1

Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe

Pojęcie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych

Środki przeznaczone na pokrycie bieżących i przyszłych zobowiązań wynikających z zawartych umów
ubezpieczenia.

Metody tworzenia rezerw

Zakłady ubezpieczeń tworzą rezerwy z wykorzystaniem następujących metod:

 -

indywidualnej,

 -

ryczałtowej,

 -

aktuarialnej.

Metoda indywidualna polega na oddzielnym szacowaniu i ocenie szkody zgłaszanej ubezpieczycielowi.
Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe ustalane są odrębnie dla każdej umowy ubezpieczenia. Zastosowanie tej
metody umożliwia obliczenie najbardziej wiarygodnej wysokości rezerw.

Metoda ryczałtowa polega na ustaleniu wysokości rezerw procentowo w stosunku do wartości składek, kwoty
wypłaconych odszkodowań lub innych danych zakładu ubezpieczeń. Metodę tę można stosować, jeżeli wyniki
otrzymane przy jej zastosowaniu są zbliżone do rezultatów uzyskanych przy użyciu metody indywidualnej lub
aktuarialnej.

Metoda aktuarialna polega na ustaleniu wysokości rezerw przy wykorzystaniu narzędzi matematyki i statystyki
ubezpieczeniowej. Uwzględnia ona prawdopodobieństwo zajścia szkód i wypadków. Metoda ta jest stosowana
przede wszystkim w ubezpieczeniach życiowych.

Rodzaje rezerw

W zależności od celu i sposobu tworzenia, wyróżnia się następujące rodzaje rezerw:

 rezerwę składek,

 rezerwę na pokrycie ryzyka niewygasłego,

 rezerwy na niewypłacone odszkodowania i świadczenia, w tym rezerwę na skapitalizowaną wartość

rent,

 rezerwy na wyrównanie szkodowości (ryzyka),

 rezerwę ubezpieczeń na życie

 rezerwę ubezpieczeń na życie, jeżeli ryzyko lokaty ponosi ubezpieczający,

 rezerwy na premie i rabaty dla ubezpieczonych,

 rezerwa na zwrot składek dla członków (TUW)

 pozostałe rezerwy techniczno - ubezpieczeniowe przewidziane w statucie zakładu ubezpieczeń

Rezerwa składek – tworzy się indywidualnie dla każdej umowy ubezpieczenia, jako składkę przypisaną
przypadającą na następne okresy sprawozdawcze, proporcjonalnie do okresu, na jaki składka została
przypisana.

 W przypadku gdy ryzyko jest rozłożone nierównomiernie, rezerwę tworzy się proporcjonalnie do

przewidywanego ryzyka w następnych okresach sprawozdawczych.

Przykład 1- Ustalanie rezerwy składek

Klient zawarł ubezpieczenie na sumę ubezpieczenia w wysokości 180.000. Składka wyniosła 6.400 i została
opłacona 01.12.2007 r. Okres ubezpieczenia określony w umowie ubezpieczenia ustalono od 01.01.2008 –
31.12.2008. Założono równomierny rozkład ryzyka. Ustalić:

2

1) Wartość rezerwy składek na dzień:

a) 31.12.2007 r.

b) 31.03.2008 r.

c) 31.12.2008 r.

2) Jaki wpływ ma rezerwa składek na bilans i rachunek techniczny zakładu ubezpieczeń na dzień:

- 31.12.2007 r.

- 31.03.2008 r.

- 31.12.2008 r.

Rezerwa składek na dzień 31.12.2007 r.

………..

Rezerwa składek na dzień 31.03.2008 r.

A) Składka przypisana

……..

B) B)

Liczba dni w okresie ubezpieczenia

……..

C) Liczba dni udzielonej ochrony

……..

Rezerwa składek = A* (B - C) / B

……………………….

Rezerwa składek = -------------------------------------- = …………

Rezerwa składek na dzień 31.12.2008 r.

……………………………………….. = …………

Zmiana stanu rezerwy składki = Saldo końcowe rezerwy składek - Saldo początkowe rezerwy składek

Bilans

31.12.2007

31.03.2008

31.12.2008

Rezerwa składek

Rachunek techniczny

Składka przypisana

Zmiana stanu rezerwy składek

3

Składka zarobiona

 Rezerwa na niewygasłe rodzaje ryzyka, która stanowi różnicę między przewidywaną wartością

przyszłych odszkodowań, świadczeń i kosztów, które wynikają z zawartych umów ubezpieczenia i nie
wygasły z końcem roku, a wielkością rezerwy składek, która w dalszym ciągu może być przepisana z
tytułu tych umów i dotyczy tego samego okresu ubezpieczenia

 Rezerwa na ryzyka niewygasłe jest tworzona w przypadku, gdy rezerwa składek nie wystarczy na ich

pokrycie. (Jest za mała składka na przyszłe szkody Szkody > Składki)

Rezerwa na ryzyka niewygasłe Przykład 2 (II Dział)

Aktuariusz oszacował, iż szkody wraz z kosztami ich likwidacji dla zawartych ubezpieczeń AC osiągną
poziom 121% składek. Rezerwa składek wyniosła na dzień bilansowy 200 mln, a wskaźnik kosztów
akwizycji (koszty akwizycji przeniesione na przyszłe okresy) wynosi 16%.

Obliczyć rezerwę na ryzyka niewygasłe.

A. Rezerwa składek

=

………….

B. Ostateczny wskaźnik szkodowości =

………….

C. Wskaźnik kosztów akwizycji

=

………….

Rezerwa na ryzyka niewygasłe

A* (B + C – 100%)

…………………………………….

………………..

Dodatkowa rezerwa na przyszłe szkody

 Rezerwa na niewypłacone odszkodowania i świadczenia stanowi zobowiązanie towarzystwa

ubezpieczeniowego z tytułu nie uregulowanych odszkodowań i świadczeń za szkody i wypadki, które:



zostały zgłoszone w okresie ubezpieczenia, a posiadane informacje pozwalają na ocenę wysokości
odszkodowań i świadczeń

(Rezerwa na szkody zgłoszone);



zostały zgłoszone w okresie ubezpieczenia, ale posiadane informacje są niewystarczające do oceny
wysokości szkód i odszkodowań (np. brak kompletu dokumentów, szkoda jest w trakcie likwidacji -
trwa jeszcze naprawa samochodu uszkodzonego w wypadku);



zaszły w okresie sprawozdawczym, ale nie zostały jeszcze zgłoszone ubezpieczycielowi (tzw. IBNR –
Incurred But Not Reported)



Rezerwę tę tworzy się w wysokości ostatecznej wartości przyszłych wypłat odszkodowań.



Przy ustalaniu rezerwy nie można stosować dyskonta wynikającego z wartości bieżącej szkody, z
wyjątkiem rezerwy na skapitalizowaną wartość rent.

IBNR

4

Celem tej rezerwy jest odzwierciedlenie pełnego kosztu zdarzeń zaszłych w ciągu roku obrotowego, nawet
jeżeli nie zostały jeszcze zgłoszone do zakładu ubezpieczeń.

Wycena rezerwy IBNR jest procesem subiektywnym

Istnieje wiele metod tworzenia rezerw IBNR

Stosowaną praktyką jest szacowanie rezerw kilkoma metodami i porównywanie wyników kalkulacji

Rezerwa na niewypłacone odszkodowania i świadczenia

Metody tworzenia:
-

Indywidualna

-

Ryczałtowa

-

Aktuarialna

Rezerwa na wyrównanie szkodowości (ryzyka)

Tworzona jest przez zakłady prowadzące działalność w dziale II.

Tworzy się ją w celu wyrównania poziomu szkodowości w poszczególnych okresach.

Ustala się ją w wysokości mającej zapewnić wyrównanie przyszłych wahań współczynnika szkodowości na
udziale własnym.

Współczynnik szkodowości

To stosunek odszkodowań i i świadczeń, z uwzględnieniem zmiany stanu rezerw na niewypłacone
odszkodowania i świadczenia, do składki zarobionej.

Przy kalkulacji współczynnika należy uwzględnić koszty likwidacji szkód i windykacji regresów oraz regresy i
odzyski otrzymane.

W przypadku gdy zakład ubezpieczeń prowadzi działalność krócej niż 6 lat, dla danej grupy ubezpieczeń nie
tworzy się rezerwy na wyrównanie szkodowości.

Rezerwa ubezpieczeń na życie stanowi wartość zobowiązań zakładu ubezpieczeń wynikającą z tytułu
zawarcia umów ubezpieczenia na życie, oszacowaną przez aktuariszy, uwzględniającą zadeklarowane
premie i po odliczeniu wartości aktuarialnej przyszłych składek.

Rezerwę ubezpieczeń na życie tworzy się stosując metody aktuarialne, z możliwością uwzględniania
kosztów obsługi umów i kosztów związanych z wypłatą odszkodowań i świadczeń.

Z tytułu zawartych umów ubezpieczenia, ubezpieczyciel zobowiązany jest wypłacić ubezpieczonemu lub
uposażonemu rentę życiową. Towarzystwo ubezpieczeniowe zobowiązane jest zabezpieczyć odpowiednio
wysokie fundusze na pokrycie przyszłych świadczeń. Fundusze te noszą nazwę matematycznej rezerwy
składek.

W zależności od metody tworzenia wyróżnia się:

 -

rezerwę prospektywną,

 -

rezerwę retrospektywną.

Ewidencja rezerw techniczno-ubezpieczeniowych

Do ewidencji rezerw techniczno-ubezpieczeniowych służą konta zespołu 8.

Ewidencja rezerw następuje w szyku rozwiniętym, czyli osobno księguje się rezerwy brutto i udział
reasekuratorów w tych rezerwach.

Zmiana stanu rezerwy techniczno-ubezpieczeniowej

Rezerwa brutto utworzona na ostatni dzień okresu sprawozdawczego

-

5

Rezerwa brutto rozwiązana z okresu poprzedniego

 Saldo WN – zwiększenie stanu rezerwy

 Pomniejsza wynik techniczny ZU

 Saldo MA – zmniejszenie stanu rezerwy

 Powiększa wynik finansowy

Zmianę stanu rezerwy techniczno-ubezpieczeniowej ujmuje się w rachunku technicznym ZU.

Zmiana stanu rezerwy techniczno-ubezpieczeniowej na udziale własnym

Rezerwa techniczno – ubezpieczeniowa końcowa

-

Rezerwa techniczno – ubezpieczeniowa początkowa

-

Udział reasekuratora w rezerwie techniczno – ubezpieczeniowej końcowej

+

Udział reasekuratora w rezerwie techniczno – ubezpieczeniowej początkowej

Przykład 3

W ZU wystąpiły następujące dane:

-

Składki przypisane brutto z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich

2.000

-

Odszkodowania i świadczenia wypłacone z ubezpieczeń bezpośrednich

1.500

-

Zmiana stanu rezerwy składki (zwiększenie)

800

-

Zmiana stanu rezerwy na niewypłacone odszkodowania

i świadczenia (zmniejszenie)

600

-

Umowy ubezpieczeniowe objęte są reasekuracją bierną z 50% udziałem reasekuratora

Obliczyć:

-

Składkę na udziale własnym

-

Składkę zarobioną

-

Składkę zarobioną na udziale własnym

-

Odszkodowania i świadczenia wypłacone na udziale własnym

-

Odszkodowania i świadczenia

-

Wynik techniczny

Składka na udziale własnym …………………………..

Składka zarobiona ………………………………….

Składka zarobiona na udziale własnym ………………………………….

Odszkodowania i świadczenia wypłacone na udziale własnym ………………………………….

Odszkodowania i świadczenia ………………………………….