koszykarz plecionkarz 742[02] o1 04 u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Anna Klimkowicz- Barbarska

Wykonywanie

prac

związanych

pozyskiwaniem,

przetwarzaniem i uszlachetnianiem wikliny 742[02].O1.04

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji- Państwowy Instytut Badawczy

Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
Mgr Janusz Artemiuk
Mgr Zenon Dudek

Opracowanie redakcyjne:
Mgr inż. Anna Klimkowicz- Barbarska

Konsultacja:
Mgr inż. Krzysztof Wojewoda

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 742[02].O1.04

Wykonywanie prac związanych z pozyskiwaniem, przetwarzaniem i uszlachetnianiem
wikliny.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji- Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Agrotechnika i ochrona plantacji

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Rozmnażanie wikliny

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Pozyskiwanie, transport i składowanie wikliny nie okorowanej

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Nadawanie wiklinie korowalności

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów 33

4.5. Suszenie, kolorowanie wikliny okorowanej

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów 35

4.6. Sortowanie, magazynowanie wikliny okorowanej

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów 38

4.4. Uszlachetnianie wikliny

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o rozpoznawaniu gatunków

i odmian wierzby krzewiastej oraz innych surowców i materiałów stosowanych w produkcji
koszykarsko-plecionkarskiej.

W poradniku tym zamieszczono:

−

wymagania wstępne czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej,

−

cele kształcenia, czyli wykaz umiejętności, jakie powinieneś ukształtować w czasie
realizacji tej jednostki modułowej,

−

materiał nauczania, który zawiera: wiadomości niezbędne do realizacji tej jednostki
modułowej, pytania sprawdzające wiedzę, ćwiczenia, które pomogą Ci w ukształtowaniu
praktycznych umiejętności oraz sprawdzian postępów,

−

sprawdzian osiągnięć, czyli sprawdzian wiadomości i umiejętności opanowanych podczas
realizacji tej jednostki modułowej,

−

wykaz literatury, która pomoże Ci poszerzyć wiedzę z zakresu tej jednostki modułowej.

Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz określoną
czynność. Po zrealizowaniu materiału spróbuj wykonać sprawdzian z zakresu tej jednostki
modułowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

742[02].O1

Podstawy koszykarstwa-plecionkarstwa

742[02].O1.01

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,

ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska

742[02].O1.02

Posługiwanie się terminologią z zakresu technologii

koszykarstwa-plecionkarstwa

742[02].O1.03

Rozpoznawanie gatunków i odmian wierzby krzewiastej

oraz innych surowców i materiałów stosowanych

w produkcji koszykarsko-plecionkarskiej

742[02].O1.04

Wykonywanie prac związanych

z pozyskiwaniem, przetwarzaniem

i uszlachetnianiem wikliny

742[02].O1.07

Magazynowanie,

pakowanie i transport

wyrobów

742[02].O1.06

Posługiwanie się

normami i dokumentacją

wyrobów

742[02].O1.05

Wykonywanie

pomocniczych prac

stolarskich i tapicerskich

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

selekcjonować i porządkować informacje uzyskane z różnych źródeł,

−

interpretować informacje zawarte w rysunkach i tabelach,

−

dostrzegać i oceniać związki zachodzące między działalnością człowieka a środowiskiem
naturalnym,

−

oceniać własne możliwości wykonania pracy do stawianych wymagań,

−

przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,

−

posługiwać się terminologią z zakresu technologii koszykarstwa-plecionkarstwa,

−

rozpoznawać gatunki i odmiany wierzby krzewiastej oraz inne surowce i materiały
stosowane w produkcji koszykarsko-plecionkarskiej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

wykonać prace związane z przygotowaniem gleby do sadzenia wikliny,

−

ustalić kolejność czynności związanych z uprawą, pozyskiwaniem i przetwarzaniem
wikliny,

−

prowadzić proces przetwarzania i uszlachetniania wikliny,

−

zorganizować stanowiska do uprawy, pozyskiwania i przetwarzania wikliny,

−

dobrać sprzęt i narzędzia do sadzenia i uprawy,

−

wyprodukować materiał sadzeniowy,

−

posadzić wiklinę,

−

wykonać czynności pielęgnacyjne na plantacji wikliny,

−

dobrać narzędzia, sprzęt i urządzenia do pozyskania i przetworzenia wikliny,

−

posłużyć się narzędziami, sprzętem i urządzeniami do wycinki wikliny,

−

pozyskać wiklinę z plantacji,

−

dokonać składowania i magazynowania wikliny,

−

okorować wiklinę moczarkowaną,

−

okorować wiklinę gotowaną,

−

dokonać sortowania wikliny nie okorowanej i okorowanej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Agrotechnika i ochrona plantacji wikliny

4.1.1. Materiał nauczania

Przygotowanie gleby

Wiklina jest rośliną wieloletnią, na jednym miejscu rośnie nawet kilkanaście lat, dlatego

uprawę gleby pod plantację należy wykonać bardzo starannie. Wiklina wymaga gleby dobrze
uprawionej czyli oczyszczonej z chwastów (szczególnie z chwastów wieloletnich, głęboko
ukorzenionych lub z rozłogami, np. takich jak perz, nawłoć, powój polny) i głęboko
spulchnionej.

W roku poprzedzającym założenie plantacji wikliny na gruntach nie użytkowanych

rolniczo, należy przeprowadzić odwodnienie zbyt mokrych lub nawodnienie zbyt suchych
gruntów. Powinny być wykarczowane krzewy, usunięte korzenie, zebrane kamienie,
a powierzchnia wyrównana. Na łąkach i pastwiskach przeznaczonych pod uprawę wikliny
należy zniszczyć darń przy użyciu: brony talerzowej, glebogryzarki (Rys. 1), kultywatora,
brony zębatej (Rys. 2) w zależności od rodzaju i stanu gleby lub stosując chemiczne środki
do zwalczania chwastów czyli herbicydy.

Rys. 1. Glebogryzarka [ 1, s.197] Rys. 2. Brony zębate przyczepiane [ 1, s. 190]

Po zabiegach niszczących darń i chwasty można glebę pielęgnować w czarnym ugorze

lub wysiać rośliny na przedplon, który użyźnia glebę przez jej naturalne nawożenie i stanowi
dalszy ciąg walki z chwastami. Na przedplony wysiewamy wiosną: łubin, wykę, groch, bób,
które jesienią należy zaorać. Dobrym przedplonem na gruntach użytkowanych rolniczo są
ziemniaki i brukiew.

Podstawowym zabiegiem agrotechnicznym przed sadzeniem wikliny jest orka głęboka

wykonana jesienią przy użyciu ciągnikowego pługa jednoskibowego z przedpłużkiem (Rys. 3).
Orkę należy wykonać na głębokość 40 cm. Przy tak głębokiej orce pług może wydobyć na
powierzchnię tzw martwicę, czyli warstwę gleby, w której nie zachodzą żadne procesy
biochemiczne. Jest to korzystne dla uprawy wikliny, gdyż martwica przez dłuższy czas chroni
glebę od chwastów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 3. Pług z przedpłużkiem[1, s. 195]

Nawożenie mineralne

Wzrost każdej rośliny połączony jest z pobieraniem z otoczenia wody i rozpuszczonych

w niej składników pokarmowych. Dla prawidłowego rozwoju i intensywnego plonowania
rośliny potrzebują najwięcej azotu (N), fosforu (P), potasu (K), mniej wapnia (Ca), magnezu
(Mg), siarki (S), żelaza (Fe). Niektóre z tych pierwiastków wchodzą w reakcje z tlenem,
dlatego przyjęto podawać ich zawartość w roślinach, glebie, nawozach w postaci tlenków
tych pierwiastków, a więc fosfor jako P

, potas jako K

O, wapń jako CaO, magnez jako

MgO.

Przy określaniu wysokości nawożenia plantacji wikliny należy uwzględnić zasobność

gleby i przedplon. Na glebach zasobnych w składniki pokarmowe nawożenie plantacji nie
musi pokrywać w pełni wymagań pokarmowych wikliny, na stanowiskach słabych należy
dawać więcej składników pokarmowych niż pobierają rośliny. Trzeba też brać pod uwagę, że
rośliny nie wykorzystują w pełni składników pokarmowych dostarczonych im w nawozach.
W roku zastosowania nawożenia rośliny wykorzystują przeciętnie: azotu 60-80%, fosforu 15-
20%, potasu 60%.

Nawożenie pierwszorocznej plantacji wikliny powinno być bardzo ostrożne, na średnio

zasobnej glebie zaleca się stosować na jeden hektar (ha): 20 kg N, 18 kg P

20 kg K

Obecnie uznaje się stosowanie nawozów zielonych, czyli mieszanek roślin motylkowych
uprawianych jako przedplon, za podstawę nawożenia plantacji pierwszorocznych.
Nawożenie w drugim i dalszych latach uprawy powinno być umiarkowane (Tabela 1).

Tabela 1: Nawożenie wikliny [6, s. 14]

Dawki w kg/ha

Gleby

Rodzaj składnika

Jeżewski 1968

Bukiewicz i in. 1985

Mineralne

Organiczne:

a) torfy

b) mursze

Azot (N)
Fosfor (P

)

Potas (K

Azot (N)
Fosfor (P

)

Potas (K

Azot (N)
Fosfor (P

)

Potas (K

53
17
40

20
17

160

-
-
-

40
60
80

20
34

200

60
20
80

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

N- należy stosować w dwóch dawkach: I w kwietniu (saletra amonowa- 34,5%, siarczan
amonu- 20,5%, saletrzak- 25%), II w połowie czerwca (mocznik- 46%).
P

, K

O- należy stosować w kwietniu (superfosfat granulowany- 18%, superfosfat

potrójny- 46% i sól potasowa- 40- 60-%).

Sadzenie wikliny

Zrzezy wiklinowe sadzi się zasadniczo wiosną. Możliwe jest także wysadzanie sadzonek

jesienią a nawet zimą, w czasie łagodnego, bezmroźnego i bezśnieżnego okresu.

Jesienny termin pozwala na rozłożenie nasadzeń na dwie pory roku, co jest ważne przy

zakładaniu dużych plantacji oraz eliminuje problemy związane z przechowywaniem zrzezów.
Wadą tego terminu jest wysadzanie zrzezów ponad powierzchnię gruntu, co powoduje
zmniejszenie procenta przyjętych sadzonek.

Wiosenne sadzenie należy rozpocząć możliwie wcześnie, terminem końcowym powinny

być ostatnie dni kwietnia. Prace należy zacząć od bronowania pola przy. Bronować należy
prostopadle lub ukośnie do rzędów wikliny, wówczas ślad robiony znacznikiem będzie
bardziej widoczny. Czynnością poprzedzającą sadzenie wikliny jest przestrzenne
zagospodarowanie plantacji czyli wyznaczenie drogi wokół całej plantacji (po jej obrzeżu),
podzielenie całego obszaru na kwatery (pola) i wyznaczenie dróg wewnętrznych. Szerokość
kwater powinna wynosić 50 m i winny być one jak najdłuższe, co ułatwi późniejsze prace na
plantacji. Następnie należy ustalić gęstość sadzenia wikliny (tzw więźbę) i bardzo dokładnie
wytyczyć rzędy sadzenia. Najkorzystniejsza więźba (gęstość) sadzenia wikliny to: 40 x12,5
cm dla odmian przeznaczonych do produkcji prętów jednorocznych i 40 x20 cm dla gatunków
przeznaczonych na użytkowanie kije. Wyliczenie potrzebnej ilości zrzezów na 1 ha ułatwić
może tabela 2.

Tabela 2: Ilość zrzezów wikliny (szt.) potrzebna do obsadzenia 1 ha w zależności od więźby sadzenia [6, s. 19]

Odległość w

rzędach (cm)

Rozstawa

rzędów

30 cm

Rozstawa

rzędów

40 cm

Rozstawa

rzędów

45 cm

Rozstawa

rzędów

50 cm

Rozstawa

rzędów

60 cm

333 300

250 000

222 200

200 000

166 700

12,5

266 600

200 000

177 800

160 000

133 300

222 200

166 700

148 100

133 300

111 100

166 700

125 000

111 100

100 000

83 3000

133 300

100 000

88 8000

80 000

66 7000

111 100

83 3000

74 000

66 700

55 500

Przyjmuje się, że im gęstsza więźba, tym pręty są smuklejsze i bardziej giętkie. Doboru

więźby należy jednak dokonać w oparciu o biologiczne właściwości odmiany wikliny, jakość
siedliska, stosowanie walki chemicznej z chwastami i racjonalne nawożenie.

Zrzezy powinny być sadzone równo z powierzchnią gleby, gdy na plantacji będą

stosowane chemiczne środki do zwalczania chwastów (herbicydy). Dziś wiklinę sadzi się
mechanicznie sadzarkami, dawniej sadzono wiklinę ręcznie. Przy ręcznej lub mechanicznej
pielęgnacji wierzchołek sadzonki powinien wystawać 2 cm nad powierzchnię gleby. Na
glebach lekkich sadzonki wciskano się bezpośrednio w glebę. Na glebach ciężkich sadzenie
wykonywano przy pomocy narzędzi zwanych sadzulcami, zespołach trzyosobowych; jedna
osoba rozwiercała w glebie pionowe otwory sadzulcem (Rys. 4); druga osoba wkładała
w otwory zrzezy (zwracając uwagę, by kierunek pączka na sadzonce był właściwy); trzecia
osoba obsypywała ziemią i dociskała zrzez specjalnym dociskaczem (Rys. 4).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 4. Narzędzia do sadzenia wikliny: a, b, c, d- sadzulce, e- dociskacz [2, s. 154]

Ręczne sadzenie wikliny było bardzo pracochłonne, 1 ha obsadzano w ciągu 40- 60 dni
(roboczodniówek).

Pielęgnacja wikliny

Zabiegi pielęgnacyjne na plantacji wikliny polegają głównie na niszczeniu chwastów

sposobem mechanicznym lub chemicznym. Wybór sposobu zwalczania chwastów zależy od
wieku plantacji i wrażliwości wikliny na herbicydy (najbardziej wrażliwa jest wiklina
amerykańska).
W pierwszym roku po posadzeniu wikliny ważne jest utrzymanie plantacji nie
zachwaszczonej. Skutecznym sposobem niszczenia chwastów jest pielęgnacja chemiczno-
mechaniczna, polegająca na opryskaniu herbicydami doglebowymi: Bladex, Sencor, Saturn
L, Afalon, Patoran, Dosamix na kilka dni przed ruszeniem wegetacji wikliny i kilkakrotnym
pieleniu za pomocą opielaczy.
W dalszych latach użytkowania plantacji (II- V roku) krzewostan wiklinowy jest w pełni
zwarty i chwasty nie mają możliwości rozwoju. Chwasty pojawiają się na plantacjach
starszych, gdzie nie występuje już zwarty krzewostan. Wtedy należy zastosować herbicydy:
Bladex, Afalon, Patoran, Dosamix, Dosanex, Igran, Camparol pamiętając, że oprysk
wykonujemy wczesną wiosną, po ruszeniu wegetacji chwastów, ale przed rozwojem odrośli
wiklinowych.

Choroby wikliny
W wyniku chorób następuje: zahamowanie wzrostu odrośli, rozgałęzienia wierzchołkowe
pędów i ogólne obniżenie plonów wikliny.

Najgroźniejsze choroby grzybowe wikliny to: parch wierzbowy i zgorzel pędów

wierzbowych (Tabela 3).

Tabela 3: Choroby wikliny [6, s.23-24]

Nazwa i opis grzyba

Rodzaj szkód

Parch wierzbowy
grzyb ten zimuje w porażonych pędach,
gdzie

wiosną

wytwarza

zarodniki

i rozprzestrzenia się na pozostałe rośliny

Pojawienie się na liściach plam koloru od
oliwkowego do czarnego. Porażenie to
postępuje

wierzchołka

atakuje

przeważnie

tylko

górne

części

pędu.

Charakterystycznie skręcone i zwisające
wierzchołki.

Zgorzel pędów wierzbowych

Objawy chorobowe podobne do objawów
wywołanych przez parch . Plamy na liściach,
zgorzel części pędu, obumarłe wierzchołki
pędów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Prawidłowa ochrona plantacji polega na zapobieganiu wystąpienia chorób oraz leczeniu

zainfekowanych plantacji wikliny. Środki chemiczne stosowane do zwalczania chorób
grzybowych to: Kaptan zawiesinowy 50, Merlan 50 WP, Syllit, Benlate, Topsin- M.
Niewłaściwe stosowanie zabiegów leczniczych lub w opóźnionym terminie nie przynosi
pożądanych rezultatów i powoduje duże straty.

Szkodniki wikliny

Sprawcami dużych strat surowca wiklinowego w okresie jego wzrostu są owady-

szkodniki. Szkodniki wikliny takie jak: szarynka, jętrewka, śluzownica żerują na liściach
i powodują ich zniszczenie, zmniejszając plon wikliny. Natomiast krytoryjek olchowiec
i pienik wierzbowy są głównymi sprawcami pogorszenia przemysłowej wartości surowca
i powstawania na prętach wad technicznych wikliny.

Tabela 4: Szkodniki wikliny [6, s. 25-27]

Nazwa i opis szkodnika

Forma

żerująca

owada

Rodzaj szkód

Nazwa środka

Szarynka wiklinówka
(Rys. 5)
Chrząszcz-podłużnie
jajowaty, gliniasto-żółty,
matowy, 4-6 mm długości
Larwa-czarno-brunatna
z ciemnymi brodawkami,
trzy pary krotkach nóg.
W roku mogą rozwinąć się
cztery pokolenia.
Zimują jako chrząszcze pod
ściółką.

Chrząszcz

Larwa

Obgryzanie

pędów

wierzchołka,

wygryzanie

dziur w liściach, powoduje
gałęzistość pędów

Karbatox
zawiesinowy 75
(0,3 %)
600- 1000 l
wody/ha
Oprysk w
okresie
gromadzenia się
szkodników (V-
VI), powtórzyć
w pełni lata (VII-
VIII)

Jętrewka pospolita (Rys. 6)
Chrząszcz-podłużny, do 5
mm długości, metalicznie
niebieski lub zielony.
Larwa-czarna, spłaszczona,
od spodu jasna.
Zimują jako chrząszcze w
ściółce, szczelinach kory.

Chrząszcz

Larwa

Obgryzanie placami kory,
co powoduje usychanie
wierzchołków pędów.
Szkieletowanie

liści

spodu

Karbatox
zawiesinowy 75
(0,3 %)
600- 1000 l
wody/ha

Krytoryjek-olchowiec (Rys.
8)
Chrząszcz-czarno-brunatny
z długim ryjkiem, jajowaty,
z kępkami czarnych łusek, 7-
9 mm długości.
Larwa- biała, beznożna, ok. 9
mm długości.
Chrząszcze zimują w ściółce.

Chrząszcz

Larwa

Wyjadanie miazgi prętów,
drążenie

korytarzy

rdzeniu.
Wiklina

traci

wartość

techniczną.

Karbatox
zawiesinowy 75
(0,3 %)
600- 1000 l
wody/ha
Oprysk

wyjściu owadów
(V- VI)

Pienik wierzbowy (Rys. 7)
Owad żółto-szary, skrzydła
z czarnymi plamkami,
pergaminowe, 10 mm

Owad

Wysysanie

soków

pędów,

powoduje

zatrzymanie wzrostu i
łamliwość pędów a nawet

Karbatox
zawiesinowy 75
(0,3 %)
600- 1000 l

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

długości.
Larwa- podobna do owada
dojrzałego,
o niewykształconych
skrzydłach, często pokryta
pianą.

Larwa

zamieranie kory.

wody/ha
Oprysk zaraz po
ruszeniu
wegetacji

Rys. 5. Szarynka wiklinówka: a) chrząszcz, Rys. 6. Jątrewka pospolita: a) chrząszcz, b)
b) złoże jaj na spodzie liścia, c) larwa [2, s. 282] jaja złożone na liściu, c) larwa [1, s.281]

Rys. 7. Pienik:a- pluskwiak, b- jaja, c- larwa, Rys. 8. Krytoryjek-olchowiec : a- chrząszcz
d- pienista masa okrywająca larwę, d- uszkodzenia c- chodniki wewnątrz pręta [1, s. 285]
[2, s. 201]

Dlatego plantator powinien dokonywać częstych kontroli plantacji dla wczesnego

wykrycia pierwszych oznak występowania szkodników i szybkiego ich likwidowania gniazd
rozrodu. Bardzo ważne jest odpowiednie wybranie terminu zastosowania środków
chemicznych, zwłaszcza przy zwalczaniu owadów wydających więcej niż jedno pokolenie
w roku. Do zwalczania przystępuje się zawsze w takim okresie rozwoju szkodnika, kiedy jest
on najłatwiej dostępny i najbardziej wrażliwy na działanie środka. Nigdy nie stosuje się
zabiegów, gdy owad jest w stadium jaja lub poczwarki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zasady bhp przy obsłudze maszyn i urządzeń mechanicznych:

−

do pracy przy obsłudze maszyn może być dopuszczony tylko pracownik posiadający

−

odpowiednie kwalifikacje i przeszkolony w zakresie bezpiecznej pracy,

−

obsługa maszyn i urządzeń powinna być zgodna z instrukcją obsługi,

−

pracownik jest zobowiązany do stosowania odpowiedniej odzieży i obuwia roboczego
oraz sprzętu ochrony osobistej,

−

maszyn będących w ruchu nie wolno naprawiać, czyścić i smarować,

−

maszyn będących w ruchu nie wolno pozostawiać bez obsługi lub nadzoru.

Zasady bhp przy stosowaniu chemicznych środków ochrony roślin:

−

osoby wykonujące zabiegi ochrony roślin muszą być przeszkolone w zakresie BHP,

−

osoby wykonujące zabiegi ochrony roślin powinny być zaopatrzone w odzież ochronną,

−

w czasie pracy nie wolno jeść, pić, palić papierosów,

−

do prac ze środkami ochrony roślin nie wolno zatrudniać nieletnich, kobiet, osób chorych
na schorzenia płuc, nerek, uczulonych,

−

chemiczne środki ochrony roślin powinny być przechowywane w szczelnie zamkniętych,
oryginalnych opakowaniach,

−

przygotowywanie środków ochrony roślin do zabiegów powinno odbywać się zgodnie
z instrukcją znajdującą się na opakowaniu,

−

w razie wystąpienia objawów zatrucia należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Na jaką głębokość należy wykonać orkę przed założeniem plantacji wikliny?
2. Dlaczego wydobycie na powierzchnię martwicy glebowej jest korzystne przy uprawie wikliny?
3. Jakie rośliny są dobrym przedplonem dla uprawy wikliny?
4. W jakich terminach stosuje się nawozy azotowe w uprawie wikliny?
5. Jaka jest najkorzystniejszą więźba sadzenia wikliny na pręty?
6. Jak nazywają się narzędzia do ręcznego sadzenia wikliny?
7. Jakie chwasty są szczególnie uciążliwe na plantacjach wikliny?
8. W jaki sposób niszczone są chwasty na plantacji wikliny w pierwszym roku uprawy?
9. Jakie choroby grzybowe występują na wiklinie?
10. Które owady- szkodniki powodują techniczne wady wikliny?
11. W jakim stadium rozwoju szkodnika nie należy wykonywać chemicznych zabiegów

zwalczających?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uszereguj, w kolejności wykonywania, prace związane z przygotowaniem gleby pod

uprawę wikliny na nieużytkach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.1.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) odczytać zapisane na kartkach nazwy prac związanych z przygotowaniem gleby pod

uprawę wikliny na nieużytkach,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) uszeregować, w kolejności wykonywania, prace związane z przygotowaniem gleby pod

uprawę wikliny na nieużytkach,

5) nakleić, na arkusz papieru, kartki z nazwami prac związanych z przygotowaniem gleby

pod uprawę wikliny na nieużytkach ułożone w kolejności wykonywania,

6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kartki z wypisanymi nazwami prac związanych z przygotowaniem gleby pod uprawę
wikliny na nieużytkach (nawodnienie lub odwodnianie terenu, wykarczowania drzew
i krzewów, zebranie kamieni, wyrównanie powierzchni, wysiew poplonu, orka głęboka,

−

arkusz papieru,

−

klej

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Oblicz (na podstawie tabeli) ilość zrzezów potrzebną do obsadzenia 0,5 ha plantacji

wikliny przeznaczonej na pręty (więźba 40x12,5 cm) i kije (więźba 40x20 cm).

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.1.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) odczytać z tabeli ilość zrzezów potrzebną do obsadzenia 1 ha plantacji przeznaczonej na

pręty i na kije przy określonej więźbie,

4) zanotować wyniki na kartkach,
5) obliczyć ilość zrzezów potrzebną do obsadzenia 0,5 ha plantacji wikliny przeznaczonej na

pręty i na kije przy określonej więźbie,

6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

tabela „Ilość zrzezów”,

−

kartki papieru,

−

długopisy (ołówki),

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Wysadź zrzezy- sadzonki wikliny amerykanki na wyznaczonym przez nauczyciela

poletku.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.1.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp,
4) dobrać sprzęt i narzędzia do ręcznego sadzenia wikliny,
5) wybrać więźbę sadzenia wikliny,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6) wyznaczyć miejsca sadzenia,
7) posadzić zrzezy wikliny amerykanki na wyznaczonym przez nauczyciela poletku,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

znacznik,

−

narzędzia do sadzenia wikliny (sadzulec, dociskacz),

−

zrzezy wikliny amerykanki,

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Przy użyciu narzędzi ręcznych usuń chwasty na wyznaczonym przez nauczyciela

fragmencie pierwszorocznej plantacji wikliny.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.1.1.),
2) zorganizować stanowisko prac,
3) przestrzegać przepisów bhp,
4) dobrać narzędzia do pracy,
5) usunąć chwasty za pomocą narzędzi ręcznych,
6) uprzątnąć chwasty,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poletko wikliny pierwszorocznej,

−

narzędzia ręczne do usuwania chwastów,

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 5

Rozpoznaj na pędach wikliny objawy żerowania krytoryjka-olchowca.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.1.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) obejrzeć pędy wiklinowe,
4) rozpoznać objawy żerowania krytoryjka- olchowca,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

plansze „Szkodniki wikliny”,

−

próbki pędów wikliny z żerami owadzimi,

−

Poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz? Tak Nie
1) Podać głębokość orki wykonywanej przed założeniem plantacji
wikliny?

⁫

2) Uzasadnić korzystny wpływ wydobycia na powierzchnię martwicy
glebowej na uprawę wikliny?

⁫

3) Wymienić rośliny, które są dobrym przedplonem dla wikliny?

⁫

4) Przedstawić terminy stosowania nawozów azotowych w uprawie
wikliny?

⁫

5) Podać najkorzystniejszą więźbę sadzenia wikliny na pręty?

⁫

6) Nazwać narzędzia potrzebne do ręcznego sadzenia wikliny?
7) Wymienić chwasty szczególnie uciążliwe na plantacji wiklinowej

⁫

8) Omówić sposoby niszczenia chwastów na plantacji wikliny
w pierwszym roku uprawy?

⁫

9) Wymienić choroby grzybowe wikliny

⁫

10) Wymienić owady- szkodniki powodujące wady techniczne wikliny?

⁫

11) Wymienić stadium rozwoju szkodnika, w którym nie należy
wykonywać chemicznych zabiegów zwalczających?

⁫

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.Rozmnażanie wikliny

4.2.1. Materiał nauczania

Wiklinę rozmnaża się sposobem wegetatywnym za pomocą zrzezów. Sadzonki- zrzezy

pozyskuje się przez pocięcie prętów na odcinki długości 20- 25 cm, a następnie wysadza się
do gleby. W glebie sadzonki ukorzeniają się i tworzą nowe rośliny.
Wiklinę

produkcji

zrzezów

pozyskujemy

plantacji

reprodukcyjnych,

zakwalifikowanych do tego celu: czyste odmianowo, wolne od chorób. Najlepiej jeśli są to
pręty jednoroczne z wieloletnich plantacji.

Termin cięcia wikliny na zrzezy

Termin wycinki wikliny przeznaczonej na zrzezy zależy od pory przejścia roślin w stan

anabiozy, tzn po pierwszych przymrozkach. Objawem tego stanu jest opadnięcie liści.
Produkcja zrzezów powinna następować zaraz po wycince wikliny, a sadzonki
przechowywane w warunkach uniemożliwiających utratę wilgotności lub przedwczesny
rozwój. Wiklinę sadzonkową przechowuje się na stojąco, odziomkami (częścią dolną pręta)
na ziemi, w ocienionym i osłoniętym od wiatru miejscu. Cięcie zrzezów wykonuje się
w końcu lutego i w marcu. W przypadku zimowania wikliny na pniu, wycina się ją przed
ruszeniem wegetacji.

Sortowanie wikliny na zrzezy

Wiklina na zrzezy powinna być przesortowana pod względem długości i jakości. Sposób

sortowania omówiono w punkcie 4.4.1.
Cięcie zrzezów

Cięcie zrzezów wykonuje się: piłą tarczową, sekatorem, siekierką, lub gilotyną (Rys. 9).

Rys. 9. Gilotyna do cięcia zrzezów [2, s. 144]

Do cięcia na zrzezy stosuje się wiklinę o długości ponad 160 cm. Przy każdym sposobie

cięcia należy uważać, aby powierzchnia cięcia (rzaz) była jak najmniejsza, ponieważ ułatwia
zabliźnienie się rany i zmniejsza niebezpieczeństwo zakażenia chorobą. Najkorzystniej jest,
gdy zrzezy posiadają długość 25 cm i grubość 7- 12 mm w połowie swojej długości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wiązanie i znakowanie zrzezów

Pocięte sadzonki wiąże się ciasno w dwóch miejscach po 200- 250 sztuk w wiązce,

zwracając uwagę, aby wszystkie zrzezy miały pączki skierowane w jedną stronę. Następnie
wiązki zrzezów poddaje się dezynfekcji i znakowaniu. Dezynfekcja polega na odkażaniu
sadzonek w kąpieli sporządzonej z preparatów grzybobójczych. Natomiast znakowanie
wykonuje się poprzez zanurzenie wierzchołków wiązek na głębokość 2 cm w mleku
wapiennym, które także zabezpiecza zrzezy przed zakażeniem chorobami.

Przechowywanie zrzezów.

Przy krótkim przechowywaniu (kilka tygodni) i małej ilości zrzezów można je

zmagazynować w chłodnej piwnicy. Przy dużej ilości zrzezów i konieczności długiego
przechowywania należy je zamrozić oraz zadołować (Rys. 10) lub zakopcować (Rys. 11).

Rys. 10. Dołowanie zrzezów: 1- warstwa ziemi, 2- warstwa Rys. 11. Kopcowanie zrzezów: 1- warstwa ziemi,
kory wiklinowej, 3- zrzezy, 4- wietrznik, 5- zadaszenie 2- warstwa kory lub słomy, 3- wiązki zrzezów, 4-
[1, s.217] ubita ziemia [1, s.219]

Zasady bhp:

−

przy pracy z użyciem ostrych narzędzi należy zachować szczególną ostrożność,

−

pracownik powinien stosować odpowiednią odzież roboczą dostosowaną do warunków
pracy (praca na dworze, w różnych warunkach pogodowych).

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co to są zrzezy?
2. Kiedy wycinamy wiklinę na zrzezy?
3. Jakie narzędzia stosowane są do cięcia zrzezów?
4. Jaka powinna być długość i grubość zrzezu?
5. Ile sztuk zrzezów powinno być w jednej wiązce?
6. Na co należy zwrócić uwagę układając zrzezy w wiązce?
7. W jaki sposób znakuje się zrzezy?
8. Jak można przechowywać zrzezy?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj cięcie prętów wiklinowych na zrzezy za pomocą sekatora. Uformuj wiązkę

zrzezów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.2.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp,
4) wykonać cięcie prętów na zrzezy za pomocą sekatora,
5) odliczyć odpowiednią liczbę zrzezów i uformować wiązkę,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

pręty wikliny,

−

sekator,

−

sznurek,

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Wykonaj cięcie prętów wiklinowych zrzezy za pomocą gilotyny. Uformuj wiązkę

zrzezów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.2.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp,
4) wykonać cięcie prętów wiklinowych na zrzezy za pomocą gilotyny,
5) odliczyć odpowiednią liczbę zrzezów i związać wiązkę,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

pręty wikliny,

−

gilotyna do cięcia zrzezów,

−

sznurek,

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Wykonaj znakowanie wiązek zrzezów mlekiem wapiennym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.2.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp,
4) przygotować mleko wapienne,
5) wykonać znakowanie wiązek zrzezów mlekiem wapiennym,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wiązki zrzezów,

−

pojemnik z mlekiem wapiennym,

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Przygotuj wiązki zrzezów do zadołowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.2.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp,
4) ułożyć wiązki zrzezów w przygotowanym dole,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

prostokątny dół przygotowany do zadołowania zrzezów,

−

wiązki zrzezów,

−

kora wiklinowa,

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 5

Wskaż na planszy pt „Kopcowanie zrzezów” elementy budowy kopca.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.2.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp,
4) wskazać na planszy „Kopcowania zrzezów” elementy budowy kopca,
5) nakleić, na odpowiednich miejscach planszy, kartki z wypisanymi elementami budowy

kopca,

6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

plansza pt„Kopcowanie zrzezów”,

−

kartki z wypisanymi elementami budowy kopca (warstwa ziemi, warstwa kory wiklinowej

−

lub słomy, wiązki zrzezów, ubita ziemia),

−

Poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz: Tak Nie
1) Wyjaśnić co to są zrzezy?

⁫ ⁫

2) Podać terminy wycinki wikliny na zrzezy?

⁫

3) Wymienić narzędzia stosowane do cięcia zrzezów?

⁫

4) Podać długość i grubość zrzezu?

⁫

5) Podać ilość sztuk zrzezów w jednej wiązce?

⁫

6) Uformować wiązkę zrzezów?

⁫

7) Omówić sposób znakowania zrzezów?

⁫

8) Przedstawić sposoby przechowywania zrzezów?

⁫

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.Pozyskiwanie, transport i składowanie wikliny nie okorowanej

4.3.1. Materiał nauczania

Wiklinę wycina się w okresie jej spoczynku, tzn od chwili opadnięcia liści do rozpoczęcia

wegetacji- krążenia soków w roślinie. W naszych warunkach klimatycznych ma to miejsce
z reguły od drugiej dekady listopada do połowy marca. Z plantacji wycina się wszystkie pędy,
bez względu na długość. Ma to korzystny wpływ na plonowanie plantacji w następnym roku.

Narzędzia do wycinki wikliny

Wiklinę ścina się ręcznie za pomocą noży, sekatorów (Rys. 12), (dotyczy to głównie

pierwszorocznej plantacji, gdzie nie należy naruszać systemu korzeniowego) lub
mechanicznie za pomocą przystosowanych kosiarek ciągnikowych.

Rys. 12. Narzędzia ręczne do wycinki wikliny [3, s. 64]

Technika wycinania wikliny

Wszystkie pręty wiklinowe muszą być wycięte jak najniżej, aby pozostawiona karpa była

możliwie najkrótsza. Pędy powinno się ciąć 2- 3 cm nad ziemią. Powierzchnia cięcia powinna
być gładka, o jak najmniejszym przekroju, to przedłuża żywotność pędu wikliny (Rys. 13).

Rys. 13. Cięcie wikliny: a) nieprawidłowe, b) prawidłowe [1, s. 344]

Nieprzestrzeganie tej zasady powoduje, że karpa z roku na rok staje się wyższa. W następnym
sezonie łącznie z nowymi pędami wycięte zostają stare „kikuty”, co tworzy tzw haki na
prętach. Jest to wada, która obniża jakość lub dyskwalifikuje przydatność technologiczną
surowca.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przejściowe składowanie wikliny na plantacji

Wiklinę przechowuje się na plantacji powiązaną w wiązki i ustawioną w stożki

(formowanie stożka omówiono poniżej).

Sortowanie wikliny nie okorowanej

Sortowanie prętów według długości, zwane „przeciąganiem”, wykonuje się w specjalnie

przygotowanej skrzyni (beczce) wkopanej w ziemię lub stojącej na równym podłożu. Do
jednej ze ścian skrzyni przymocowana jest listwa z podziałką co 20 cm. Do tej skrzyni
wstawia się pojedyncze wiązki wikliny, rozwiązuje i potrząsa tak, by wszystkie pręty oparły
się o dno. Następnie chwyta się ręką pręty najdłuższe i wstrząsa, aż wszystkie krótsze opadną
na dno. Pręty trzymane w dłoni za wierzchołki, w miejscu oznaczającym granicę kolejnego
przedziału długości, wyjmuje się ze skrzyni i układa do odpowiedniego przedziału drabinki
sortowniczej. Podobnie postępuje się z pozostałymi prętami aż do najkrótszych (50 cm).
Jednocześnie

wykonuje

się

sortowanie

pod

względem

jakości,

odrzucając

zanieczyszczenia (chwasty, trawy, pręty poniżej 50 cm długości), pręty nadmiernie
rozgałęzione, krzywe, skolankowane, uszkodzone przez choroby i szkodniki. Ocena
jakościowa wikliny opiera się na podziale według rodzaju, ilości i rozmieszczenia wad. Ze
wzglądów ekonomicznych plantatorzy stosują skrócony proces technologiczny sortowania
wikliny nie okorowanej polegający na pominięciu sortowania jakościowego, które odbywa się
podczas sortowania wikliny „na długość” i polega na odrzuceniu zanieczyszczeń i prętów
nadmiernie rozgałęzionych. Natomiast sortowanie wymiarowe wikliny nie okorowanej polega
na podzieleniu prętów na : krótkie o długości 50- 120 cm; średnie, o długości 120- 160 cm;
długie ponad 180 cm.

Kije wiklinowe powinny mieć długość ponad 140 cm. Kije sortuje się według grubości

(8- 40 mm), przy użyciu specjalnego szablonu (Rys. 17).

Rys. 14. Szablon do sortowania kijów wiklinowych według grubości [4, s. 40]

Formowanie wiązek wikliny nie okorowanej

Wiązki wikliny wiąże się prętem wiklinowym: dwukrotnie (pręty krótkie i średnie) lub

trzykrotnie (pręty długie). Masa wiązek jest znormalizowana i wynosi: dla wikliny krótkiej od
3 do 6 kg, dla wikliny średniej od 7 do 9 kg, dla wikliny długiej 10 kg, obwód wiązek wynosi:
50 cm dla wikliny krótkiej, 75 cm dla wikliny średniej, 100 cm dla wikliny długiej (obwód
mierzony na wysokości 10- 15 cm od podstawy wiązki). Wierzchołki wikliny w wiązce
muszą być ułożone w jednym kierunku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 15. Wiązadła wiklinowe na wiązkach prętów nie okorowanych [4, s. 31]

Do wiązania wikliny wybiera się pręty zdrowe, średniej długości. Pręt ujmuje się prawą

ręką za wierzch i zatacza całym prętem kilka kół co powoduje, że pręt skręca się
u wierzchołka tak, jak sznur, a to pozwala wykonać pętlę. Teraz nakłada się na pręt wiklinę
przeznaczoną do wiązania, po czym grubszy koniec pręta przeciąga przez pętlę i przyciskając
kolanem silnie ściąga. Trzymając grubszy koniec pręta w prawej ręce obraca się nim aż do
skręcenia podobnie jak przy pętli, po czym przeciąga raz lub dwa przewiązane pręty. Grubszy
koniec pręta zakłada się za kilka odziomków wiązanych prętów od strony dolnej. Wiązki
wikliny wiąże się na wysokości 10- 20 cm od podstawy i po raz drugi na wysokości około 2/3
ich długości (Rys. 15).

Transport wikliny
Transport wikliny odbywa się przy pomocy różnych środków transportu; np ciągnikowy,
samochodowy, kolejowy, wodny.

W transporcie ciągnikowym dobrej i czystej wikliny nośność przyczepy można

wykorzystać do 2/3. Najlepiej nadają się przyczepy o mniejszej nośności (3- tonowe), gdyż są
lżejsze i w polu lepiej się nimi pracuje.

Przy transporcie kolejowym najbardziej odpowiednie są wagony otwarte, tzw platformy,

na których układa się wiklinę warstwami do wysokości wagonu i zabezpiecza, aby wiązki nie
gubiły się. Wiklinę zieloną suchą oraz wiklinę okorowaną należy przewozić w wagonach
krytych. Wykorzystanie tonażu wagonu zależy od jakości wikliny i sposobu załadunku
wynosi ok. 2/3 nośności wagonu.

Przy transporcie wodnym, który jest na ogół mało wykorzystywany, ładowność barek

wynosi ok. ½ ich nośności.
Przy załadunku i wyładunku wiązki należy podawać, a nie rzucać, ponieważ powoduje to
niszczenie surowca.

Przechowywanie wikliny nie okorowanej

Wiklinę przeznaczoną do gotowania przechowuje się w stożkach lub w stertach, na

wolnym powietrzu. W stertach można przechowywać wiklinę w czasie zimy i wiosny, gdy
temperatura powietrza nie przekracza 15

C. Później należy rozebrać sterty i ustawić wiklinę

w stożki. Wiklinę w trakcie zasuszania i powietrznie suchą przechowuje się w stertach
zadaszonych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Stożki formuje się zaczynając od ustawienia trzech wiązek w rodzaj trójnogu, a następnie

przystawia kolejne wiązki, aż utworzy się stożek o średnicy ok. 2 m. Sposób ten umożliwia
przewiew i powolne przesychanie wikliny. Stożki muszą być pozbawione chwastów, które
przerastając między wiązkami powodują zawilgocenie wikliny i obniżają jej jakość.
Natomiast wiklinę przeznaczoną do moczarkowania przechowuje się wyłącznie
w pozycji pionowej w stożkach, dodatkowo podstawę stożka zabezpiecza się korą lub
podobnym materiałem, aby wiklina nie traciła wilgotności. W stożkach przechowuje się także
kije wiklinowe nie okorowane.

Rys. 16. Fragment przewiewnej sterty na podstawie z żerdzi [4, s. 37]

Sterty układa się na terenie równym, odwodnionym, piaszczystym, odchwaszczonym,

z dala od zabudowań i drzew. Wiązki wikliny przeznaczone do układania w sterty muszą być
dobierane długościami. Sterty można układać na metalowych drążkach lub grubych żerdziach
ułożonych na pustakach lub pniach drzew. Pierwsze wiązki układa się w poprzek żerdzi
podstawą po zewnętrznej dłuższej stronie sterty, następną warstwę układa się prostopadle do
poprzedniej (Rys. 16). Sterty powinny mieć szerokość około 2,4 m dla wikliny amerykanki
i 3,0 m dla wikliny konopianki, wysokość około 2,0 m i długość dowolną. Wiklinę zieloną
świeżą należy składować zawsze na świeżym powietrzu. Wiklinę w trakcie zasuszania
i powietrznie suchą przechowuje się w stertach zadaszonych.

Zasady bhp i ochrony p. poż przy transporcie i składowaniu wikliny:

−

przy transporcie ręcznym, przenoszony przedmiot nie może ograniczać pola widzenia,

−

przy transporcie ręcznym ciężar przenoszonych przedmiotów nie może przekraczać
dozwolonych norm: (dla mężczyzn- 30 kg, dla kobiet 12 kg),

−

drogi transportowe powinny być dostatecznie szerokie, równe,

−

przy transporcie za pomocą różnych środków transportu nie wolno przewozić osób na
przyczepach, na stopniach, na ładunku,

−

przy załadunku na dużą wysokość i rozładunku należy stosować drabiny lub podesty,

−

składowisko wikliny powinno być ogrodzone,

−

na składowisku nie wolno używać otwartego ognia,

−

należy zgromadzić sprzęt i środki gaśnicze,

−

przy budowaniu stert należy zachować bezpieczne odległości (1-2 m), zapewnić drogi
transportowe (szerokości 3-4 m).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Kiedy przystępujemy do cięcia wikliny?
2. Jakie są sposoby wycinania wikliny?
3. Na czym polega wycinka wikliny?
4. Jak sortuje się pręty wiklinowe pod względem długości?
5. Jak wykonujemy sortowanie prętów wiklinowych pod względem jakości?
6. Jak sortuje się kije wiklinowe?
7. W jaki sposób wiąże się wiklinę?
8. Jakie rodzaje transportu stosuje się do przewożenia wikliny?
9. Jakie są sposoby składowania wikliny nie korowanej?
10. Jak przechowuje się wiklinę przeznaczoną do moczarkowania?
11. W jakich warunkach należy składować wiklinę świeżą?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj ręczne wycinanie wikliny z jednego krzewu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.3.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp,
4) wybrać narzędzie do ręcznego cięcia wikliny,
5) wyciąć wiklinę z jednego krzewu,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

krzew wikliny na plantacji,

−

narzędzia do ręcznego wycinania wikliny,

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Wykonaj sortowanie prętów wiklinowych nie okorowanych według długości.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.3.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) zapoznać się z Normą Branżową BN- 70/9225-07,
4) przestrzegać przepisów bhp i ochrony p. poż.,
5) przesortować według długości pręty wiklinowe nie okorowane,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wiklina nie sortowana,

−

skrzynia do sortowania wikliny,

−

drabinka sortownicza,

−

Norma Branżowa BN- 70/9225-07,

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Zwiąż uformowaną wiązkę nie okorowanych, przesortowanych prętów wiklinowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.3.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp,
4) przygotować wiązanie z pręta wiklinowego,
5) związać przygotowaną wiązkę prętów wiklinowych,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przesortowana wiązka nie okorowanych prętów wiklinowych,

−

pręty wiklinowe na wykonanie wiązania,

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Ustaw wiązki prętów wiklinowych w stożek.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.3.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp i ochrony p. poż.,
4) ustawić wiązki prętów wiklinowych w stożek,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wiązki prętów wiklinowych,

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 5

Przesortuj kije wiklinowe według grubości.

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.3.1.),
2) zapoznać się z Normą Branżową BN-70/9225-07,
3) zorganizować stanowisko pracy,
4) przestrzegać przepisów bhp i ochrony p. poż.,
5) przesortować kije wiklinowe według grubości,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kije wiklinowe nie sortowane,

−

szablon do sortowania kijów wiklinowych,

−

Norma Branżowa BN-70/9225-07,

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 6

Oblicz, ile ton wikliny można przewieźć na trzytonowej przyczepie ciągnikowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.3.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) wykonać obliczenia,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kartka papieru,

−

długopis,

−

Poradnik dla ucznia.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz? Tak Nie
1) Omówić terminy cięcia wikliny?

⁫

2) Wymienić sposoby wycinania wikliny?

⁫

3) Wykonać cięcie wikliny?

⁫

4) Przesortować pręty wiklinowe względem długości?

⁫

5) Omówić sortowanie prętów wiklinowych pod względem jakości?

⁫

6) Przesortować kije wiklinowe względem grubości?

⁫

7) Wymienić rodzaje transportu wikliny?

⁫

8) Wymienić rodzaje transportu wikliny?
8) Wymienić sposoby składowania wikliny świeżej?

⁫

9) Określić sposoby składowania wikliny nie okorowanej?

⁫

10) Omówić sposób przechowywania wikliny nie okorowanej?

⁫

11) Omówić warunki składowania wikliny świeżej?

⁫

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Nadawania wiklinie korowalności

4.4.1. Materiał nauczania

Jednym z celów przetwórstwa wikliny jest pozbawienie jej kory. Wiklina okorowana

w stosunku do nie okorowanej jest materiałem koszykarskim estetyczniejszym,
wygodniejszym w przechowywaniu i stosowaniu. Wymaga się od wikliny, aby miała dobrą
korowalność, czyli umożliwiała łatwe i skuteczne zdjęcie kory.

Korowalność wiklinie nadaje się metodą fizjologiczną, przez moczarkowanie i pędzenie

lub metodą hydrotermiczną, przez gotowanie (warzenie).

Moczarkowanie

Rozpoczyna się wiosną, po ustąpieniu mrozów i ma na celu pobudzenie roślin do życia.

Jest to najprostszy i najtańszy sposób nadawania wiklinie korowalności.
Moczarki są to zagłębione w ziemi zbiorniki, naturalne stawy lub specjalnie przygotowane
baseny wypełnione wodą do głębokości 15 cm. Wokół zbiornika i między rzędami wiązek
buduje się ogrodzenie z łat drewnianych o wys. 80 cm. Konstrukcja ta umożliwia dostęp

światła i powietrza do każdej wiązki i zapobiega ich przewracaniu się wiązek posortowanej,

świeżej wikliny, które wstawiamy do moczarki muszą być zdjęte górne wiązania a dolne
rozluźnione. Wiązki w moczarce ustawia się w kwadrat, w którym jest 12-16 wiązek
(w rzędach po 3-4 wiązki, Rys. 17). Wiązki wstawione do moczarki nie mogą być
przestawiane. Moczarkowanie trwa zwykle około 3-6 tygodni. Wiklina nadaje się do
korowania, jeśli schodzi z niej kora przy jednokrotnym przeciągnięciu prętów przez kleszcze.
Wiklina okorowana z moczarki jest biała.

Rys. 17. Ustawianie wikliny w moczarce [3, s.71]]

Pędzenie

Pędzarnie są to stałe moczarki betonowe umieszczone w ogrzewanych pomieszczeniach

(Rys. 18). Ułatwia to otrzymywanie białej wikliny w czasie zimy poprzez przyspieszenie
procesu wegetacji i nadania wiklinie korowalności. Poziom wody w basenach nie powinien
przekraczać 10-15 cm. W czasie pędzenia wikliny wytwarza się mikroklimat, który
charakteryzuje się temperaturą powietrza 18- 20

C i wilgotnością ok. 60%. Pomieszczenie

wymaga sprawnego ogrzewania i dobrej wentylacji. Przeciętny okres pędzenia trwa około 2-
4 tygodni i nie należy przetrzymywać wikliny w pędzarni. Wiklina okorowana z pędzarni jest
również biała.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 18. Wnętrze pędzarni wikliny [4, s. 51]

Gotowanie (warzenie)

Jest to sposób nadawania wiklinie korowalności. Warzelnia to pomieszczenie wraz

z zespołem urządzeń przeznaczonych do gotowania wikliny.Do gotowania można używać
wikliny świeżej powietrznie suchej oraz wikliny, która uległa zaschnięciu w moczarce lub
pędzarni. Pręty powiązane w wiązki wkłada się do dużego kotła z wrzącą wodą i przykrywa
pokrywą. Ważne jest, aby wszystkie pręty były całkowicie zanurzone w wodzie. Czas
gotowania (licząc od momentu wrzenia) jest zróżnicowany i powinien wynosić co najmniej:
4 godziny dla prętów świeżych, 6 godzin dla prętów suchych. Do gotowania wikliny można
wielokrotnie użyć tej samej wody, pod warunkiem uzupełniania jej w czasie gotowania
i przed każdym załadunkiem. Po okorowaniu prętów otrzymuje się tzw wiklinę czerwoną.

Korowanie wikliny
Proces korowania wikliny polega na usunięciu kory z pręta lub kija. Ręczne korowanie
polega na przeciąganiu pręta przez kleszcze od końca grubszego- odziomka pręta..

Do ręcznego korowania wikliny służą proste narzędzia zwane szczypcami, kleszczami,

klamrami (Rys. 19). Rozróżniamy szczypce ręczne i słupkowe o różnej konstrukcji
i wymiarach osadzone na specjalnych rusztowaniach.
Ręczne korowanie ogranicza się do przeciągania prętów krótkich, prętów o długości ponad
220 cm oraz kijów.

Rys. 19. Narzędzia do ręcznego korowania wikliny [ 4, s. 55]

Natomiast mechaniczne korowanie wikliny odbywa się w korowarkach (Rys. 20),
w których poddaje się korowaniu wiklinę całymi wiązkami, najpierw częścią wierzchołkową,
a później częścią odziomkową prętów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 20. Pręty wiklinowe zakleszczone w podajniku korowarki [4, s. 57]

Zasady korowania wikliny

−

do korowania należy wyjmować z moczarki lub kotła taką ilość wikliny, którą można
okorować w ciągu dnia,

−

do jednorazowego przeciągania przez kleszcze nie należy brać zbyt dużej liczby prętów,

−

korowanie prętów krótkich należy przeprowadzić bardzo starannie, gdyż łatwo ulegają
pęknięciom,

−

pręty należy okorować całkowicie,

−

podczas korowania należy uważać, aby nie zabrudzić prętów.

Zasady bhp przy korowaniu wikliny:

−

korowarki mogą obsługiwać tylko osoby uprawnione,

−

pracownicy zatrudnieni przy obsłudze korowarki nie mogą pracować w zbyt luźnej
odzieży,

−

nie zapiętymi mankietami oraz bez nakryć głowy,

−

pracownicy zatrudnieni przy obsłudze korowarki powinni stosować środki ochrony
słuchu,

−

nie wolno pracować przy korowarce, która nie posiada osłon elementów ruchomych,

−

nie wolno dokonywać napraw, regulacji, czyszczenia korowarki znajdującej się w ruchu.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Na czym polega moczarkowanie wikliny?
2. Ile czasu trwa moczarkowanie wikliny?
3. Jaka jest różnica między moczarkowaniem a pędzeniem wikliny?
4. Jaką wiklinę można poddać gotowaniu?
5. Jaki kolor ma wiklina okorowana z moczarki a jaki z gotowania?
6. W jaki sposób wykonuje się korowanie wikliny?
7. Jakie zasady obowiązują przy korowaniu wikliny?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.3 Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ustaw wiązki świeżej wikliny w moczarce.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.5.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp i ochrony p. poż.,
4) zdjąć lub rozciąć górne wiązanie i rozluźnić dolne,
5) ustawić wiązki wikliny w moczarce,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

moczarka,

−

wiązki świeżej wikliny,

−

nóż,

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Wykonaj ręczne korowanie wikliny moczarkowanej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.5.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp i ochrony p. poż.,
4) dobrać narzędzia do korowania,
5) okorować wiklinę moczarkowaną,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wiązki wikliny moczarkowanej,

−

zestaw narzędzi do ręcznego korowania wikliny,

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Wykonaj ręczne korowanie wikliny gotowanej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) przygotować zestaw narzędzi do ręcznego korowania wikliny,
5) okorować wiklinę gotowaną,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wiklina gotowana,

−

zestaw narzędzi do ręcznego korowania wikliny,

−

Poradnik dla ucznia.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz? Tak Nie
1) Wyjaśnić na czym polega moczarkowanie wikliny?

⁫

2) Podać ile czasu trwa moczarkowanie wikliny?

⁫

3) Wyjaśnić różnicę między moczarkowaniem a pędzeniem wikliny?

⁫

4) Wybrać wiklinę, którą można poddać gotowaniu?

⁫

5) Odróżnić wiklinę okorowaną moczarkowaną od wikliny gotowanej?

⁫

6) Omówić sposób korowania wikliny?

⁫

7) Zastosować zasady obowiązujące przy korowaniu wikliny?

⁫

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Suszenie, kolorowanie wikliny okorowanej

4.5.1. Materiał nauczania

Okorowane pręty wikliny należy poddawać suszeniu sztucznemu w suszarniach lub

naturalnemu poprzez ułożenie prętów w tzw kozłach (Rys. 21) lub na rusztach, żerdziach
(Rys. 22) na wolnym powietrzu, tzn przez słońce i wiatr.

Słońce koloruje pręty, ich barwa staje się bardziej intensywna. Proces ten nazywamy

kolorowaniem. Podczas kolorowania należy wiklinę układać w cienkich warstwach tak, aby
nie przylegały do siebie oraz odwracać do słońca.

Rys. 21. Suszenie prętów wikliny okorowanej w tzw kozłach [4, s. 63]

Rys. 22. Suszenie prętów wikliny okorowanej na żerdziach [4, s. 61]

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Na czym polega naturalne suszenie wikliny okorowanej?
2. Na czym polega kolorowanie wikliny?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeprowadź naturalne suszenie wikliny okorowanej .

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.5.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp i ochrony p. poż.,
4) ułożyć wiklinę na konstrukcji z żerdzi,
5) kontrolować proces suszenia,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wiklina okorowana,

−

konstrukcja z żerdzi,

−

Poradnik dla ucznia.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz? Tak Nie
1) Przeprowadzić naturalne suszenie wikliny okorowanej?

⁫

2) Omówić proces kolorowania wikliny okorowanej?

⁫

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6 Sortowanie, magazynowanie wikliny okorowanej

4.6.1. Materiał nauczania

Wiklinę okorowaną i osuszoną poddaje się sortowaniu według jakości (Rys. 23). Jest to

konieczne, gdyż wiele wad materiału zostanie ujawnione dopiero po usunięciu kory,
a ponadto pręty mogły zostać uszkodzone podczas korowania, suszenia, kolorowania. Oprócz
sortowania jakościowego przeprowadza się sortowanie wymiarowe, tzn według 11
przedziałów długości. Następnie z przesortowanej wikliny formuje się wiązki i wiąże za
pomocą wiązarek (Rys. 24) lub tzw desek rudnickich (Rys. 25). Do wiązania używa się
drutu żarzonego lub ocynkowanego. Wiklinę okorowaną sortuje się, formuje wiązki i wiąże
zgodnie z Normami Branżowymi. Kije okorowane sortuje się według jakości i 6 przedziałów
grubości.

Rys. 23. Sortowanie jakościowe prętów okorowanych na stole sortowniczym [4, s. 69]

Rys. 24. Wiązarka do wikliny [4, s. 70] Rys. 25. Deski rudnicka [4, s. 71]

Zasady bhp i ochrony p. poż. przy sortowaniu wikliny:

−

sortownia powinna mieć dobre oświetlenie i wentylację,

−

w sortowni nie wolno palić tytoniu, używać otwartego ognia, żarówki muszą mieć szklane
klosze ochronne,

−

przejścia powinny być zawsze wolne, drożne,

−

w sortowni musi być rozmieszczony sprzęt i środki gaśnicze,

−

w sortowni należy utrzymywać porządek a odpady na bieżąco usuwać.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Magazynowanie wikliny okorowanej

Wiklinę okorowaną i powiązaną w wiązki magazynuje się w specjalnych, przewiewnych,

suchych pomieszczeniach. Wiązki, osobno każdej jakości i długości, układa się w stosy na
drewnianych podkładach wierzchołkami do środka, to chroni je przed połamaniem. Stosy
powinny być oznakowane (asortyment wikliny, długość, liczba wiązek w stosie, masa).

Zasady bhp i ochrony p. poż. przy magazynowaniu wikliny:

−

w magazynie należy zapewnić dobre oświetlenie (żarówki zaopatrzyć w szklane klosze
Ochronne),

−

budynki magazynów powinny być wykonane z materiałów niepalnych,

−

szyby okienne od strony południowej należy pomalować farbą białą lub niebieską,

−

w magazynie nie wolno przechowywać materiałów łatwopalnych (benzyna,
rozpuszczalniki, itp.),

−

w magazynie należy utrzymywać porządek,

−

nie wolno zastawiać przejść, dróg transportowych, dostępu do sprzętu gaśniczego.

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jak sortuje się wiklinę okorowaną pod względem jakości?
2. Na czym polega sortowanie wymiarowe wikliny okorowanej?
3. Czym wiąże się wiklinę okorowaną?
4. W jakich warunkach magazynuje się wiklinę okorowaną?
5. Jak oznakowuje się stosy magazynowanej wikliny okorowanej?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przesortuj, według norm jakościowych, okorowane pręty wiklinowe moczarkowane.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.5.1.),
2) zapoznać się z Normami Branżowymi: BN-70/9225-04, BN-72/9225-02,
3) zorganizować stanowisko pracy,
4) przestrzegać przepisów bhp i ochrony p. poż.,
5) przesortować okorowane pręty wiklinowe moczarkowane,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

okorowane pręty wiklinowe moczarkowane,

−

stół do sortowania,

−

Normy Branżowe BN-70/9225-04, BN-72/9225-02.

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Zwiąż uformowaną wiązkę okorowanej wikliny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.5.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przestrzegać przepisów bhp i ochrony p. poż.,
4) przygotować „deskę rudnicką” lub wiązarkę,
5) związać wiązkę wikliny okorowanej,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wiklina okorowana,

−

drut żarzony lub ocynkowany,

−

tzw deska rudnicka lub wiązarka.

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Określ, czy warunki magazynowania wikliny okorowanej są prawidłowe.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.3.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) zwiedzić pomieszczenie magazynowe i zapoznać się ze sposobem magazynowania

wikliny okorowanej,

4) wypełnić karty pracy „Magazynowanie wikliny okorowanej”,
5) określić, czy warunki magazynowania wikliny okorowanej są prawidłowe,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

karty pracy „Magazynowanie wikliny okorowanej”,

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 6.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz?

Tak Nie

1) Przesortować okorowaną wiklinę pod względem jakości?

⁫

2) Przeprowadzić wymiarowe sortowanie wikliny okorowanej?

⁫

3) Związać uformowaną wiązkę okorowanej wikliny?

⁫

4) Ocenić warunki magazynowania wikliny okorowanej?

⁫

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7. Uszlachetnianie wikliny

4.7.1. Materiał nauczania

Środki zabezpieczające wiklinę

Poważne szkody w prętach i kijach okorowanych, zwłaszcza czerwonych, wyrządzają

grzyby pleśniowe. Sposobem zabezpieczania wikliny przed pleśnią jest nasycanie wikliny
okorowanej 3% roztworem kwasu bornego. Zabieg ten ma jednak działanie krótkotrwałe
i jest rzadko stosowany ze względów ekonomicznych.
Środki uszlachetniające wiklinę

Zabiegi stosowe w celu poprawienia jakości wikliny, takie jak: siarkowanie, wybielanie,

odsinianie, uplastycznianie.

Siarkowanie jest sposobem poprawienia jakości wikliny korowanej białej i wyrobów

z tej wikliny. Usuwa plamy, przebarwienia, zabrudzenia powstałe w czasie obróbki. Wiklina
poddana siarkowaniu uzyskuje odcień bielszy i bardziej wyrównaną barwę. Do siarkowania
stosuje się siarkę laskową lub kwiat siarkowy. Skropioną spirytusem lub wysypaną na
rozżarzone węgle siarkę spala się w szczelnym pomieszczeniu (siarkowni), w którym
umieszcza się na drewnianych kołkach zwilżoną czystą wodą wiklinę. Siarkowanie trwa 6-10
godzin.

Wybielanie polega na nadaniu barwy białej wiklinie czerwonej za pomocą kąpieli

w roztworach środków chemicznych. Znane są dwa sposoby wybielania: kąpiel w roztworze
o składzie: woda utleniona (perhydrol), siarczan magnezu, szkło wodne, ług sodowy
(wodorotlenek sodu), woda i kąpiel w roztworze o składzie: woda utleniona (perhydrol), szkło
wodne, środek „G”, woda.

W procesie przetwórstwa wikliny pojawiają się na prętach i kijach korowanych,

zwłaszcza czerwonych, zielonogranatowe przebarwienia- zasinienia. Powstają one w wyniku
gotowania lub kontaktu wikliny z metalem (kleszcze do korowania). Zasinienia całkowicie
usuwa się przy stosowaniu kąpieli wikliny w 3% wodnym roztworze kwasu szczawiowego.

Uplastycznianie wikliny ułatwia pracę przy wyplataniu wyrobów. Praca ta wymaga

pokonywania siły sprężystej przeciwdziałającej nadawaniu pożądanych kształtów prętom
i kijom wiklinowym. Ułatwić ją można przy zastosowaniu kąpieli wikliny w roztworze kwasu
octowego z wodą.

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są sposoby uszlachetniania wikliny?
2. Kiedy stosuje się proces siarkowania wikliny?
3. W jaki sposób zabezpiecza się wiklinę przed działaniem pleśni?
4. Na czym polega uplastycznianie wikliny?

4. 7. 3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uszereguj w kolejności wykonywania, czynności związane z siarkowaniem wikliny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.7.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) odczytać czynności zapisane na kartkach,
4) uszeregować w kolejności wykonywania, czynności związane z siarkowaniem wikliny,

wypisane na kartkach,

5) nakleić na karton kartki z wypisanymi czynnościami związanymi z siarkowaniem wikliny,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kartki z wypisanymi czynnościami: zwilżenie wikliny, umieszczenie wikliny w siarkowni,
przygotowanie siarki, rozpalenie siarki, zamknięcie siarkowni, wietrzenie siarkowni,
wyjęcie

−

wybielonej wikliny,

−

kartony bloku technicznego,

−

klej.

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Wykonaj zabieg uplastyczniania prętów wiklinowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania (rozdział 4.7.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przygotować wodny roztwór kwasu octowego,
4) wykonać zabieg uplastyczniania prętów wiklinowych,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności i dokładności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

pręty wiklinowe

−

kwas octowy, woda

−

pojemnik do przygotowania kąpieli

−

Poradnik dla ucznia.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz?

Tak

Nie

1) Wymienić sposoby uszlachetniania wikliny?

⁫

2) Omówić przebieg procesu siarkowania wikliny?

⁫

3) Omówić sposoby zabezpieczania wikliny przed działaniem grzybów?

⁫

4) przeprowadzić zabieg uplastyczniania wikliny?

⁫

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 25 pytań o różnym stopniu trudności. Są to pytania: otwarte, na które należy

udzielić krótkiej odpowiedzi pisemnej (pytania: 7, 10, 12, 22) i wielokrotnego wyboru,
gdzie tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa (pytania: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 11, 13, 14, 15,
16, 17, 18, 19, 20, 21, 23, 25).

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X lub wpisując prawidłową odpowiedź. W przypadku pomyłki błędną
odpowiedź zaznacz kółkiem, a następnie ponownie zakreśl odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

8. Na rozwiązanie testu masz 90 min.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Głębokość orki wykonywanej przed założeniem plantacji wikliny powinna wynosić:

a) 15 cm,
b) 40 cm,
c) 20 cm,
d) 55 cm.

2. Sprzęt przedstawiony na rysunku służy do:

a) wykonania orki,
b) wyznaczenia rzędów,
c) usuwania chwastów,
d) niszczenia szkodników zimujących w glebie.

3. Wydobycie tzw martwicy jest korzystne przy uprawie wikliny, ponieważ:

a) ogranicza wzrost chwastów,

b) poprawia jakość wikliny,
c) likwiduje szkodniki,
d) przyspiesza ukorzenianie zrzezów.

4. Dobrym przedplonem dla wikliny jest:

a) nawłoć,
b) łubin,
c) wiklina,
d) buraki cukrowe.

5. Nawozy fosforowe w uprawie wikliny stosujemy:

a) jednorazowo, wiosną,
b) dwukrotnie, wiosną,
c) jednokrotnie jesienią,
d) trzykrotnie, wiosną, latem, jesienią.

6. Najkorzystniejsza więźba sadzenia wikliny na pręty to:

a) 30x12,5 cm,
b) 40x40 cm,
c) 30x40 cm,
d) 40x12,5 cm.

7. Narzędzia do ręcznego sadzenia wikliny to:

…………………………………………………………

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Szkody spowodowane w uprawie wikliny przez krytoryjka-olchowca to:

a) podgryzanie korzeni,
b) zjadanie liści i pąków,
c) drążenie korytarzy w drewnie,
d) zjadanie wierzchołków pędów.

9. Chemiczne zabiegi zwalczające szkodniki nie są wykonywane, gdy owady znajdują się

w stadium:
a) jaja i poczwarki,
b) larwy i jaja,
c) owada doskonałego i larwy,
d) larwy i poczwarki.

10. Wiklinę na zrzezy pozyskuje się z plantacji:

………………………………………………………………………………

11. Zrzezy wikliny sadzimy:

a) tylko wiosną,
b) tylko jesienią,
c) od wiosny do jesieni,
d) wiosną i jesienią.

12. Pręty na zrzezy można ciąć przy pomocy:

………………………………………………………………….

13. Długość zrzezów powinna wynosić:

a) 15 cm,
b) 20 cm,
c) 40 cm,
d) 25 cm.

14. Zrzezy znakujemy przez:

a) zanurzenie wierzchołków w mleku wapiennym,
b) zanurzenie obu końców w mleku wapiennym,
c) opisanie na etykietach,
d) zanurzenie wierzchołków w białej farbie.

15. Ilość zrzezów w jednej wiązce powinna wynosić:

a) 200 lub 250 sztuk,
b) 100 lub 125 sztuk,
c) 500 sztuk,
d) 50 lub 100 sztuk.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Na rysunku przedstawiono przechowywanie zrzezów przez:

a) kopcowanie,
b) dołowaniem
c) układanie w sterty,
d) ustawianie w stożki.

17. Wycinanie wikliny możemy rozpocząć, gdy

a) temperatura powietrza spadnie do 0

b) opadną liście, roślina jest w stanie spoczynku,
c) jest możliwość sprzedaży wikliny,
d) spadnie śnieg.

18. Wiklinę ścinamy na wysokość

a) 10 cm nad ziemią,
b) poniżej powierzchni ziemi,
c) 2-3 cm nad powierzchnią ziemi,
d) zależną od stosowanych narzędzi.

19. Wiklinę nie korowaną wiąże się:

a) prętem wiklinowym,
b) drutem żarzonym,
c) sznurkiem papierowym,
d) taśmą wiklinową.

20. Gotowaniu można poddać wiklinę:

a) tylko świeżą,
b) tylko wysuszoną,
c) świeżą i wysuszoną,
d) wiklinę uszkodzoną przez szkodniki.

21. Wiklina okorowana moczarkowana ma kolor:

a) zielony,
b) czerwony,
c) brązowy,
d) biały.

22. Przy mechanicznym korowaniu wikliny pracownik powinien mieć środki ochrony

indywidualnej w postaci:
……………………………………………………………..

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23. Wiklinę okorowaną suszy się:

a) na świeżym powietrzu w stożkach,
b) w pomieszczeniach zaciemnionych,
c) na świeżym powietrzu na żerdziach, rusztach,
d) w magazynach w stertach.

24. Kolorowaniu poddaje się wiklinę:

a) moczarkowaną,
b) gotowaną,
c) nie okorowaną,
d) pędzoną.

25. Uplastycznianie wikliny w kwasie polega na kąpieli wikliny w wodnym roztworze kwasu:

a) szczawiowego,
b) octowego,
c) bornego,

d) siarkowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko...........................................................................................................

Wykonywanie prac związanych z pozyskiwaniem, przetwarzaniem
i uszlachetnianiem wikliny

Zakreśl poprawną odpowiedź lub wpisz odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punktacja

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Bukiewicz H., Zwoliński S.: „Uprawa i eksploatacja wikliny”, WSiP, Warszawa 1979
2. Jeżewski Z., Chodorowski P.: „Uprawa wikliny”, PWRiL, Warszawa 1956
3. Kański B.: „Koszykarstwo” PWSZ, Warszawa 1959
4. Kończak T., Korpetta W., Mądrzyk J.: „Technologia wikliniarstwa i plecionkarstwa”,

WSiP, Warszawa 1979

5. Kończak T., Żurowski J.: „Materiałoznawstwo wikliniarskie i plecionkarskie”, WSiP,

Warszawa 1978

6. Michalik K.: „ Uprawa wikliny i technologia plecionkarstwa”, Ośrodek Doradztwa

Rolniczego, Koszalin 2000

7. Szczukowski S., Tworkowski J., Wiwart M., Przyborowski J.: „Wiklina. Uprawa

i możliwości wykorzystania”, Wydawnictwo ART., Olsztyn 1998

8. Normy Branżowe: BN-70/9225-07, BN-72/9225-02, BN-74/9225-03, BN-74/9225-06