wirtualnego); cena za świat analogowy będzie wzrastać

9. Perspektywa urbanistyczna koncepcji polityki regionalnej według Kvina Lyncha



Założenia programowe:
a) czytelność obrazu miasta – brak czytelności obrazu miasta może powodować niechęć do

jego odwiedzania



łatwość rozpoznawania miasta



czytelność jako wartość dla organizacji miasta (budowy i rozbudowy)



strukturyzacja miasta i identyfikowania środowiska przez ludzi poruszających się
w mieście – ludzie strukturalizują miejsce, tzn. potrafią wskazać określone relacje
pomiędzy elementami miasta poprzez drogi poruszania, strukturalizacja
związana jest z pojęciem bezpieczeństwa ale i ciekawością poznania (niektórzy
ludzie poruszają się tylko po wytartych szlakach)

b) funkcje społeczne miasta



dostarczanie symboliki dla zbiorowej pamięci i komunikacji



zapewnienie emocjonalnego bezpieczeństwa

c) struktura obrazu środowiska miejskiego



tożsamość



relacje przestrzenne



wzorce

10. Elementy obrazu miasta:



drogi – ulice, przejścia, pasaże, trasy tranzytowe, tory kolejowe – nie posiadają tylko
znaczenia tranzytowego, ale organizują przestrzeń, wyznaczają zabudowę



krawędzie – linearne przerwy w ciągłości, nabrzeża, odcinki linii kolejowych, krańce obszaru
rozwoju, ściany – krawędzie wyznaczają granicę kompaktowości miasta, muszą być istotne
powody ekonomiczne żeby przenieść kompozycję miasta poza te krawędzie



regiony- średnie lub większe części miasta rozpoznawalne od środka posiadające elementy
identyfikujące ich charakter – związane z placami, z ważnymi budynkami



węzły – możliwości przestrzenne zmiany kierunku ruchu - skrzyżowania, przystanki, zbiegi
ulic, przecięcia – znaczące dla formy zabudowy



punkty orientacyjne – szyldy, obiekty budowlane, tropy tożsamości miasta, ważne sklepy,
góra itp.

Wykład 6

05.04.2015r

1. Strategia rozwoju regionu umożliwia:



Umiejscowienie województwa w otoczeniu konkurencyjnym, które stanowią przede
wszystkim województwo małopolskie i dolnośląskie, kraj i inne regiony europejskie



Orientację pozwalająca społeczności regionalnej na ukierunkowanie swoich działań i
zamierzeń na realizację uzgodnionych priorytetów rozwojowych



Spójność umożliwiająca eliminowanie konfliktów i harmonizowanie działań różnych
podmiotów w celu rozwoju regionu (ich koncentracja na wynikających ze strategii celów)



Koncentracja wynikającą z konieczności skupienia ograniczonych środków publicznych w
sposób zapewniający maksymalną efektywność ich wykorzystania –

koncentracja

ukierunkowana jest na efektywność, pozostaje pytanie – jak koncentrować zasoby własne i
na jakich obszarach rozwojowych je koncentrować oraz na jakich obszarach koncentrować

zasoby pochodzące z otoczenia? aktualnie… wiele środków rozwojowych pochodzi z
otoczenia, więc uzależnia się regiony od woli politycznej kraju = centralizacja

Konkurencja  związana  z  obszarami  regionów  przenosi  się  na  poziom  narodowy,  krajowy
O  ile  samorządy  nie  konkurują  w  obszarze  zadań  własnych  i  są  w  stanie  się  wspólnie
dogadywać  o  tyle  konkurują  o  środki  rezydualne,  które  są  redystrybuowane  na  poziomie
rządowym. Brak jest aktualnie mechanizmów koordynacji tych dwóch sfer.



Elastyczność związana z umiejętnością rozpoznawania przyszłych uwarunkowań rozwojowych
i dostosowanie do nich podejmowanych działań



Komunikacje i mobilizację pomiędzy podmiotami kierującymi rozwojem regionu, związaną z
tworzeniem podstaw dialogu społecznego i budowaniem wspólnoty –

strategia służy do

mobilizacji niektórych podmiotów po to aby działały w celu realizacji celów zapisanych w
strategii. Trudno jest ustalić mechanizm komunikacji przedsięwzięć rozwojowych.

Koncepcje:



koncepcja zasobowo-potencjałowa



aktywów - pozycjonowanie z punktu widzenia aktywów w przyszłości może być najczęściej
wykorzystywane



potencjałowa

Podejścia:



praktyczne



procesowe

Komentarz: z góry przesądzamy, że z pewnymi regionami nie warto się porównywać ,
Podejście praktyczne jest myśleniem statycznym, powinno być zastąpione myśleniem procesowym.
Podejście procesowe – konfigurowanie procesów, które odgrywają główną rolę na poziomie
organizacji.

2. Elementy składowe Założeń Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego

3. Logika budowy strategii:



diagnoza strategiczna



wizja rozwoju regionu



priorytety rozwoju



cele strategiczne



kierunki działań



przedsięwzięcia

wg.  Binieckiego  i  Szczupaka  powinno  rozpoczynać  się  logikę  budowy  od  formułowania  wizji,  bo
wizja  określi  obszary  diagnostyczne,  nie  zaś  jak  ustawodawca  napisał  od  DIAGNOZY
STRATEGICZNEJ
Należy przedyskutować także na czym to powinno się skończyć.

4.  Wstępna diagnoza poziomu rozwoju
1)  ustalenie ogólnego profilu rozwoju regionu czy też miasta
2)  następnie należy ustalić strukturę zróżnicowań wewnętrznych – polityka nastawiona jest na

kompensację tego (zabieram bogatym, daję biednym). a więc na zmniejszaniu zróżnicowania
wewnętrznych

3) pozycja w kraju – za wyznaczniki identyfikacji obszarów problemowych uznano:



bariery w wykorzystaniu potencjału endogenicznego rozwoju –

aktualnie podstawową

barierą jest transport szynowy, silny polifunkcyjny ośrodek metropolitalny może ukształtować
się dobrze dopiero w momencie powstania szybkiego transportu szynowego



słabo rozwinięte funkcje metropolitalne ośrodków stołecznych



przekształcenia strukturalne w przemyśle i rolnictwie -

jeżeli nie potrafimy pokonać barier

przekształceń strukturalnych to może odtwórzmy siłę przemysłową regionu? Nie do końca
reindustrializacja, ale może redevelopment – odtworzenie potencjałów rozwojowych, ale nie
koniecznie na wydobyciu węgla

5. Zróżnicowania wewnętrzne:

Obszary problemowe polityki rozwoju wyróżniono ze względu na:



profil



bariery endogeniczne regionu – jeśli wiem, że na danym obszarze występuje jakiś
endogeniczny obszar rozwoju to należy postawić sobie pytanie jakie są bariery/przeszkody w
jego rozwoju? (określenie źródeł niepowodzeń)

6. Diagnoza



demografia



polityka społeczna



energetyka



środowisko



technologia

Dominującą tendencją, która nie jest przedmiotem rozważań decyzyjnych są zmiany demograficzne

6a. Zmiany demograficzne – istota obecnej sytuacji demograficznej Polski

1)  Liczba ludności (tendencja spadkowa)
2)  Ruch wędrówkowy (wzrost migracji zagranicznych)
3)  Formowanie się małżeństw i dzietność (mniejsza liczba zawieranych małżeństw, późniejsze

zawieranie małżeństw, spadek dzietności)

4) Umieralność (systematyczny spadek współczynnika zgonów i wzrost przeciętnego trwania

życia)

Wniosek

W konsekwencji spadku płodności oraz umieralności zaobserwowano pogłębianie się procesu

starzenia się populacji Polski.

Komentarz:
Nie powinno się narzucać pewnego stylu cywilizacyjnego i narzucać im że mają mieć więcej dzieci.
Lepiej jest patrzeć na malejącą liczbę ludności i aktualny stan i z tego wyciągać określone wnioski
Na tle zmian demograficznych powstaje pytanie: JAKIE MAJĄ BYĆ PRIORYTETY POLITYKI
SPOŁECZNEJ?

6b. Priorytety polityki społecznej

Priorytety polityki społecznej w perspektywie rozwoju samorządności i społeczeństwa
obywatelskiego:
Na podstawie diagnozy sytuacji społecznej za obszry priorytetowe dla polityki społecznej w
województwie śląskim przyjmuje się:



wspieranie rodzin w pełnieniu ich funkcji – niepotrzebne, wystarczy dać im dobrą pracę a oni
sami sobie poradzą



rozwój ekonomii społecznej jako instrumenty aktywnej polityki społecznej - WAŻNE



wspieranie działań na rzecz ochrony dzieci i młodzieży przez zjawiskami dezorganizacji
społecznej



tworzenie warunków sprzyjających aktywizacji osób niepełnosprawnych



przełamywanie barier aktywizacji osób starszych – aktualnie wolny rynek obrał sobie osoby
starsze na głównych odbiorców



wspieranie działań na rzecz integracji systemu pomocy społecznej. Rozwój systemu
kształcenia ustawicznego kadr służb pomocy społecznej



bezpieczeństwo publiczne

6c. Presja energetyczna – wywołuje pewne komplikacje w sferze decyzyjnej



według prognoz poza rolnictwem mamy tendencję na wzrost popytu na energię elektryczną,
przyjmuje się więc stwierdzenie, że wzrost gospodarczy i wzrost dobrobytu będzie ściśle
powiązany ze swobodą użytkowania energii elektrycznej



działa mechanizm konkurencji związany z substytucją



polityka państwa – istotna rola – w jaki sposób to zapotrzebowanie kształtować?



aktualnie jesteśmy większym importerem energii niż producentem



jak prowadzić politykę zaspokajania popytu na energię elektryczną? oparcie na źródłach
rozproszonych
trójgeneracja – oprócz produkcji energii elektrycznej produkuje się także ciepło i chłód

6d. Z presją energetyczną związana jest też presja środowiskowa

6e. Tendencja technologiczna

Foresight regionalny województwa śląskiego do roku 2020

Jako strategiczne kierunki rozwoju województwa śląskiego ze strategią Rozwoju Województwa
Śląskiego na lata 2000-2020, uznano:

1) Biotechnologię
2)

Technologie dla energetyki

3) Technologie dla środowiska

4) Technologie innowacyjne i telekomunikacyjne

5) Produkcję i przetwarzanie materiałów
6) Transport i infrastruktura transportowa

7) Technologie dla inżynierii medycznej

Z foresightu regionalnego wynikało, że siedem jest wiodących technologii

7. Uwarunkowania polityki rozwoju województwa
a) uwarunkowania

zewnętrzne

polityki

rozwoju

województwa

–

tendencje

makroekonomiczne

– jak będzie przebiegać rozwój województwa/regionu jeżeli władza

rządowa pod naciskiem presji wspólnoty europejskiej będzie dalej prowadziła politykę
ograniczania długu publicznego, deficytu budżetowego i inflacji?

b) uwarunkowania wewnętrzne polityki rozwoju województwa – związane z przyczyną główną

istnienia barier strukturalnych rozwoju regionów (zmiany w potencjale demograficznym,
zmiany rozpiętości poziomu dochodów i życia, zmiany w potencjale edukacyjnym i
technologicznym …)

7a. Uwarunkowania zewnętrzne polityki rozwoju województwa śląskiego
Tendencje makroekonomiczne i ich wpływ na rozwój województwa śląskiego:



przebieg rozwoju województwa w warunkach silnego otoczenia długu publicznego, deficytu
budżetowego państwa oraz inflacji



należy założyć utrzymywanie się ponadprzeciętnego udziału województwa w tworzeniu
PKB

Wpływ globalizacji gospodarek i kooperacji międzynarodowych na rozwój gospodarczy polski:



o poziomie gospodarki świadczy przede wszystkim wielkość eksportu oraz bilans wymiany z
otoczeniem (województwo śląskie jest liderem krajowym generującym najwyższe dodatnie
saldo bilansu handlowego w kraju)



innowacyjność technologiczna i organizacja należy do podstawowych czynników zmian
strukturalnych gospodarek narodowych i regionalnych (ograniczone możliwości MŚP
absorpcji innowacji technologicznych



na poziom konkurencyjności gospodarki wpływa koszt pracy (koszty pracy w Polsce są wyższe
niż na Węgrzech i w Czechach)

Konkurencja międzyregionalna i współpraca transgraniczna:



województwo śląskie konkuruje z innymi regionami – polskimi i europejskimi m. in. o
zwiększenie zdolności do akumulacji kapitału

7b. Uwarunkowania wewnętrzne polityki rozwoju województwa śląskiego:
Uwarunkowania wykorzystania potencjału edukacyjnego i innowacyjnego województwa



mniej w stosunku do średniej krajowej młodzieży uczącej się w liceach ogólnokształcących

Uwarunkowania zmian jakości środowiska



postrzeganie województwa jako unikatowego obszaru o wysokich wartościach przyrodniczo-
krajobrazowych –

województwo śląskie ma największy odsetek obszarów chronionych



niekorzystny stan środowiska przyrodniczego związany przede wszystkim z degradacją
spowodowaną surowcową eksploatacją województwa



zagrożenia ekologiczne dotyczące wód powierzchniowych



rozwój przemysłu oraz procesy urbanizacyjne postępujące w szybszym tempie niż działania
na rzecz ochrony środowiska



emisja zanieczyszczeń pyłowych i gazowych



niska emisja pochodząca głównie z palenisk domowych



zasoby mieszkaniowe charakteryzujące się niskimi standardami użytkowymi



system infrastruktury technicznej wymagający generalnej przebudowy i poprawy jakości
obsługi mieszkańców



nie odpowiadający wymaganiom system dróg i ulic oraz komunikacji publicznej



rosnąca ilość terenów nieużytków

8. Koncepcja polityki rozwoju województwa - Zasady prowadzenia polityki rozwoju

województwa:



Tworzenie nowych miejsc pracy – zasada naczelna –

generuj wydatek publiczny pod

warunkiem że potrafisz udowodnić że generuje miejsca pracy



Wzmacnianie inwestowania w kapitał ludzki



Wzmacnianie atrakcyjności regionu –

podwójnie: atrakcyjności lokalizacyjnej dla

bezpośrednich inwestycji zagranicznych i lokalizacji zamieszkania



Wspieranie rozwoju obszarów problemowych

9. Zasady kształtowania polityki rozwoju



Zasada pomocniczości – zasada podstawowa



Zasada dialogu społecznego



Zasada partnerstwa między władzami publicznymi – rządowymi i samorządowymi, a
sektorem prywatnym,



Zasada koncentracji



Zasada dodawalności



Zasada ciągłego mobilizowania i wykorzystania doświadczeń instytucji regionalnych
działających w regionie



Zasada ciągłego uzyskiwania wsparcia legislacyjnego na poziomie krajowym dla realizacji
przedsięwzięć rozwojowych wynikających z koncepcji rozwoju województwa.

10.