Profilaktyka i promocja

Profilaktyka i promocja

zdrowia

zdrowia

Katedra Chorób

Katedra Chorób

Wewnętrznych i

Wewnętrznych i

Gerontologii CMUJ

Gerontologii CMUJ

Pracownia Medycyny

Pracownia Medycyny

Rodzinnej

Rodzinnej

Różnica między

Różnica między

profilaktyką

profilaktyką

a promocją zdrowia

a promocją zdrowia

wg Lopez-

wg Lopez-

Fernandez

Fernandez

Profilaktyka Choroby

Profilaktyka Choroby

Nadciśnieniowej

Nadciśnieniowej

w warunkach Praktyki

w warunkach Praktyki

Lekarza

Lekarza

Rodzinnego

Rodzinnego

Rys historyczny

Rys historyczny



1773 r. Stephen Hales pierwszy

1773 r. Stephen Hales pierwszy

pomiar RR

pomiar RR



1896 r. Scipio Riva-Rocci wynalezienie

1896 r. Scipio Riva-Rocci wynalezienie

manometru rtęciowego

manometru rtęciowego



1905 r. Korotkow odkrycie i opisanie

1905 r. Korotkow odkrycie i opisanie

tonów Korotkowa

tonów Korotkowa

Rys historyczny

Rys historyczny



1960 r. Rozwój metod

1960 r. Rozwój metod

monitorowania ciśnienia tętniczego

monitorowania ciśnienia tętniczego



1980 r. Automatyczne 24-

1980 r. Automatyczne 24-

godzinne monitorowanie ciśnienia

godzinne monitorowanie ciśnienia

tętniczego

tętniczego

Dlaczego ważny jest

Dlaczego ważny jest

dokładny pomiar

dokładny pomiar

ciśnienia tętniczego ?

ciśnienia tętniczego ?



Wykrywanie nadciśnienia tętniczego

Wykrywanie nadciśnienia tętniczego

jest możliwe poprzez prawidłowe

jest możliwe poprzez prawidłowe

mierzenie ciśnienia tętniczego krwi.

mierzenie ciśnienia tętniczego krwi.



Kontrolne pomiary ciśnienia

Kontrolne pomiary ciśnienia

tętniczego pozwalają ustalić czy

tętniczego pozwalają ustalić czy

podwyższone ciśnienie utrzymuje się,

podwyższone ciśnienie utrzymuje się,

powróciło do normy, czy wymaga

powróciło do normy, czy wymaga

pilnej diagnostyki.

pilnej diagnostyki.

Dlaczego ważny jest

Dlaczego ważny jest

dokładny pomiar

dokładny pomiar

ciśnienia tętniczego

ciśnienia tętniczego

?

?



Fałszywie wysoki pomiar ciśnienia

Fałszywie wysoki pomiar ciśnienia

tętniczego może pociągnąć za

tętniczego może pociągnąć za

sobą błędne rozpoznanie ze

sobą błędne rozpoznanie ze

wszystkimi tego konsekwencjami.

wszystkimi tego konsekwencjami.

Standard pomiaru

Standard pomiaru

ciśnienia tętniczego

ciśnienia tętniczego



“

“

Złotym” standardem pomiaru ciśnienia

Złotym” standardem pomiaru ciśnienia

tętniczego jest pomiar wewnątrztętniczy,

tętniczego jest pomiar wewnątrztętniczy,

bezpośredni za pomocą cewnika o

bezpośredni za pomocą cewnika o

sztywnych ścianach.

sztywnych ścianach.



W praktyce klinicznej standardowo mierzy

W praktyce klinicznej standardowo mierzy

się ciśnienie tętnicze za pomocą

się ciśnienie tętnicze za pomocą

skalibrowanego sfigmomanometru

skalibrowanego sfigmomanometru

rtęciowego lub manometru sprężynowego

rtęciowego lub manometru sprężynowego

prawidłowo skalibrowanego.

prawidłowo skalibrowanego.

Kiedy i jak mierzyć

Kiedy i jak mierzyć

ciśnienie tętnicze?

ciśnienie tętnicze?



Ciśnienie tętnicze najczęściej

Ciśnienie tętnicze najczęściej

mierzy się po zebraniu wywiadu w

mierzy się po zebraniu wywiadu w

ramach oceny podstawowych

ramach oceny podstawowych

parametrów życiowych takich jak

parametrów życiowych takich jak

tętno, temperatura ciała, liczba

tętno, temperatura ciała, liczba

oddechów

oddechów

.

.

Kiedy i jak mierzyć

Kiedy i jak mierzyć

ciśnienie tętnicze?

ciśnienie tętnicze?



Przy pierwszej wizycie pacjenta

Przy pierwszej wizycie pacjenta

dokonujemy pomiaru na obu

dokonujemy pomiaru na obu

ramionach, a podczas następnych

ramionach, a podczas następnych

na ramieniu, na którym ciśnienie

na ramieniu, na którym ciśnienie

było wyższe.

było wyższe.

Kiedy i jak mierzyć

Kiedy i jak mierzyć

ciśnienie tętnicze?

ciśnienie tętnicze?



Przed dokonaniem pomiaru pacjent

Przed dokonaniem pomiaru pacjent

powinien przynajmniej przez 5

powinien przynajmniej przez 5

minut odpocząć, nie powinien

minut odpocząć, nie powinien

palić papierosów ani spożywać

palić papierosów ani spożywać

kofeiny przez co najmniej 30 minut

kofeiny przez co najmniej 30 minut

przed pomiarem

przed pomiarem

Tradycyjny pomiar RR

Tradycyjny pomiar RR



Pomiar dokonany manometrem

Pomiar dokonany manometrem

rtęciowym lub sprężynowym

rtęciowym lub sprężynowym



Osłuchiwanie tętnicy metodą Korotkowa

Osłuchiwanie tętnicy metodą Korotkowa



I faza-ciśnienie skurczowe

I faza-ciśnienie skurczowe



II faza i IV tony ciche

II faza i IV tony ciche



III faza tony głośne

III faza tony głośne

Tradycyjny pomiar RR

Tradycyjny pomiar RR



V faza – całkowite zniknięcie tonów

V faza – całkowite zniknięcie tonów

(DBP)

(DBP)



brak fazy V - krążenie hiperkinetyczne

brak fazy V - krążenie hiperkinetyczne

(ciąża, nadczynność tarczycy, stany

(ciąża, nadczynność tarczycy, stany

gorączkowe, duży wysiłek fizyczny)

gorączkowe, duży wysiłek fizyczny)



DBP przyjmuje się początek IV fazy

DBP przyjmuje się początek IV fazy

Prawidłowa technika

Prawidłowa technika

pomiaru RR

pomiaru RR



Pomiar RR wykazuje się znaczną

Pomiar RR wykazuje się znaczną

samoistną zmiennością i podlega

samoistną zmiennością i podlega

wielu wpływom.

wielu wpływom.



Dlatego warunki jego

Dlatego warunki jego

przeprowadzania nie są jedynie

przeprowadzania nie są jedynie

formalnym zaleceniem, lecz

formalnym zaleceniem, lecz

wymagają naprawdę rzetelnego ich

wymagają naprawdę rzetelnego ich

respektowania.

respektowania.

Zasady prawidłowego

Zasady prawidłowego

pomiaru RR

pomiaru RR



American Heart Association

American Heart Association



British Hypertension Society

British Hypertension Society



Światowa Organizacja Zdrowia-

Światowa Organizacja Zdrowia-

WHO

WHO



Międzynarodowe Towarzystwo

Międzynarodowe Towarzystwo

Nadciśnieniowe- ISH

Nadciśnieniowe- ISH

Rodzaje błędów

Rodzaje błędów

powstałych przy

powstałych przy

pomiarze RR

pomiarze RR



błędy aparaturowe

błędy aparaturowe



błędy popełniane przez badającego

błędy popełniane przez badającego

(błędy metodyczne)

(błędy metodyczne)



błędy okoliczności

błędy okoliczności

Rodzaje błędów

Rodzaje błędów

powstałych przy

powstałych przy

pomiarze RR

pomiarze RR



błędy popełniane przez badającego

błędy popełniane przez badającego

(błędy metodyczne)

(błędy metodyczne)

- założenie mankietu za wysoko

- założenie mankietu za wysoko

-

zbyt szybkie lub wolne wypuszczanie

zbyt szybkie lub wolne wypuszczanie

powietrza

powietrza

-

pompowanie mankietu do zbyt dużych

pompowanie mankietu do zbyt dużych

wartości

wartości



błędy okoliczności

błędy okoliczności

Prawidłowa technika

Prawidłowa technika

pomiaru RR

pomiaru RR



Pacjentowi należy w sposób uspokajający

Pacjentowi należy w sposób uspokajający

wyjaśnić cel pomiaru ciśnienia tętniczego.

wyjaśnić cel pomiaru ciśnienia tętniczego.



Badany powinien siedzieć na krześle

Badany powinien siedzieć na krześle

wygodnie z opartymi plecami, stopy pacjenta

wygodnie z opartymi plecami, stopy pacjenta

powinny spoczywać płasko na podłodze,

powinny spoczywać płasko na podłodze,

odsłonięte ramię powinno spoczywać na

odsłonięte ramię powinno spoczywać na

stole lub być podparte tak, aby środek

stole lub być podparte tak, aby środek

ramienia znajdował się na wysokości serca.

ramienia znajdował się na wysokości serca.



Należy dobrać mankiet odpowiedniej

Należy dobrać mankiet odpowiedniej

wielkości. Poduszka gumowa wewnątrz

wielkości. Poduszka gumowa wewnątrz

mankietu powinna obejmować u dorosłych

mankietu powinna obejmować u dorosłych

80% obwodu ramienia, a u dzieci do 13

80% obwodu ramienia, a u dzieci do 13

roku życia 100% obwodu ramienia. W razie

roku życia 100% obwodu ramienia. W razie

wątpliwości co do wielkości mankietu

wątpliwości co do wielkości mankietu

należy użyć większego. Jeśli mankiet jest

należy użyć większego. Jeśli mankiet jest

za mały fakt ten należy zanotować.

za mały fakt ten należy zanotować.

Prawidłowa technika

Prawidłowa technika

pomiaru RR

pomiaru RR



Badając palpacyjnie tętnicę ramienną,

Badając palpacyjnie tętnicę ramienną,

należy przyłożyć mankiet w ten sposób,

należy przyłożyć mankiet w ten sposób,

aby środek poduszki gumowej znajdował

aby środek poduszki gumowej znajdował

się nad tętnicą. Ważne jest, aby mankiet

się nad tętnicą. Ważne jest, aby mankiet

ściśle przylegał do ramienia, zbyt luźne

ściśle przylegał do ramienia, zbyt luźne

założenie mankietu powoduje fałszywe

założenie mankietu powoduje fałszywe

zawyżanie ciśnienia tętniczego.

zawyżanie ciśnienia tętniczego.

Prawidłowa technika

Prawidłowa technika

pomiaru RR

pomiaru RR

Prawidłowa technika

Prawidłowa technika

pomiaru RR

pomiaru RR



Manometr należy umieścić w takim miejscu,

Manometr należy umieścić w takim miejscu,

aby środek słupa rtęci lub tarcza aparatu

aby środek słupa rtęci lub tarcza aparatu

sprężynowego znajdowały się na poziomie

sprężynowego znajdowały się na poziomie

oczu badającego.

oczu badającego.



Początkowo napełnić należy mankiet szybko

Początkowo napełnić należy mankiet szybko

do 70 mmhg a następnie zwiększać ciśnienie

do 70 mmhg a następnie zwiększać ciśnienie

o 10 mmhg. Wyczuwając tętno na tętnicy

o 10 mmhg. Wyczuwając tętno na tętnicy

promieniowej należy określić wysokość, przy

promieniowej należy określić wysokość, przy

której tętno zanika. Jest to sposób na

której tętno zanika. Jest to sposób na

wstępną ocenę ciśnienia skurczowego.

wstępną ocenę ciśnienia skurczowego.

Prawidłowa technika

Prawidłowa technika

pomiaru RR

pomiaru RR



Przykładając stetoskop nad miejscem

Przykładając stetoskop nad miejscem

pulsowania tętnicy ramiennej, należy

pulsowania tętnicy ramiennej, należy

nadmuchać poduszkę mankietu szybko

nadmuchać poduszkę mankietu szybko

do 20-30 mmHg powyżej poziomu

do 20-30 mmHg powyżej poziomu

wcześniej ustalonego metodą

wcześniej ustalonego metodą

palpacyjną. NASTĘPNIE CZĘŚCIOWO

palpacyjną. NASTĘPNIE CZĘŚCIOWO

ODKRĘCAJĄC ZASTAWKĘ NALEŻY

ODKRĘCAJĄC ZASTAWKĘ NALEŻY

POWOLI

POWOLI

WYPUSZCZAĆ POWIETRZE Z

WYPUSZCZAĆ POWIETRZE Z

PRĘDKOŚCIĄ 2 mmhg/sek, AŻ DO

PRĘDKOŚCIĄ 2 mmhg/sek, AŻ DO

USŁYSZENIA TONÓW KOROTKOWA.

USŁYSZENIA TONÓW KOROTKOWA.

Prawidłowa technika

Prawidłowa technika

pomiaru RR

pomiaru RR



Należy zmierzyć wartość ciśnienia

Należy zmierzyć wartość ciśnienia

skurczowego w momencie pojawiania

skurczowego w momencie pojawiania

się pierwszych tonów (faza

się pierwszych tonów (faza

I

I

), a

), a

ciśnienia rozkurczowego, gdy tony

ciśnienia rozkurczowego, gdy tony

zanikną (faza v).

zanikną (faza v).



Należy wykonać co najmniej 2

Należy wykonać co najmniej 2

pomiary wartości ciśnienia

pomiary wartości ciśnienia

tętniczego i obliczyć średnią

tętniczego i obliczyć średnią

arytmetyczną.

arytmetyczną.

Prawidłowa technika

Prawidłowa technika

pomiaru RR

pomiaru RR



Po zakończeniu pomiaru należy

Po zakończeniu pomiaru należy

niezwłocznie zanotować wysokość

niezwłocznie zanotować wysokość

ciśnienia skurczowego (faza

ciśnienia skurczowego (faza

I

I

) i

) i

rozkurczowego (faza v), zaokrąglając w

rozkurczowego (faza v), zaokrąglając w

górę do najbliższych 2 mmhg.

górę do najbliższych 2 mmhg.



W PRZYPADKU, GDY TONY SŁYSZY SIĘ

W PRZYPADKU, GDY TONY SŁYSZY SIĘ

PRAWIE DO 0 mmhg NALEŻY RÓWNIEŻ

PRAWIE DO 0 mmhg NALEŻY RÓWNIEŻ

ODNOTOWAĆ CIŚNIENIE FAZY IV

ODNOTOWAĆ CIŚNIENIE FAZY IV

ŚCISZENIE TONÓW NP. 108/64/56 mmhg.

ŚCISZENIE TONÓW NP. 108/64/56 mmhg.



Pacjent powinien być

Pacjent powinien być

poinformowany o wyniku

poinformowany o wyniku

zmierzonego ciśnienia tętniczego.

zmierzonego ciśnienia tętniczego.



W zależności od wyniku pomiaru

W zależności od wyniku pomiaru

należy

należy

wdrożyć

wdrożyć

odpowiednie

odpowiednie

postępowanie.

postępowanie.

Prawidłowa technika

Prawidłowa technika

pomiaru RR

pomiaru RR

Czynniki wpływające na

Czynniki wpływające na

dokładność pomiaru ciśnienia

dokładność pomiaru ciśnienia

tętniczego

tętniczego

1. Związane z pacjentem:

1. Związane z pacjentem:

wielkość wzrostu

wielkość wzrostu

wartości

wartości

ciśnienia

ciśnienia

“

“

Reakcja białego

Reakcja białego

fartucha” /lekarz,

fartucha” /lekarz,

pielęgniarka/

pielęgniarka/

Pomiar na ramieniu

Pomiar na ramieniu

porażonym w następstwie

porażonym w następstwie

udaru

udaru

Ból, lęk

Ból, lęk

Wypalenie papierosa

Wypalenie papierosa

Wypicie napoju z

Wypicie napoju z

kofeiną

kofeiną

Wypełniony pęcherz

Wypełniony pęcherz

moczowy

moczowy

2-28/3-15

2-28/3-15

2/5

2/5

15/10

15/10

Czynniki wpływające na

Czynniki wpływające na

dokładność pomiaru ciśnienia

dokładność pomiaru ciśnienia

tętniczego

tętniczego

2. Związane z otoczeniem i sprzętem:

2. Związane z otoczeniem i sprzętem:

Hałas

Hałas

Nieszczelna zastawka gruszki

Nieszczelna zastawka gruszki

Zablokowane wentyle manometru

Zablokowane wentyle manometru

SBP

SBP

2 DBP

2 DBP

2-10

2-10

3. Związane z osobą wykonującą

3. Związane z osobą wykonującą

pomiar:

pomiar:

Błąd związany z oczekiwaną

Błąd związany z oczekiwaną

wysokością ciśnienia

wysokością ciśnienia

Niedosłuch

Niedosłuch

< 10

< 10

DBP

DBP

Czynniki wpływające na

Czynniki wpływające na

dokładność pomiaru ciśnienia

dokładność pomiaru ciśnienia

tętniczego

tętniczego

4. Związane z samym pomiarem:

4. Związane z samym pomiarem:

Mankiet za wąski

Mankiet za wąski

Mankiet założony

Mankiet założony

nierówno

nierówno

Mankiet założony na rękaw

Mankiet założony na rękaw

Za krótki odpoczynek

Za krótki odpoczynek

przed pomiarem

przed pomiarem

Nie podparte plecy pacjenta

Nie podparte plecy pacjenta

Nie podparte ramie pacjenta

Nie podparte ramie pacjenta

Rejestrowanie fazy IV u

Rejestrowanie fazy IV u

dorosłych

dorosłych

10/8

10/8

4/3

4/3

5-50

5-50

różny

różny

6-10

6-10

1-7/5-11

1-7/5-11

6 DBP

6 DBP

Zaniżanie ciśnienia tętniczego

Zaniżanie ciśnienia tętniczego

krwi

krwi

3. Związane z osobą wykonującą
pomiar:
Zaokrąglanie wyniku do 5 lub 10

mm hg w dół
Niedosłuch

Prawd.

=10

SBP

4. Związane z samym

pomiarem:
Za długi odpoczynek przed
badaniem 25 minut
Łokieć ułożony za wysoko
Za szybkie wypuszczanie

powietrza
Za mocne przyciskanie lejka

stetoskopu

10/0

5/5

tylko

SBP

> 9 DBP

Bez wpływu na wynik

Bez wpływu na wynik

ciśnienia tętniczego krwi

ciśnienia tętniczego krwi

1. Związane z pacjentem

1. Związane z pacjentem

•

Faza cyklu miesiączkowego

Faza cyklu miesiączkowego

•

Przewlekłe picie kawy

Przewlekłe picie kawy

•

Samodzielne pompowanie

Samodzielne pompowanie

mankietu

mankietu

•

Różnica płci i rasy

Różnica płci i rasy

Bez wpływu na wynik

Bez wpływu na wynik

ciśnienia tętniczego krwi

ciśnienia tętniczego krwi

2. Związane z samym pomiarem

2. Związane z samym pomiarem

•

Pora dnia (godziny pracy)

Pora dnia (godziny pracy)

•

Cienki rękaw koszuli pod

Cienki rękaw koszuli pod

mankietem

mankietem

•

Osłuchanie lejkiem a membraną

Osłuchanie lejkiem a membraną

•

Temperatura otoczenia

Temperatura otoczenia

Zasady kalibracji

Zasady kalibracji

sfigmomanometru

sfigmomanometru

sprężynowego względem

sprężynowego względem

rtęciowego.

rtęciowego.



Odłącz manometr sprężynowy od mankietu

Odłącz manometr sprężynowy od mankietu



Rozłącz manometr rtęciowy na dwie części

Rozłącz manometr rtęciowy na dwie części

oddzielając mankiet z gruszką od statywu

oddzielając mankiet z gruszką od statywu



Używając łącznika y oraz dodatkowego

Używając łącznika y oraz dodatkowego

przewodu gumowego połącz manometr

przewodu gumowego połącz manometr

sprężynowy z rtęciowym w jeden obieg

sprężynowy z rtęciowym w jeden obieg



Zamknij zastawkę gruszki manometru

Zamknij zastawkę gruszki manometru

Zasady kalibracji

Zasady kalibracji

sfigmomanometru

sfigmomanometru

sprężynowego względem

sprężynowego względem

rtęciowego.

rtęciowego.



Mankiet aparatu owiń na pękatej butelce lub

Mankiet aparatu owiń na pękatej butelce lub

ramieniu

ramieniu



STOPNIOWO I PŁYNNIE NAPOMPUJ MANKIET, AŻ

STOPNIOWO I PŁYNNIE NAPOMPUJ MANKIET, AŻ

SŁUP RTĘCI OSIĄGNIE 90 mmhg

SŁUP RTĘCI OSIĄGNIE 90 mmhg



Trzymając zegar manometru sprężynowego blisko

Trzymając zegar manometru sprężynowego blisko

kolumny, porównaj wskazywane wysokości

kolumny, porównaj wskazywane wysokości

ciśnienia

ciśnienia



DOKONAJ PORÓWNAŃ PRZY INNYCH

DOKONAJ PORÓWNAŃ PRZY INNYCH

WYSOKOŚCIACH CIŚNIENIA 40, 150, 200 mmhg

WYSOKOŚCIACH CIŚNIENIA 40, 150, 200 mmhg



W przypadku niezgodności zanieś aparat

W przypadku niezgodności zanieś aparat

sprężynowy naprawy

sprężynowy naprawy

„

„

Co najtrudzniejsze w

Co najtrudzniejsze w

świecie?

świecie?

Pozornie najłatwiejsze:

Pozornie najłatwiejsze:

Widzieć oczami to ,

Widzieć oczami to ,

co przez oczami masz.”

co przez oczami masz.”

J. W. von Goethe

J. W. von Goethe