Koszty w zarządzaniu
Model organizacji Leavitta
Definicje zarządzania
" Proces zarządzania  realizowanie ustalonych dążeo organizacji.
" Zarządzanie jest procesem wysiłków dla osiągnięcia celów organizacyjnych przez ludzi, przy
wykorzystaniu techniki, w zorganizowanych strukturach, w oparciu o wyznaczone zadania.
Podstawowe cele zarządzania
ŚRODKI
(sprawność)
wykorzystanie zasobów
CELE
(skuteczność)
osiągnięcie celów
(niskie koszty, duże osiągnięcia)
Sprawnie:
" wykorzystanie mądrze i bez marnotrawstwa.
" wykonywanie zadao w sposób prawidłowy, a odnosi się do realizacji między
nakładami i wynikami, dążenie do minimalizacji kosztów.
Skutecznie:
" podejmowanie właściwych decyzji i uzyskanie powodzenia w ich wdrażaniu,
wykorzystanie odpowiedniego zadania.
Funkcja zarządzania
12 | S t r o n a
Organizacyjne
ę!
Planowane �! Funkcje zarządzania Kierowane
�!
Kontrola
Funkcja rachunków kosztów
Funkcja optymalizacyjna
ę!
Funkcja planistyczna �! Funkcje rachunków kosztów Funkcja motywacyjna
�!
Funkcja kontrolna
Funkcje zarządzania Funkcje rachunków kosztów
Wyszczególnienie Opis Wyszczególnienie Opis
Dostarczanie informacji o
Formułowanie celów
kosztach, przychodach i
działalności i warunków Funkcja
Planowanie wynikach działao dla ustalenia
realizacji, opracowanie planistyczna
celów zadao, warunków i ich
strategii realizacji celów.
realizacji.
Ustalanie struktury
Dostarczanie informacji o
organizacyjnej i innych
Funkcja sytuacjach decyzyjnych
Organizowanie przedsięwzięd
optymalizacyjna służących do dokonywania
organizacyjnych służących
optymalnych wyborów.
realizacji celów.
Dostarczanie informacji o
Formułowanie kryteriów
kosztach, przychodach i
ocen oraz tworzenie
Funkcja wynikach działao dla ustalenia
Motywowanie systemu bodz
ców dla
motywacyjna systemu mierników i kryteriów
wewnętrznych jednostek
ocen jednostek
organizacyjnych.
organizacyjnych.
Dostarczanie informacji o
Kontrola prawidłowości kosztach, przychodach i
powodzenia działalności wynikach działao dla ustalenia
Kontrola Funkcja kontrolna
gospodarczej (wstępna, stopnie realizacji celów i
bieżąca, wynikowa) zadao, wykorzystywania
zasobów i inne.
Rachunek kosztów w zarządzaniu
13 | S t r o n a
Rachunek kosztów  to badanie i transformowanie wg przyjętego modelu informacji
o kosztach działalności podmiotu, służące użytkownikom do oceny sytuacji, podejmowania
decyzji gospodarczych i kontroli ich urzeczywistnienia.
" cel  dostarczenie informacji użytkownikom,
" przedmiot  koszty działalności,
" podmiot  przedsiębiorstwo (jednostka organizacyjna).
Rachunek kosztów w jednostce gospodarczej
Zindywidualizowany i dostosowany do potrzeb konkretnego podmiotu
�!
Zorientowany na zdarzenia przyszłe (ex ante)
�!
Służy wewnętrznym cenom firmy
�!
Posługuje się zasadami właściwymi dla zarządzania firmą
Koszty i pojęcia bliskoznaczne
14 | S t r o n a
Jakie zachodzą relacje między wydatkiem , nakładem i kosztem?
- Wydatek  to każde wykorzystanie (wydatkowanie lub angażowanie) środków pieniężnych,
bez względu na cel poniesienia.
- Nakład  zużycie czynników wytwórczych wyrażone w jednostkach naturalnych lub
wartościowych.
- Koszt  celowe zużycie czynników wytwórczych (np. materiałów, energii, usług obcych,
pracy) związane z normalną działalnością firmy, tj. zakupem, produkcją, sprzedażą,
zarządem.
- Strata  bez ekwiwalentne zmniejszenie zasobów (nieplanowana, niezamierzona).
Koszt pociąga za sobą wydatek.
Kryteria klasyfikacji kosztów
Kryteria klasyfikacji kosztów dla celów sprawo znawczych
�� rodzajowy nakład kosztów  jakie poniesiono koszty? (np. materiały, robocizna,
amortyzacja).
�� funkcjonalny (podmiotowy) nakład kosztów  gdzie koszty ponosimy? (w jakiej
komórce organizacji).
�� kalkulacyjny (przedmiotowy) nakład kosztów  na co poniesiono koszty?
Koszty stałe  nie zależą od wielkości produkcji, np. czynsz dzierżawczy.
Przykład kosztów stałych:
�� amortyzacja
�� podatki
�� likwidacja środków trwałych
�� płace zarządu
�� woda pitna
�� centralne ogrzewanie
�� czynsze
Koszty zmienne  zmieniają się wraz z zmianą wielkości produkcji, np. zaopatrzenie biurowe.
15 | S t r o n a
Przykład kosztów zmiennych:
�� koszty materiałów bezpośrednich
�� koszty energii i paliw zażywanych w celach produkcyjnych
Koszty istotne, nieistotne
�� koszty przesądzone
�� koszty nieprzesądzone
�� koszty utraconych decyzji
Koszty zapadłe  nieznaczące z punktu widzenia procesu decyzyjnego.
Koszty utraconych korzyści  stanowią miarę korzyści, które mogą byd utracone lub, których
trzeba będzie wyrzec się w sytuacji ograniczonych zasobów, kiedy wybór jednej możliwości
działania wymaga rezygnacji z innych. Wysokośd tych kosztów jest wielkością hipotetyczną.
Cel realizacja procesu zarządzania
�� koszty działalności
�� efekty działalności, ilośd produktów wynik działalności, zysk
ANALIZA RENTOWNOŚCI
Koszty Ilość Zysk
Założenia analizy progu rentowności:
�� analiza jest przeprowadzona dla przedziału zmienności produkcji obejmującego
wielkości produkcji adekwatne do normalnych zdolności produkcyjnych
przedsiębiorstwa
�� zakłada się, że wszystkie inne czynniki oprócz tych, które są uwzględnione w analizie
nie ulegają zmianie
�� zakłada się, że koszty całkowite są liniową funkcją wielkości produkcji  podlegają
podziałowi na dwie części: koszty stałe, koszty zmienne
�� przyjmuje się, że przychód ze sprzedaży zmienia się proporcjonalnie w stosunku do
wielkości sprzedaży
Próg rentowności w zarządzaniu:
Próg rentowności  (próg krytyczny) jest taką wielkością produkcji i sprzedaży, przy której
przychody uzyskane ze sprzedaży równają się kosztom całkowitym.
5�F� = 5�>�5�6�
16 | S t r o n a
Z równania otrzymujemy wielkośd qo zwaną ilościowym progiem rentowności.
5�5�5�8�5�C�5�V� = 5�>�5�F� (5�P� - 5�W�5�X�5�g�)
Czyli:
5�>�5�`� 5�>�5�`�
5�5�5�8�5�C�5�V� 5�5�5�_�5�R�5�N�5�X� 5�8�5�c�5�R�5�[� 5�C�5�\�5�V�5�[�5�a� = - 5�W�5�X�5�g� =
5�6� 5�@�5�<�
Gdzie:
S  przychód ze sprzedaży produktów (5�F� = 5�P� " 5�^�)
5�>�5�P�  koszty całkowite (5�W�5�X�5�g� " 5�^� + 5�>�5�`�)
c  cena jednostkowa sprzedaży produktu
q  ilośd sprzedaży produktu
Ks  koszty stałe
jkz  jednostkowy koszt zmienny
Ilościowy próg rentowności  jest taką ilością produkcji i sprzedaży, przy której przychód ze
sprzedaży jest równy kosztom całkowitym.
Wartościowy próg rentowności  wielkośd przychodu ze sprzedaży wyrobów, która zapewnia
pokrycie kosztów poniesionych na ich wytworzenie (stałych i zmiennych), przy założonej
wysokości kosztów i ceny.
Analiza progu rentowności (PR)
Gdzie:
Ps  przychód ze sprzedaży
Kz  koszty zmienne
Ks  koszty stałe
Na poziom progu rentowności mają wpływ czynniki:
�� zmiana ceny sprzedaży produktu przy nie zmienionych kosztach stałych i zmiennych
(gdy cena sprzedaży wzrośnie, to próg rentowności obniży się, a gdy cena sprzedaży
maleje, to próg rentowności podwyższy się)
17 | S t r o n a
�� zamiana jednostkowego kosztu zmiennego przy niezmienionej cenie i kosztach
stałych (gdy jednostkowy koszt zmienny wzrośnie, to próg rentowności podwyższy
się, a gdy jednostkowy koszt zmienny zmaleje, to próg rentowności obniży się)
�� zmiana kosztów stałych przy niezmienionej cenie i kosztach zmiennych (gdy koszty
stałe wzrosną, to próg rentowności podwyższy się, a gdy koszty stałe zmaleją, to próg
rentowności obniży się)
18 | S t r o n a