Budżetowanie w zarządzaniu
Schemat:
Planowanie
Kontrola Organizowanie
Kierowanie
Relacje między funkcjami zarządzania
- Planowanie  wyznaczanie celów
- Organizowanie  stwarzanie warunków do osiągnięcia celów
- Kierowanie  stwarzanie budżetów do osiągnięcia celów
- Kontrola  weryfikacja stopnia osiągnięcia celów
Relacje między funkcjami zarządzania
- Planowanie  ustalanie budżetu
- Organizowanie  stwarzanie warunków do wykonania budżetu
- Kierowanie  stwarzanie bodz
ców do wykonania budżetu
- Kontrola  weryfikacja stopnia wykonania budżetu
Strategia planowania i budżetowania polega na wzajemnym powiązaniu celu, zapewnienia
ciągłości planowania i spójności budżetu.
Budżet  to obligatoryjny i sformalizowany plan krótkoterminowy, wyrażany w jednostkach
ilościowych (naturalne) i wartościowych (pieniężne).
19 | S t r o n a
Budżetowanie  to kompleksowa metoda zarządzania jednostką gospodarczą.
Funkcje budżetowania:
·ð Informacyjna  polega na przekazywaniu oÅ›rodkom odpowiedzialnoÅ›ci informacji
dotyczących przyszłych planów podmiotu, realizowanych zadao i występujących
ograniczeo.
·ð Koordynacyjna  zespala i harmonizuje w jednakowym wspólnym budżecie
poszczególne zadania realizowane przez różne ośrodki odpowiedzialności, zapewnia
aby działania nie były sprzeczne z celami działalności całego podmiotu.
·ð Motywacyjna  wpÅ‚ywa na dziaÅ‚ania i zachowania menedżerów i pracowników
ośrodków odpowiedzialności w taki sposób, aby ich postępowanie było zgodne z
kierunkami wytyczonymi przez podmiot.
·ð Kontrolna  polega na stworzeniu podstaw do kontroli dziaÅ‚alnoÅ›ci oÅ›rodków
odpowiedzialności (kontrola wstępna, bieżąca i wynikowa).
Zasady budżetowania:
·ð jednoÅ›ci budżetu  nadrzÄ™dna, Å‚Ä…czy w zwartÄ… caÅ‚oÅ›d powiÄ…zane ze sobÄ… budżety
cząstkowe, pozwala na eliminację ewentualnych sprzeczności między budżetami
cząstkowymi i zapewnia ich zgodnośd
·ð zupeÅ‚noÅ›d budżetu  polega na zapewnieniu zawarcia w budżecie wszystkich
elementów kształtujących wynik działalności, ma umożliwiad kontrolę kosztów
(wydatków) i przychodów (wpływów)
·ð równowagi budżetowej  ma na celu zapewnienie odpowiedniej relacji miÄ™dzy
poziomem kosztów i przychodów oraz kwotami wydatków i wpływów, służy do
efektywnego prowadzenia działalności gospodarczej
·ð okresowoÅ›ci budżetowania  zwiÄ…zana jest ze sporzÄ…dzeniem budżetu zgodnie z
zasadą periodyzacji (z podziałem na lata obrotowe i okresy sprawozdawcze)
·ð ciÄ…gÅ‚oÅ›ci budżetowania  polega na zachowaniu ciÄ…gÅ‚oÅ›ci procesu budżetowania
(okresy roczne z podziałem na krótsze, kwartalne i miesięczne)
·ð uprzednioÅ›ci budżetowania  ma na celu sporzÄ…dzenie budżetu terminowo przed
rozpoczęciem realizacji, a nie w trakcie, oraz przekazanie go do realizacji
odpowiedzialnym jednostkom organizacyjnym
·ð szczegółowoÅ›ci  wskazuje na ustalenie i realizacjÄ™ budżetu z wymaganÄ…
szczegółowością z podziałem na odrębne pozycje kosztów (wydatki i osiągnięcia,
przychody, wpływy)
·ð podmiotowoÅ›ci  postuluje siÄ™, że budżet powinien byd opracowany w ukÅ‚adzie
podmiotowym oraz poszczególnych jednostek wewnętrznych, co ma na celu podział
20 | S t r o n a
zadao ogólnych w budżecie na zadania cząstkowe, przypisane ośrodkom
odpowiedzialności
·ð jawnoÅ›ci  zakÅ‚ada udostÄ™pnianie informacji zawartych w budżecie (w tym
parametrów), które powinny byd znane pracownikom odpowiedzialnym za realizację
budżetu
Proces budżetowania
Strategia działania firmy
Opracowanie i zatwierdzenie budżetu (preliminowana)
Realizacja budżetu (ewentualne korekty)
Rozliczenie budżetu (wykonanie)
Kontrola bieżąca budżetu (identyfikacja odchyleo)
Metody budżetowania:
üð budżetowanie  od zera  wielkoÅ›ci budżetowe na dany okres sÄ… szacowane bez
uwzględnienia danych okresów poprzednich, jakby działalnośd była zawsze
prowadzona od poczÄ…tku
üð budżetowanie  przyrostowe  wielkoÅ›ci budżetowe na dany okres stanowiÄ…
modyfikację danych z poprzednich okresów (np. o inflacje, poziom kosztów)
üð budżetowanie  odgórne  tworzone na szczeblu zarzÄ…du podmiotu i kierowane na
niższe szczeble zarządzania (wydziały, oddziały)
üð budżetowanie  oddolne  budżety partycypacyjne powstajÄ… pierwotnie w oÅ›rodkach
odpowiedzialności i na ich podstawie tworzony jest budżet zbiorczy dla całego
przedsiębiorstwa
Rodzaje:
- ze względu na okres planowania
- ze względu na miejsce w strukturze jednostki budżetowej
- ze względu na zakres tematyczny
- ze względu na ilośd okresów planowania
- ze względu na sposób określenia wielkości budżetowania
- ze względu na poziom wielkości budżetowych
Organizacja budżetowania
21 | S t r o n a
üð Komitet Budżetowy
üð Kontroler Budżetu
üð Centra OdpowiedzialnoÅ›ci Budżetowej (COB)
Instrukcja budżetowa  to dokument zawierający omówienie wewnętrznych procedur
budżetowania w jednostce gospodarczej.
KONTROLA I ROZLICZANIE BUDŻETU
o metoda: analiza odchyleo wykonania od preliminowanej oraz ujawnianie przyczyn
Rodzaje odchyleo:
Odchylenia
Istotne Nieistotne
Zależne Niezależne
Korzystne Niekorzystne
Ośrodki odpowiedzialności budżetowej:
- COB  częśd przedsiębiorstwa (stanowisko, komórka, grupa), której kierownik odpowiada za
realizację zadao budżetowych (ilościowych i wartościowych)
Główne rodzaje COB:
·ð kosztowe  częśd przedsiÄ™biorstwa posiadajÄ…ca uprawnienia i ponoszÄ…ca
odpowiedzialnośd wyłączną za rodzaj i poziom kosztów
·ð wynikowe - częśd przedsiÄ™biorstwa posiadajÄ…ca uprawnienia i ponoszÄ…ca
odpowiedzialnośd za koszty i przychody
·ð inwestycyjne - częśd przedsiÄ™biorstwa posiadajÄ…ca uprawnienia i ponoszÄ…ca
odpowiedzialnośd za koszty i przychody oraz posiadająca kompetencje decyzyjne w
sprawie nakładów inwestycyjnych
22 | S t r o n a