Rozdział szesnasty

DOSTAWA



ż 72. Pojęcie dostawy - odesłanie

Trwalsze powiązanie między tymi samymi partnerami w zakresie
zawiązywania umów sprzedaży pewnych towarów prowadzi do traktowania
dokonywanych transakcji jako odmiany sprzedaży nazywanej dostawą, zwłaszcza
gdy przedmiotem transakcji są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, a towary są
dostarczane stale w okresach periodycznych lub dostarczane częściami (niem.
Lieferungsvertrag; ros. postawka). Gdy sprzedawca jest wytwórcą rzeczy, stosunek
stron przejmuje pewne elementy typowej umowy o dzieło (niem.
Werklieferungsvertrag).
Niejednokrotnie stronami nabywającymi towary w ramach dostaw stają się
organizacje publicznoprawne, one bowiem przede wszystkim (choć nie wyłącznie)
są zainteresowane w trwałości powiązań prawnych z dostawcą. Zjawisko, o którym
mowa, znajduje odbicie w legislacji. Tak np. w Polsce w okresie międzywojennym
zostały wydane szczególne przepisy ustawy z dnia 15 I1 1933 r. o dostawach i
robotach na rzecz Skarbu Państwa, samorządu oraz instytucji publicznoprawnych
(Dz.U. nr 19, poz. 127).
Zjawisko to w szerszej skali stało się charakterystyczne w systemie
gospodarki socjalistycznej jako gospodarki planowej. W okresie
przedkodyfikacyjnym w latach powojennych w Polsce z pojęciem dostaw
spotykaliśmy się w stosunkach dotyczących jednostek gospodarki uspołecznionej na
tle szczególnych aktów legislacyjnych z lat pięćdziesiątych. Pojęcie dostawy nic jest
zresztą jednoznaczne.

W ujęciu tytułu XIII, księgi III kodeksu cywilnego (art. 605-612) dostawa -- jest
to umowa, w której dostawca zobowiązuje się do wytworzenia rzeczy oznaczonych
tylko co do gatunku oraz do ich dostarczania częściami albo periodycznie, podczas
gdy odbiorca zobowiązuje się do odebrania tych rzeczy i do zapłacenia ceny (art.
605).
Zgodnie z brzmieniem art. 605 k.c. sprzed nowelizacji, charakterystyczne dla
tej umowy było, że zarówno dostawca, jak i odbiorca musieli należeć do kręgu
jednostek gospodarki uspołecznionej. Obecnie kodeks nie ogranicza podmiotowego
zakresu omawianej umowy.
Dla strony podmiotowej charakterystyczne jest dalej, że dostawca musi być
wytwórcą rzeczy. Przedmiotem świadczenia dostawcy mogą być jedynie rzeczy
oznaczone co do gatunku, a świadczenie tych rzeczy musi następować bądź
częściami, bądź periodycznie. Umowa zakłada zawsze trwałość stosunku prawnego
między stronami. Świadczenie odbiorcy, podobnie jak przy sprzedaży, polega na
zapłacie ceny w pieniądzu.
Umowa dostawy ma charakter umowy konsensualnej, odpłatnej, wzajemnej i
zobowiązującej. Czy i o ile ma na celu przeniesienie własności rzeczy czy innego
prawa majątkowego, to zależy od tego, jaki jest przedmiot umowy, i od partnerów,
których dotyczy.

Zob. J. Jakubowski: Pojęcie umowy dostawy, St. Pr. 1974, nr 4 i tam cyt. lit.,
J. Skąpski (w) System, t. III, cz. 1, ż 16. Zob. też w nowszej literaturze G. Bieniek:
Komentarz do k.c., Księga III, Zobowiązania, t. II, s. 108 i n.; W. Katner: Umowy o
obrocie towarowym, (w) Prawo umów w obrocie gospodarczym (red. S. Włodyka),
Kraków 1993; J. Szachułowicz: Komentarz do k.c., Warszawa 1997, s. 144 i n.

Przepisy kodeksu poświęcone umowie dostawy mają charakter jedynie
ramowy i są nieliczne. Zawarcie umowy po myśli art. 606 k.c. powinno być
stwierdzone pismem. Stronie dokonującej zamówienia zastrzega się na ogół pewną
kontrolę nad jakością stosowanych przez wytwórcę surowców, tudzież nad
sposobem produkcji zamówionych wyrobów (art. 607-608 k.c.). W określonych
przypadkach dopuszcza się powołanie się na rękojmię i odstąpienie od umowy. W
przedmiotach szczegółowo nie uregulowanych znajdują co do dostawy odpowiednie
zastosowanie przepisy o umowie sprzedaży.

Zob. np. co do odpowiedniego stosowania przepisów o cenie sprzedaży orz.
SA w Katowicach z 18 1 1991 r., I ACr 133/90, OSA 1992, nr 3, poz. 24.