AKANT

- w pełni barokowy

- reakcja na udziwnienie rollwerku, małżowiny, ich abstrakcyjnośd

- jest realistyczny, naśladuje realnie istniejąca roślinę

- odwołanie się do zasobu ornamentów roślinnych, przede wszystkim antycznych

-

jest pierwszym ornamentem, który uzyskuje swoją jakość i ostateczna formie we FRANCJI – ma

francuską genezę

- sam w sobie towarzyszy motywom dekoracyjnym od starożytności

- pojedynczy liśd NIE tworzy ornamentu akantowego

- w gotyku tez był – tylko specyficznie przestylizowany

-pojawia się w arabesce i grotesce

- pierwsze przykłady, które można uznad za akant poj. się w sztuce włoskiej

– projekt dekoracji willi

Sacchetti – Chigi Berniniego w 1627 – 1629.

- jako samoistny ornament pojawia się we Francji pod koniec lat 60tych XVII wieku

- składa się z wici akantowej, nałożonych na siebie, tworzących kiście poszczególnych liści akantu z
mnóstwem elementów towarzyszących i wspomagających – przede wszystkim owoce – jabłka,
gruszki, granaty oraz elementy kwiatowe – pąki róż, kwiaty słonecznika, bardzo ciężka, bogata
wiązanka liści akantowych. Liśd bardzo dorodny, dojrzały, soczysty. Nieco zbyt dojrzała,
wyrafinowana stylizacja, nowa interpretacja form antycznych, o bardzo rozbudowanych, potężnych
formach

- jako ornament jest przede wszystkim wypełniający, ale istniej tez możliwośd tworzenia z niego
samoistnych struktur, zwłaszcza w sztuce niemieckiej – samodzielne struktury ołtarzowe –
akanstusaltare – akant ołtarzowy

GENEZA

- we Francji związany ze sztuką dworu Ludwika XIV –

Charles Le Brun

– kierownik i organizator

poczynao artystycznych LXIV, malarz królewski, itp. Itd… -> stworzył mecenat LXIV

- mecenat LXIV obejmujący wszystkie dziedziny sztuki ma charakter totalny - i ta totalnośd zapewniła
powadzenie akantowi

- drugą ważną postacią

Jean LePautre

– dekorator, malarz, grafik, projektant – wnętrz,

- odwołanie się do ornamentyki akantowej miało podłoże ideowe dla Ludwisia.

- wzory le Bruna i LePautre’a były bardzo szybko powielane i rozpowszechniane i bardzo szybko
trawiły do środkowej Europy – w kręgu sztuki wiedeoskiej wzory Le Pautra kopiowane przez

Marcusa

Steina

- owe wzorce były też szybko asymilowane i kopiowane w Augsburgu –

Johann Ulrich Stapff, Miattias

Echter

- ornament ten o bardzo mocnej, bogatej stylizacji około rok 1700 zaczyna usychad, sytej się coraz
bardziej kaligraficzny, suchy, nerwowy, przez to coraz bardziej dekoracyjny. Coraz większa rola
wyobrażeo figuralnych tu. W tym ornamencie suchym pojawia się też gruba, szeroka wstęga
zawijająca się w ślimacznice. ALE NIE MA ONA NIC WSPÓLNEGO ZE WSTĘGĄ REGENCYJNĄ!

Trudno określid tak naprawdę, kiedy dochodzi do zmiany ornamentu, we Francji może około lat
80tych, w Rzplitej około połowy lat 90tych XVII

- ostanie przykłady suchego akantu spotykamy w latach około 1730 jeszcze.

- w ostatniej fazie bardzo dużym impulsem dla tego ornamentu były ryciny Jeremiasa Wolffa z około
1725 z Augsburgu.

POLSKA

- pojawia się około 1675 i łączy się z panowaniem Jana III Sobieskiego – zachowuje się jak jego
panowanie, apogeum w latach 80tych, w latach 90tych schnie, a król umiera w 1696

- od około 1700 suchy akant

- jednym z pierwszych przykładów jest

krata Michała Weinholda do kaplicy Wazów katedrze

- akant bardzo długo utrzymał się w rzemiośle – czyli w SUKIENKACH OBRAZÓW – aż do połowy XVIII
wieku – bo to ładnie na sukienkach wygląda, temu tak

- ołtarz główny i organy w Karmelitach na Piasku – Jerzy Hankiss, 1696

- ołtarz główny w kościele w Wigrach 1720

- dekoracja kośd. Piotra i Pawła na Antrokolu 1648 WILNO

- kościół parafialny w Bóbrce koło Lwowa

- obramienie porteru bpa Denhoffa w krużgankach franciszkaoskich

ZESPÓŁ ORNAMENTÓW REGENCYNYCH

- nazwa – regencja – to okres małoletności Ludwika XV, wnuka LXIV – 1715 – 1723 we Francji, w
imieniu małego LXV rządzi jego stryj Ludwik Orleaoski

- okres artystycznej odwilży, po sztuce podporządkowanej rzeczywistości i ceremoniałowi
dworskiemu, odejście od sztuki pompatycznej, sztywnej, będącej narzędziem polityki, zarzuca się
akant na rzecz bardzo swobodnego, rozbitego zestawu form dekoracyjnych

- tak naprawdę nie było stylu ani ornamentyki regencyjnej tylko same motywy, swobodnie
kształtowane i aplikowane do struktury

- dominującym elementem dekoracji jest

WSTĘGA REGENCYJNA

– wąska wstążka tekstylna, biegnąca

długimi, prostymi odcinkami, krzyżująca się ze sobą tworząc tzw. motyw cęgowy. Przeplata się, ma
charakter OBRAMIAJĄCY, ale np. jak się z niej zrobi plecionki, to można wypełniad

- towarzyszą jej elementy pozostałe – kratka regencyjna, motyw cęgowy wypełniony kratką lub rybią
łuską, campanulle, lambrekiny, muszla palmetowa

- ornament ten powstał jeszcze przed rokiem 1700 – za życia LXIV – twórcą

Jean Berrain

, około 1680

– 1690 – temu towarzyszyły jeszcze resztki suchego akantu – ale przede wszystkim wprowadza on
dominującą role wstęg jako dominującej kompozycji

- ornament ten bardzo szybko przejęty przez sztukę niemiecką, istotna rola rycin augsburskich

- we Francji głównym twórcą i rozpowszechniaczem tego ornamentu –

Gilles Marie Oppenord

–

nadworny architekt Ludwika Orleaoskiego.

- ważny w rozpowszechnianiu był tez Flamand pracujący we Francji –

Daniel Marot

.

POLSKA

- problem z datowaniem tego złomu – bo nikt nie zna pierwszej daty, przyjmuje się około 1715 i trwa
z powodzeniem w latach 30tych XVIII wieku,

- poszczególne elementy osobno funkcjonują przez cały XVIII wiek

- występuje we wszystkich rodzajach sztuk