Bożena Werner

Klinika Kardiologii Wieku Dziecięcego i Pediatrii Ogólnej

Warszawski Uniwersytet Medyczny

Zapalenie

osierdzia

Zapalenie osierdzia

(łac. pericarditis,

ang. acute pericarditis

)

Stan zapalny blaszek osierdzia, o różnej etiologii,

któremu zwykle towarzyszy gromadzenie się
płynu (surowiczego, wysiękowego lub
krwotocznego) pomiędzy blaszkami osierdzia w
worku osierdziowym.

Częstość występowania: ok.1/1000

hospitalizowanych.

(w bad.sekcyjnych 2-6%).

Szczególnie predysponowani są dorastający

chłopcy.

Zapalenie osierdzia- czynniki

etiopatogenetyczne:

-

o nieustalonej etiologii- nieswoiste,

-

infekcyjne: wirusy ( Coxackie, enterowirusy, wirusy ECHO,
adenowirusy, Cytomegalowirus, wirus grypy i paragrypy, HCV, HIV

świnki, ospy wietrznej ), bakterie, grzyby, pierwotniaki

-

gorączka reumatyczna, młodzieńcze zapalenie stawów

-

kolagenozy

-

mocznica

-

nowotwory złośliwe

-

endokrynne: niedoczynność tarczycy

-

czynniki toksyczne: promieniowanie rtg, leki

-

skrobiawica

-

urazy osierdzia-

zespół po perikardiotomii

-

pozawałowe ( wczesne, późne – zespół Dreslera)

Zapalenie osierdzia

objawy kliniczne:

-

ból w klatce piersiowej ( nagły silny, promieniujący do szyi lub

ramion i łopatek, nasilenie zależy od fazy oddechu i pozycji ciała
-

ból mniejszy w pozycji siedzącej )

-

duszność, kaszel

-

szmer tarcia osierdzia (najlepiej słyszalny wzdłuż l.b.m.,na

zatrzymanym wydechu w pozycji siedzącej, zanika w miarę

narastania płynu

-

sciszenie tonów serca

-

tachykardia, zaburzenia rytmu serca

Zapalenie osierdzia

Badania diagnostyczne obowiązkowe:
• Osłuchiwanie
• Ekg,
• ECHO,
• badania laboratoryjne: wskaźniki zapalne, enzymy

uszkodzenia mięśnia sercowego,

• rtg,
• badanie płynu w przypadku perikardiocentezy

• Opcjonalne: etiopatogeneza, badania obrazowe: CT,

MRI, perikardioskopia, biopsja osierdzia

Zapalenie osierdzia

rtg. klatki piersiowej:

• powiększenie serca w całości, lub lewej

komory ( kształt butelki lub trójkąta)

• zastój nad płucami

• towarzyszące zapalenie płuc

Zapalenie osierdzia

rtg. klatki piersiowej:

Zapalenie osierdzia

zapis ekg

• uniesienie odcinków ST
• ujemne lub płaskie załamki T
• niskie napięcie QRS

Fazy zapalenia osierdzia w EKG:

I FAZA: uniesienie ST (kilka dni) , obniżenie PR

II FAZA: ST zbliża się do linii izoelektrycznej

III FAZA: zmiany zał. T (T ujemne)

IV FAZA: normalizacja ST i T ( do kilku miesięcy)

Zapalenie osierdzia

[BACK]

Zapalenie osierdzia-

echokardiografia

• ocena płynu w worku osierdziowym,
• objawy zagrażającej tamponady serca

• ocena kurczliwości mięśnia sercowego

Zapalenie osierdzia

tamponada osierdzia

-

szybkie gromadzenie się płynu w worku

osierdziowym, wzrost ciśnienia

wewnątrzosierdziowego z następowym utrudnieniem
rozkurczu serca

objawy:

-

podwyższenie ciśnienia żylnego, przepełnienie żył

szyjnych, powiększenie wątroby

-

spadek ciśnienia tętniczego, tętno dziwaczne

Tamponada osierdzia

Leczenie zapalenia osierdzia

• leczenie spoczynkowe
• NSLP
• antybiotyk lub antybiotykoterapia skojarzona
• leki moczopędne
• kolchicyna
• gdy zagraża tamponada

serca

perikardiocenteza + drenaż worka

osierdziowego

• nawracające z.o. zapobieganie kolejnym

nawrotom: NLPZ, kolchicyna, Gk. Azatiopryna,
Cyklofosfamid.