BANKOWO

– PYTANIA I ZADANIA

dr Adam Barembruch, BANKOWO

– PYTANIA I ZADANIA

dr Adam Barembruch,

[7] ZARZ DZANIE RYZYKIEM

7.2

Ryzyko p ynno ci

Pyt. 5 Ryzyko p ynno ci

7.1

Ryzyko kredytowe

ynno to zdolno do terminowego regulowania zobowi za , a tak e postawienia do dyspozycji kredytobiorców Pyt. 1 Istota ryzyka kredytowego i sposoby jego ograniczania kwot w wysoko ci i terminie okre lonych umowami

„Bank posiada p ynno , je li ma zapewniony dost p do natychmiast uruchamianych funduszy po rozs dnym Istota

Definiowane jest ono jako zagro enie, e odsetki lub kapita , lub jedno i drugie, kredytu lub papieru warto ciowego nie zostan sp acone zgodnie z umow .

Istota

koszcie dok adnie wówczas, gdy wyst puje zapotrzebowanie na owe fundusze”

Nie tylko zatem gotówka decyduje o p ynno ci ale mo liwo zamiany wybranych sk adników aktywów na gotówk Pojedynczego

Rozwój i stosowanie nowoczesnych metod oceny zdolno ci kredytowej Problem p ynno ci zwi zany jest ci le z operacjami aktywnymi i pasywnymi banku czyli z udzielanymi kredytami i kredytu

Stosowanie limitów ograniczaj cych warto udzielanych kredytów

przyjmowanymi depozytami

Stosowanie ró nych form zabezpiecze

Ocena wiarygodno ci kredytowej w trakcie kredytowania (monitoring Istnieje problem dopasowania zapadalno ci aktywów i wymagalno ci pasywów Wielki kryzys w latach 30 tych

cznego

Dywersyfikacja (rozproszenie ryzyka) akcji kredytowej

Efekt runu

zaanga owania

Ubezpieczenie si przed ryzykiem

Geneza

Efekt domina

kredytowego

Transfer ryzyka

Instytucje gwarantuj ce depozyty

Usprawnianie przep ywu informacji

Podnoszenie kwalifikacji pracowników

Termin

Termin zapadalno ci przedzia czasu pomi dzy danym dniem na który sporz dza si sprawozdanie a planowanym I metoda

Kredyty dla okre lonej bran y/ akcja kredytowa

zapadalno ci

dniem realizacji zobowi za klientów wobec banku

wska niki,

Kredyty dla danej klasy wielko ci/ akcja kredytowa

Termin

Termin wymagalno ci przedzia czasu pomi dzy danym dniem na który sporz dza si sprawozdanie a planowanym metoda

Kredyty dla poszczególnych grup kredytobiorców/ akcja kredytowa

wymagalno ci

dniem realizacji zobowi za banku wobec klientów

segmentacyjna

Kredyty w danej klasie ryzyka/ akcja kredytowa

Pyt. 6 Wymie wewn trzne i zewn trzne przyczyny wyst powania ryzyka p ynno ci II metoda

Wska nik Herfindahla-Hirschmana

Wahania stóp procentowych

stopie

Maksymalny poziom wska nika mo e wynie 1 (lub 10.000 je li struktura wyra ona jest procentowo) Zmiany kursów walutowych

koncentracji

Ki udzia okre lonej kategorii kredytów w ca ym portfelu kredytowym Wahania poziomu inflacji

dzia alno ci

N liczba kategorii dla okre lonego kryterium

Sytuacja na rynku finansowym (p ynno )

kredytowej

Przyczyny

Niekorzystne trendy makroekonomiczne (bezrobocie)

wska nik

zewn trzne

Polityka banku centralnego

syntetyczny

Nieoczekiwane dzia ania klientów

Pyt. 2 Oblicz wska nik Herfindahla-Hirschmana

Wycofywanie depozytów

Bran a

Udzia A

Udzia B

Ryzyko kredytowe

Chemia

10%

20%

Istotne rozbie no ci mi dzy terminami zapadalno ci aktywów i wymagalno ci pasywów Motoryzacja

30%

20%

Wewn trzne

Brak dywersyfikacji klientów

Budownictwo

30%

40%

Brak aktywów atwych do up ynnienia

Handel

20%

10%

Nieefektywny system rozlicze wewn trz i mi dzybankowych

Elektronika

10%

10%

Pyt. 7 Wymie i scharakteryzuj teoretyczne regu y zachowania p ynno ci H

(

)

1

,

0

2

( ,

0 )

3 2

( ,

0 )

3 2

( ,

0 )

2 2

(0 )

1

, 2

,

0 24

A

2

2

2

2

2

H

( ,

0 2)

( ,

0 2)

( ,

0 )

4

(

)

1

,

0

(

)

1

,

0

,

0 26

B

ota regu a

Pyt. 3 Wska na przyk adowe regulacje ostro no ciowe ograniczaj ce ryzyko pojedynczego kredytu jak i ca ego portfela kredytowego bankowa

Regulacje

ostro no ciowe

Pyt. 4 Co to jest limit koncentracji wierzytelno ci

Regu a osadu

we wk adach

Regu a

przesuni w

Limit

aktywach

koncentracji

banku

Regu a

maksymalnego

obci enia

33

34

BANKOWO

– PYTANIA I ZADANIA

dr Adam Barembruch, BANKOWO

– PYTANIA I ZADANIA

dr Adam Barembruch, Przyczyny strat

Niedostosowanie terminów zapadalno ci aktywów i terminów wymagalno ci pasywów (np. Udzielenie spowodowanych

kredytu d ugoterminowego o sta ym oprocentowaniu ze

zmianami

rodków krótkoterminowych),

Pyt. 8

Pojawienie si sytuacji, w której wyst puje dostosowanie terminowe odpowiednich pozycji aktywów i

W jaki sposób mo na ocenia p ynno finansow banku?

stopy %

pasywów, ale ich oprocentowanie zosta o ustalone na warunkach odmiennych (np. Gdy cz operacji

bankowych przeprowadzona jest przy zmiennym oprocentowaniu, zorientowanym na wahania rynkowej

stopy procentowej),

Zagro enie przedwczesnym wypowiedzeniem umowy z bankiem przez jego klientów (np. W wyniku Ocena

wzrostu rynkowej stopy procentowej klienci mog wycofywa wk ady, które nast pnie b lokowali gdzie

ynno ci

indziej na korzystniejszych warunkach)

finansowej w

banku

Metoda luki,

Metody s

ce do

Analiza okresowa,

kwantyfikacji i sterowani

Metoda elastyczno ci stopy procentowej

ryzykiem stopy %

Pyt. 11 Wyja nij poj cia

Pyt. 9 Wska metody pomiaru ryzyka p ynno ci

Okre lana tak e jako metoda gap lub zestawienie (bilans) niedopasowania polega na analizie niedopasowania aktywów i Zestawienie luki p ynno ci bazuj ce na terminach zapadalno ci i wymagalno ci pasywów w wybranych okresach; s y do pomiaru i zarz dzania ryzykiem stopy procentowej, wynikaj cym z Metoda

niedopasowania terminów zmiany oprocentowania po stronie aktywów i pasywów dla pozycji o sta ym oprocentowani; Metody

Urealnione (zmodyfikowane) zestawienie luki p ynno ci, w którym urealnia si terminy aktywów i pasywów Luki

wykorzystywana jest m.in. Do ustalania limitów w banku, np. Maksymalnych nadwy ek po stronie aktywów lub pasywów o Zestawienie przep ywów pieni nych, w którym uwzgl dnia si wp ywy i wyp ywy rodków sta ej stopie procentowej;

Analiza wska nikowa

Ró nica pomi dzy wielko ci pozycji aktywów i pasywów wra liwych na zmiany stóp procentowych; okre la si j tak e Luka

Zestawienie poszczególnych pozycji aktywów i pasywów banku w ustalonych przedzia ach czasu Luka

Luka p ynno ci definiowana jest jako ró nica mi dzy aktywami i pasywami w ustalonych przedzia ach czasu jako otwarte pozycje odsetkowe

Luka dodatnia Zapadalne aktywa > wymagalne pasywa

Pozycja niedopasowania terminów przeszacowania aktywów i pasywów w danym przedziale czasowym, w której kwota Luka ujemna

Zapadalne aktywa < wymagalne pasywa

aktywów zapadaj cych lub poddawanych pszeszacowaniu stawki oprocentowania przewy sza odno kwot pasywów

Luka zerowa

Zapadalne aktywa = wymagalne pasywa

(aktywa o sta ym oprocentowaniu przewy szaj pasywa o sta ym oprocentowaniu); Luka dodatnia Gdy bank posiada luk dodatni (pozycj wra liw po stronie aktywów) jest nara ony na ryzyko wzrostu stóp

7.3

Ryzyko stopy procentowej

procentowych, poniewa szybciej zacznie pozyskiwa

rodki o wy szym oprocentowaniu ni alokowa na wy szy

Pyt. 10 Poj cie ryzyka stopy procentowej

procent;

Wzrost stóp procentowych spowoduje zwi kszenie zysku a zni ka spowoduje jego obni enie Ryzyko stopy procentowej

Pozycja niedopasowania terminów przeszacowania aktywów i pasywów w danym przedziale czasowym, w której kwota Pozycje niewra liwe n

Pozycje bilansowe i pozabilansowe banku niewra liwe na wahania rynkowych stóp procentowych (np.

pasywów wymaganych lub poddawanych przeszacowaniu stawki oprocentowania przewy sza odno kwot aktywów;

ryzyko stopy %

Gotówka w kasie, nie oprocentowana rezerwa obowi zkowa na rachunku w banku centralnym) Luka ujemna Gdy bank posiada luk ujemn (pozycj wra liw po stronie pasywów), jest nara ony na ryzyko w sytuacji obni enia stóp Pozycje bilansowe i pozabilansowe banku wra liwe na zmiany rynkowych stóp procentowych (np. Kredyty procentowych, poniewa szybciej lokuje posiadane rodki na ni szy procent, p ac c wy sze odsetki od posiadanych depozytów;

Pozycje wra liwe n ryzyko dla podmiotów gospodarczych, depozyty na rachunkach terminowych) Wzrost +stóp procentowych spowoduje obni enie poziomu zysku, a zni ka spowoduje jego zwi kszenie stopy %

Z punktu widzenia stopnia ich reakcji na te zmiany rozró niamy:

Pozycje o sta ej stopie procentowej

Luka zerowa Nie ma wp ywu na rentowno banku

Pozycje o zmiennej stopie procentowej

Luka

Ró nica mi dzy warto ci aktywów i pasywów w poszczególnych okresach przeszacowania (zapadalno ci aktywów, Pozycje nie reaguj ce na zmiany rynkowej stopy procentowej, ze wzgl du na zawarte na ten okres umowy, okresowa

wymagalno ci pasywów)

okre laj ce wysoko stawek oprocentowania; pozycje te stanowi dla banków zarówno najwi ksze Luka

Suma luk okresowych

niebezpiecze stwo jak i szans , ze wzgl du na wynikaj

z zawartej umowy nieelastyczno

okresowa

dopasowywania si stóp procentowych po stronie aktywów i pasywów; efektem tego mo e by :

Skumulowana

A) zmniejszenie si ró nicy mi dzy odsetkami otrzymanymi a p aconymi przez bank, co wyst pi wówczas, 1. Podzia pozycji bilansowych na dwie grupy:

Pozycje o sta ej stopie % gdy:

Niezale nych od waha rynkowej stopy procentowej,

Przy rosn cym poziomie rynkowych stóp procentowych wzrastaj odsetki po stronie pasywów, natomiast, Zale nych od waha rynkowej stopy procentowej; w tej grupie konieczne jest wyodr bnienie pozycji o sta ej stopie na skutek zawartych wcze niej umów, nie ma mo liwo ci podniesienia stopy oprocentowania po stronie procentowej i zmiennej stopie procentowej;

aktywów;

Etapy

2. Dla poszczególnych rodzajów pozycji konieczne jest ustalenie terminów zapadalno ci, czyli terminów, w których Przy spadaj cym poziomie rynkowych stóp procentowych odsetki otrzymane po stronie aktywów spadaj , Modelu

mo liwa jest zmiana stawek procentowych;

nie ma jednak mo liwo ci obni enia odsetek p aconych przez bank po stronie pasywów Luki

3. Wybór okresów, dla których wykonywane s obliczenia zale y od specyfiki danej instytucji kredytowej i jej indywidualnej B) konieczno przewarto ciowania i spisania na straty cz ci warto ci papierów warto ciowych o sta ym struktury stóp procentowych, na ogó jednak przyjmuje si , e okresy te nie powinny by d sze ni sze miesi cy; oprocentowaniu, gdy przy rosn cej rynkowej stopie procentowej spada kurs sprzeda y tych papierów 4. Na podstawie tych danych sporz dza si zestawienie niedopasowania, które s y do okre lenia wielko ci ryzyka Pozycje reaguj ce na zmiany rynkowej stopy procentowej; ryzyko zwi zane z tymi pozycjami mo na wynikaj cego z pozycji o sta ym oprocentowania

Pozycje

zdefiniowa jako niebezpiecze stwo zmniejszenia ró nicy mi dzy kwot otrzymanych a p aconych odsetek o zmiennej

przy zmianach rynkowej stopy oprocentowania na skutek zró nicowanej elastyczno ci dopasowywania si Pyt. 12 Luka stopy procentowej – uj cie tabelaryczne syntetyczne stopie %

do nowych stawek oprocentowania ró nych pozycji bilansowych.

Oprocentowanie

Luka

Wzrasta

Spada

Dodatnia

Dochody wzrastaj

Dochody malej

Ujemna

Dochody malej

Dochody wzrastaj

35

36

BANKOWO

– PYTANIA I ZADANIA

dr Adam Barembruch, Pyt. 13 Luka stopy procentowej – uj cie tabelaryczne szczegó owe

Zmiana

Zmiana

Dochodu

Zmiana

Zmiana stopy

Dochodu

Z oproc.

Luka

Kosztów

Z oproc.

Netto

Oproc.

Mar a %

Dodatnia

Wzrost

Wzrost

>

Wzrost

Wzrost

Dodatnia

Spadek

Spadek

>

Spadek

Spadek

Ujemna

Wzrost

Wzrost

<

Wzrost

Spadek

Ujemna

Spadek

Spadek

<

Spadek

Wzrost

Zero

Wzrost

Wzrost

=

Wzrost

Brak

Zero

Spadek

Spadek

=

Spadek

Brak

7.4

Ryzyko walutowe

37