6/1. Analiza stanu BHP w zak³adzie pracy
– sposób postêpowania, dokumentacja
Rozdzia³ 6/1.
6/1. Analiza stanu BHP w zak³adzie pracy – postêpowanie, dokumentacja
6. Analiza stanu bhp
kwiecieñ 2005
Les³aw Zieliñski
Spis treœci
1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1
1.2. Wymagania prawne, odpowiedzialnoϾ
za sporz¹dzenie i cel analizy . . . . . . . . . . . . . . .
3
1.3. Kto i jak czêsto dokonuje analizy stanu bhp? . .
3
2. Zakres analizy stanu bhp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
2.1. Tematyka objêta analiz¹ . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
2.2. Ocena ryzyka zawodowego, a analiza stanu bhp
7
2.3. Komu potrzebna jest analiza stanu bhp?. . . . . .
9
3. Sposób postêpowania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
4. Materia³y do sporz¹dzenia analizy . . . . . . . . . . . . . . 11
4.1. Przyk³adowe rejestry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
5. Formularz z tematami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
6. Uwagi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
7. Wnioski z analizy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
7.1. Dzia³ania pracodawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Wzór polecenia s³u¿bowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
7.2. Plan poprawy warunków bhp. . . . . . . . . . . . . . 20
8. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Wzory rejestrów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Wzór formularza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Wzór planu poprawy warunków bhp. . . . . . . . . . . . 26
1. Wprowadzenie
Opinia ta ma pomóc inspektorom bhp i osobom wykonuj¹cym zadania s³u¿by bhp,
a tak¿e szefom firm, w sporz¹dzeniu analizy stanu bezpieczeñstwa i higieny pracy
oraz przypomnieæ, jaki jest cel opracowywania tej analizy.
Praktyka pokazuje, ¿e sporz¹dzenie analizy stanu bezpieczeñstwa i higieny pracy
w zak³adzie nastrêcza pewne trudnoœci nawet du¿ym firmom. Czêsto jest tak¿e
ograniczana i sp³ycana do statystyk. Zdarza siê tak¿e, ¿e analiza stanu bhp w fir-
mie jest w ogóle pomijana w dzia³alnoœci s³u¿by bhp. Dzieje siê tak, bo wielu szefów
firm nie wymaga od s³u¿by bhp takiej analizy, a wielu inspektorów bhp:
l
nie jest do koñca przekonanych czy jest ona potrzebna,
l
jak ma wygl¹daæ,
l
komu ma s³u¿yæ i
l
co ma z niej wynikaæ.
Aby rozwiaæ czêœæ w¹tpliwoœci w tym zakresie, nale¿y wyraŸnie stwierdziæ, ¿e
obowi¹zek sporz¹dzania analizy stanu bezpieczeñstwa i higieny pracy w zak³a-
dzie pracy przez s³u¿by bhp zosta³ zapisany w rozporz¹dzeniu Rady Ministrów
z 2.9.1997 r. w sprawie s³u¿by bezpieczeñstwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 109,
poz. 704, ze zm.).
kwiecień 2005
1
OPINIE
Rozdział 6/1.
Spe³niaj¹c swój obowi¹zek w zakresie sporz¹dzania i przedstawiania analizy stanu
bhp, s³u¿ba bhp najczêœciej sprawê kwituje:
l
statystyk¹ wypadkow¹,
l
wskaŸnikami ciê¿koœci i czêstotliwoœci wypadków w porównaniu z analogicz-
nym okresem roku poprzedniego oraz
l
statystyk¹ chorób zawodowych.
Jako potwierdzenie dobrego stanu bhp wiêkszoœæ firm przedstawia karty oce-
ny ryzyka zawodowego pokazuj¹ce, ¿e jest ono na poziomie ma³ym, bardzo
ma³ym, akceptowalnym (w zale¿noœci od przyjêtej metody). Je¿eli wskaŸniki wy-
padkowoœci nie pogorszy³y siê albo nawet siê poprawi³y – kierownictwo i s³u¿by
bhp s¹ usatysfakcjonowane ze swojej pracy. Tak opracowana analiza jest przed-
stawiana na posiedzeniu komisji bhp (w firmach, w których taka komisja dzia³a)
i równie¿ cz³onkowie komisji – przedstawiciele za³ogi nie wnosz¹ do niej za-
strze¿eñ.
Problem powstaje wówczas, gdy tak sporz¹dzon¹ analizê otrzyma podczas kon-
troli w firmie inspektor pracy, który potraktuje j¹ jedynie jako statystykê wypad-
kowoœci i chorób zawodowych, a nie jako analizê stanu bhp.
Analiza stanu bhp opisana jedynie wskaŸnikami liczbowymi (statystyka iloœci,
czêstotliwoœci i ciê¿koœci wypadków, iloœci zarejestrowanych chorób zawodowych)
nie pokazuje, czy:
l
w firmie s¹ spe³nione wymagania bhp w zakresie organizacji pracy i organizacji
poszczególnych stanowisk,
l
pracodawca spe³nia swoje obowi¹zki w zakresie bhp wobec zatrudnionych
pracowników,
l
pracownicy stosuj¹ siê do obowi¹zuj¹cych norm bezpieczeñstwa.
Zwróæcie Pañstwo tak¿e uwagê, ¿e fakt pojawienia siê wyrazu analiza zobo-
wi¹zuje do przeprowadzenia badania, czyli ustosunkowania siê do ka¿dego ele-
mentu zarz¹dzania firm¹, sk³adaj¹cego siê na bezpieczeñstwo i higienê pracy
i ocenienia go.
Sam fakt nie zaistnienia wypadku, czy nie wyst¹pienia choroby zawodowej nie
jest gwarantem tego, ¿e w dalszej, czy bli¿szej przysz³oœci sytuacja nie zmieni siê
na niekorzyϾ.
Statystyka i wskaŸniki opisuj¹ historiê, pokazuj¹, ¿e dotychczas by³o dobrze, bo
nie by³o wypadków przy pracy, a jeœli ju¿ do nich dochodzi³o, by³y one z regu³y nie-
groŸne w skutkach. Gwarantem utrzymania takiej sytuacji dzisiaj i w przysz³oœci
jest dobry stan bezpieczeñstwa i higieny pracy na ka¿dym stanowisku pracy, po-
twierdzony spe³nieniem obowi¹zuj¹cych przepisów. Potwierdzenie takie uzyska
tylko ten pracodawca, który dokona rzetelnego badania wszystkich elementów or-
ganizacji pracy zwi¹zanych z bhp i z takiej solidnej analizy bêdzie wynika³o, i¿ on
i jego pracownicy spe³niaj¹ obowi¹zuj¹ce wymagania w zakresie bezpieczeñstwa
i higieny pracy. Analiza stanu bhp, sporz¹dzona w sposób kompleksowy, poka¿e
równie¿ pracownikom s³u¿by bhp, czy ich praca daje spodziewane efekty. Analiza
obejmuj¹ca wszystkie zagadnienia maj¹ce bezpoœredni, czy poœredni wp³yw na
bezpieczne warunki pracy, poka¿e bowiem te miejsca i te tematy, które wymagaj¹
poprawy i doprowadzenia do zgodnoœci z obowi¹zuj¹cymi przepisami lub zasa-
dami bhp.
2
kwiecień 2005
OPINIE
6. Analiza stanu bhp
Rozdział 6/1.
Warto zwróciæ uwagê na jeszcze jeden aspekt sprawy, a mianowicie zmieniaj¹ce siê
przepisy dotycz¹ce prawa pracy i szczegó³owe przepisy dotycz¹ce bezpieczeñ-
stwa i higieny pracy. To, co w poszczególnych zak³adach funkcjonowa³o i jeszcze
funkcjonuje w zakresie bhp mo¿e byæ ju¿ nieaktualne, ale to dopiero analiza poka-
¿e, które tematy wymagaj¹ weryfikacji.
1.2. Wymagania prawne, odpowiedzialnoœæ za sporz¹dzenie
i cel analizy
Cytowane ju¿ wczeœniej rozporz¹dzenie Rady Ministrów z 2.9.1997 r. w sprawie
s³u¿by bezpieczeñstwa i higieny pracy – w § 2 ust. 1 okreœla zakres dzia³ania tej
s³u¿by. W pkt. 3 zapisano, ¿e jednym z zadañ, które nale¿¹ do obowi¹zków s³u¿by
bhp jest: sporz¹dzanie i przedstawianie pracodawcy, co najmniej raz w roku, okre-
sowych analiz stanu bezpieczeñstwa i higieny pracy zawieraj¹cych propozycje
przedsiêwziêæ technicznych i organizacyjnych, maj¹cych na celu zapobieganie
zagro¿eniom ¿ycia i zdrowia pracowników oraz poprawê warunków pracy.
Jak widaæ w tym przepisie, nie ma podzia³u zak³adów pracy ani ze wzglêdu na:
l
liczbê i skutki zaistnia³ych wypadków przy pracy,
l
liczbê zarejestrowanych chorób zawodowych,
l
wagê wystêpuj¹cych zagro¿eñ.
Obowiązek dla
wszystkich
zakładów
Zatem obowi¹zek dokonywania analizy stanu bhp w zak³adzie pracy dotyczy
wszystkich zak³adów bez wzglêdu na to, czy wypadków jest du¿o, czy nie ma ich
wcale, czy wystêpuj¹ choroby zawodowe, czy te¿ nie odnotowano ¿adnego takiego
przypadku. Zreszt¹ w przepisie w ogóle nie ma mowy o wypadkach i chorobach,
ale jest za to mowa o zapobieganiu i poprawie.
1.3. Kto i jak czêsto dokonuje analizy stanu bhp?
Poniewa¿ analiza stanu bhp nale¿y do zadañ s³u¿by bhp, sporz¹dza j¹:
l
inspektor (specjalista) – w firmie posiadaj¹cej s³u¿bê bhp,
l
pracownik, któremu pracodawca powierzy³ wykonywanie zadañ s³u¿by bhp,
l
specjalista spoza zak³adu, któremu pracodawca zleci³ wykonywanie zadañ
s³u¿by bhp,
l
sam pracodawca, który wykonuje zadania s³u¿by bhp.
Pracodawca mo¿e samodzielnie dokonywaæ analizy stanu bhp w zak³adzie, je¿eli
spe³nia wymagania zawarte w art. 237
11
§ 1 Kodeksu pracy, tzn. jeœli posiada ukoñ-
czone szkolenie niezbêdne do wykonywania zadañ s³u¿by bhp i zatrudnia do
10 pracowników, albo zatrudnia do 20 pracowników i jest zakwalifikowany do gru-
py dzia³alnoœci, dla której ustalono nie wy¿sz¹ ni¿ trzeci¹ kategoriê ryzyka w rozu-
mieniu przepisów o ubezpieczeniu spo³ecznym z tytu³u wypadków przy pracy
i chorób zawodowych.
Analiza powinna byæ sporz¹dzona mo¿liwie szybko po zakoñczeniu kwarta³u, czy
pó³rocza, tak aby by³o mo¿na do planów finansowych i rzeczowych firmy wprowa-
dziæ te tematy, które wymagaj¹ wdro¿enia w najbli¿szym czasie. W zasadzie wiêk-
szoœæ firm opracowuje analizy roczne, ale te, w których wystêpuj¹ powa¿ne za-
gro¿enia, powinny je wykonywaæ czêœciej.
kwiecień 2005
3
6/1. Analiza stanu BHP w zakładzie pracy – postępowanie, dokumentacja
OPINIE
Rozdział 6/1.
Zwróæcie Pañstwo uwagê na fakt, ¿e analiza stanu bezpieczeñstwa i higieny pra-
cy ma byæ podstaw¹ dzia³añ przysz³oœciowych, a statystki s¹ tylko elementem po-
mocniczym dla opracowania planu dzia³añ prewencyjnych.
2. Zakres analizy stanu bhp
2.1. Tematyka objêta analiz¹
Aby analiza stanu bhp spe³nia³a swoje zadanie w zakresie zapobiegania zagro¿e-
niom ¿ycia i zdrowia pracowników oraz poprawy warunków pracy musi uwzglêd-
niaæ kilka punktów.
Punkt 1.
Statystyka
wypadków
i chorób
zawodowych
W analizie stanu bhp niew¹tpliwie powinna znaleŸæ siê statystyka wypadkowoœci
i statystyka chorób zawodowych za ostatni rok. Ale same cyfry to za ma³o. Staty-
styka za ostatni rok powinna byæ zestawiona z danymi za rok poprzedni, a tak¿e po-
równana z latami wczeœniejszymi. Wydaje siê, ¿e za tak¹ minimaln¹ perspektywê
czasow¹ nale¿a³oby przyj¹æ ostatnie cztery, piêæ lat.
Statystyka wypadków powinna pokazywaæ:
l
wskaŸniki czêstotliwoœci i ciê¿koœci oraz
l
wszystkie przyczyny ich zaistnienia.
Musi byæ te¿ odniesienie siê do skutecznoœci podejmowanych dzia³añ zapobie-
gawczych – wniosków zapisanych w protoko³ach powypadkowych – czy zosta³y
one zrealizowane oraz czy spe³ni³y swoje zadanie. Mówi¹c inaczej – czy przypad-
kiem nie dosz³o do wypadku z tych samych lub podobnych przyczyn.
Statystyka chorób zawodowych powinna uwzglêdniaæ przyczyny zachorowañ
i podjête dzia³ania zapobiegaj¹ce. W przypadku tej statystyki nale¿y zestawiaæ
d³u¿sze okresy (ni¿ zalecane dla statystyki wypadków), gdy¿ jak wiemy, za-
chorowania na choroby zawodowe ujawniaj¹ siê najczêœciej po wielu latach pracy
w warunkach szkodliwych dla zdrowia.
Punkt 2.
Wyniki badañ œrodowiska pracy w zakresie:
l
zapylenia,
l
ha³asu,
l
stosowanych substancji niebezpiecznych i szkodliwych,
l
Ÿróde³ promieniowania jonizacyjnego itd.
Oczywiœcie bêd¹ tu podawane wyniki badañ ró¿nych czynników szkodliwych
w zale¿noœci od specyfiki zak³adu.
Punkt 3.
Wyniki pomiarów oœwietlenia na poszczególnych stanowiskach pracy i ich
zgodnoœæ z normami. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e nieprawid³owe oœwietlenie mo¿e byæ
w wielu przypadkach czynnikiem potêguj¹cym zagro¿enia, a zawsze pogarsza
komfort pracy.
4
kwiecień 2005
OPINIE
6. Analiza stanu bhp
Rozdział 6/1.
Wyniki pomia-
rów czynników
szkodliwych
Punkt 4.
Statystykê zdarzeñ potencjalnie wypadkowych, tj. wszystkich takich zdarzeñ,
które tylko dziêki szczêœliwemu zbiegowi okolicznoœci nie doprowadzi³y do wy-
padku. Wa¿ne jest przy tym, aby dane liczbowe uzupe³niæ o przyczynê powstania
zdarzenia i skutecznoœæ podjêtych dzia³añ zapobiegawczych.
Punkt 5.
Statystykê awarii z opisem ich przyczyn i potencjalnych skutków dla praco-
wników, zawieraj¹c¹ skutecznoœæ akcji ratowniczych oraz skutecznoœæ podjêtych
dzia³añ zapobiegaj¹cych powstaniu podobnych zdarzeñ w przysz³oœci.
Punkt 6.
Stwierdzone podczas kontroli nieprawid³owoœci w zakresie organizacji stano-
wisk pracy, stosowanych maszyn, urz¹dzeñ, narzêdzi, materia³ów, sposobu wyko-
nywania pracy w aspekcie powstawania zagro¿eñ.
Punkt 7.
Stwierdzone podczas kontroli sytuacje nieprzestrzegania przez pracowników
przepisów oraz zasad bhp.
Punkt 8.
Informacje od pracowników lub ich przedstawicieli, dotycz¹ce nieprawid³owoœci
stwarzaj¹cych:
l
zagro¿enia ¿ycia lub zdrowia na poszczególnych stanowiskach pracy,
l
uci¹¿liwoœci w wykonywaniu zadañ.
Punkt 9.
Wnioski z kontroli organów zewnêtrznych sprawuj¹cych nadzór nad warunkami
pracy i œrodowiska pracy – Pañstwowej Inspekcji Pracy, czy Pañstwowej Inspekcji
Sanitarnej, a tak¿e wnioski z kontroli prowadzonych przez Pañstwow¹ Stra¿ Po-
¿arn¹, Dozór Techniczny i inne specjalistyczne instytucje.
Punkt 10.
Szkolenia bhp pracowników: wstêpne, okresowe, specjalistyczne – wymagane na
poszczególnych stanowiskach pracy. W analizie stanu bhp powinno siê uwzglêdniæ
zakres wymaganej tematyki, czêstotliwoœæ i skutecznoœæ szkoleñ (potwierdzone
wynikami egzaminów i okresow¹ kontrol¹ znajomoœci obowi¹zuj¹cych przepisów
i zasad bhp).
Punkt 11.
Badania lekarskie, z uwzglêdnieniem: czêstotliwoœci, zakresu badania i stosowa-
nia siê do stwierdzonych zaleceñ oraz przeciwwskazañ do wykonywania konkret-
nej pracy.
Punkt 12.
Kwalifikacje pracowników do wykonywania powierzonej im pracy – w zakresie
wykszta³cenia, uprawnieñ i umiejêtnoœci dla zapewnienia bezpieczeñstwa w³asne-
go, osób podleg³ych i wspó³pracowników.
kwiecień 2005
5
6/1. Analiza stanu BHP w zakładzie pracy – postępowanie, dokumentacja
OPINIE
Rozdział 6/1.
Punkt 13.
Œrodki ochrony zbiorowej – w zakresie ich stosowania, skutecznoœci i stanu tech-
nicznego.
Punkt 14.
Œrodki ochrony indywidualnej – w zakresie ich dostêpnoœci, stosowania przez
pracowników oraz skutecznoœci.
Punkt 15.
Odzie¿ robocza i ochronna – jej dostêpnoœæ i u¿ywanie, a tak¿e przydatnoœæ w wa-
runkach zak³adu.
Punkt 16.
Instrukcje obs³ugi i bezpiecznego wykonywania prac – ich aktualnoœæ pod wzglê-
dem merytorycznym, odpowiedzialnoœci za organizacjê i wykonywanie prac, zna-
jomoœæ przez pracowników.
Punkt 17.
Prace szczególnie niebezpieczne – czy s¹ identyfikowane, czy jest sporz¹dzany rejestr
prac szczególnie niebezpiecznych, zwi¹zanych ze znacz¹cymi zagro¿eniami, czy s¹
opracowane instrukcje lub procedury, zapewniaj¹ce ich bezpieczne wykonywanie.
Punkt 18.
Prace wykonywane przez co najmniej 2 osoby – czy jest sporz¹dzony rejestr takich
prac i czy jest to uwzglêdnione w organizacji pracy i w instrukcjach.
Punkt 19.
Zakres obowi¹zków poszczególnych pracowników – czy okreœlono odpowie-
dzialnoϾ w zakresie bhp.
Punkt 20.
Konsultacje z pracownikami (ich przedstawicielami) dzia³añ zwi¹zanych z bez-
pieczeñstwem i higien¹ pracy – czy wprowadzony zosta³ ten wymóg i sposób jego
funkcjonowania.
Punkt 21.
Ergonomia – w organizacji stanowisk pracy, obs³ugiwanych maszyn, urz¹dzeñ
i narzêdzi, ochron osobistych oraz innych elementów wyposa¿enia stanowisk pra-
cy, maj¹cych, czy mog¹cych mieæ niekorzystny wp³yw na powstawanie zagro¿eñ
czy komfort pracy.
Punkt 22.
Podwykonawcy – czy znaj¹ przepisy bhp obowi¹zuj¹ce na terenie naszego zak³adu
i czy ich sposób wykonywania prac nie stwarza zagro¿eñ dla nich samych i osób
trzecich.
Punkt 23.
Ocena ryzyka zawodowego na poszczególnych stanowiskach pracy, szczególnie przy
wykonywaniu prac zwi¹zanych ze znacznymi zagro¿eniami – wnioski z oceny.
6
kwiecień 2005
OPINIE
6. Analiza stanu bhp
Rozdział 6/1.
Jest rzecz¹ oczywist¹, ¿e powy¿sza lista nie musi dotyczyæ ka¿dej firmy. S¹ firmy,
dla których lista bêdzie d³u¿sza i s¹ takie, w których na liœcie pojawi siê tylko czêœæ
podanych tu tematów lub tematy zostan¹ inaczej sformu³owane.
2.2. Ocena ryzyka zawodowego, a analiza stanu bhp
Ze wzglêdu na konsekwencje, jakie wynikaj¹ z oceny ryzyka zawodowego, ten
ostatni – 23 punkt wymaga szerszego omówienia.
W artykule 226 Kodeksu Pracy (tj. Dz.U z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.) zapisano, ¿e:
„Pracodawca:
1) ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe zwi¹zane z wykonywan¹ prac¹ oraz stosuje
niezbêdne œrodki profilaktyczne zmniejszaj¹ce ryzyko,
2) informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wi¹¿e siê z wykonywan¹ prac¹,
oraz o zasadach ochrony przed zagro¿eniami.”
Natomiast w rozporz¹dzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26.9.1997 r.
w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeñstwa i higieny pracy (tj. Dz.U. z 2003 r.
Nr 169, poz. 1650), w § 39 ust. 1 czytamy: „Pracodawca jest obowi¹zany oceniaæ i doku-
mentowaæ ryzyko zawodowe, wystêpuj¹ce przy okreœlonych pracach, oraz stosowaæ niezbêd-
ne œrodki profilaktyczne zmniejszaj¹ce ryzyko.”
Rodzi siê wiêc pytanie – jak te wymienione powy¿ej obowi¹zki maj¹ siê do oceny
stanu bhp?
Otó¿ ocena ryzyka zawodowego, oprócz formalnego spe³nienia wymagañ praw-
nych, powinna daæ konkretne efekty pracodawcy i pracownikom, widoczne w pro-
cesie analizy oceny stanu bhp.
Dla ka¿dego pracodawcy dokonanie oceny ryzyka zawodowego w firmie powinno
daæ odpowiedŸ na pytania:
l
czy organizacja pracy i stanowisk pracy zapewnia zabezpieczenie pracowni-
ków przed zagro¿eniami wypadkowymi oraz oddzia³ywaniem czynników
szkodliwych dla zdrowia i uci¹¿liwoœci¹ pracy?
l
czy zosta³y zlikwidowane zagro¿enia dla zdrowia i ¿ycia pracowników przez
stosowanie technologii, urz¹dzeñ, materia³ów i substancji nie powoduj¹cych
takich zagro¿eñ?
l
czy tam, gdzie likwidacja zagro¿eñ nie jest mo¿liwa, zastosowane zosta³y odpo-
wiednie rozwi¹zania organizacyjne i techniczne, w tym œrodki ochrony zbiorowej,
ograniczaj¹ce wp³yw tych zagro¿eñ na zdrowie i bezpieczeñstwo pracowników?
l
czy zapewniono pracownikom œrodki ochrony indywidualnej odpowiednie do
rodzaju oraz poziomu zagro¿eñ, tam gdzie po zastosowaniu rozwi¹zañ organi-
zacyjnych i technicznych ograniczenie zagro¿eñ nie jest wystarczaj¹ce?
Je¿eli porównamy te pytania z ca³ym procesem analizy stanu bhp, to oka¿e siê, ¿e
w ocenie ryzyka zawodowego, jak w soczewce, skupiaj¹ siê podstawowe zagad-
nienia analizy. Dzieje siê tak dlatego, poniewa¿ dla poprawnego przeprowadzenia
oceny ryzyka zawodowego pracodawca musi znaæ:
l
listê zagro¿eñ wystêpuj¹cych na poszczególnych stanowiskach pracy wraz
z mo¿liwymi skutkami zdrowotnymi,
l
sposób organizacji prac szczególnie niebezpiecznych i wymagaj¹cych obs³ugi
co najmniej 2-osobowej,
l
wykaz miejsc i stanowisk wymagaj¹cych opracowania instrukcji obs³ugi i bez-
piecznego wykonywania prac,
kwiecień 2005
7
6/1. Analiza stanu BHP w zakładzie pracy – postępowanie, dokumentacja
OPINIE
Rozdział 6/1.
l
poziom znajomoœci i przestrzegania ww. instrukcji przez pracowników,
l
stan techniczny maszyn, urz¹dzeñ, instalacji wraz z dokumentacj¹ remontów
i przegl¹dów,
l
wyniki pomiarów czynników powoduj¹cych zagro¿enia œrodowiska pracy (za-
pylenie, ha³as, wibracje, substancje niebezpieczne i szkodliwe itd.),
l
zapisy w kartach charakterystyk stanowisk pracy,
l
wymagane kwalifikacje zawodowe i zdrowotne oraz mieæ potwierdzenia za-
trudniania odpowiednich pod tym wzglêdem pracowników,
l
tematykê i skutecznoœæ szkoleñ w zakresie bhp,
l
statystyki wypadków i chorób zawodowych (liczba i przyczyny),
l
statystyki zdarzeñ potencjalnie wypadkowych i awarii (liczba i przyczyny),
l
wykaz stosowanych ochron i zabezpieczeñ ograniczaj¹cych zagro¿enia oraz ich
skutecznoϾ.
Jak widaæ – rzetelnie dokonana ocena ryzyka zawodowego jest jednym z podsta-
wowych materia³ów dla analizy stanu bhp.
Nie zarejestrowanie w firmie wypadków przy pracy i chorób zawodowych
w przyjêtym do oceny ryzyka zawodowego, statystycznym okresie 3–4 lat, wcale
nie oznacza, ¿e praca w tym zak³adzie jest bezpieczna i ¿e pracodawca zapewnia
bezpieczne i higieniczne warunki pracy.
Je¿eli oka¿e siê, ¿e poziom ryzyka koñcowego (szcz¹tkowego) po zastosowaniu
dostêpnych zabezpieczeñ (technicznych, organizacyjnych) na jakimkolwiek stano-
wisku pracy nie zosta³ obni¿ony do poziomu akceptowalnego (ma³ego, bardzo
ma³ego) to nale¿y w pierwszej kolejnoœci opracowaæ i wdro¿yæ dzia³ania maj¹ce na
celu ograniczyæ to ryzyko.
PRZYKŁAD
Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza wykaza³a, ¿e z tytu³u zagro¿enia, jakim jest po-
parzenie gor¹cym metalem, ryzyko jest du¿e. To w pierwszej kolejnoœci nale¿y podj¹æ dzia³ania dla
zredukowania jego wartoœci do ma³ego.
Ocena stanu bhp (wraz z realizacj¹ wniosków z niej wynikaj¹cych), jak i narzêdzie
do jej sporz¹dzania, jakim jest ocena ryzyka zawodowego, s¹ niezbêdne dla
wprowadzania mechanizmów zachêcaj¹cych pracowników do postêpowania
zgodnego z obowi¹zuj¹cymi przepisami. Tylko pracownicy, którzy:
l
znaj¹ wystêpuj¹ce na ich stanowiskach pracy zagro¿enia i ich Ÿród³a, wraz
z mo¿liwymi skutkami zdrowotnymi,
l
wiedz¹, jakie musz¹ stosowaæ zabezpieczenia dla ograniczenia skutków za-
gro¿eñ – jak ustrzec siê wypadków i chorób zawodowych,
l
wiedz¹, jak postêpowaæ w sytuacjach awaryjnych,
l
wiedz¹, ¿e ich potrzeby w zakresie bhp s¹ dostrzegane i realizowane
– pracuj¹ bezpieczniej oraz maj¹ wiêkszy komfort pracy. Pracownicy tacy wiedz¹
ponadto, ¿e ich bezpieczeñstwo jest traktowane przez prze³o¿onych tak samo po-
wa¿nie, jak realizacja zadañ produkcyjnych.
8
kwiecień 2005
OPINIE
6. Analiza stanu bhp
Rozdział 6/1.
2.3. Komu potrzebna jest analiza stanu bhp?
Osob¹ odpowiedzialn¹ za stan bezpieczeñstwa w firmie jest oczywiœcie praco-
dawca, a dalej wszystkie osoby kieruj¹ce pracownikami, w czêœci wynikaj¹cej z ich
zakresu odpowiedzialnoœci. Nale¿y jednak¿e pamiêtaæ, ¿e pracodawca zatrudnia
pracowników s³u¿by bhp, którzy mimo, ¿e bezpoœrednio nie odpowiadaj¹ za stan
bhp, to s¹ „doradcami pracodawcy, osób nadzoru i robotników”, a wiêc to w³aœnie
pracownicy s³u¿by bhp w zasadniczy sposób kszta³tuj¹ bezpieczeñstwo pracy
w zak³adzie.
Kodeks pracy – w rozdziale I Dzia³u X poœwiêca ca³y art. 207 ochronie zdrowia i ¿y-
cia pracowników. W § 2 tego artyku³u zapisano, ¿e: „Pracodawca jest obowi¹zany
chroniæ zdrowie i ¿ycie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osi¹gniêæ nauki i techniki. W szczegól-
noœci pracodawca jest obowi¹zany:
1) organizowaæ pracê w sposób zapewniaj¹cy bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
2) zapewniæ przestrzeganie w zak³adzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeñstwa i hi-
gieny pracy, wydawaæ polecenia usuniêcia uchybieñ w tym zakresie oraz kontrolowaæ
wykonanie tych poleceñ,
3) zapewniæ wykonanie nakazów, wyst¹pieñ, decyzji i zarz¹dzeñ wydawanych przez or-
gany nadzoru nad warunkami pracy,
4) zapewniæ wykonanie zaleceñ spo³ecznego inspektora pracy”.
Cytowane wczeœniej rozporz¹dzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26.9.1997 r.
w sprawie ogólnych przepisów bhp, w § 40 ust. 1 zobowi¹zuje pracodawcê do za-
pewnienia systematycznych kontroli stanu bezpieczeñstwa i higieny pracy ze
szczególnym uwzglêdnieniem organizacji procesów pracy, stanu maszyn i innych
urz¹dzeñ technicznych oraz ustalenia sposobów rejestracji nieprawid³owoœci i me-
tod ich usuwania.
Mimo, ¿e zapisy obu aktów normatywnych dotycz¹ bezpoœrednio pracodawcy, to
w praktyce w³aœnie s³u¿ba bhp, poprzez swoje bezpoœrednie dzia³ania, ma naj-
wiêkszy wp³yw na kszta³towanie bezpiecznych warunków pracy.
Mo¿na wiêc œmia³o postawiæ twierdzenie, ¿e analiza stanu bhp potrzebna jest
przede wszystkim pracodawcy, ale tak samo pracownikom s³u¿by bhp.
Maj¹c szczegó³ow¹ analizê stanu bezpieczeñstwa i higieny pracy, pracodawca
zdaje sobie sprawê ze wszystkich konsekwencji wynikaj¹cych z niedoci¹gniêæ
w tym zakresie, wystêpuj¹cych w jego firmie. Wie tak¿e, jakie musi podejmowaæ
dzia³ania, aby doprowadziæ do zgodnoœci z obowi¹zuj¹cymi przepisami, a co za
tym idzie, do ograniczania zagro¿eñ. W tych dzia³aniach pierwsz¹ osob¹ do po-
mocy bêdzie pracownik s³u¿by bhp.
Ka¿da niezgodnoœæ jest potencjalnym Ÿród³em zagro¿enia, a ka¿de zagro¿enie
jest potencjalnym Ÿród³em wypadku przy pracy czy choroby zawodowej. Je-
¿eli wszyscy w firmie bêd¹ o tym pamiêtali i ich dzia³ania bêd¹ ukierunkowane
na ograniczanie zagro¿eñ, czyli organizowanie i wykonywanie prac zgodnie
z przepisami oraz wprowadzanie mechanizmów poprawy warunków pracy,
to dopiero wtedy bêdziecie mieli Pañstwo gwarancjê, ¿e w firmie jest i bêdzie
bezpiecznie. Jest to tak¿e sytuacja znacznego komfortu podczas kontroli organów
zewnêtrznych.
Czekanie na decyzje zewnêtrznych organów kontrolnych oraz podejmowanie
dzia³añ po wypadkach jest najdro¿szym sposobem poprawy warunków pracy,
kwiecień 2005
9
6/1. Analiza stanu BHP w zakładzie pracy – postępowanie, dokumentacja
OPINIE
Rozdział 6/1.
dlatego ¿e realizowanie decyzji administracyjnych wymaga dzia³añ w stosunkowo
krótkim czasie i nie zawsze wtedy, gdy to jest dla firmy wygodne (z powodów
organizacyjnych i finansowych). Natomiast dzia³anie po wypadku nie cofnie utra-
conego nie rzadko zdrowia lub nawet ¿ycia, jak równie¿ poniesionych niema³ych
kosztów.
PRZYKŁAD
Tylko tzw. lekki wypadek jest dla firmy strat¹ materialn¹ rzêdu 3–7 tysiêcy z³otych. W przypadku wy-
padków ciê¿kich straty id¹ w dziesi¹tki tysiêcy z³otych, a wypadki œmiertelne poci¹gaj¹ za sob¹ koszty
du¿o przewy¿szaj¹ce 100 tysiêcy z³, nie mówi¹c o tragedii ludzkiej.
Oczywiœcie nie wyklucza to koniecznoœci podjêcia dzia³añ natychmiastowych,
w celu przywrócenia wymaganego stanu bezpieczeñstwa, np. po wypadku, awarii.
3. Sposób postêpowania
Poni¿ej przedstawiony algorytm pokazuje œcie¿kê postêpowania, a razem z przy-
k³adowym formularzem przegl¹du bhp powinien pomóc Pañstwu w opracowaniu
analizy stanu bezpieczeñstwa i higieny pracy w Waszym zak³adzie pracy.
Algorytm pokazuje dwie œcie¿ki postêpowania:
l
w przypadku oceny pozytywnej nastêpuje koniec dzia³añ,
l
jeœli ocena jest negatywna – przystêpujemy do dalszych dzia³añ.
10
kwiecień 2005
OPINIE
6. Analiza stanu bhp
Rozdział 6/1.
Z pierwszej œcie¿ki (ocena pozytywna) mog¹ skorzystaæ tylko te firmy, w których
nie by³o:
l
wypadków,
l
zdarzeñ potencjalnie wypadkowych i awarii,
l
chorób zawodowych,
l
odchyleñ od wymogów przepisów bezpieczeñstwa i higieny pracy (potwier-
dzone protoko³ami kontroli wewnêtrznych i zewnêtrznych),
l
zg³oszeñ od za³ogi,
a wiêc zak³ady, które osi¹gnê³y tzw. „bezpieczeñstwo bezwzglêdne”, co praktycz-
nie jest prawie niemo¿liwe. Tak wiêc wszyscy powinni skorzystaæ ze œcie¿ki drugiej
i znaleŸæ te tematy, które wymagaj¹ podjêcia dzia³añ, je¿eli nie naprawczych, to
doskonal¹cych stan bezpieczeñstwa i higieny pracy albo mówi¹c inaczej, pod-
nosz¹cych na wy¿szy poziom kulturê bezpieczeñstwa w firmie.
Postêpowanie zgodnie z algorytmem œcie¿ki drugiej nie jest czynnoœci¹ jednora-
zow¹, ale wymaga okresowego kontrolowania realizacji zadañ i musi byæ powta-
rzane przynajmniej raz w roku.
4. Materia³y do sporz¹dzenia analizy
Na pocz¹tek uwaga do przedstawianych przyk³adowych materia³ów – zapisy
w poszczególnych rejestrach, formularzach nie s¹ ze sob¹ spójne, co daje mo¿liwoœæ
pokazania wiêkszej liczby ró¿nych sytuacji wymagaj¹cych podjêcia konkretnych
dzia³añ.
Przeprowadzenie analizy stanu bezpieczeñstwa i higieny pracy w zak³adzie pracy
wymaga siêgniêcia do wielu dokumentów, zapisów prowadzonych w ci¹gu ca³ego
roku. ¯eby zagadnienie uproœciæ, a przede wszystkim uporz¹dkowaæ, tzn. aby ma-
teria³ by³ miarodajny i ³atwy do identyfikacji, warto zaprowadziæ system rejestro-
wania tego wszystkiego, co dzia³o siê w dziedzinie bhp w okresie roku. W dobie
komputerów ca³oœæ mo¿e byæ katalogowana i rejestrowana na noœnikach elektro-
nicznych, co w wielu sytuacjach jest bardzo wygodne.
kwiecień 2005
11
6/1. Analiza stanu BHP w zakładzie pracy – postępowanie, dokumentacja
OPINIE
Rozdział 6/1.
4.1.
Przyk³adowe
rejestry
Rejestr
zdarzeñ
potencjalnie
wypadkowych
Lp.
Data
igodzina
zdarzenia
Miejsce zdarzenia
Krótki
opis
Przyczyna
Liczba
osób
nara¿onych
Wydane
zalecenia
Realizacja zaleceñ
1.
20.4.2004
r.
8:30
Warsztat remontów.
Zapalenie
siê
wê¿a
acetylenowego.
Praca
zestawem
spawalni
-
czym
z
uszkodzonymi
wê
-
¿ami.
2
Dokonaæ
kontroli
wszyst
-
kich
zestawów
spawalni
-
czych,
usun¹æ
stwierdzone
nieprawid³owoœci.
Wykonano.
2.
5.7.2004
r.
16:10
Plac manewrowy.
Kolizja
dwóch
po
-
jazdów
w
okolicy
bramy
wjazdowej
do
hali.
Nie
zachowanie
ostro¿no
-
œci
przez
kierowców,
brak
oznakowañ.
2
Przeszkoliæ
dodatkowo
kie
-
rowców,
wprowadziæ
syg
-
nalizacjê
œwietln¹.
Przeszkolono,
syg
-
na
lizacji
nie
zain
-
stalowano.
3.
11.10.2004
r.
12:15
Magazyn czêœci.
Spadniêcie
blachy
ka
roseryjnej
z
gór-
nej
pó³ki
rega³u.
Nieprawid³owe
sk³adowa-
nie
materia³ów.
1
Opracowaæ
instrukcjê
sk³a-
dowania
materia³ów.
Wykonano.
Rejestr
kontroli
przeprowadzonych
przez
organy
zewnêtrzne
Lp.
Data
Wydane
decyzje
Organ
kontrolny
Realizacja
Uwagi
1.
15.2.2004
r.
Dokonaæ
oceny
ryzyka
zawodowego,
jakie
wystê
-
puje
na
stanowiskach
nadzoru,
termin
31.3.2004
r.
PIP
Wykonano.
2.
20.8.2004
r.
1.
Wycofaæ
gaœnice
z
przekroczonym
terminem
wa¿noœci.
2.
Oznakowaæ
drogi
ewakuacyjne
i
zaprowadziæ
na
nich
porz¹dek
w
oznakowaniu.
PSP
Wykonano.
3.
6.12.2004
r.
Stanowiska
pracy
wyposa¿one
w
monitory
ekra
-
nowe
zorganizowaæ
zgodnie
z
wymaganiami
bez
-
pieczeñstwa
ihigieny
pracy
oraz
ergonomii,
ter
-
min
31.8.2005
r.
PIP
W
trakcie
wykonano
ok.
50%.
OPINIE
6. Analiza stanu bhp
Rozdział 6/1.
12
kwiecień 2005
Rejestr
zg³oszonych
przez
pracowników
nieprawid³owoœci
w
zakresie
bhp
Lp.
Data
Opis
zg³oszenia
Zagro¿enia
Sposób
za³atwienia
Uwagi
1.
10.1.2004
r.
Uszkodzona
obudowa
rozdzielni
elek
-
trycznej
w
warsztacie.
Dostêp
do
elementów
pod
napiê
-
ciem
grozi
pora¿eniem
pr¹dem
elektrycznym.
Naprawiono
uszkodzenie.
2.
23.6.2004
r.
Uszkodzone
zawiasy
bramy
wjazdowej
do
hali
produkcyjnej.
Oberwanie
odrzwi
grozi
przyg
-
nieceniem.
Naprawiono
uszkodzenia.
3.
30.11.2004
r.
Uszkodzone
okulary
ochronne
przy
szlifierce
sto³owej.
Odpryski
gro¿¹
urazem
oka.
Dostarczono
nowe
izakupio
-
no
zapasowe.
Rejestr
zg³oszonych
przez
pracowników
propozycji
dotycz¹cych
poprawy
warunków
bhp
Lp.
Data
Opis
zg³oszenia
Sposób
za³atwienia
Uwagi
1.
20.2.2004
r.
Naprawiæ
uszkodzone
podesty
przy
obra-
biarkach.
Wydano
zalecenie
kierownikowi
warszta-
tu
–
wykonano.
2.
13.9.2004
r.
W
kana³ach
remontowych
wykonaæ
stu-
dzienki
do
sp³ywu
wody.
Wydano
zalecenie
kierownikowi
ds.
inwe-
stycyjnych
–
termin
realizacji
28.2.2005
r.
3.
12.11.2004
r.
Sprowadzaæ
ubrania
robocze
lepszej
jako-
œci
(obecne
pêkaj¹
na
szwach).
W
trakcie
rozeznania
nowego
dostawcy
lub
skrócenia
okresu
u¿ytkowania
–
ter-
min
realizacji
31.3.2005
r.
Rejestr
wyników
kontroli
przeprowadzonych
przez
s³u¿bê
bhp
Lp.
Data
Miejsce
(temat)
kontroli
Nieprawid³owoœci
Wydane
zalecenia
Odpowiedzialni
iterminy
Realizacja
Uwagi
12
3
4
5
6
7
8
1.
10.1.2004
r.
Spawalnia
Brak
ekranów
miê
-
dzy
stanowiskami
–
zagro¿enie
olœnie
-
niem.
Wykonaæ
(zakupiæ)
iustawiæ
ekrany.
Kierownik
oddzia³u
me
-
chanicznego,
termin
–
28.2.2004
r.
Zrealizowano.
2.
15.3.2004
r.
Hala
remontów
Uszkodzona
po
-
sadzka
–
groŸba
po
-
tkniêæ,
upadków.
Wykonaæ
remont
po
-
sadzki.
G³ówny
mechanik,
termin
–
31.7.2004
r.
Dokonano
napraw,
remont
ca³oœci
w
2005
r.
6. Analiza stanu bhp
OPINIE
Rozdział 6/1.
kwiecień 2005
13
12
3
4
5
6
7
8
3.
20.5.2004
r.
Dokumentacja konserwacji urz¹dzeñ dŸwignicowych
Braki
wpisów
w
Ksi¹¿ce
kontroli.
Prowadziæ
dokumentacjê
zgodnie
z
obowi¹zu
-
j¹cymi
przepisami.
G³ówny
mechanik
–
na
bie¿¹co.
Zrealizowano.
4.
7.6.2004
r.
Dokumentacja pomiarów
sku
-
tecznoœci
ochron
przeciwpora¿e
-
niowych urz¹dzeñ
elek
-
trycznych
Brak
protoko³ów
okresowej
kontroli
stanu
izolacji
insta
-
lacji
w
magazynie.
Dokonaæ
pomiarów.
Kierownik
oddzia³u
elek
-
trycznego
–
termin
na
-
tychmiast
in
a
bie¿¹co.
Zrealizowano.
5.
3.7.2004
r.
Biurowiec
Nieoznakowane punkty
ppo¿.
Oznakowaæ
punkty
ppo¿.
Kierownik
dzia³u
admini
-
stracji
–
termin
15.7.2004
r.
Zrealizowano.
6.
9.9.2004
r.
Karty
szkoleñ
ibadañ
lekar-
skich
Pracownicy
admini-
stracji
maj¹
nieaktu-
alne
badania
lekar-
skie.
Skierowaæ
na
badania.
Kierownik
dzia³u
kadr
–
termin
natychmiast
in
a
bie¿¹co.
Zrealizowano.
7.
13.10.2004
r.
Magazyn.
Nieoznakowana noœnoœæ
rega³ów.
Oznakowaæ
rega³y.
Kierownik
magazynu
–
termin
31.10.2004
r.
Zrealizowano.
8.
27.11.2004
r.
Remont dachu.
Podczas
pracy
na
wysokoœci
pracow-
nicy
nie
u¿ywali
szelek
bezpieczeñ
-
stwa.
Wstrzymano
pracê
do
czasu
dostarczenia
sze-
lek.
Dodatkowo
prze-
szkoliæ
robotników
id
o-
zór
w
temacie
organizacji
prac
na
wysokoœci.
G³ówny
mechanik
dostar-
czy³
szelki
iprzeszkoli³
pracowników.
Inspektor
bhp
sprawdzi³
znajomoϾ
przepisów.
Wynik
pozy
-
tywny.
Zrealizowano.
9.
1.12.2004
r.
Place.
Brak
pojemników
z
piaskiem
na
okres
zimowy.
Kierownik
dzia³u
admini
-
stracji
–
termin
6.12.2004
r.
Zrealizowano.
OPINIE
6. Analiza stanu bhp
Rozdział 6/1.
14
kwiecień 2005
5. Formularz z tematami
Aby u³atwiæ sobie opracowanie kompleksowej oceny stanu bhp w firmie, warto
przygotowaæ dla potrzeb zak³adu formularz z tematami – pytaniami obejmu-
j¹cymi wszystkie te zagadnienia, które dotycz¹ bhp. Nastêpnie ka¿dy z tematów
nale¿y oceniæ, opisuj¹c stwierdzone nieprawid³owoœci, czy niezgodnoœci z przepi-
sami. W formularzu powinna znaleŸæ siê równie¿ rubryka z propozycjami koniecz-
nych dzia³añ dla ograniczenia zagro¿eñ i poprawy warunków pracy.
Dobrze opracowany formularz powinien wystarczyæ na wiele lat i bêdzie prze-
gl¹dem tego, co w firmie robi³o siê i bêdzie siê robiæ dla zapewnienia pracownikom
bezpieczeñstwa pracy.
PRZYKŁAD
Lp.
Temat
Stwierdzone
nieprawid³owoœci
Propozycje dzia³añ
naprawczych
1
2
3
4
1. Statystyka wypadkowoœci
i realizacja wniosków.
Statystyka w za³¹czeniu.
Wykonane zgodnie z usta-
leniami powypadkowymi.
2. Statystykê chorób zawodo-
wych i skutecznoœæ podjê-
tych dzia³añ.
Nie zanotowano.
–
3. Statystyka zdarzeñ poten-
cjalnie wypadkowych i sku-
tecznoœæ podjêtych dzia³añ.
Statystyka w za³¹czeniu.
1. Utrzymywaæ zapas wê¿y
spawalniczych.
2. Zainstalowaæ sygnalizacjê
œwietln¹ przy bramach wjaz-
dowych na halê.
3. Kontrolowaæ na bie¿¹co
sposób sk³adowania materia-
³ów w magazynie.
4. Statystyka awarii i skutecz-
noϾ akcji ratowniczych oraz
podjêtych dzia³añ zapobie-
gawczych.
Nie zanotowano.
5. Instrukcje obs³ugi i bezpiecz-
nego wykonywania prac, ich
aktualnoϾ, znajomoϾ przez
pracowników.
Dwie instrukcje na stanowi-
skach: .................................,
.............................................
wymagaj¹ aktualizacji ze
wzglêdu na:
• zmianê technologii prac,
• zmianê stosowanych na-
rzêdzi.
Zaktualizowaæ instrukcje.
2. Brak instrukcji transportu
butli z gazami technicznymi.
Opracowaæ instrukcjê.
3. Instrukcja wykonywania
prac na wysokoœci napisana
w sposób niezrozumia³y dla
pracowników.
Poprawiæ treœæ instrukcji.
kwiecień 2005
15
6/1. Analiza stanu BHP w zakładzie pracy – postępowanie, dokumentacja
OPINIE
Rozdział 6/1.
1
2
3
4
6. Wyniki badañ œrodowiska
pracy:
• zapylenie,
• ha³as,
• drgania (wibracja),
• substancje niebezpieczne
i szkodliwe,
• promieniowanie jonizacyj-
ne, laserowe, elektromagne-
tyczne itd.,
• oœwietlenie.
Brak przekroczeñ.
Przekroczenia w stolarni.
Nie wystêpuj¹.
Nie wystêpuj¹.
Nie wystêpuj¹.
Brak pomiarów oœwietlenia
w pomieszczeniach biuro-
wych.
Ze wzglêdu na du¿¹ awaryj-
noœæ odci¹gu py³ów i trocin
w stolarni wyposa¿yæ za³ogê
w maski p. py³owe.
Wprowadziæ ochronniki
s³uchu.
Przeprowadziæ pomiary
i w miarê potrzeby poprawiæ
oœwietlenie.
7. Wyniki kontroli wewnêtrz-
nych w zakresie:
• organizacji stanowisk
pracy,
• stosowanych maszyn,
urz¹dzeñ i narzêdzi,
• materia³ów.
Wyniki kontroli i realizacja
zaleceñ w za³¹czeniu.
Na osiem zaleceñ 7 wykona-
no.
Jedno – remont posadzki
w hali przesuniête zosta³o na
2005 r. z powodu braku fun-
duszy (dokonano jedynie na-
praw).
8. Stwierdzone podczas kontro-
li wewnêtrznych sytuacje
nieprzestrzegania przez pra-
cowników przepisów oraz
zasad bhp.
Wyniki kontroli i realizacja
zaleceñ w za³¹czeniu.
Podczas pracy na wysokoœci
pracownicy nie u¿ywali sze-
lek bezpieczeñstwa.
9. Zg³oszone przez pracowni-
ków nieprawid³owoœci w za-
kresie bhp.
Zgodnie z rejestrem.
Wszystkie zg³oszenia zosta³y
za³atwione pozytywnie.
10. Wnioski z kontroli organów
zewnêtrznych.
Zgodnie z rejestrem.
Przeprowadzono 3 kontrole.
Decyzje zrealizowano (jedna,
termin 31.3.2005 r.)
11. Szkolenia bhp:
• wstêpne,
• okresowe,
• specjalistyczne.
Szkolenie wstêpne pracowni-
ków nowoprzyjmowanych do
pracy nie obejmuje zagadnie-
nia ryzyka zawodowego.
Uzupe³niæ tematykê.
12. Badania lekarskie.
Pracownicy administracji
mieli nieaktualne badania.
13. Kwalifikacje zawodowe pra-
cowników.
Bez uwag.
14. Kwalifikacje zdrowotne pra-
cowników.
Mimo przeciwwskazañ
lekarza 2 pracowników
zatrudnianych jest przy
dŸwiganiu.
Zobowi¹zaæ nadzór do prze-
strzegania zaleceñ lekarza.
16
kwiecień 2005
OPINIE
6. Analiza stanu bhp
Rozdział 6/1.
1
2
3
4
15. Œrodki ochrony zbiorowej.
Okresowo nieczynny odci¹g
py³ów i trocin w stolarni.
Na bie¿¹co kontrolowaæ
i usuwaæ usterki. Rozwa¿yæ
mo¿liwoœæ zakupu nowego
odci¹gu.
16. Œrodki ochrony indywidu-
alnej.
Pracownicy niechêtnie sto-
suj¹ dostêpne pó³maski prze-
ciwpy³owe ze wzglêdu na
pocenie siê twarzy.
Rozwa¿yæ mo¿liwoœæ doboru
innego rodzaju pó³masek.
17. Odzie¿ robocza i ochronna.
Z³a jakoœæ ubrañ roboczych. Nowy dostawca lub skróce-
nie okresu u¿ywania.
18. Prace szczególnie niebez-
pieczne:
• identyfikacja,
• rejestr,
• instrukcje, procedury.
Niezrozumia³a dla robot-
ników instrukcja prac na
wysokoœci.
Przeredagowaæ instrukcjê.
19. Konsultowanie zagadnieñ
bhp z pracownikami lub ich
przedstawicielami.
Brak zapisów o konsulta-
cjach.
Opracowaæ system konsul-
taji.
20. Ergonomia.
Przyciski w kasetach sterow-
niczych wci¹gników mecha-
nicznych maj¹ ró¿nie przy-
porz¹dkowane funkcje.
Dokonaæ przegl¹du i dopro-
wadziæ do jednoznacznoœci.
•
Podwykonawcy.
Pracownicy podwykonawcy
nie znaj¹ zagro¿eñ pocho-
dz¹cych od urz¹dzeñ, w po-
bli¿u których wykonuj¹
prace.
Pracownicy ci nie znaj¹ te¿
instrukcji postêpowania w
razie zaistnienia po¿aru.
Opracowaæ procedurê zazna-
jamiania z obowi¹zuj¹cymi
przepisami w naszym
zak³adzie.
•
Ocena ryzyka zawodowego.
Brak oceny ryzyka na stano-
wiskach osób nadzoru.
Ocenê przeprowadzono i za-
znajomiono osoby nadzoru
z jej wynikami
Opracowa³ ................................
(data, podpis)
Przy zatwierdzonych do wdro¿enia dzia³aniach naprawczych powinny byæ okreœ-
lone terminy oraz osoby odpowiedzialne za ich realizacje.
kwiecień 2005
17
6/1. Analiza stanu BHP w zakładzie pracy – postępowanie, dokumentacja
OPINIE
Rozdział 6/1.
6. Uwagi
Do sporz¹dzenia analizy stanu bhp nale¿y wykorzystywaæ wszystkie materia³y
opracowywane sukcesywnie w ci¹gu roku tj.:
l
wyniki pomiarów œrodowiska pracy,
l
protoko³y z kontroli,
l
protoko³y powypadkowe,
l
protoko³y ze zdarzeñ potencjalnie wypadkowych,
l
uwagi pracowników itp.
Dokonywanie wszystkiego naraz w krótkim okresie, np. wymuszonym terminem
wykonania nakazu inspektora pracy, czy tylko poleceniem pracodawcy, stwarza
du¿¹ niedogodnoœæ i nie gwarantuje przeprowadzenia analizy w sposób pra-
wid³owy.
Powinniœcie mieæ Pañstwo œwiadomoœæ, ¿e niespe³nianie wymogów prawnych
m.in. w zakresie:
l
zatrudniania pracowników o wymaganych kwalifikacjach zawodowych i zdro-
wotnych,
l
szkoleñ w zakresie bhp,
l
opracowania i dostarczenia pracownikom instrukcji obs³ugi i bezpiecznego
wykonywania prac,
l
œrodowiska pracy,
l
dokonywania pomiarów œrodowiskowych,
l
dokonywania pomiarów skutecznoœci ochron przed pora¿eniem pr¹dem elek-
trycznym instalacji i urz¹dzeñ elektrycznych,
l
zabezpieczeñ przeciwpo¿arowych
– zawsze podnosi poziom ryzyka zawodowego. Tak wiêc propozycje przedsiê-
wziêæ technicznych i organizacyjnych, maj¹cych na celu zapobieganie zagro¿eniom
¿ycia i zdrowia pracowników, musz¹ uwzglêdniæ równie¿, albo przede wszystkim,
dzia³ania dla ograniczenia poziomu ryzyka zawodowego.
7. Wnioski z analizy
7.1. Dzia³ania pracodawcy
Po otrzymaniu raportu pracodawca powinien:
1. Zorganizowaæ naradê z udzia³em osób zainteresowanych (np. kierownika,
pracownika pe³ni¹cego zadania s³u¿by bhp i doœwiadczonego montera), na
której przedstawi raport z analizy stanu bhp oraz wys³ucha uwag i propozycji
zebranych.
2. Na podstawie raportu i wniosków z narady zadecydowaæ o wprowadzeniu
konkretnych dzia³añ naprawczych zapisuj¹c je w formie polecenia s³u¿bowego.
3. Zobowi¹zaæ osoby odpowiedzialne za realizacjê poszczególnych zadañ do po-
wiadamiania go o trudnoœciach w ich realizacji.
4. Zobowi¹zaæ s³u¿bê bhp do bie¿¹cego sprawdzania realizacji wszystkich zadañ.
18
kwiecień 2005
OPINIE
6. Analiza stanu bhp
Rozdział 6/1.
7.2. Plan poprawy warunków bhp
6/1. Analiza stanu BHP w zak³adzie pracy – postêpowanie, dokumentacja
6. Analiza stanu bhp
Innym sposobem postêpowania po raporcie z analizy stanu bezpieczeñstwa i higie-
ny pracy mo¿e byæ opracowanie planu poprawy warunków bhp (zamiast polece-
nia szefa firmy).
Plan taki powinien byæ opracowany na okreœlony okres (kwarta³, pó³rocze, rok),
a kolejnoœæ podejmowanych dzia³añ powinna byæ uzale¿niona od:
l
wagi problemu wymagaj¹cego rozwi¹zania,
l
wielkoœci zagro¿eñ wymagaj¹cych zlikwidowania czy ograniczenia.
Plan musi obejmowaæ wszystkie dzia³ania wynikaj¹ce z oceny stanu bhp oraz
inicjatywy pracowników dla poprawy warunków pracy.
Tak, jak analiza stanu bhp jest procesem powtarzanym corocznie, to równie¿ Plan
poprawy warunków bhp bêdzie opracowywany na ka¿dy rok. Dlatego warto opra-
cowaæ mechanizm tworzenia planu i kontroli jego realizacji.
Konsultacje
z załogą
Przy opracowywaniu planu poprawy warunków bhp nie wolno zapomnieæ o kon-
sultacjach z przedstawicielami za³ogi w zakresie tematów ujêtych w planie oraz
kolejnoœci i sposobu ich realizacji.
Opracowuj¹c plan poprawy warunków bhp nale¿y mieæ stale na uwadze cele, któ-
rym plan s³u¿y. S¹ to m.in.:
l
doprowadzenie warunków pracy do wymogów obowi¹zuj¹cych norm i prze-
pisów,
l
ograniczenie liczby zagro¿eñ,
l
ograniczenie iloœci zdarzeñ potencjalnie wypadkowych i awarii,
l
ograniczenie liczby i ciê¿koœci wypadków przy pracy,
l
ograniczenie liczby chorób zawodowych,
l
poprawa warunków œrodowiska pracy,
l
likwidacja lub czêœciowe ograniczenie sytuacji sprzyjaj¹cych pope³nianiu b³ê-
dów przez pracowników,
l
poprawa ergonomii na stanowiskach pracy,
l
podniesienie wiedzy oraz wzrost motywacji do bezpiecznych zachowañ,
l
doprowadzenie ryzyka zawodowego do akceptowalnego poziomu.
Analiza potrzeb
i możliwości
Plan poprawy warunków bhp wymaga przeprowadzenia analizy potrzeb i mo-
¿liwoœci realizacyjnych z uwzglêdnieniem nak³adów finansowych, technicznych
i przewidywanych efektów. Poszczególne zadania planu poprawy powinny zostaæ
okreœlone po dok³adnym rozeznaniu:
l
zagro¿eñ, nara¿eñ, szkodliwoœci i uci¹¿liwoœci na stanowiskach pracy,
l
przyczyn wypadków i zdarzeñ potencjalnie wypadkowych oraz chorób zawo-
dowych, a tak¿e
l
wyst¹pieñ zewnêtrznych organów kontrolnych,
l
wniosków z kontroli wewnêtrznych,
l
uwag za³ogi i
l
potrzeb szkoleniowych.
G³ównym celem planu poprawy warunków bhp jest doprowadzenie do obni¿e-
nia ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy i przy czynnoœciach, na których
ryzyko zosta³o oszacowane jako wy¿sze ni¿ akceptowalne przy spe³nieniu obo-
wi¹zuj¹cych przepisów prawnych.
20
kwiecień 2005
OPINIE
6. Analiza stanu bhp
Rozdział 6/1.
Preferowane powinny byæ rozwi¹zania poprawiaj¹ce warunki znacznej liczbie pra-
cowników i likwiduj¹ce lub ograniczaj¹ce znacz¹ce zagro¿enia. Je¿eli plan popra-
wy bêdzie tylko tematem zamykaj¹cym proces analizy stanu bhp, to znajd¹ siê
w nim jedynie te problemy, które znalaz³y siê w poleceniu pracodawcy. Warto jed-
nak, i nic nie stoi na przeszkodzie, aby w planie poprawy znalaz³y siê równie¿ inne
tematy poprawiaj¹ce bezpieczeñstwo i higienê pracy w firmie, nie tylko wynikaj¹ce
wprost z analizy stanu bhp.
8. Podsumowanie
1. Analiza stanu bhp, to nie tylko ustosunkowanie siê do statystyk wypadko-
wych i chorób zawodowych, ale ocena wszystkich obszarów dzia³alnoœci fir-
my zwi¹zanych z bezpieczeñstwem i higiena pracy.
2. Nie mo¿na dokonaæ prawid³owej analizy stanu bhp bez rzetelnie przeprowa-
dzonej oceny ryzyka zawodowego.
3. Analiza zdarzeñ potencjalnie wypadkowych daje tak¹ sam¹ wiedzê o za-
gro¿eniach, jak wypadki przy pracy.
4. Materia³y niezbêdne do opracowania analizy stanu bhp powinny byæ zbierane
na bie¿¹co i odpowiednio archiwizowane.
5. Tylko pracodawca zapoznany z ocen¹ stanu bhp mo¿e podejmowaæ racjonal-
ne dzia³ania w celu ograniczenia zagro¿eñ i poprawy warunków pracy.
6. Plan poprawy warunków bhp opracowywany na podstawie analizy stanu
bhp jest najlepsz¹ form¹ podejmowania przedsiêwziêæ technicznych i organi-
zacyjnych, maj¹cych na celu zapobieganie zagro¿eniom ¿ycia i zdrowia pra-
cowników oraz poprawê warunków pracy.
7. Podejmowanie dzia³añ w zakresie ograniczenia zagro¿eñ i poprawy warun-
ków pracy bez konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami jest nie
tylko niezgodne z obowi¹zuj¹cymi przepisami (art. 237
11a
Kodeksu pracy), ale
te¿ mo¿e przynosiæ mierne efekty.
Rozdzia³ 6/1.
Rozdzia³ 6/1.
kwiecień 2005
21
Rozdział 6/1.
OPINIE
Rozdział 6/1.
................................................
......................................................
.......................................
Nazwa firmy
miejscowoϾ
data
Rozdzia³ 6/1.
Rozdzia³ 6/1.
Polecenie s³u¿bowe
w sprawie wprowadzenia dzia³añ naprawczych dotycz¹cych poprawy stanu bhp
W celu ograniczania zagro¿eñ i poprawy warunków pracy polecam:
1. ..............................................................................................................................................
Termin: ...........................
Odpowiedzialny: ......................................................................................
2. ....................................................................................... ......................................................
Termin: ............................
Odpowiedzialny: ...................................................................................
3. ....................................................................................... ......................................................
Termin: ...........................
Odpowiedzialny: ......................................................................................
4. ....................................................................................... ......................................................
Termin: ............................
Odpowiedzialny: ...................................................................................
5. ....................................................................................... ......................................................
Termin: ...........................
Odpowiedzialny: ......................................................................................
6. ...................................................................................... ......................................................
Termin: ............................
Odpowiedzialny: ...................................................................................
Osoby odpowiedzialne za realizacjê poszczególnych zadañ z³o¿¹:
l
informacje o trudnoœciach z ich realizacj¹
l
informacje o ich wykonaniu
Opracowa³ .........................................................................................
Przedstawiciel za³ogi ............................................................................
................................
Podpis szefa firmy
Formularz
Lp.
Temat
Stwierdzone
nieprawid³owoœci
Propozycje
dzia³añ
naprawczych
1
2
3
4
1. Statystyka wypadkowoœci i realizacja
wniosków.
2. Statystyka chorób zawodowych i sku-
tecznoœæ podjêtych dzia³añ.
3. Statystyka zdarzeñ potencjalnie wypadko-
wych i skutecznoœæ podjêtych dzia³añ.
4. Statystyka awarii i skutecznoϾ akcji ra-
towniczych oraz podjêtych dzia³añ za-
pobiegaj¹cych.
5. Instrukcje obs³ugi i bezpiecznego wyko-
nywania prac, ich aktualnoϾ, znajomoϾ
przez pracowników.
6. Wyniki badañ œrodowiska pracy:
• zapylenie,
• ha³as,
• drgania (wibracja),
• substancje niebezpieczne i szkodliwe,
• promieniowanie jonizacyjne, laserowe,
elektromagnetyczne itd.,
• oœwietlenie.
7. Wyniki kontroli wewnêtrznych w zakre-
sie:
• organizacji stanowisk pracy,
• stosowanych maszyn, urz¹dzeñ,
• narzêdzi,
• materia³ów.
8. Stwierdzone podczas kontroli wewnêtrz-
nych sytuacje nieprzestrzegania przez pra-
cowników przepisów oraz zasad bhp.
9. Zg³oszone przez pracowników niepra-
wid³owoœci w zakresie bhp.
10. Wnioski z kontroli organów zewnêtrz-
nych.
1
2
3
4
11. Szkolenia bhp:
• wstêpne,
• okresowe,
• specjalistyczne.
12. Badania lekarskie.
13. Kwalifikacje zawodowe pracowników.
14. Kwalifikacje zdrowotne pracowników.
15. Œrodki ochrony zbiorowej.
16. Œrodki ochrony indywidualnej.
17. Odzie¿ robocza i ochronna.
18. Prace szczególnie niebezpieczne:
• identyfikacja,
• rejestr,
• instrukcje, procedury.
19. Konsultowanie zagadnieñ bhp z pracow-
nikami lub ich przedstawicielami.
20. Ergonomia.
21. Podwykonawcy.
22. Ocena ryzyka zawodowego.
Opracowa³ ................................
(data, podpis)
Plan poprawy warunków bhp na rok 200....
Lp.
Temat, zadanie
Liczba osób
objêtych
popraw¹
Przewidywane
nak³ady
w tys. z³
Termin
realizacji
Osoby
odpowiedzialne
za realizacjê
1
2
3
4
5
6
A. Wyeliminowanie lub ograniczenie ryzyka zawodowego – zagro¿enia wypadkowe
1.
2.
B. Wyeliminowanie lub ograniczenie ryzyka zawodowego nara¿enia na choroby zawodowe
3.
4.
C. Zagro¿enia zwi¹zane z uci¹¿liwoœci¹ pracy (transport rêczny, monotypia ruchów itp.)
5.
6.
D. Ergonomia
7.
8.
1
2
3
4
5
6
E. Szkolenia (w tym: instrukcje, konsultacje) i propaganda z zakresu bhp (plakaty,
gabloty itp.)
9.
10.
F. Inne (urz¹dzenia higieniczno-sanitarne, œrodki czystoœci, odzie¿ robocza i ochronna itp.)
11.
12.
G. Prace naukowo-badawcze, projektowe i inne dotycz¹ce bhp
13.
14.
Razem ........ tematów
Uwaga: Osoby odpowiedzialne za realizacjê przeka¿¹ informacje do pracownika wykonuj¹cego zadania s³u¿by bhp o zrealizowaniu zadania a tak¿e o ewentual-
nych trudnoœciach z terminow¹ ich realizacj¹.
Opracowa³
:
Konsultacje
Zatwierdzi³
....................................
........................................
................................
data, podpis
data, podpis
data, podpis