1

Zasady postępowania w sprawach o przestępstwa i wykroczenia

Dr Ewa Kruk

Literatura :

Kmicik, Skrętowicz „Proces karny czę ć ogólna ‘’

Profesor Walto , Marszał 2009 podręcznik

12.03.2011r.

Prawo karne procesowe

jest jedną z gałęzi prawa obowiązującego w Polsce i czę cią szeroko rozumianego prawa

karnego . ródłem prawa karnego procesowego jest ustawa KPK . Kodeks ten normuje postępowanie karne w
sprawach nale ących do wła ciwo ci sądów art. 1 kpk. Celem postępowania karnego jest rozstrzyganie kwestii
odpowiedzialno ci karnej osoby a ci lej mówiąc oskar onego o popełnienie przestępstwa poprzez realizacje norm
prawa karnego materialnego . Realizacja tych e norm w procesie karnym następuje w wyniku podejmowania
re

gularnie następujących po sobie czynno ci zmierzających do ustalenia czynu przestępnego i ujawnienia sprawcy

przestępstwa a następnie ujęcia tego sprawcy . Zebranie i utrwalenie dowodów dla sądu sporządzenie i wniesienie
aktu oskar enia, rozpoznanie sprawy na rozprawie, wydanie przez sąd wyroku a tak e kontrola instancyjna nie
prawomocnego wyroku sądu I instancji .

Postępowanie karne dotyczy Ś

 Postępowania przygotowawczego

 Postępowania przed sądem I instancji

 Postępowania przed sądem odwoławczym

 Postępowania przed SN w przygotowaniu rozpoznawczym w przypadku kasacji od prawomocnego wyroku

kończącego postępowanie karne .

Funkcje prawa karnego procesowego

1. Funkcja instrumentalna (realizacyjna) bowiem sankcje karne przewidziane w prawie karnym materialnym

w czę ci szczególnej KK mogą być stosowane na drodze procesu karnego.

2. Funkcja porz dkuj ca przede wszystkim prawo karne procesowe reguluje tryb procedowania organów

postępowania przygotowawczego prokuratora, policji i innych organów uprawnionych z mocy ustawy do
prowadzenia postępowania przygotowawczego jak równie reguluje tryb procedowania organów
sprawiedliwo ci w szczególno ci poprzez nadanie uprawnienia i okre lenie obowiązków poszczególnych
uczestników postępowania karnego a zatem organów postępowania przygotowawczego organów
sprawiedliwo ci, pomocników stron procesowych, samych stron procesowych.

3. Funkcja gwarancyjna polegająca na zachowaniu gwarancji procesowych uczestników postępowania.

Żunkcja gwarancyjna jest realizowana w szczególno ci poprzez prawa i obowiązki oskar onego.
Zasada domniemania niew

inno ci odnosi się do oskar onego.

Po

dstawowe działy prawa karnego procesowego Ś

1. Statyka procesu karnego
2. Dynamika procesu karnego

Statyka procesu karnego-

dział dotyczący uczestników postępowania karnego (między innymi). Przesłanki

procesowe-

okoliczno ci które muszą zaistnieć by proces mógł być wszczęty i kontynuowany. Źział

dotyczący czynno ci procesowych (decyzje procesowe czyli orzeczenia i zarządzenia, orzeczenie to wyrok).

Nauka o rodkach przymusu które zabezpieczają prawidłowy tok postępowania np. zatrzymanie i rodki
zapobiegawcze

np. dozór policji, zakaz wykonywania zawodu, zakaz opuszczenia kraju, tymczasowe

aresztowanie.

Prawo dowodowe

2

Dynamika procesu karnego

obejmuje przebieg postępowania przygotowawczego, postępowanie przed

sądem I instancji, postępowanie przed sądem II instancji, nadzwyczajne rodki zaskar enia, szczególne tryby
postępowania (postępowanie szczególne).

Rodzaje procesów karnych

 Proces prosty (pojedynczy) to proces w którym przedmiotem jest kwestia odpowiedzialno ci

karnej

jednego oskar onego o jeden czyn

 Proces złożony (o zło onym przedmiocie) i dotyczy sytuacji której oskar enie obejmuje II lub

więcej czynów tego samego oskar onego wówczas zachodzi tzw łączno ć podmiotowa sprawy,
kilka spraw tego samego oskar onego.

 Proces złożony podmiotowo -występuje dwu lub więcej oskar onych, łączno ć ma tutaj

charakter przedmiotowy. Zawsze łącznikiem sprawy podmiotowej jest oskar ony a sprawy
przedmiotowej jest przedmiot

 Proces wpadkowy (incydentalny) taki proces mo e mieć miejsce je eli na rozprawie głównej

ujawni s

ię czyn oskar onego nie objęty aktem oskar enia w związku z tym istnieje mo liwo ć

rozszerzenia przedmiotowego sprawy o ten wła nie czyn nieobjęty aktem oskar enia. Jedyny
warunek który musi być spełniony to zgoda oskar onego na rozpoznanie nowego czynu na tej
rozprawie.

 Proces adhezyjny obok kwestii odpowiedzialno ci karnej oskar onego rozpoznawana jest

kwestia cywilno-

prawna odpowiedzialno ci majątkowej oskar onego w sytuacji gdy

pokrzywdzony wystąpi do sądu o zasądzenie roszczenia majątkowego wynikającego
bez

po rednio z popełnionego przestępstwa. Taki pokrzywdzony to powód cywilny (ma

roszczenie

spełnia warunki formalne i jeszcze I …)

Naczelne zasady procesu karnego- egzamin.

Uczestniczy procesu karnego

W znaczeniu w skim rozumiemy podmioty stosunku karnoprocesowego (podmioty procesu) do nich zaliczamy sąd i
strony procesowe.

Uczestnikiem procesu w znaczeniu szerokim

mo e być ka da osoba fizyczna i prawna której rola została

przewidziana w ustawie procesowej

i dla której z KPK wynikają odpowiednie prawa i obowiązku procesowe.

W ogólnym znaczeniu uczestnikiem procesu są organy procesowe np. sąd, prokurator, strony procesowe, oskar yciel
publiczny, oskar ony, pomocnicy procesowi stron.

Pomocnikiem oskarżonego jest obrońca.

Przedstawiciele ustawowi np. rodzice m

ałoletniego pokrzywdzonego lub osoba opiekuna pod którego stałą pieczą

małoletni pozostaje.

Przedstawiciel procesowy

np. pełnomocnik powoda cywilnego

Rzecznik interesu społecznego np. RPO, przedstawiciel społeczny

Uczestnicy występuj cy w okre lonych rolach np. wiadek, biegły

Inni uczestnicy

np. podmiot odpowiedzialny majątkowo Skarb Państwa

Organ procesowy

to organ państwowy prowadzący postępowanie karne na okre lonym etapie procesu .

3

Art.4kpk

Na etapie przygotowawczym jest prokurator i policja .

Art.10kpk

ogólna zasada legalizmu ( prokurator, policja, abw, państwowy urząd antykorupcyjny i inne z mocy

ustawy)

Art.16 zasada informacji

Organ procesowy ma prawo do wydawania

decyzji procesowych np. postanowienie o umorzeniu postępowania

przygotowawczego w sprawie lub przeciwko osobie w formie postanowienia . Decyzja- orzeczenie tj wyrok wydany
przez sąd w imieniu RP.

Organy dzielimy na :

 Organy postępowania przygotowawczego art.312 stra graniczna, słu ba celna, CBA, organy uprawnione z

mocy rozporządzenia ministra i z mocy ustaw szczególnych .

 Organy sądowe (jurysdykcyjne) sąd, prezesa sądu, przewodniczącego wydziału, przewodniczącego składu

orzekającego

 Organy wykonawcze, sąd penitencjalny , sędzia penitencjalny, administracja zakładu karnego.

W zależno ci od wagi pełnionych funkcji organy procesowe dzielimy na Ś

- organy kierownicze

- organy pomocnicze

Np. w postępowaniu prywatno- skargowym organem uprawnionym do wydania polecenia policji wykonania
okre lonych czynno ci będzie sąd .

Organem kierowniczym

uprawnionym na etapie postępowania przygotowawczego do wydawania poleceń policji

będzie prokurator .

Organy pomocnicze

( współdziałające ), które spełniają funkcje pomocnicze w stosunku do organów kierowniczych

np. policja art.15kpk & 1

policja i inne organy wykonują polecenia sądu i prokuratora

Art.93 & 4 w wypadkach okre lonych w ustawie sąd i prokurator wydają polecenia policji i innym organom .

Art.308

II kategorie

uczestników

Strony procesowe

DEF.

Stron procesow nazywamy podmiot występujący w procesie z okre lonym ądaniem opartym na prawie
materialnym, a skierowanym przeciwko innemu podmiotowi jak równie stroną procesową nazywamy podmiot
przeciwko, któremu takie ądanie jest skierowane.

Stron procesow na etapie postępowania przygotowawczego jest pokrzywdzony i podejrzany.

Prokurator nie jest stroną procesową tylko organem państwowym.

Na etapie postępowania jurysdykcyjnego wyróżniamy strony procesoweŚ

 Oskar yciel publiczny (głównym oskar ycielem publicznym jest prokurator)

http://notatek.pl/zasady-postepowania-w-sprawach-o-pr
zestepstwa-i-wykroczenia-dr-ewa-kruk?notatka