Propedeutyka prawa

1

Zachowanie jednostek i grup ludzi nie jest zupełnie dowolne,
lecz ograniczone oddziaływaniem środowiska społecznego,
które opiera się o mniej lub bardziej precyzyjnie określone

normy społeczne

NORMY SPO

NORMY SPO

Ł

Ł

ECZNE

ECZNE

Wspólnie tworzą systemy normatywne
(moralne, religijne, obyczajowe, prawne).

W większości przypadków systemy te są zgodne i
uzupełniają się, jednak niekiedy może dojść do konfliktu
norm pochodzących z różnych systemów.

Propedeutyka prawa

2

NORMY P

NORMY P

RAWNE

RAWNE

Norma prawna to inaczej reguła postępowania
zabezpieczona sankcją państwa.

Normy prawne nie mają charakteru stałego ani
uniwersalnego.
Ponieważ są tworzone przez władzę polityczną, podlegają
zmienności charakterystycznej dla układów politycznych.

Adresatem norm jest ogół ludności albo pewne jej
kategorie, lub określony rodzaj instytucji czy organizacji.

Normy prawne powinny być wewnętrznie ze sobą
powiązane, zróżnicowane hierarchicznie, w dostatecznym
stopniu niesprzeczne oraz w pełni regulujące ważne
aspekty życia społecznego.

Większość norm prawnych ma charakter generalny i
abstrakcyjny.

Propedeutyka prawa

3

Cechy odróżniające normy prawne od innych norm
społecznych:

o

usankcjonowanie przez państwo

o

charakter sformalizowany

o

charakter uniwersalny – normy obowiązują na obszarze

objętym
zasięgiem władzy publicznej

Norma prawna, niezależnie od obszaru społecznego do
jakiego się stosuje, ma określoną strukturę i składa się z
następujących elementów: 



adresat normy – wyraźnie i jednoznacznie wskazuje, do kogo

jest
kierowana i kogo obowiązuje;



hipoteza normy – oznacza warunki, w jakich dana norma ma

zastosowanie;



dyspozycja normy – określa sposób zachowania się adresata

normy;



sankcja normy – określa konsekwencje niezastosowania się

adresata
do dyspozycji normy.

Propedeutyka prawa

4

PRZEPISY

PRZEPISY

P

P

RAWNE

RAWNE

Norma prawna to pojęcie różne od

przepisu prawnego

.

Przepis prawny to jednostka aktu prawnego, zawarta w akcie
normatywnym, którą można wyodrębnić w sposób
redakcyjny lub logiczny.

Wśród przepisów prawnych wyróżniamy w szczególności:



przepisy zawierające definicje ustawowe;



przepisy odsyłające;



przepisy określające sposób obowiązywania innych

przepisów;



przepisy blankietowe (upoważniające);



przepisy merytoryczne;



przepisy formalne.

     
Inny podział to przepisy zakazujące, nakazujące i
przyzwalające.

Propedeutyka prawa

5

PROCES TWORZENIA PRAWA

PROCES TWORZENIA PRAWA

 
Tworzenie prawa polega na ustalaniu norm ogólnych,
abstrakcyjnych i powszechnie obowiązujących.

Tworzenie prawa jest zastrzeżone dla kompetentnych
organów przedstawicielskich parlamentu, prezydenta,
samorządu terytorialnego.

W wyjątkowych wypadkach stosuje się demokrację
bezpośrednią – poprzez przeprowadzanie referendum.

Propedeutyka prawa

6

INICJATYWA USTAWODAWCZA

INICJATYWA USTAWODAWCZA

To kompetencja przysługująca określonym podmiotom,
polegająca na przygotowaniu i przedłożeniu parlamentowi
projektu nowego aktu prawnego – ustawy.
 
W Polsce prawo do inicjatywy ustawodawczej mają:



rząd;



grupa (minimum 15) posłów;



senat;



prezydent;



100 000 obywateli.

Propedeutyka prawa

7

SYSTEM PRAWA W POLSCE

SYSTEM PRAWA W POLSCE

SENAT

RZĄD

PREZYDENT

SEJM

Propedeutyka prawa

8

AKTY PRAWNE

AKTY PRAWNE

W hierarchii aktów prawnych w Polsce

(i zdecydowanej większości krajów świata)

najważniejszą pozycję

zajmuje KONSTYTUCJA

KONSTYTUCJA

, zwana też ustawą zasadniczą.

Niżej w hierarchii aktów prawnych znajdują się ustawy,
a następnie rozporządzenia (wykonawcze akty prawne).

Nad zgodnością ustaw z konstytucją czuwa TRYBUNA

TRYBUNA

Ł

Ł

KONSTYTUCYJNY

KONSTYTUCYJNY

,

który na podstawie wytyczonych w ustawie zasadniczej zadań i
uprawnień, w sposób nieodwołalny, orzeka o zgodności danego
aktu prawnego z konstytucją. 

KONSTYTUCJA

KONSTYTUCJA

„

„

USTAWY „„”ZWYKŁE”

USTAWY „„”ZWYKŁE”

ROZPORZĄDZENIA

ROZPORZĄDZENIA

Propedeutyka prawa

9

STOSOWANIE PRAWA

STOSOWANIE PRAWA

 
Stosowanie prawa polega na:



ustaleniu, jaka norma ogólna obowiązuje i jakie ma

znaczenie dla
rozstrzygnięcia wniesionej sprawy;



udowodnieniu faktu w oparciu o materiał dowodowy;



ustaleniu konsekwencji prawnych – czyli wydaniu normy

konkretnej na podstawie obowiązującej normy ogólnej.
 
Stosowanie prawa znajduje wyraz w wydawaniu orzeczeń
(wyroków i postanowień) przez sądy oraz decyzji przez
organy administracji państwowej.