10

www.gazetapodatkowa.pl

Gazeta Podatkowa nr 40 • 19.05.2008 r.

RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO

Porady eksperta

Sposób prowadzenia ksiąg i rozwiązania wybrane spośród dopuszczonych ustawą o ra-

chunkowości, powinny zostać określone w dokumentacji zasad (polityki) rachunkowości

jednostki. Dokumentacja ta podlega zatwierdzeniu przez kierownika jednostki (art. 10 ust. 1

i 2 ustawy o rachunkowości – Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.). Jednostka może

w ramach przyjętych zasad (polityki) rachunkowości stosować uproszczenia, jeżeli nie

wywiera to istotnie ujemnego wpływu na rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji ma-

jątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego (art. 4 ust. 4 ustawy o rachunkowości).

Ustawa o rachunkowości dopuszcza więc stosowanie uproszczeń przy prowadzeniu

ksiąg rachunkowych. Trzeba jednak zaniechać uproszczeń, jeśli zniekształcają one obraz

sytuacji jednostki i narażają osoby odpowiedzialne za prowadzenie rachunkowości na zarzut

nierzetelnego wykazywania danych w księgach rachunkowych.

Każda jednostka we własnym zakresie ustala, jakie uproszczenia w prowadzeniu ksiąg

rachunkowych może stosować. Zależy to w dużej mierze od rozmiarów i specyfiki jej

działalności. W jakim zakresie małe jednostki najczęściej stosują uproszczenia?

1. 

Dokumentacja zasad (polityki) rachunkowości powinna uwzględniać rozmiar

i specyfikę działalności, a co za tym idzie instrukcja obiegu dokumentów, instrukcja inwen-

taryzacyjna i inne elementy wchodzące w skład dokumentacji mogą zawierać uproszczone

zasady. Także będący elementem dokumentacji zasad rachunkowości zakładowy plan

kont małych jednostek zazwyczaj ograniczony jest do niezbędnych kont syntetycznych

i analitycznych. W zasadach rachunkowości małe jednostki mogą zapisać np., że nie będą

prowadziły konta „Kasa”. Wówczas wszelkie rozrachunki z tytułu rozliczeń gotówkowych

odnoszone są na konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Rozrachunki z właścicie-

lem/wspólnikami).

2. 

Przyjęty rachunek kosztów może być ograniczony wyłącznie do ewidencji na

kontach zespołu 4 (koszty według rodzajów). Takie rozwiązanie mogą jednak stosować

jednostki prowadzące jednorodną działalność w niewielkich rozmiarach. W przypadku

zróżnicowanej działalności, wytwarzania szerokiego asortymentu wyrobów, jednostka

powinna przyjąć ewidencję kosztów w zespole 5 (koszty według typów działalności) lub

ewidencję kosztów w zespole 4 i 5 (pełny rachunek kosztów).

3. 

Ewidencja magazynowa zapasów w małych jednostkach nie musi być prowadzona,

a materiały i towary na dzień zakupu (produkty gotowe na dzień ich wytworzenia) mogą

być odpisywane w koszty. Nie później niż na dzień bilansowy trzeba wówczas ustalać stan

tych składników w drodze spisu z natury i wyceniać go oraz dokonywać korekty kosztów

o wartość tego stanu (art. 17 ust. 2 pkt 4 ustawy o rachunkowości). To uproszczenie można

stosować pod warunkiem, że działalność jest prowadzona w niewielkim zakresie, a za

zapasy składników majątku odpowiada np. właściciel firmy lub członkowie jego rodziny.

Nie powinno się stosować tego uproszczenia, w przypadku gdy wartość zapasów jest

znacząca i odpisywanie tych składników bezpośrednio w koszty zniekształca w istotnym

stopniu wynik finansowy.

4. 

Rozliczenie kosztów w czasie, gdy dotyczą one przyszłych okresów, a zostały po-

niesione w bieżącym okresie, jest obowiązkiem wszystkich jednostek (art. 39 ust. 1 ustawy

o rachunkowości). Jednak w przypadku gdy w ocenie jednostki koszty te są nieistotne, nie

trzeba ich rozliczać co miesiąc. Przykładowo, koszty ubezpieczeń majątkowych, prenume-

rata, zapłacone z góry czynsze mogą zostać odniesione jednorazowo w koszty działalności

operacyjnej. Należy jednak wskazać, że jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego

rok podatkowy trzeba, uwzględniając przepisy o podatku dochodowym, rozliczyć je i ująć

odpowiednio w kosztach roku, którego dotyczą.

5. 

Ewidencja i amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych

i prawnych może być dokonywana w zależności od granicznej, ustalonej przez jednostkę,

wartości początkowej tych rzeczowych aktywów trwałych. Jeśli wartość nabytego składnika

majątku będzie niższa niż graniczna wartość – składnik nie będzie ujmowany w ewidencji

środków trwałych tylko zaliczany bezpośrednio w koszty. Stosuje się przy tym powszechnie

kwotę 3.500 zł (jak dla celów podatku dochodowego). Jednostka może również ustalić, że

niskocenne składniki majątku zaliczy do środków trwałych i zamortyzuje jednorazowym

odpisem. Natomiast w przypadku dokonywania amortyzacji na ogólnych zasadach można

stosować stawki podatkowe, jeśli zapewniają one odpisanie środka trwałego przez okres jego

przewidywanej ekonomicznej użyteczności. Jednak trzeba pamiętać, że istnieją rozbieżności

między ustawą o rachunkowości a ustawami o podatku dochodowym. Rozbieżności te do-

tyczą m.in. amortyzacji prawa wieczystego użytkowania gruntów – odpisy amortyzacyjne

od takiego środka trwałego nie stanowią kosztów uzyskania przychodów.

6. 

Wycena składników majątku może być dokonywana w dogodny dla jednostki spo-

sób – wybrany spośród rozwiązań dopuszczonych ustawą o rachunkowości. Przykładowo,

Jak mogą uprościć swoją księgowość małe firmy?

towary i materiały mogą być ujmowane w księgach na dzień nabycia w cenach zakupu lub

w cenach przyjętych do ewidencji – zamiast w cenach nabycia. Nieruchomości oraz war-

tości niematerialne i prawne zaliczane do inwestycji mogą być wyceniane według zasad

stosowanych do środków trwałych, a nie w cenach wynikowych itd.

7. 

Małe jednostki, które nie podlegają obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewi-

denta, w myśl art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości, mogą odstąpić od ustalania aktywów

i tworzenia rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego (art. 37 ust. 10 ustawy).

Jednostki, których sprawozdanie finansowe nie podlega obowiązkowemu badaniu, mogą

także kwalifikować umowy leasingu według zasad określonych w przepisach podatkowych

(art. 3 ust. 6 ustawy).

8. 

Sprawozdanie finansowe jednostki spełniające warunki określone w art. 50 ust. 2

ustawy o rachunkowości, mogą sporządzić w uproszczonej formie. Uproszczenie polega

na tym, że wykazuje się informacje w zakresie ustalonym w załączniku nr 1 do ustawy

o rachunkowości literami i cyframi rzymskimi, a także sporządza się odpowiednio uprosz-

czoną informację dodatkową.

Dorota Przybyszewska

Skutki storna różnic kursowych z wyceny

bilansowej

Różnice kursowe z wyceny bilansowej stornuję pod datą 1 stycznia

następnego roku. Na skutek storna różnic kursowych ustalonych na dzień

bilansowy 31 grudnia 2007 r., saldo Ma konta 75-0 przedstawia wartość

ujemną. Czy jest to prawidłowe? Nadmieniam, iż różnice kursowe dla

celów podatkowych rozliczam według metody podatkowej.

Na dzień bilansowy należy wycenić składniki aktywów i pasywów wyrażone

w walutach obcych po obowiązującym na ten dzień średnim kursie NBP (zgodnie

z art. 30 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości). Różnice kursowe, które przy tej wycenie

powstaną, zalicza się do przychodów finansowych (dodatnie) lub kosztów finansowych

(ujemne). Dokonuje się tego, aby rozrachunki wykazać w bilansie na realnym poziomie

(wycena według kursu z dnia powstania posiada jedynie wartość historyczną, a nie

informacyjną).

Różnice kursowe z wyceny bilansowej należy rozliczyć w księgach następnego

roku obrotowego. Ustawa o rachunkowości nie określa sposobu rozliczenia tych różnic.

Natomiast w praktyce stosuje się do tego jedną z trzech metod:

1) storno różnic pod datą 1 stycznia następnego roku,

2) storno różnic w dniu faktycznej zapłaty należności lub zobowiązania,

3) pozostawienie różnic kursowych z wyceny bilansowej, przy czym w momencie

uregulowania rozrachunku ujmuje się w księgach rachunkowych różnice kursowe

między kursem z wyceny bilansowej a kursem z dnia zapłaty.

Z pytania wynika, że jednostka stosuje metodę wskazaną w pkt 1. Zatem pod datą

1 stycznia następnego roku obrotowego stornuje różnice kursowe ustalone na dzień

bilansowy z kont rozrachunków w korespondencji z kontem przychodów lub kosz-

tów finansowych. W ten sposób stan rozrachunków powraca na dzień 1 stycznia do

stanu sprzed wyceny bilansowej. Dopiero w momencie zapłaty jednostka ujmuje

w księgach rachunkowych różnice kursowe faktycznie zrealizowane. Te faktycznie

zrealizowane różnice jednostka uwzględnia w rachunku podatkowym (jak wynika

z pytania).

Storno różnic kursowych z wyceny bilansowej w korespondencji z kontem przy-

chodów lub kosztów finansowych zniekształca wynik finansowy bieżącego okresu.

W skrajnych sytuacjach, tj. przy braku obrotów w danym okresie, na koncie przycho-

dów lub kosztów finansowych może wystąpić ujemne saldo. Taka właśnie sytuacja ma

miejsce w stanie faktycznym przedstawionym w pytaniu. Nie jest to błąd, a skutek

przyjętej metody rozliczania różnic kursowych.

Przykład

Założenia

1. Wksięgachrachunkowychjednostkinakoniecroku2007figurowałanależność

odkontrahentazagranicznegowwysokości35.500zł(10.000eurowycenione

pokursie3,55zł/euro).

2. KursśredniNBPnadzieńbilansowy31grudnia2007r.wyniósł:3,5820zł/euro.

Powstaładodatniaróżnicakursowa:10.000euro×(3,5820zł/euro–3,55zł/

euro)=320zł.Jednostkaujęłająwprzychodachfinansowych.

3. Poddatą1stycznia2008r.jednostka–zgodniezprzyjętązasadąrozliczania

różnickursowychzwycenybilansowej–wystornowałatędodatniąróżnicę.

Zapłatanależnościwpłynęłanarachunekwalutowyjednostkiwlutym2008r.

wkwocie35.000zł(10.000euro×3,50zł/euro).

4. Jednostkadlacelówpodatkudochodowegorozliczaróżnicekursowewedług

metodypodatkowej.

Zapisy w księgach 2007 roku

1. PK – różnice kursowe z wyceny należności na dzień bilansowy:

320 zł

–

Wn konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami”  

(w analityce: Konto imienne kontrahenta),

–

Ma konto 75-0 „Przychody finansowe”.

Księgowania

Konto 20 „Rozrachunki

z odbiorcami”

(w analityce:

Konto imienne kontrahenta)

Konto 75-0 „Przychody finan-

sowe”

S.p.) 35.500

320 (1

1)

320

S.k.) 35.820

ciąg dalszy na str. 11