Stefan Michnik

Stefan Michnik (ur. 28 września 1929 w Drohobyczu), zamieszkały w Storvreta w Szwecji,

koło Uppsali – kapitan Wojska Polskiego, oskarżany o zbrodnie stalinowskie sędzia i adwo-

kat, informator i rezydent Informacji Wojskowej. Syn Heleny i przyrodni brat Adama Mich-

nika.

Życiorys

Był aktywnym działaczem w Związku Walki Młodych. W 1948 został sekretarzem koła

Związku Młodzieży Polskiej na terenie elektrowni w Warszawie, gdzie pracował jako labo-

rant-elektryk. 7 grudnia 1947 wstąpił do PPR, a później do PZPR. Z rekomendacji partii 28

sierpnia 1949 zapisał się jako ochotnik do Oficerskiej Szkoły Prawniczej im. Teodora Dura-

cza w Jeleniej Górze. Studiował tam do 25 lutego 1951, otrzymując bardzo dobre opinie prze-

łożonych i funkcjonariuszy Informacji Wojskowej

[1]

. W 1950 został członkiem egzekutywy

Oddziałowej Organizacji Partyjnej PZPR w tej szkole.

13 marca 1950 został dobrowolnym, tajnym informatorem służby bezpieczeństwa o pseudo-

nimie "Kazimierczak".

[1]

Następnie został rezydentem Informacji Wojskowej w Jeleniej Gó-

rze.

27 marca 1951 po ukończeniu Oficerskiej Szkoły Prawniczej został asesorem w Wojskowym

Sądzie Rejonowym w Warszawie w stopniu podporucznika w wieku 22 lat. Jednocześnie

został rezydentem Wydziału Informacji Garnizonu Warszawskiego, który miał sześciu infor-

matorów o pseudonimach: "Chętki", "Czaruch", "Romański", "Szych" (lub "Szycha"), "Zbo-

towski" i "Żywiec". W 1952 przekwalifikowano go z rezydenta na tajnego informatora. 10

czerwca 1953 podjęto decyzję o zaprzestaniu współpracy z "Kazimierczakiem". Bezpośred-

nim powodem była jego przynależność do PZPR

[2]

.

W kwietniu 1952 został porucznikiem i zaczął przewodniczyć składom sędziowskim sądzą-

cym schwytanych członków żołnierzy podziemia niepodległościowego i członków dawnej

partyzantki antyhitlerowskiej. 20 listopada 1953 przestał pracować w Wojskowym Sądzie

Rejonowym. Objął wówczas stanowisko kierownika gabinetu Katedry Nauk Wojskowo-

Prawniczych Wojskowej Akademii Politycznej im. F. Dzierżyńskiego w Warszawie kierowa-

nej przez Polana-Haraschina.

Nigdy nie ukończył studiów prawniczych. Próbował uzupełnić swą wiedzę, studiując na Wy-

dziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Jednak po czterech latach nauki w 1955 zaliczył

tylko I stopień studiów prawniczych.

Od 10 grudnia 1955 był instruktorem Wydziału Szkolenia Oddziału I Organizacji i Planowa-

nia Zarządu Sądownictwa Wojskowego. W 1956 w wieku 27 lat awansował do stopnia kapi-

tana, aby rok później dobrowolnie odejść z wojska. Według innych danych 26 lipca 1957 ka-

pitan Stefan Michnik został przeniesiony do rezerwy ze względu na opisanie jego działań w

raporcie Komisji Mazura. Przez kilka miesięcy w latach 1957–1958 był adwokatem w War-

szawie. Następnie w latach 1958–1968 redaktorem w Wydawnictwie MON. Przez kilka mie-

sięcy na przełomie lat 1968–1969 był likwidatorem szkód stołecznego PZU.

Oskarżany o zbrodnie stalinowskie - był sędzią między innymi w procesach:



majora Zefiryna Machalli (wyrok śmierci, pośmiertnie rehabilitowany, skład sędziowski

podjął wspólną decyzje o niedopuszczeniu obrońcy do procesu, o wykonaniu wyroku nie

poinformowano rodziny),



pułkownika Maksymiliana Chojeckiego (niewykonany wyrok śmierci),



por. Andrzeja Czaykowskiego, w którego egzekucji uczestniczył

[2]

,



majora Jerzego Lewandowskiego (niewykonany wyrok śmierci),



pułkownika Stanisława Weckiego wykładowcy Akademii Sztabu Generalnego (13 lat

więzienia, zmarł torturowany, pośmiertnie zrehabilitowany),



majora Zenona Tarasiewicza,



pułkownika Romualda Sidorskiego redaktora naczelnego Przeglądu Kwatermistrzowskie-

go (12 lat więzienia, zmarł wskutek złego stanu zdrowia, pośmiertnie zrehabilitowany),



podpułkownika Aleksandra Kowalskiego,



majora Karola Sęka, artylerzysty spod Radomia, przedwojennego oficera, potem oficera

Narodowych Sił Zbrojnych (wyrok śmierci, stracony w 1952).

Był również sędzią w tzw. "sprawach odpryskowych" od procesu generałów (sprawy Tatara).

Wymieniony przez Komisję Mazura jako jeden z sędziów łamiących praworządność

[3]

.

S.Michnik określił wtedy swoją działalność jako spowodowaną "młodzieńczą naiwnością"

[4]

.

W 1969 po wydarzeniach marcowych 1968 wyjechał do Szwecji (odmówiono mu wizy

USA), gdzie mieszka do dziś jako emerytowany bibliotekarz w miasteczku Storvreta, około

10 kilometrów od Uppsali. W latach 70. wspierał działaczy opozycji demokratycznej, współ-

pracował z Radiem Wolna Europa i publikował w paryskiej "Kulturze" teksty na temat Cze-

chosłowacji w 1968 (pod pseudonimem Karol Szwedowicz).

Od sierpnia 2007 Instytut Pamięci Narodowej rozważał wniosek o jego ekstradycję

[5]

. W dniu

25 lutego 2010 roku Wojskowy Sąd Garnizonowy w Warszawie na wniosek pionu śledczego

IPN wydał nakaz aresztowania

[6]

, na podstawie którego w październiku wydany został Euro-

pejski Nakaz Aresztowania

[7]

.

Przypisy

1. ↑

1,0

1,1

Wprost: Agent Michnik. [dostęp 2010-04-01].

2. ↑

2,0

2,1

Zob. K. Szwagrzyk, linki zewnętrzne.

3. ↑ Raport Komisji Mazura

4. ↑ Używano nas - młodych sędziów - do rozpoznawania tych spraw, dlatego że nas łatwo

można było dostosować do systemu, używać jako bezwiedne narzędzie terroru w stosunku

do niewinnych ludzi. Nam wtedy imponowało powiedzenie o zaostrzającej się walce kla-

sowej i nieprawdę powie ten, kto by twierdził, że wtedy z niechęcią rozpatrywał sprawy.

Ja wiem, że raczej ludzie garnęli się do tych spraw, sam muszę przyznać, że kiedy dosta-

łem pierwszy raz poważną sprawę, to nosiłem ją przy sobie i starałem się, żeby mi tej

sprawy nie odebrano w K. Szwagrzyk, patrz linki zewnętrzne.

5. ↑ Tygodnik Wprost 8/2007 [1]Dlaczego IPN chce ekstradycji stalinowskiego sędziego

Stefana Michnika. Stalinowskie procesy były farsą sterowaną przez bezpiekę. Wyroki czę-

sto zapadały jeszcze przed rozpoczęciem rozprawy - pisze w tygodniku „Wprost” Maciej

Korkuć, historyk IPN - Major dyplomowany Zefiryn Machalla w 1952 r. miał 37 lat. ... Za

wojenne bohaterstwo w 1939 r. jego przełożony wnioskował o Virtuti Militari. ... Skazany

na śmierć w tzw. procesie odpryskowym, nie miał obrońcy, a jego żona przez kilka lat nie

wiedziała nawet o wykonaniu wyroku. W składzie „sądu” znalazł się 23-letni fachowiec,

ppor. Stefan Michnik. Karierę robił po trupach – w sensie dosłownym Serwis prasowy

IPN

6. ↑ ga, PAP: Wydano nakaz aresztowania stalinowskiego sędziego Stefana M.. Gazeta.pl,

25 lutego 2010. [dostęp 26 lutego 2010].

7. ↑ Nakaz aresztowania stalinowskiego sędziego już w Szwecji. gazeta.pl, 2010.