RACHUNEK KOSZTÓW
wykład VI
dr Marek Masztalerz
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 2008/2009
UKA
AD FUNKCJONALNO-KALKULACYJNY
Nr konta Nazwa konta
501 Koszty działalności podstawowej (Produkcja podstawowa)
502 Koszty wydziałowe (Wydziały podstawowe)
508 Koszty ogólnoprodukcyjne
509 Braki
510 Koszty zakupu
520 Koszty sprzeda\
y
530 Koszty działalności pomocniczej (Wydziały pomocnicze)
550 Koszty ogólnego zarządu (Koszty ogólnozakładowe)
580 Rozliczenie kosztów działalności
© Marek Masztalerz
1
501 PRODUKCJA PODSTAWOWA
TAK NIE
Zu\
ycie materiałów bezpośrednich do Koszty pośrednie produkcji (wydziałowe
wytworzenia wyrobów i usług i ogólnoprodukcyjne  dopóki nie zostaną
rozliczone i przeniesione na konto 501
Rozliczone koszty zakupu przypadajÄ…ce na
zu\
yte materiały bezpośrednie
Nierozliczone koszty pośrednie produkcji
Wynagrodzenia oraz świadczenia na rzecz
(koszty niewykorzystanych zdolności
pracowników bezpośrednio produkcyjnych
produkcyjnych)
Zu\
ycie narzędzi specjalnych niezbędnych
do wytworzenia określonych produktów
Usługi obce (outsourcing produkcyjny)
wykonane w zwiÄ…zku z produkcjÄ…
Amortyzacja naturalna maszyn i urządzeń
Zu\
ycie energii na cele technologiczne, jeśli
mo\
liwe jest bezpośrednie przypisanie
Rozliczone koszty pośrednie produkcji
Wyroby odzyskane z braków oraz koszty
braków wewnętrznych nienaprawialnych
ujawnionych w trakcie produkcji
© Marek Masztalerz
501 PRODUKCJA PODSTAWOWA
490
490
Produkcja podstawowa
Produkcja podstawowa
Koszty pośrednie produkcji
Koszty pośrednie produkcji
Koszty zakupu
Koszty zakupu
Braki
Braki
Braki
Braki
© Marek Masztalerz
2
502-... KOSZTY WYDZIAA
OWE
TAK
NIE
Koszty pośrednie produkcji ponoszone Koszty bezpośrednie produkcji ponoszone
w wydziale produkcyjnym (bezpośrednie w wydziałach produkcyjnych
koszty wydziałowe), np. amortyzacja
maszyn i urządzeń produkcyjnych w Koszty ogólnoprodukcyjne, nierozliczane na
wydziale, zu\
ycie materiałów pośrednich, wydziały produkcyjne.
wynagrodzenia kierownictwa wydziału oraz
nadzoru produkcyjnego itp.
Koszty pośrednie produkcji rozliczone na
wydziały produkcyjne za pomocą kluczy
Na koniec okresu koszty wydziałowe
sÄ… przenoszone na dwa konta:
Rozliczone koszty zakupu
uzasadniona część kosztów pośrednich
na konto 501  Produkcja podstawowa
 celem ustalenia kosztu wytworzenia,
Rozliczone koszty działalności pomocniczej
a koszty niewykorzystanych zdolności
produkcyjnych (koszty nieuzasadnione)
na konto  Pozostałe koszty operacyjne .
© Marek Masztalerz
502-... KOSZTY WYDZIAA
OWE
490 Produkcja podstawowa
490 Produkcja podstawowa
Koszty zakupu
Koszty zakupu
Koszty dział. pomocniczej
Koszty dział. pomocniczej
RMK
RMK
© Marek Masztalerz
3
508 KOSZTY OGÓLNOPRODUKCYJNE
TAK NIE
Koszty pośrednie produkcji ponoszone
Koszty bezpośrednie produkcji ponoszone
ponad wydziałami produkcji podstawowej
w wydziałach produkcyjnych
albo wspólnie przez wydziały produkcyjne
 nierozliczone na koszty wydziałowe
Koszty wydziałowe (bezpośrednio przypisane
do wydziałów produkcyjnych lub rozliczone
Koszty pośrednie produkcji, które w danej
za pomocą kluczy na wydziały)
jednostce ze względu na małe znaczenie
albo brak mo\
liwości dokonania pomiaru
Koszty niewykorzystanych zdolności
i wyceny rozchodu świadczeń nie są
produkcyjnych
ujmowane jako koszty działalności
pomocniczej (np. magazyny surowców,
kontrola jakości, nadzór techniczny)
Rozliczone koszty zakupu
Na koniec okresu saldo konta 508
jest przenoszone na konto 501 celem
Rozliczone koszty działalności pomocniczej
ustalenia kosztu wytworzenia.
© Marek Masztalerz
508 KOSZTY OGÓLNOPRODUKCYJNE
490 Koszty ogólnoprodukcyjne
490 Koszty ogólnoprodukcyjne
Koszty zakupu
Koszty zakupu
Koszty dział. pomocniczej
Koszty dział. pomocniczej
RMK
RMK
© Marek Masztalerz
4
509 BRAKI*
Konto 509 słu\
y do wyceny straty na brakach, tj. ró\
nicy między
wartością braków nienaprawialnych i kosztami naprawy braków
a wartością odzyskanych odpadów u\
ytkowych i odszkodowań.
TAK
Wartość braków nienaprawialnych z produkcji
bie\
Ä…cego okresu
Strata na brakach obciÄ…\
a
w całości koszty okresu:
Rzeczywisty koszt wytworzenia braków
- koszty strat produkcyjnych
ujawnionych w magazynie lub poza jednostkÄ…
obciÄ…\
ajÄ… koszty wytworzenia
sprzedanych produktów,
Koszty usunięcia wad braków naprawialnych,
- koszty napraw braków obcią\
ajÄ…
w tym płace za czas przestojów z powodu
albo koszty sprzeda\
y albo
wystąpienia braków i koszty usług obcych
rozliczenia międzyokresowe
związane z naprawą braków (np. opłaty na
kosztów bierne.
rzecz autoryzowanych punktów napraw)
Koszty podró\
y słu\
bowych, transportu,
wysyłki itp. związane z brakami ujawnionymi
poza jednostkÄ…
© Marek Masztalerz
509 BRAKI*
490 Braki
490 Braki
Koszty produkcji (501/502)
Koszty produkcji (501/502)
Rozliczenie kosztów dział.
Rozliczenie kosztów dział.
Zapisy równoległe: Dt 580 oraz
Ct Wyroby gotowe lub Ct Koszt
wytw. sprzedanych produktów.
RMK
RMK
© Marek Masztalerz
5
51... KOSZTY ZAKUPU
Na kontach 51... ujmuje się koszty zakupu surowców i materiałów nabytych na potrzeby
działalności jednostki oraz koszty zakupu towarów nabytych w celu odsprzeda\
y.
TAK NIE
Usługi obce transportu, załadunku,
Koszty zakupu w przypadku ewidencji
rozładunku, spedycji, wysyłki
materiałów i towarów w cenach nabycia
Ubezpieczenie transportu
Koszty zakupu przypadające na materiały
i towary w magazynach w przypadku
Prowizje pośredników (dostawców)
ewidencji po cenie zakupu (sÄ… rozliczane
w czasie proporcjonalnie do rozchodu za
Koszty opakowań zbiorczych i palet
pomocÄ… kont 64...)
Koszty badań jakości
Koszty składowania poza jednostką
Koszty transportu, załadunku i wyładunku
poniesione w ramach jednostki
© Marek Masztalerz
51... KOSZTY ZAKUPU
490 Koszty zakupu
490 Koszty zakupu
RMK
RMK
Koszty dział. pomocniczej
Koszty dział. pomocniczej
© Marek Masztalerz
6
52... KOSZTY SPRZEDAśY
TAK NIE
Koszty opakowań zbiorczych produktów
Koszty przeglądów i napraw pogwarancyjnych
Koszty załadunku i rozładunku, transportu,
ubezpieczenia transportu produktów
Wartość produktów zniszczonych w czasie
sprzeda\
y i transportu uznanych za zawinione
Prowizje przedstawicieli handlowych
Koszty centrów dystrybucji i sklepów
Koszty promocji i reklamy produktów
Koszty udziału w targach, wystawach
Koszty sprzeda\
y w całości
Wartość produktów zniszczonych w czasie obcią\
ajÄ… koszty okresu.
sprzeda\
y i transportu uznanych za
niedobory niezawinione
Koszty przeglądów i napraw gwarancyjnych
Koszty obsługi klientów
Rozliczenie rezerwy (RMK) na przeglÄ…dy
i naprawy gwarancyjne
© Marek Masztalerz
52... KOSZTY SPRZEDAśY
490 Koszty sprzeda\
y
490 Koszty sprzeda\
y
Koszty zakupu
Koszty zakupu
Koszty dział. pomocniczej
Koszty dział. pomocniczej
RMK
RMK
© Marek Masztalerz
7
53... DZIAA
ALNOŚĆ POMOCNICZA*
Konta 53... słu\
ą do ewidencji kosztów wydziałów pomocniczych jak np. elektrownie, kotłownie,
gazownie, transformatornie, wydziały remontowe, transportowe, sprzętowe, magazyny surowców
i materiałów, ośrodki przetwarzania danych, biura projektowo-konstrukcyjne, laboratoria,
komórki świadczeń pracowniczych, działy obsługi tłumaczeniowej, prawnej itp.
TAK NIE
Koszty rodzajowe obciÄ…\
ające działalność
Koszty działalności socjalnej
pomocniczÄ…
Koszty zaliczane do kosztów wydziałowych,
Koszty rozliczane w czasie przypadajÄ…ce na
kosztów ogólnoprodukcyjnych, kosztów
produkcjÄ™ pomocniczÄ…
zarządu lub kosztów sprzeda\
y sprzeda\
y
© Marek Masztalerz
53... DZIAA
ALNOŚĆ POMOCNICZA *
490 Koszty dział. pomocniczej
490 Koszty dział. pomocniczej
Koszty zakupu
Koszty zakupu
RMK
RMK
Koszty wydziałów pomocniczych są rozliczane na koszty produkcji, koszty zarządu lub koszty
sprzeda\
y na podstawie przyjętych kluczy / zasad rozliczania świadczeń pomocniczych.
© Marek Masztalerz
8
55... KOSZTY ZARZ
DU
NIE
TAK
Koszty, które mo\
na zaliczyć do kosztów
Koszty rodzajowe ponoszone w komórkach
produkcji lub sprzeda\
y
administracyjnych jednostki
Koszty funkcjonowania zarządu i organów
Koszty działalności pomocniczej
nadzorczych jednostki
Koszty działalności socjalnej
Koszty reprezentacji i public relations
Koszty ogólnozakładowe, niezaliczane
do kosztów produkcji i kosztów sprzeda\
y
Koszty świadczeń komórek pomocniczych
Koszty zarządu w całości
na rzecz komórek administracyjnych
obciÄ…\
ajÄ… koszty okresu.
Rozliczenia międzyokresowe kosztów
obciÄ…\
ające koszty okresu w komórkach
administracyjnych
© Marek Masztalerz
55... KOSZTY ZARZ
DU
490 Koszty ogólnego zarządu
490 Koszty ogólnego zarządu
Koszty zakupu
Koszty zakupu
Koszty dział. pomocniczej
Koszty dział. pomocniczej
RMK
RMK
© Marek Masztalerz
9
ROZLICZENIE PRODUKCJI
PO KOSZCIE RZECZYWISTYM
501 Produkcja podstawowa 601 Produkty gotowe
501 Produkcja podstawowa 601 Produkty gotowe
602 Produkty w toku
602 Produkty w toku
710 Koszt wytw. sprzed. prod.
710 Koszt wytw. sprzed. prod.
Inne konta
Inne konta
© Marek Masztalerz
ROZLICZENIE PRODUKCJI
PO KOSZCIE PLANOWANYM
501 Produkcja 580 Rozliczenie
501 Produkcja 580 Rozliczenie
601 Produkty gotowe
601 Produkty gotowe
podstawowa kosztów dział.
podstawowa kosztów dział.
620 Odchylenia od cen
620 Odchylenia od cen
ewidencyjnych produktów
ewidencyjnych produktów
602 Produkty w toku
602 Produkty w toku
Inne konta
Inne konta
© Marek Masztalerz
10
EWIDENCJA PRODUKTÓW
Koszt rzeczywisty Koszt planowany
PRODUKTY GOTOWE PRODUKTY GOTOWE
PRODUKTY GOTOWE PRODUKTY GOTOWE
rozchód przyjęcie rozchód
przyjęcie rozchód przyjęcie rozchód
przyjęcie
produktów produktów produktów
produktów produktów produktów produktów
produktów
wg rzecz. wg stałej ceny wg stałej ceny
do magazynu wg rzecz. wg stałej ceny wg stałej ceny
do magazynu
TKW ewidencyjnej ewidencyjnej
wg rzecz. TKW ewidencyjnej ewidencyjnej
wg rzecz.
TKW
TKW
ODCHYLENIA OD CEN EWID.
ODCHYLENIA OD CEN EWID.
powstanie powstanie
powstanie powstanie
odchyleń Dt odchyleń Ct
odchyleń Dt odchyleń Ct
Wycena rozchodu w rzeczywistym
TKW wg metody FIFO, LIFO, ceny
 rozchód  rozchód
 rozchód  rozchód
przeciętnej lub szczegółowej
odchyleń Ct odchyleń Dt
odchyleń Ct odchyleń Dt
identyfikacji.
© Marek Masztalerz
EWIDENCJA PRODUKTÓW  przykład
Na początku okresu sprawozdawczego firma posiadała w magazynie 75 sztuk
wyrobów gotowych wycenionych według planowanego kosztu wytworzenia
po 60 zł/szt. Odchylenia debetowe przypadające na te wyroby wynoszą 170 zł.
W ciągu okresu firma poniosła koszty ogółem w wysokości 8 000 zł, w tym
koszty produkcji 7 500 zł,, koszty zarządu 400 zł, koszty sprzeda\
y 100 zł.
W okresie rozpoczęto produkcję 140 sztuk wyrobów gotowych. Do magazynu
w ciągu okresu przyjęto 100 sztuk wyrobów gotowych. Produkcja w toku na
koniec okresu obejmowała 40 sztuk wyrobów przetworzonych w 50%. Firma
sprzedała 150 sztuk wyrobów po cenie netto 79 zł/szt. (VAT 22%).
Op. Treść operacji
1. PW  przyjęcie wyrobów gotowych do magazynu.
2. PK  kalkulacja rzeczywistego kosztu wytworzenia.
3. FVS  wystawienie faktury VAT sprzeda\
y produktów.
4. WZ  wydanie z magazynu wyrobów dla odbiorcy.
5. PK  rozliczenie odchyleń na wyroby sprzedane.
© Marek Masztalerz
11
KALKULACJA KOSZTÓW
Kalkulacja kosztów jest to
czynność obliczeniowa
zmierzajÄ…ca do ustalenia
koszty koszty
kosztów przypadających bezpośrednie pośrednie
na przedmiot kalkulacji.
bezpośrednie
przypisanie
do produktu
klucze podziałowe
(usługi)
kosztów pośrednich
Przedmiotem kalkulacji mo\
e być
pojedynczy produkt, usługa,
zlecenie, projekt, klient, grupa
PRODUKTY
asortymentowa produktów itp.
USA
UGI
PROJEKTY
KLIENCI
© Marek Masztalerz
METODY KALKULACJI KOSZTÓW
Koszt jednostkowy produktu
Koszt jednostkowy produktu
KALKULACJA PODZIAA
OWA
oblicza siÄ™ jako stosunek
oblicza siÄ™ jako stosunek
kosztów ogółem
kosztów ogółem
" produkcja jednoasortymentowa
do wielkości produkcji
do wielkości produkcji
KALKULACJA DOLICZENIOWA Do kosztów bezpośrednich
Do kosztów bezpośrednich
produktów/asortymentów/zleceń
produktów/asortymentów/zleceń
" produkcja wieloasortymentowa
dolicza się koszty pośrednie
dolicza się koszty pośrednie
alokowane na
alokowane na
" produkcja zleceniowa
produkty/asortymenty/zlecenia
produkty/asortymenty/zlecenia
za pomocą kluczy podziałowych.
za pomocą kluczy podziałowych.
" świadczenie usług
© Marek Masztalerz
12
KALKULACJA PODZIAA
OWA - POJ
CIA
Wyszczególnienie
Ilościowo Wartościowo
Remanent poczÄ…tkowy
RP KRP
(produkcja w toku na poczÄ…tek okresu)
Wyroby gotowe
WG KWG
(produkcja zakończona w okresie)
Remanent końcowy
RK KRK
(produkcja w toku na poczÄ…tek okresu)
Koszty produkcji Wyroby gotowe
Koszty produkcji Wyroby gotowe
Sp. KRP KWG KWG
KO
KRP + KO = KWG + KRK
KRK (Sk.
© Marek Masztalerz
KALKULACJA PODZIAA
OWA PROSTA
Jeśli wszystkie koszty są proporcjonalne do stopnia zaawansowania
produktu (z punktu widzenia poniesionych kosztów), to przeciętny
koszt jednostkowy ustala się następująco:
KRP + KO
kj =
WG + RK Å" % zaawans.
Jeśli materiały są wydawane na początku procesu produkcyjnego
to przeciętny koszt jednostkowy ustala się następująco:
KM + KM KPRP + KPO
RP O
kj = +
WG + RK WG + RK Å" % zaawans.
gdzie KM  koszty materiałowe, KP  koszty przerobu.
© Marek Masztalerz
13
KALKULACJA DOLICZENIOWA
Do kosztów bezpośrednich
Do kosztów bezpośrednich
produktów/asortymentów/zleceń
produktów/asortymentów/zleceń
dolicza się koszty pośrednie
dolicza się koszty pośrednie
koszty koszty
alokowane na
alokowane na
bezpośrednie pośrednie
produkty/asortymenty/zlecenia
produkty/asortymenty/zlecenia
za pomocą kluczy podziałowych.
za pomocą kluczy podziałowych.
bezpośrednie
przypisanie
do produktu
klucze podziałowe
(usługi)
kosztów pośrednich
KLUCZE WARTOÅšCIOWE:
KLUCZE WARTOÅšCIOWE:
- koszty
- koszty
- przychody
- przychody
- mar\
a
- mar\
a
KLUCZE ILOÅšCIOWE:
KLUCZE ILOÅšCIOWE:
- czas (rh, mh)
- czas (rh, mh)
PRODUKTY
- powierzchnia / kubatura
- powierzchnia / kubatura
USA
UGI
PROJEKTY - masa / objętość
- masa / objętość
KLIENCI
- wielkość produkcji
- wielkość produkcji
© Marek Masztalerz
PRZYKA
AD KALKULACJI (cz.1)
Spółka FRUIT zajmuje się produkcją i dystrybucją soków owocowych.
W firmie jest jeden wydział produkcyjny, w którym wytwarza się sok
owocowy na bazie koncentratu a następnie rozlewa się sok do butelek.
Firma wytwarza 3 rodzaje soków: jabłkowy, pomarańczowy i grejpfrutowy.
Wielkość produkcji oraz koszty poniesione w poszczególnych wydziałach
w okresie sprawozdawczym zostały ujęte w tabeli (następny slajd).
Zakładamy, \
e firma w pełni wykorzystuje potencjał produkcyjny.
© Marek Masztalerz
14
PRZYKA
AD KALKULACJI (cz.2)
ALOKACJA KOSZTÓW POŚREDNICH
ALOKACJA KOSZTÓW POŚREDNICH
ZA POMOC
KLUCZY PODZIAA
OWYCH
ZA POMOC
KLUCZY PODZIAA
OWYCH
(KALKULACJA DOLICZENIOWA)
(KALKULACJA DOLICZENIOWA)
© Marek Masztalerz
PRZYKA
AD KALKULACJI (cz.3)
ROZLICZENIE AMORTYZACJI I ZUśYCIA ENERGII
Amortyzacja i zu\
ycie energii są rozliczane proporcjonalnie do roboczogodzin pracowników
bezpośrednio produkcyjnych.
A
ącznie przepracowano 4.000 h, z czego na produkcję soku jabłkowego przypada 1.200 h,
soku pomarańczowego  1.800 h, natomiast na produkcję soku grejpfrutowego - 1.000 h.
Stawka amortyzacji na 1 roboczogodzinę = 11.000 zł / 4.000 h = 2,75 zł/h
" sok jabłkowy = 1.200 h * 2,75 zł/h = 3.300 zł
11.000 zł
" sok pomarańczowy = 1.800 h * 2,75 zł/h = 4.950 zł
" sok grejpfrutowy = 1.000 h * 2,75 zł/h = 2.750 zł
Stawka zu\
ycia energii na 1 roboczogodzinę = 13.000 zł / 4.000 h = 3,25 zł/h
" sok jabłkowy = 1.200 h * 3,25 zł/h = 3.900 zł
" sok pomarańczowy = 1.800 h * 3,25 zł/h = 5.850 zł
13.000 zł
" sok grejpfrutowy = 1.000 h * 3,25 zł/h = 3.250 zł
© Marek Masztalerz
15
PRZYKA
AD KALKULACJI (cz.4)
ROZLICZENIE POZOSTAA
YCH KOSZTÓW
Wynagrodzenia pośrednie, usługi obce oraz pozostałe koszty są rozliczane proporcjonalnie
do płac bezpośrednich, które wyniosły 28.000 zł, w tym: sok jabłkowy  8.000 zł, sok
pomarańczowy  14.000 zł, sok grejpfrutowy  6.000 zł.
Narzut wynagrodzeń pośrednich = 19.000 zł / 28.000 zł = 67,9%
" sok jabłkowy = 8.000 zł * 67,9% = 5.430 zł
19.000 zł
" sok pomarańczowy = 14.000 h * 67,9% = 9.500 zł
" sok grejpfrutowy = 6.000 h * 67,9% = 4.070 zł
Narzut kosztów usług obcych = 24.000 zł / 28.000 zł = 85,7%
rozliczamy tak samo
jak płace pośrednie
Narzut pozostałych kosztów = 3.000 zł / 28.000 zł = 10,7%
© Marek Masztalerz
PRZYKA
AD KALKULACJI (cz.5)
© Marek Masztalerz
16
Pułapki kalkulacji kosztów  część I
Stosowanie kluczy podziałowych opartych na płacach
bezpośrednich np. w firmie, gdzie udział tych płac
w kosztach ogółem wynosi 3-4 % a sam klucz jest
wykorzystywany do rozliczenia wszystkich kosztów
(równie\
kosztów zarządu) na produkty.
"  przecie\
wszyscy tak robią, więc o co chodzi?
"  wiemy, \
e to z
le, ale nie mamy innego pomysłu!
"  inaczej siÄ™ po prostu nie da, nie mamy wyboru...
"  co za ró\
nica, skoro biegły i tak tego nie bada.
© Marek Masztalerz
Pułapki kalkulacji kosztów  część II
Koszty
Zlecenie Zlecenie Zlecenie
Zlecenie Zlecenie Zlecenie
SUMA
SUMA
zarzÄ…du
I II III
I II III
rozliczane
Koszty produkcji 100 200 300 600
Koszty produkcji
na zlecenia
wg kosztów
Koszty zarzÄ…du 20 40 60 120
Koszty zarzÄ…du 120
produkcji:
RAZEM 120 240 360 720 narzut 20%
RAZEM
Firma dostała nowe zlecenie i sporządza kalkulację kosztu całkowitego zlecenia.
Do kosztu produkcji 400 zł dolicza 20% narzut kosztów zarządu, czyli 80 zł.
Tymczasem koszty zarządu wcale nie zmieniły swej wysokości !
Zlecenie Zlecenie Zlecenie Zlecenie
Zlecenie Zlecenie Zlecenie Zlecenie
SUMA
SUMA
Nowy
I II III IV
I II III IV
narzut
Koszty produkcji 100 200 300 400 1 000
Koszty produkcji kosztów
zarzÄ…du
Koszty zarzÄ…du 12 24 36 48 120
Koszty zarzÄ…du 120
wynosi
12%
RAZEM 112 224 336 448 1 120
RAZEM
© Marek Masztalerz
17
KOSZT WYTWORZENIA
KOSZTY KOSZTY POÅšREDNIE
BEZPOÅšREDNIE
PRODUKCYJNE NIEPRODUKCYJNE
(wydziałowe) (ogólnozakładowe)
ZMIENNE STAA
E KOSZTY KOSZTY
ZARZ
DU SPRZEDAśY
uzasadniona niewykorzystany
część potencjał
KOSZT WYTWORZENIA KOSZTY OKRESU
(wycena produktów) (odnoszone w całości na wynik fin.)
© Marek Masztalerz
 UZASADNIONA CZ
ŚĆ
KOSZTÓW STAA
YCH
Według polskiego prawa bilansowego do kosztu wytworzenia produktu
nie wlicza się wszystkich kosztów pośrednich produkcji (wydziałowych)
a jedynie ich  uzasadnioną część , obejmującą:
" zmienne pośrednie koszty produkcji
" część stałych, pośrednich kosztów produkcji, które
odpowiadają poziomowi tych kosztów przy normalnym
wykorzystaniu zdolności produkcyjnych.
Zastosowanie normalnego poziomu wykorzystania potencjału do
rozliczenia stałych kosztów wydziałowych pozwala uniknąć znacznego
zró\
nicowania wyceny tych samych produktów w ró\
nych okresach.
© Marek Masztalerz
18
RACHUNEK KOSZTÓW
RZECZYWISTYCH & NORMALNYCH (1)
Student dorabia sobie do stypendium wypiekami ciastek,
które następnie sprzedaje sąsiadom. Koszty ponoszone przy
produkcji ciastek skalkulował następująco:
Koszty Koszt
Koszty Koszt
Pozycje kalkulacyjne
Pozycje kalkulacyjne
ogółem jednostkowy
ogółem jednostkowy
Surowce
- 2,00 zł/szt.
(mąka, cukier, jaja, masło, wisienka)
Robocizna
- 1,50 zł/szt.
(wyrabianie i formowanie)
Koszty pośrednie
12 zł/wypiek
?
(prÄ…d i amortyzacja piekarnika)
KOSZT WYTWORZENIA -
?
© Marek Masztalerz
RACHUNEK KOSZTÓW
RZECZYWISTYCH & NORMALNYCH (2)
Potencjał produkcyjny jest wykorzystany w 100%.
Wszystkie koszty sÄ… uzasadnione (u\
yteczne).
Koszt produkcji ciastka:
" wg rachunku kosztów rzeczywistych = 4,50 zł/szt.
" wg rachunku kosztów rzeczywistych = 4,50 zł/szt.
" wg rachunku kosztów normalnych = 4,50 zł/szt.
" wg rachunku kosztów normalnych = 4,50 zł/szt.
Potencjał produkcyjny jest wykorzystany w 67%.
33% kosztów stałych (piekarnik) to koszty puste.
Koszt produkcji ciastka:
" wg rachunku kosztów rzeczywistych = 5,00 zł/szt.
" wg rachunku kosztów rzeczywistych = 5,00 zł/szt.
" wg rachunku kosztów normalnych = 4,50 zł/szt.
" wg rachunku kosztów normalnych = 4,50 zł/szt.
Koszty niewykorzystanych zdolności produkcyjnych w kwocie 4 zł obcią\
Ä… koszty okresu.
© Marek Masztalerz
19
RACHUNEK KOSZTÓW NORMALNYCH
- przykład (cz.1) -
Firma LEC
zajmuje się produkcją foteli bujanych (jeden asortyment), które są sprzedawane po
500 zł/szt. Sezonowość sprzeda\
y nie występuje. Na podstawie analizy danych historycznych
oraz po konsultacjach z kierownikiem produkcji ustalono, \
e potencjał produkcyjny wynosi
2.000 sztuk foteli miesięcznie i nie zmienił się w trakcie badanego okresu. Wielkość produkcji w
I kwartale 2008 roku oraz poniesione koszty bezpośrednie i pośrednie produkcji w zostały
przedstawione w tabeli.
Koszty stałe wydziałowe przy normalnym wykorzystaniu potencjału wytwórczego wynoszą
60.000 zł. Oznacza to, \
e stawka stabilizowana narzutu uzasadnionej części kosztów stałych
wydziałowych wynosi: 60.000 zł/2.000 szt. = 30 zł/szt.
© Marek Masztalerz
RACHUNEK KOSZTÓW NORMALNYCH
- przykład (cz.2) -
© Marek Masztalerz
20