Wprowadzenie do socjologii komunikacji Celem kursu jest prezentacja najważniejszych teorii i pojęć z kręgu socjologicznych analiz procesu komunikacji społecznej
Ukazanie szerokiego spectrum socjologicznej perspektywy w badaniach nad zbiorowymi i jednostkowymi narzędziami interakcji społecznych Nauka o komunikowaniu
Komunikacja:
Proces organizowania wiadomości w celu stworzenia znaczenia Pierwsze analizy –Arystoteles
‐ Dzieło Retoryka
‐ Trzy fundamenty komunikacji: mówca –mowa –słuchacz Przez długi czas tematyka komunikowania się pozostawała w obrębie wielu nauk społecznych (psychologii, socjologii, etnologii a nawet filozofii) XVIII‐XIX wiek
‐ Analiza komunikacji i interakcji społecznych związanych z powstającym rynkiem kapitalistycznym (prace Adama Smitha)
XIX wiek (II połowa)
‐ Społeczeństwo jako organizm, analiza działań społecznych służących rozpowszechnianiu
informacji i idei (Herbert Spencer)
‐ Analizy tzw. psychologii tłumu (Gabriele La Tarde i Gustav Le Bon) XX wiek (1‐sza dekada i lata 20‐te)
‐ Analizy w nurcie amerykańskiego pragmatyzmu społecznego –komunikowanie jako element presji społecznej i społecznej kontroli (John Dewey, Charles Cooley, George H. Mead,
Robert Park)
‐ Frankfurcka szkoła krytyczna –Thomas Adorno, Herbert Marcuse –analiza komunikacji masowej
Lata 30/40‐te XX wieku pojawia się nowa subdyscyplina –nauka o komunikowaniu (komunikologia)
‐ Systematyczna nauka obejmująca wszystkie elementy, fazy i aspekty procesu komunikowania bezpośredniego (komunikowanie interpersonalne) oraz pośredniego, dokonującego się za pomocą środków masowego przekazu (komunikowanie masowe), jak i urządzeń technicznych (komunikowanie
sieciowe/
medialne).
Harold Lasswell –podejście politologiczne
‐ Studium propagandy –kształtowanie zbiorowych zachowań poprzez manipulację
‐ Rola mediów w formowaniu świadomości narodowej
‐ Wpływ propagandy na opinię społeczną
‐ Funkcje mediów masowych i modele aktu perswazji
Kurt Lewin –podejście psychologiczne (małe grupy)
‐ Analiza decyzji podejmowanych w grupie
‐ Fenomen liderów grupy
‐ Koncepcja gate‐keeper
Paul Lazarsfeld –podejście socjologiczne (sondażowe)
‐ Zastosowanie sondaży w celu określenia wpływu informacji na ludzi
‐ Analiza kształtowania się opinii publicznej
‐ Analizy zmiany opinii w okresie przedwyborczym Carl Hovland –podejście psychologiczne (eksperymentalne)
‐ Analiza mechanizmów siły perswazji
‐ Eksperymenty prowadzące do stworzenia katalogu wytycznych dla skutecznego komunikowania masowego
‐ Problematyka zmiany postaw
Claude Sharon i Warren Weaver –podejście modelowo‐matematyczne
‐ Linearny model komunikacji
‐ Analiza kanałów komunikacji i zakłóceń przekazu informacji
‐ Problematyka kodów komunikacyjnych i dekodowania przekazu Ale do dzisiaj komunikologię współtworzą inne nauki:
‐ Psychologia komunikowania się
‐ Socjologia mediów
‐ Filozofia komunikowania się
‐ Marketing
‐ Telekomunikacja
‐ Lingwistyka
Medioznawstwo:
‐ Wydzielony obszar studiów o komunikowaniu zajmujący się:
‐ Mediami masowymi
‐ Relacjami mediów z ich otoczeniem zewnętrznym
‐ Zawartością, językiem i efektem przekazów medialnych
‐ Odbiorcami mediów masowych
Jak dotąd wykrystalizowały się dwie szkoły w naukach o komunikowaniu:
‐ Szkoła empiryczna
‐ tradycja socjopsychologiczna [komunikowanie jako wpływ interpersonalny]
‐ tradycja matematyczno‐cybernetyczna [komunikowanie jako przepływ informacji]
‐ Szkoła krytyczna
‐ Tradycja krytyczna [komunikowanie jako refleksja nad nierównościami
‐ Tradycja socjokulturowa [komunikowanie jako tworzenie i odgrywanie rzeczywistości społecznej]
‐ Tradycja semiotyczna [komunikacja jako proces dzielenia się znaczeniem poprzez znaki]
Szkoła empiryczna
Przedmiot badań –popularne poglądy, wierzenia, wyobrażenia Obiekt zainteresowań –informacja
Obszar analizy –zjawiska współczesne w odniesieniu do społeczno‐demograficznych kategorii odbiorców
Metody –nacisk na badania empiryczne i ilościowe Szkoła krytyczna
Przedmiot badań –społeczne uwarunkowania wiedzy i wierzeń Obiekt zainteresowań –wiedza
Obszar analizy –powiązania ideologii i poglądów naukowych ze strukturą społeczną Metody –krytyka źródeł historycznych (przewaga badań jakościowych, analizy tekstu) Socjologia komunikacji
Subdyscyplina zajmująca się badaniem społecznych podstaw mechanizmów komunikowania w tym strukturalnych uwarunkowań narzędzi kreowania oraz przekazywania wypowiedzi.
Czym jest komunikacja?
Kluczowe składowe –wiadomość, organizowanie, znaczenie Wiadomość
Słowa, dźwięki, działania i gesty, którymi ludzie w toku interakcji wyrażają siebie Może mieć formę symbolu
Symbolem może być:
‐ Przedmiot materialny (np. Flaga, korona, krzyż, buty od Gucci’ego)
‐ Kolor (np. Czerwony jako kolor komunistów)
‐ Gest (np. Pukanie się w czoło) = język gestów; język ciała
‐Piktogram (np. Skrzyżowany widelec i nóż=restauracja) –język obrazkowy
‐Słowo (mówione i pisane)
Czym jest komunikacja?
Organizowanie
Zarządzanie, kierowanie ludźmi, procesem lub materiałem W komunikacji organizujemy proces tworzenia wiadomości i odpowiadania na nią (akcja i reakcja) Znaczenie
Interpretacja wiadomości, rozpoznanie i zrozumienie jej Znaczenie indywidualne lub zbiorowe (relatywizm znaczeń) Modele społecznej komunikacji
Komunikacja jako transfer informacji
‐ Liniowy model komunikacji
‐ Jednostronny pogląd na proces komunikacji, w którym nadawca kodując przekaz liczy na to,
że odbiorca z sukcesem odkoduje go
‐ Kanałem przekazu mogą być słowa mówione, pisane lub formy niewerbalne (np.
mrugnięcie okiem)
‐ Nadawca dokonuje intencjonalnych wyborów dotyczących przekazu Komunikacja jako uzgadnianie znaczenia
‐ Interakcyjny model
‐ Istnieje sprzężenie zwrotne między nadawcą a odbiorcą
‐ Wszyscy uczestnicy komunikacji wnoszą do niej własne znaczenia
‐ Komunikacja jest spoiwem umożliwiającym wspólne działania społeczne Komunikacja jako perswazja
‐ Wykorzystanie komunikacji do wzmacniania, modyfikowania postaw i przekonań innych ludzi
‐ Skuteczność komunikacji
‐ Efektywność przekonywania
Komunikacja jako tworzenie społeczności
‐ Interakcje i przekazywanie wiadomości, wspólne tworzenie symboli, edukowanie w rozumieniu symboli –wszystko to współtworzy proces budowy społeczeństwa i poczucia
wspólnoty
‐ Funkcja koordynacji wspólnych, zbiorowych działań