Katowice, 27 IV 2013

1

System finansowy i kryzysy

ekonomiczne cz I

„Cykl składa się z rozkwitu pojawiającego się mniej więcej w tym samym czasie
w wielu gałęziach gospodarki, po którym następuje ogólna recesja, dno i
ożywienie, które przechodzi w fazę rozkwitu w następnym cyklu. Te sekwencja
zdarzeń jest powtarzająca się, ale nie (idealnie) periodyczna, czas trwania
wahań wynosi od jednego do dziesięciu czy dwunastu lat i nie jest podzielny
na mniejsze jednostki pod względem określającej go amplitudy.”

Czym jest cykl koniunkturalny?

Czas

Rozwój gospodarczy

Ekspansja

Kurczenie

Szczyt

Ożywienie

Rozkwit

Recesja

Depresja

Dno

Szczyt

Wesley C. Mitchell (NBER):

„Cykl koniunkturalny to
rodzaj fluktuacji w
zagregowanej aktywności
gospodarczej podmiotów
(narodów), które organizują
swoją prace głównie
poprzez działania
wolnorynkowe.”

Przyczyny:
• Zatrudnienie w usługach – (rolnictwo i przemysł wrażliwsze)
• Globalizacja
• Lepsze zarządzanie zapasami (just in time)
• Większy udział rządu w gospodarce (mainstream)
• Skuteczniejsza polityka monetarna (mainstream)
• Reformy systemu bankowego (mainstream)

Współczesny przebieg

Czas

Rozwój gospodarczy

Ekspansja

Kurczenie

Szczyt

Dno

Szczyt

Ekspansja

4

Historyczne przykłady cykli

Przyczyny cyklu

5

Teorie endogeniczne (N/N) – sama natura rynku powoduje cykle

- Teorie podkonsumpcji (T. Malthus, J. Hobson)
- Teoria J. M. Keynesa

Teorie egzogeniczne (X/X) – przyczyny fluktuacji są zewnętrzne

- Teorie meteorologiczne (W. Jevons – plamy na słońcu, H. Moore – klimat i
planeta Wenus, J. Lkerman – zmany pogodowe)
- Teoria monetarna R. Hawtrey’a (pośrednicy i hurtownicy)
- Teoria nierównowagi monetarnej L. Yeagera (dostosowanie cen)

Teorie mieszane (X/N)

- Teoria realnego cyklu koniunkturalnego
- Austriacka teoria cyklu koniunkturalnego

Różne przyczyny – wczesne teorie

• Cykl J. Kitchina (mniejsze), odnawianie zapasów, 3-5 lat.
• Cykl C. Juglara (większe), odnawianie inwestycji kapitałowych, miał

trwać 7-11 lat. Dostrzeżony w lata 60 XIX wieku.

• Cykl Mikołaja Kondratiewa, oparty na rewolucjach technologicznych,

45-60 lat.

J. Schumpeter w 1912 r.:
• Innowacje jako przyczyna cykli.
• Oprócz innowacji jedynym wyjaśnieniem

jest nałożenie błędów popełnianych przez
przedsiębiorców (!).

Teoria monetarystyczna

Czas

Realna produkcja
Realny dochód
Zatrudnienie

Recesja

Recesja

Recesja

Rozkwit

Rozkwit

Rozkwit

. Friedman: Nie wierzę w istnienie

cyklu koniunkturalnego”

Model szarpanej struny Friedmana
Szarpnięcie=np. mniejsza ilość
pieniądza w obiegu niż chęć
posiadania zasobów pieniężnych u
ludzi. Chęć utrzymania zasobów i
ostrożność = zmniejszenie popytu,

Nowa ekonomia keynesowska

Przyczyny wahań koniunktury:

• Istnieją realne niedomagania w gospodarce mające wpływ na

fluktuacje koniunktury i zwiększające wahania.

• Źródła wstrząsów wywołujących zakłócenia mogą pochodzić od

strony podaży i od strony popytu.

• Rozróżnieniu rynków stałych cen i rynków giętkich cen (Hicks).

Na rynku pracy i częściowo na rynku dóbr panują sztywne ceny,

przynajmniej w krótkim okresie.

Elastyczne ceny obserwuje się natomiast na rynku finansowym i

rynku surowców.

Państwo wg. Keynesistów może zareagować szybciej, niż rynek.

Teoria realnego cyklu koniunkturalnego

RBC nawiązuje do myśli J. Schumpetera:
wzrost gospodarczy i cykl to nierozłączne
zjawiska, zmiany w technologiach wywołują
krótkookresową niestabilność przekładającą się
na długookresowy wzrost, przy czym ścieżka
rozwoju nie jest wygładzonym trendem, a
właśnie serią wahań.

E. Prescott i F. Kydland

Przykłady pozostałych
szoków: zła pogoda,
wzrost cen towarów
importowanych,
surowsze regulacje
dotyczące środowiska itd.

Przykład szoku



Korzystny wstrząs technologiczny (i wyższa
produkcja) uznany za krótkotrwały -> niższa
stopa procentowa.



Gdy wstrząs technologiczny uważany jest za
trwały (i wyższa produkcja) -> niezmieniona
stopa procentowa.

Teoria realnego cyklu koniunkturalnego

10

E. Prescott i F. Kydland (RBC)

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

1955

1960

1965

1970

1975

1980

1985

produkt realny

technologia

Teoria austriacka

11

Ceny towarów a cena pieniądza

Teoria austriacka

12

Ceny towarów a cena pieniądza

Inflacja (łac. inflatio, flare)

Teoria austriacka

13

Problemy z mainstreamowym ujęciem inflacji (powtórzenie)

•

Mierzenie inflacji opiera się na założeniu pewnego „ogólnego poziomu cen”;

tymczasem nie ma czegoś takiego jak ogólny poziom cen: cena pieniądza (siła
nabywcza) jest różna w przypadku różnych dóbr i w różny sposób oddziałuje
na poszczególne rynki.
•

Gdyby inflacja oddziaływała na rynek jednocześnie, a więc wpływała na

„ogólny poziom cen”, pieniądz byłby zasadniczo neutralny wobec procesów
gospodarczych (np. dwukrotnie zwiększona podaż pieniądza skutkowałaby
dwukrotnym spadkiem siły nabywczej, a więc ceny zwiększyłyby się
dwukrotnie).

14

Teoria austriacka

Sytuacja rynkowa, ciągłe fluktuacje bez cyklu koniunkturalnego

Źródło: R.W. Garrison "Time and Money”

czas

pr

od

uk

t

Preferencja czasowa C-I.
Możliwy ruch po tej

krzywej!

Stan rynkowy
oczyszczający z
dostępnych
funduszy
pożyczkowych

Teoria austriacka

Sytuacja nierynkowa, szok monetarny oparty o kredyt fiducjarny

p

rod

u

kt

czas

Dostępne fundusze
pożyczkowe

Stop

a proce

ntow

a

Konkurencja o zasoby =
Albo
Przeciąganie liny (
Albo
„Przegrzanie gospodarki”

Skutek krótkoterminowych decyzji
BC i ekspansji kredytowej

Teoria austriacka

Punkty Ruchy pionowe

Ruchy poziome

1

Nadkonsumpcja

Przeinwestowanie

2

----------

Przeinwestowanie

3

Wymuszone oszczędności Przeinwestowanie

4

Wymuszone oszczędności

----------

5

Wymuszone oszczędności Likwidacja

6

Wtórna depresja

Wtórna depresja

7

Wtórna depresja

Wtórna depresja

8

Wtórna depresja

Wtórna depresja

Teoria austriacka