Zróżnicowanie społeczne made by SADAKOT
http://chomikuj.pl/hanka_chibiusa
25.11.2007
STRUKTURA SPOA
ECZNO-ZAWODOWA W POLSCE.
ZMIANY W STRUKTURZE PL. W OKRESIE TRANSFORMACJI.
Dane z badań 1982-2005. Dane są porównywalne ze względu na sposób doboru próby i
operacjonalizacji wskaz
ników.
ZMIANY LICZEBNOŚCI KATEGORII SPOA
ECZNO-ZAWODOWYCH
Kat. Spol-zaw. 1982 1987 1994-95 1998-99 2002 2004
wyzsze kadry
kier. W
administr.
0,9 1,8 1,6 1,0 2,4 1,5
Państw.
Dyrekt.
Przedsiebiorstw
Inteligencja
3,2 3,3 3,2 4,5 3,9 3,3
nietechniczna
Intel. Technicy 3,1 2,6 2,7 2,4 2,5 2,0
Technicy 7,0 6,2 4,6 6,0 6,1 4,5
Właściciele
1,6 3,6 6,2 6,6 5,0 11
firm
Prac. Admin.
9,6 10,7 9,5 11,2 13,0 12,1
śred. szczebla
Prac. Biurowi 5,0 4,6 3,9 3,5 4,1 3,7
Prac. Placówek
6,4 7,7 10,6 10,3 12,3 13,7
handlowych
Brygadziści 2,1 2,3 1,8 1,9 5,0 6,7
Rob. Wykwal. 25,7 26,3 27,4 24,8 22,4 20,0
Rob. Niewykw.
5,8 5,7 7,0 7,2 4,6 5,3
W produkcji
Prac. Fizycz.
4,3 3,9 6,0 6,4 5,9 6,9
Usług
Rob. Rolni 1,8 1,5 2,0 2,1 2,7 2,2
Właściciele
23,5 19,8 13,4 12,2 10,2 11,0
gospodarstw
Od lat 90 nie ma sił dynamizujących strukturę społ-zaw. Jest podobnie. Regres na usługi
technicz. (lata 90, po 89). Pozostałe kat. Nie wchłaniają inżynierów (budowy, przemysł
ciężki). Inteligencja techniczna nie jest ośrodkiem zmian w strukturze społeczno-zawodowej.
Spadł popyt na kierunki techniczne (np. politechnika), potem podaż na inżynierów.
Następstwo zlikwidowano wiele szkół technicznych. Obecnie możemy odczuwać niedobór
specjalistów.
Ośrodkiem zmian jest sfera biznesu. Właściciele firm to raczej drobni przedsiębiorcy (trzeba
o tym pamiętać!). Po 89 likwidacja przemysłu PPP ludzie zaczęli zakładać własne firmy,
bo np. stracili pracę. Ze względu na wysokie koszty pracy, pracodawcy odsyłali do zakładania
własnych firm Sprzątaczka zakłada własny interes i sprząta i sama płaci podatki.
Robotnicy wykwalifikowani nadal na wysokim poziomie  20%.
Strona 1 z 13
Zróżnicowanie społeczne made by SADAKOT
http://chomikuj.pl/hanka_chibiusa
Spadek właścicieli gospodarstw. Wieś siła robocza. Ubożenie wsi dopłaty z UE.
Modernizacja wsi.
3 tendencje zmian:
- właściciele
- robotnicy
- właściciele gosp. rolnych
Obecnie najliczniejsi:
- robotnicy wykwalifikowani
- pracownicy placówek handlowych. Sprzedawcy, telefoniści głównie kobiety
(powyżej 70%)
- pracownicy administracji średniego szczebla. Wzrost o 10-12%. Kategoria wysoko
sfeminizowana, ok. 90%.
89 zmiana systemu politycznego w Polsce. Nie spowodowało to skumulowanego rozwoju
nowoczesnych technologii. Rozwój ten powinien zmniejszyć l. niewykwal. A zwiększyć l.
menedżerów..
Na tle UE. 2004-2005
3 tendencje zmian:
ROLNICY
Polska 10% - Grecja 11%
Tylko Grecja ma więcej rolników. Anglia 1% - i mogą wyżywić cały kraj! Francja 1,7%.
Kraje kapitalistyczne nie potrzebują ludzi, bo mechanizacja. Kraje postsocjalistyczne 
rozdrobnienie, własność prywatna rolników. Każdy sobie robił  nie było kasy ani
możliwości, by używać nowoczesnych maszyn. Najniższy odsetek poza Anglią to Niemcy,
Belgia, Holandia.
INTELIGENCJA (wyższe kadry kier. w administr. państw., dyrekt. przedsiebiorstw,
inteligencja nietechniczna, intel. techniczna).
Najniżej
Polska 8,8%
Czechy 8%
Grecja 9,4%
Portugalia 6,3%
Nie wszystkie kraje postsocjalistyczne tak nisko. Słowenia 17,1%
ROBOTNICY WYKWALIFIKOWANI
Polska 15% Prawie najwięcej na tle UE.
Estonia 15,7%
WA
AŚCICIELE FIRM
Polska 7,5% U nas jest wiele mikroprzedsiębiorców. Nasuwa się pytanie: jak top rozumieć? Z
punktu poprawności badania. Czy właściciel to ten co wielu zatrudnia, czy też ten co sam
pracuje?
Dania 4,2%
Hiszpania 12%
Strona 2 z 13
Zróżnicowanie społeczne made by SADAKOT
http://chomikuj.pl/hanka_chibiusa
ZRÓŻNICOWANIE DOCHODÓW
W Polsce nastąpił wzrost gospodarczy. Sprzyjają temu nierówności w dochodach. Wzrost
gosp. jest skorelowany ze wzrostem, nierówności w dochodach. Dawniej dochody różnicował
dział gospodarki, w którym się pracowało. Np. górnictwo  każdy zarabiał tam więcej, i
sprzątaczka i górnik pod ziemią.
KORELACJA METRYCZNA (??)
czynniki 1982 2005
Płeć 0,38 0,31
Wielkość miejsc. 0,01 0,001
Zamieszkania
Wykształcenie 0,12 0,48
Stanowisko kierownicze 0,13 0,28
Wielkość dochodów w mniejszym stopniu niż kiedyś zależy od płci.
W 82 premia za wyższe wykształcenie to 12% (w skali średniej kraju). W 95 przyrost 37%.
Obecnie 48%.
Wyłania się biegun bogactwa i ubóstwa.
Rok 1982 współczynnik Gini go wynosi 0,2. (Współczynnik pomiaru nierówności). Obecnie
0,4 (2004). Jeśli wynosiłby  1 , to jedna osoba miałaby całą forsę.
Zmniejszanie zamożności Polaków z dolnych warstw społecznych.
Ubóstwo Undercass (geneza)
1) transformacja  zwolnienia z pracy
2) zmiany o charakterze globalnym, następstwo globalizmu. Spadek
liczby grupy chłopskiej. Ludzie nie potrafią się dostosować do
zmian cywilizacyjnych. Podnoszenie kwalifikacji, duża mobilność,
itp.
UC: marginalizacja i ubóstwo.
Underclass zagraża porządkowi społecznemu. Do wykształcenia się UC obecne są klasyczne
wyznaczniki biedy:
- bezdomność
- dostępność do edukacji
Społeczne wyznaczniki:
- bezrobocie
- narkomania
- zorganizowana przestępczość
- segregacja przestrzenna biedy
Wg Aulet a UC tworzą takie grupy społeczne, jak:
- ludzie biedni; manifestują pasywny stosunek do rzeczywistości. Wieloletni klienci
pomocy społecznej.
- Ludzie ze świata przestępczego; drobni rzezimieszkowie  wyrywają torebki, itp.
- Ludzie związani z szarą strefą; paserzy, przemytnicy, pokątni sprzedawcy.
Strona 3 z 13
Zróżnicowanie społeczne made by SADAKOT
http://chomikuj.pl/hanka_chibiusa
- Nałogowi alkoholicy, bezdomni włóczędzy, osoby dotknięte patologiami
psychologicznymi.
UC  podstawowa orientacja tych ludzi to ich świadomość.
- orientacja na wyuczoną bezradność (zasiłek, pomoc społeczna)
- orientacja na odrzucenie obowiązujących norm i wartości (środowisko kryminalne)
Marginalizacja dobrowolna lub przymusowa.
�� W systemie socjalistycznym nie było underclass.
1. polityka pełnego zatrudnienia
2. wymuszano egalitaryzację struktury społeczeństwa  brak
segregacji przestrzennej, wyrównanie płac
3. istnienie restrykcyjnego systemu kontroli społecznej
4. brak istnienia ruchliwości społecznej
�� W systemie kapitalistycznym do marginalizacji
przyczynia się bezrobocie, migracje (wewnętrzne, zewnętrzne) za dużo ludzi i większa
bieda.
Servicyzacja gospodarki i segmentacja rynku pracy na lepsze i gorsze branże. Rosnący sektor
usług kosztem przemysłu. Bezrobocie technologiczne. Już nie proste czynności (2-3 dni
przyuczenia), tylko wyższe umiejętności. Konieczność przekwalifikowania się.
W Polsce problemy UC będą się nasilać. Nie ma u nas problemu etnicznego i rasowego  te
czynniki nie będą miały wpływu.
Polski system pomocy społecznej demoralizuje rozdawnictwo $ uczy bezradności.
Pytanie: jak pomagać ubogim?
Zmiana postaw nabytych w dzieciństwie. Podsunąć autorytet, stworzyć nowe środowisko
wobec bezrobotnego żeby się zinternalizował z nowymi normami.
Ubóstwo  nie pracuje i otrzymuje dochody na osobę w wysokości 50% mediany w Polsce na
osobę. (2006 rok  mediana 500zł)
Osoby ubogie w Polsce:
1992  9,9
1999  10,7
2005  13,4
CHARAKTERYZACJA UC W ZESTAWIENIU Z INNYMI KATEGORIAMI
SPOA
ECZNYMI.
Frekwencja  głosowanie
Lata nauki (dane na 2005)
(dane 2005)
Kierownicy i specjaliści 14,6 80,9
średni szczebel 12,7 70,4
Właściciele 11,4 77,4
Robotnicy 9,4 69
Właściciele gospodarstw
7,6 58
rolnych
Ludzie ubodzy 9,4 60,9
Strona 4 z 13
Zróżnicowanie społeczne made by SADAKOT
http://chomikuj.pl/hanka_chibiusa
9.12.2007
POMIAR I WSKAy
NIKI W BADANIACH NAD STRUKTUR
SPOA
ECZN
.
Pomiar  przypisanie jakiemuś zjawisku społecznemu wartości liczbowej  wynika to ze
związku między teorią, badaniami i danymi, które już są. Konieczna jest koncepcja badań.
Analiza struktury społecznej zaczyna się od konceptualizacji (tworzenie pojęć). Następnym
krokiem jest przełożenie hipotez na wskaz
niki, które poddajemy testowi empirycznemu.
Wskaz
nik  określony fakt, który pozwala stwierdzić występowanie i stopień intensywności
badanego zjawiska.
W badaniach ilościowych nie badamy całości (złożoności) zjawiska. Badamy pod katem
jednej (kilku) cech. Np. religijność poprzez częstotliwość praktyk religijnych.
Podstawowym zadaniem wskaz
ników jest operacjonalizacja hipotez a w dalszej kolejności
ich weryfikacja. Ważny jest właściwy dobór wskaz
ników. Zwykłe wskaz
niki mają charakter
cząstkowy (np. liczba lat nauki nie definiuje całkowicie wykształcenia).
Badania jakościowe a ilościowe. Spór metodologów. Ilościowe jeszcze przed badaniem
zakładają hipotezę i sposób weryfikacji. Badania ilościowe powodują redukcję rzeczywistości
społecznej.
Cechy dobrego wskaz
nika:
- trafność  wskaz
nik jest trafny w takim stopniu, w jakim mierzy to, co mierzyć
powinien. Związek między tym co wybieramy jako wskaz
nik, a tym co mierzymy.
Wskaz
nik do indikatum.
- Rzetelność  stabilność wskaz
nika. Jeżeli powtarzamy badanie w niedługim czasie, to
wynik powinien być podobny.
- Ekonomiczność  wskaz
nik powinien być łatwo dostępny. Koszt zdobycia informacji
nie powinien być zbyt wysoki.
- Standaryzacja  wskaz
nik jest głównym narzędziem pomiaru, który może być użyty
przez różnych badaczy. Wyniki można porównywać.
Wskaz
niki mogą być proste i złożone. Pomiar jednowskaz
nikowy  jest jedna zmienna,
pomiar wielowskaz
nikowy  oparty na kilku zmiennych.
W badaniach nad strukturą społeczną głównym wskaz
nikiem jest wskaz
nik pozycji
zawodowej. Jest to wskaz
nik szerzej rozumianej pozycji społecznej.
Historia.
Pierwsze badania nad struktura społeczną były w USA nad społecznościami lokalnymi
(1930). Amerykańska socjologia opisowa.
Strona 5 z 13
Zróżnicowanie społeczne made by SADAKOT
http://chomikuj.pl/hanka_chibiusa
Pierwszy wskaz
nik statusu społecznego sformułowany przez F. Chapin. Jego skala to Living
Room Scale  info o znajdujących się sprzętach w pokoju to standard życia. Status społeczny
 pozycja, jaką zajmuje rodzina/jednostka ze względu na standard zasobów kulturowych,
dochód, posiadane dobra materialne, uczestnictwo w życiu wspólnoty.
Ograniczenie wskaz
nika LRS tylko do amerykańskiej klasy średniej tamtych lat, bo poprzez
Lroom oni się realizowali (debile!  ale wiadomo to Amerykanie). Obecnie wystrój
mieszkania nie mierzy niczego. Nie uwzględnia on poziomu wykształcenia, zawodu i
dochodu jednostki.
L. Warner skonstruował Index of status Characteristics (ISC).
Aby zmierzyć status to wskaz
nik wieloskalowy.
6 cech:
- zawód
- wielkość dochodów
- z
ródło dochodu
- rodzaj domu
- dzielnica zamieszkania
- poziom wykształcenia
Każdą z tych 6ciu cech podzielił na 7 kategorii. Postać hierarchiczna tych 7 poziomów.
Zebrał dane i je skorelował. Porównał z listą ekspercką (dał ludziom by ułożyli wg prestiżu).
Z tego badania wyniknęło, że powiązane są ze sobą zawód, dochody, dzielnica i rodzaj domu.
Zrobił analizę regresji (wiemy, który z czynników ma największy wpływ). Wyszło, ze
największa wagę ma zawód, dochody, rodzaj domu i dzielnica.
Jak to liczył?
[rysunek]
Ten indeks charakteryzuje się rzetelnością, trafnością, standaryzacją. Ale ma też wadę 
trudno o dzielnicy zamieszkania uzyskać informację.
Dziś.
W latach 50 w USA zaczęto realizować badania na próbach krajowych. Trzeba było dokonać
nowej standaryzacji. Zawód uznano za podstawowy wskaz
nik. Pozycja zawodowa rzutuje na
nasze poglądy, podstawa budowania więzi, itp.
Empiryczne powody  korelacja zawodu z innymi cechami statusu społecznego. Względy
ekonomiczne  łatwo o te informację.
Obecnie pozycja zawodowa operacjonalizuje się do pozycji:
Strona 6 z 13
Zróżnicowanie społeczne made by SADAKOT
http://chomikuj.pl/hanka_chibiusa
1) skal  zestawy kategorii społeczno-zawodowych z przypisanymi wartościami
liczbowymi w układzie hierarchicznym. Jest to zmienna ciągła.
2) Klasyfikacji  zestaw kategorii odzwierciedlający podziały społeczne bez
hierarchicznego uporządkowania. Zmienna porządkowa nominalna.
Klasyfikacja zawodów:
1) Pierwsza klasyfikacje zawodów stworzył Kunt/Kant (1887). $ kategorie: właściciele,
pracownicy umysłowi, robotnicy wykwalifikowani, pracownicy fizyczni
niewykwalifikowani.
2) Edwards (1940) na potrzeby spisu ludności w USA wyróżnił 9 kategorii zawodowych.
Rola klasyfikacji  sprowadzić dużą liczbę zawodów do mniej szczegółowych podziałów.
Dziś książką kodową zawodów jest ISCO. Komputerowe kodowanie danych. International
Standard Clasification of Occupations. Ma 4 szczeble podziałów: 4 szczebel 390 zawodów
(najniższy), 3 poziom  116, 2 poziom 28 kategorii, 1  10.
0  wojskowy, 2  specjaliści, wolne zawody, 3  technicy, 4  urzędnicy, 5- pracownicy
usług.
Wada  nie uwzględnia stosunku do własności i zakresu władzy.
W Polsce stosujemy klasyfikację uwzględniającą stosunek do własności i kierownictwo.
Skale zawodów:
1) Skale prestiżu  wywodzą się z USA (lata 20-30). Są skonstruowane na podstawie
badań surveyowych. Social status.
2) Skale społeczno-ekonomicznego statusu  konstruowane w oparciu o kilka
zmiennych. Oprócz prestiżu zawodu uwzględnia się poziom dochodów,
wykształcenie. Te skale są konstruowane w podobny sposób co LRScale.
2 problemy nie rozstrzygnięte w badaniach statusu/prestiżu społecznego:
1) problem osób niepracujących  jak je zidentyfikować w strukturze społecznej? Nie
tylko bezrobotni, ale też emeryci, renciści, gospodynie domowe, studenci, itp. Pytamy
o ostatnio wykonywany zawód, ale to tez nie jest precyzyjne. Gospodynie domowe
mogą nigdy nie pracować.
2) Jak identyfikować osoby, które wykonują kilka zawodów? Np. ten, z którym się
najbardziej identyfikuje lub daje największe dochody.
RUCHLIWOŚĆ SPOA
ECZNA
Ruchliwość odnosi się do zjawisk przemieszczania się jednostek i kategorii w przestrzeni
społecznej.
Co dają badania nad ruchliwością?
- informacje o zamkniętej lub otwartej strukturze społecznej.
- Info o równości szans.
- Ruchliwość ma wpływ na postawy i funkcjonowanie jednostek. Jednostki ruchliwsze
są bardziej wartościowe dla społeczeństwa.
- Ruchliwość ma wpływ na formowanie się struktury klasowej.
Pojęcie ruchliwości społecznej wprowadził Sorokin (emigrant z Rosji w USA)  przejście
jednostki, obiektów, wartości wszystkiego co stworzyła lub zmodyfikowała ludzka aktywność
z (jednego miejsca na drugie) jednej pozycji na drugą.
Strona 7 z 13
Zróżnicowanie społeczne made by SADAKOT
http://chomikuj.pl/hanka_chibiusa
Ruchliwość kojarzona jest z przemieszczaniem się ludzi. I jest to zazwyczaj porównywanie
pozycji społecznej jaką zajmujemy w różnym okresie życia jednostki. Jeżeli mówimy o
ruchliwości międzypokoleniowej, pytamy się o zawód ojca (i feministki dostają szału), kiedy
respondent miał 14 lat taki zabieg dla ujednolicenia.
TABELA RUCHLIWOŚCI 2004 ROK
KATEGORIA KAT. SPOA
-ZAW. SYNA/CÓRKI
SPOA
.-ZAW.
1. 2. 3. 4. 5. 6. "
OJCA
1. Inteligencja,
specjaliści
(techniczni/nietech.),
24 39 20 14 9 1 107
menadżerowie, kir.
Najwyższego
szczebla.
2. Pozostali prac.
16 71 16 26 13 16 152
Umysłowi.
3. Właściciele firm 6 28 21 17 2 7 81
4.Robotnicy
3 26 3 25 13 4 76
wykwalifikowani
5. Rob.
3 26 3 25 13 4 74
Niewykwalifikowani
6.Rolnicy 19 93 24 95 60 101 392
" 88 428 132 318 159 143 1268
Analiza odpływu z kategorii pochodzenia. 39 osób pracujących umysłowo pochodzi z rodzin,
gdzie ojciec był inteligentem. Odpływ z kategorii 1 do 2. Różowa linia pokazuje stabilność
zawód dziedziczony po ojcu.
Wskaz
nik globalnej ruchliwości.
Od całości (1268) odejmujemy liczbę stałych (czyli suma z przekątnej
24+71+21+25+13+101=371).
1268-371=871.
Dzielimy to, co zostało przez całość.
871/1268=70%
Ruchliwość wynosi 70%.
Wynik nie uwzględnia wad matrycy. Wynik jest zależny od ilości komórek w tabeli. Im
więcej komórek (kategorii zawodowych), tym ruchliwość będzie większa.
Historia:
Największa ruchliwość po wojnie. Potem ruchliwość spadała.
�� Ruchliwość międzypokoleniowa (przykład wyżej).
�� Ruchliwość wewnątrzpokoleniowa:
Kat. Społ.- 1. 2. 3. 4. 5. 6.
zaw.
Pierwsza
Strona 8 z 13
Zróżnicowanie społeczne made by SADAKOT
http://chomikuj.pl/hanka_chibiusa
praca
Druga
Ostatnia
I tak samo się liczy.
Rodzaje ruchliwości:
�� Ruchliwość zbiorowa  okres socjalizmu, robotnicy w górę. Dziś szczególna rola
informatyków.
�� Ruchliwość jednostkowa.
�� Ruchliwość horyzontalna  przesunięcia nie są związane ze zmianą pozycji
społecznej. Cieśla drukarz. Zmiana szkoły/wiary/miejsca zamieszkania (z miasta
domiasta).
�� Ruchliwość pionowa  awans, degradacja.
Funkcje ruchliwości:
4 obszary, gdzie ruchliwość ma wpływ:
1. Ruchliwość a struktura społeczna  wpływ na formowanie się dystansów i
barier społecznych. (Największe bariery sa w Anglii).
2. Ruchliwość a stabilność polityczna  jak jest duża ruchliwość, to ludzie
kochają władzę i ją popierają. Kiedy szanse na awans maleją, to jest
niezadowolenie.
3. Ruchliwość a efektywność ekonomiczna  jeżeli system daje szanse na
ruchliwość, to wykorzystują to ci z potencjałem i dochodzą do stanowisk i
wszystko działa lepiej. Właściwi ludzie na właściwych stanowiskach.
(Koncepcja Davisa i Moore a  ale nie do końca).
4. Ruchliwość a funkcjonowanie jednostki  aspekty psychologiczne. Jednostka
jest zadowolona. Ale można przesadzić.
Prawo Petera  awansować dopóki nie osiągną pułapu kompetencji.
Zmiana sposobu myślenia, stylu życia niektórzy z
le to znoszą. Dystans nie
może być za duży.
06.01.2008
RUCHLIWOŚĆ SPOA
ECZNA CD.
Rodzaje społeczności
Otwarte Zamknięte
Duże natężenie ruchliwości, pozycje Małe natężenie ruchliwości, pozycje
osiągalne dziedziczone, przypisane, np. Indie
Funkcje ruchliwości (3)
- strukturotwórcza  przyczynia się do tworzenia i reprodukcji struktury społecznej.
Strona 9 z 13
Zróżnicowanie społeczne made by SADAKOT
http://chomikuj.pl/hanka_chibiusa
- Efektywnościowa  forma i natężenie ruchliwości związane są ze zmianami:
a) Ekonomicznymi  jeżeli przemieszczamy się, dokształcamy się, to właściwi
ludzie na właściwych miejscach.
b) Politycznymi  jeżeli duża ruchliwość, to ludzie kochają władzę.
c) Kulturowymi  np. napływ ludności chłopskiej do klasy robotniczej.
Przenoszone są zwyczaje kura w łazience. Odwiedzanie się, wysiadywanie
w oknach i przed domem.
- integracyjna  związek ruchliwości ze stabilizacją systemu. Ruchliwość jest formą
legitymizacji ustroju. Jeśli jest określony poziom ruchliwości, to nie ma konfliktów.
Rodzaje ruchliwości:
1) Przestrzenna  przemieszczanie się fizyczne, w przestrzeni geograficznej (migracje,
emigracje, itp.)
2) Sensu stricte  w przestrzeni społecznej:
Ruchliwość jednostkowa Ruchliwość grupowa
Zmiana pozycji społecznej lub statusu Dotyczy całych grup. Awans społeczny, np.
jednostek robotnicy po wojnie.
Klasyczny podział
Pionowa (wertykalna) Pozioma (horyzontalna)
Awans lub degradacja Nie ma zmiany pozycji, statusu społecznego
Międzypokoleniowa Wewnątrzpokoleniowa
Porównujemy 2 pokolenia, kiedy Dotyczy losów jednostki lub grupy.
respondent miał 15 lat. Przebieg karier zawodowych.
Domański  tabele ruchliwość, poprzedni wykład
Ruchliwość absolutna Ruchliwość względna
Od całości odejmuje się to, co po przekątnej Mnoży się rozkłady brzegowe i dzieli przez
i dzieli przez wszystko wszystko.
Ruchliwość względna  przemieszczenia, które dokonały się nie na skutek zmian w
strukturze społecznej. Niektórzy musieli się przenieść, bo zmalało zapotrzebowanie na
zawody ojców.
Jak liczyć:
Badanie nad inteligencją (patrz tabela z poprzedniego wykładu)
(88 x 107) / 1268 = 7,42
7,4 jeśli ruchliwość jest ruchliwością sprawiedliwą.
Rolnicy
(143 x 292) / 1268 = 44,2
Występuje niedoreprezentowanie kategorii.
Możemy obliczać odpływ i napływ. Procentujemy po wierszach. Kolumny  napływ.
Strona 10 z 13
Zróżnicowanie społeczne made by SADAKOT
http://chomikuj.pl/hanka_chibiusa
W Polsce ruchliwość absolutna ponad 70%. W Polsce badania nad ruchliwością dość
systematyczne, ale trzeba je odnosić do perspektywy międzynarodowej.
Podstawowe nurty badań nad ruchliwością:
- badania nad rozmiarami i otwartością struktury społecznej
- wzory ruchliwości (odpływ i napływ)
Badania nad ruchliwością w USA pokazały, że ruchliwość jest między kategoriami
położonymi obok siebie (ruchy w górę i w dół).
Historia
1) Pierwsi badacze Bendix i Lipset  pierwsze badania to porównanie ruchliwości społecznej
(po II wojnie światowej). Badanie międzynarodowe. Sformułowali hipotezę: ruchliwość
towarzyszy uprzemysłowieniu i jej ogólny wzór jest we wszystkich krajach zbliżony.
Z uprzemysłowieniem ruchliwość rośnie.
Sprawdzali ruchliwość między pracownikami fizycznymi a umysłowymi. Z pracowników
niewykwalifikowanych w górę. Posługiwali się wskaz
nikami ruchliwości absolutnej.
Była dyskusja czy od tego odbiega USA (bo są wyjątkowi), bo nie było u nich feudalizmu
[ale było niewolnictwo]. Jednak badacze  Bendix i Lipset  stwierdzili, że w USA nie
jest inaczej.
2) Kolejne badanie to lata 70. Wyprodukowali hipotezę FJH (od nazwisk autorów) 
ruchliwość absolutna w poszczególnych społeczeństwach jest różna, ale wzory
ruchliwości względnej są podobne.
Kraje mogą się różnić natężeniem ruchliwości absolutnej, ale podobne wskaz
niki
ruchliwości względnej.
Zmiana sposobu mierzenia ruchliwości. Badania nie dotyczyły całej Ziemi, tylko
wybranych krajów, społeczeństw. Dziś możemy powiedzieć, ze reguła ta odnosi się do
krajów demokratycznych.
Ruchliwość kobiet i mężczyzn
1) kobietom znacznie trudniej, bariera ruchliwości do góry  do kategorii menadżerów.
2) Mężczyz
ni częściej przechodzą na stanowiska kierownicze.
3) Kobiety łatwiej przemieszczają się z kategorii prac fizycznych do umysłowych.
Trudniej jest pokonać tę barierę mężczyznom.
Dziedziczenie nierówności społecznej.
Jest to związane z dziedziczeniem niskich pozycji społecznych, biedy. Na ten problem zwraca
uwagę UE. UE chce by była zasada równych szans, solidarność, sprawiedliwość społeczna.
Jeśli tego nie ma, to zagrożone są cele UE zrównoważony rozwój, kohezja (spójność),
wysoka jakość życia. Dostrzeżono zagrożenie i stwierdzono, ze walka z dziedziczeniem
nierówności to jeden z priorytetów UE.
KONCEPTUALIZACJA TRANSMISJI MI
DZYGENERACYJNEJ NIERÓWNOŚCI
SPOA
ECZNEJ.
Co badać, by zbadać biedę:
- badania nad przepływami międzygeneracyjnymi (ekonomia $), rodzina pomaga lub
nie pomaga dzieciom.
- Badania nad permanentną biedą (miedzypokoleniowe)
- Bezrobocie
Niska mobilność społeczna/materialna.
Strona 11 z 13
Zróżnicowanie społeczne made by SADAKOT
http://chomikuj.pl/hanka_chibiusa
Reprodukuje się skrajność na górze i dole.
Sposoby interwencji (czy powinna być, czy nie). Czy pomagać tym biednie urodzonym
(wysokie podatki).
Przyczyny Rozmiary i natężenie ruchliwości
dziedziczenia Wysoka Niska
nierówności Interwencja Interwencja
Brak
Konserwatywne
Jednostkowe (neo)liberalizm interwencji
teorie
(rynek reguluje)
Teorie Interwencja +
socjodemokratyczne, utrzymanie X X
liberalizm wolnego rynku
Społeczne Zniesienie
Teoria wolnego rynku i
X X
marksistowska wyrównanie
szans
Badania nad transmisją nierówności są uwikłane w spory normatywne.
Pomiar jest mniej zafałszowany jeśli pytamy o zawód rodziców, niż jeśli pytamy o dochody
(ludzie nie pamiętają, pieniądz traci/zyskuje na wartości).
Badania panelowe dają lepszy obraz zmian, bo badamy na aktualnych danych. Jedno badanie
w odstępach czasu. Były takie robione w USA, Finlandii. U nas robił Mach  od lat  89
(badani mieli wtedy 18 lat)  badanie, co się z nimi działo w okresie transformacji.
Socjologia dzieciństwa  nowa subdyscyplina.
Transmisja biedy  nie tylko pieniądze, ale też zaplecze kulturalne (co jest poniekąd
następstwem posiadania $).
K. Moore  badał jakie kapitały przekazywane są między generacjami.
Typy kapitałów:
1. Kapitał finansowy (materialny) - Przekazywane: gotówka, ziemia, nieruchomości,
aukcje, ruchomości, inwestycje, długi. Jak przekazywane: zapisy, spadki, uwłaszczenia,
wywłaszczenia, wiano, posag.
2. Kapitał ludzki  wykształcenie, kwalifikacje, wiedza, umiejętności, zdrowie (mentalne,
fizyczne), choroba, upośledzenie, inteligencja (?). Jak przekazywane: socjalizacja,
inwestowanie czasu, opieka, edukacja, wyżywienie. Przekazywane przez otoczenie:
choroby (epidemie).
3. Kapitał społeczny, kulturowy, polityczny - Przekazywanie: tradycje, instytucje, normy,
systemy wartości, pozycja w społeczności, dostęp do przedstawicieli władz, organizacji,
kultura biedy. Przekazywany przez: socjalizację, pokrewieństwo, więzy krwi, lokalność
(znajomości).
Czynniki wpływające na transmisję:
Strona 12 z 13
Zróżnicowanie społeczne made by SADAKOT
http://chomikuj.pl/hanka_chibiusa
1) trendy ekonomiczne/sytuacja ekonomiczna
2) dostęp i natura rynku pracy  popyt i podaż na pracę. Prekariat pracy  młodzi mają
gorszy dostęp do pracy. Kiedyś to jak miał pracę to do śmierci, a teraz mała stabilność
zatrudnienia. Dualizm  stopniowo dochodzić do wyższych pozycji. A jeżeli od
wysokich się zaczyna to jest to praca terminowa.
3) Dostępność społecznych usług i sieci wsparcia.
4) Struktura gospodarstwa domowego i rodziny.
5) Wykształcenie i umiejętności rodziców.
6) Przestrzeń życia  choroby w regionie, itp.
Strona 13 z 13