Rozwój prenatalny

Okres prenatalny

• Zapłodnienie
• Okres przedzarodkowy
od zapłodnienia do 3 tygodnia
• Okres zarodkowy
4-8 tydzień rozwoju
• Okres płodowy
9-38 tydzień rozwoju

Bruzdkowanie

• Seria podziałów mitotycznych

zapłodnionej komórki jajowej (zygoty)
na blastomery

• Formowanie moruli, a następnie

blastuli

Błony płodowe

• Owodnia
-> wewnętrzna błona, środowisko dla

zarodka, ochrona przed urazami
mechanicznymi

• Omocznia
-> magazyn szkodliwych produktów

metabolizmu

• Kosmówka
-> zewnętrzna błona, funkcja ochronna,

tworzenie łożyska

I miesiąc

• Początek formowania się układu

nerwowego, moczowo-płciowego,
skóry i kości

• Zawiązki kończyn, oczu, ust, nosa

II miesiąc

• Rozwój mózgu i głowy
• Początki różnicowania płci
• Pojawienie się ośrodków kostnienia

III miesiąc

• Głowa wielkości połowy płodu
• Oczy szeroko rozstawione, powieki

zamknięte

• Wyraźne palce i stopy
• Ostateczne ukształtowanie łożyska i

krążenia płodowego

• Odruch ssania

IV miesiąc

• Szybszy wzrost tułowia i kończyn
• Rysy twarzy, dośrodkowe

przesunięcie oczu

• Wyraźne bicie serca
• Postępujący proces kostnienia
• Wyraźne zróżnicowanie płci

V miesiąc

• Owłosienie płodowe na całym ciele
• Zawiązki zębów
• Wykształcanie się narządów

płciowych

• Ruchy płodu
• Ułożenie płodu głową w dół

VI miesiąc

• Wzrost masy, proporcje zbliżone do

noworodka

• Skóra cienka, pomarszczona, pokryta

mazią płodową

• Pojawienie się krwi w naczyniach
• Słyszenie dźwięków
• Wzrost aktywności ruchowej

VII miesiąc

• Płód zdolny do życia i dalszego rozwoju

w przypadku urodzenia się

• Intensywny rozwój mózgu
• Skóra różowo-czerwona, włosy na głowie
• Rozpoczęcie czynności szpiku i

wytwarzania w płucach surfaktantu

• Rozwój tkanki tłuszczowej
• Otwarcie oczu, zanik błony źrenicowej

VIII miesiąc

• Płód zdolny do życia
• Skóra różowa, tkanka podskórna ok.

8 % masy ciała

• Otwarte powieki, odruch źreniczny
• Duża ruchliwość

IX miesiąc

• Spowolnienie wzrastania płodu
• Obwód głowy zbliżony do obwodu

brzucha

• Zanik owłosienia płodowego
• Skóra blada lub niebiesko-różowa
• Twarz i powierzchnia ciała

wygładzone

• Odruch chwytania i źreniczny

Kobieta planująca ciążę

• Kwas foliowy
• Odstawienie antykoncepcji hormonalnej

na 3 miesiące przed poczęciem

• Zdrowy tryb życia
• Szczepienie przeciw różyczce i

wirusowemu zapaleniu wątroby typu B

• Badanie genetyczne
(w przypadku wystąpienia choroby w

rodzinie)

Kobieta w ciąży

• Racjonalne żywienie
(urozmaicona dieta, ograniczenie

kofeiny)

• Aktywność fizyczna
• Kontrolowanie masy ciała
• Pielęgnacja ciała
• Unikanie czynników teratogennych
• Korzystanie z opieki zdrowotnej
• Przygotowanie do porodu i rodzicielstwa

Badania prenatalne

• Metody nieinwazyjne
-> USG
-> Test podwójny
-> Test potrójny

• Metody inwazyjne
-> Amniopunkcja
-> Biopsja kosmówki
-> Fetoskopia

Czynniki ryzyka

dla zdrowia płodu

Cechy matki

• Wiek przed 15 r. ż. lub po 40 r.ż.
• Nieprawidłowa masa ciała
• Niski status społeczno-ekonomiczny
• Uprzednie poronienia lub przerwania

ciąży

Choroby matki

• Cukrzyca
• Fenyloketonuria
• Choroby tarczycy
• Nadciśnienie tętnicze

Czynniki infekcyjne

• Różyczka
• Wirus cytomegalii
• Wirus opryszczki
• Ospa wietrzna
• Półpasiec
• Grypa
• Wirus HIV
• Toksoplazmowa

Czynniki chemiczne

• Alkohol
(Zespół alkoholowy płodu FAS)
• Palenie tytoniu
(Zespół nikotynowy płodu FTS)
• Narkotyki

Czynniki środowiskowe

• Zanieczyszczenie powietrza i gleby

ołowiem lub innymi metalami
ciężkimi

• Zanieczyszczenie środowiska

Leki

• Doustna antykoncepcja (we

wczesnym okresie nierozpoznanej
ciąży)

• Antybiotyki
• Leki przeciwpadaczkowe
• Witamina A
• Kwas acetylosalicylowy (aspiryna,

polopiryna)

• Leki uspokajające

Czynniki fizyczne

• Promieniowanie jonizujące
• Promieniowanie elektromagnetyczne
• Promieniowanie ultrafioletowe
• Wysoka temperatura otoczenia
• Dźwiganie ciężarów
• Praca w hałasie
• Praca zmianowa

Noworodek

Od urodzenia do 28 dnia życia

Noworodek

• Noworodek donoszony
(urodzony między 38 a 42 tygodniem

ciąży)

• Noworodek urodzony przedwcześnie

(wcześniak)

(urodzony przed ukończeniem 37

tygodnia)

• Noworodek za mały w stosunku do wieku

ciążowego

(masa ciała poniżej 2500 g)

Budowa ciała noworodka

• 3000-3500 g, 50-52 cm długości
• Proporcje ciała: duża głowa, krótka

szyja, długi tułów, krótkie kończyny

• Ułożenie ciała w pozycji „płodowej”
• Żółtaczka fizjologiczna
• Powiększenie i wydzielanie gruczołów

sutkowych

Aktywność motoryczna

noworodka

• Nieporadność ruchowa
• Uogólnione reakcje ruchowe (ruchy błędne)
• Zwiększone napięcie mięśniowe
• Wrodzone odruchy bezwarunkowe
-> ssanie, połykanie, kichanie
-> odruchy atawistyczne, np. pływania
-> odruchy dające początek rozwojowi

odruchów warunkowych, np. zaciskanie
dłoni

Zaspokajanie potrzeb

noworodka

• Pomoc w ustaleniu się oddychania

płucnego

• Karmienie piersią
• Utrzymywanie stałej temperatury ciała
• Ochrona przed zakażeniami
• Zapewnienie opieki medycznej
• Kontakt wzrokowy i fizyczny z matką

Niemowlę

Okres niemowlęcy

1 r.ż.

Rozwój fizyczny

niemowlęcia

• Przyrost długości ciała ok. 22-25 cm
• Przyrost masy ciała ok. 7 kg
• Wyrównanie obwodu głowy i klatki

piersiowej

• Kształtowanie krzywizn kręgosłupa
• Wyrzynanie się zębów mlecznych

Rozwój motoryczny

niemowlęcia

• Pionizacja ciała i rozwój ruchów

lokomocyjnych

• Rozwój chwytania
-> chwyt nożycowy, następnie chwyt

pęsetkowy

• Rozwój mowy
-> krzyk i płacz, dźwięki nieartykułowane
->głużenie ok. 2-3 m.ż., gaworzenie ok. 6

m.ż.

-> wymawianie pierwszych słów ok.. 12 m.ż.

Zaspokajanie potrzeb

• Zapewnienie odpowiedniego żywienia
• Tworzenie warunków do aktywności

ruchowej

• Zabiegi pielęgnacyjne i hartujące
• Ochrona przed zakażeniami i

reakcjami alergicznymi

• Zapewnienie bezpieczeństwa
• Zapewnienie opieki zdrowotnej (6

badań)

Odruchy przystosowawcze

• Odruch ssania
• Odruch połykania
• Odruch poszukiwawczy
• Odruch chwytny

• Zaczynają zanikać w 1 r.ż.

Odruchy prymitywne

• Odruch Moro

• Odruch Babińskiego

• Sterowane przez rdzeń przedłużony i

środmózgowie

• Zaczynają zanikać ok. 6 miesiąca

Okres poniemowlęcy

Wczesne dzieciństwo

2-3 r.ż.

Rozwój fizyczny

• Spowolnienie tempa wzrostu
• Przyrost wysokości ciała ok. 12 cm i 8 cm
• Przyrost masy ciała ok.. 2,5 kg i 2 kg
• Zmniejszenie ilości tkanki tłuszczowej,

zwiększenie ilości tkanki mięśniowej

• Wydłużenie kończyn dolnych
• Lordoza lędźwiowa, uwypuklony brzuch
• Kształtowanie łuku podłużnego stóp
• Koniec wyrzynania zębów mlecznych

Rozwój motoryczny

• Samodzielne chodzenie
• Doskonalenie umiejętności

manipulacyjnych

• Próby samoobsługi
• Rozrzutność ruchowa
• Rozwój mowy, zwiększanie zasobu

słów

Zaspokajanie potrzeb

• Zmiany diety w kierunku diety dorosłych
• Tworzenie warunków do aktywności

ruchowej

• Zapewnienie snu popołudniowego
• Zapewnienie bezpieczeństwa
• Pomoc w opanowaniu kontroli potrzeb

fizjologicznych

• Profilaktyczne badanie lekarskie w 2 r.ż.

Okres przedszkolny

3/4 – 5/6 r.ż.

Rozwój fizyczny

• Spowolnienie tempa wzrostu
• Zmiana proporcji ciał: wydłużenie

kończyn

• Rozwój tkani mięśniowej
• Kształtowanie podłużnego i

poprzecznego łuku stopy

• Zmiana proporcji twarzy, poszerzenie

szczęk, przygotowanie do wyrzynania
zębów stałych

Rozwój motoryczny

• Opanowanie podstawowych

umiejętności ruchowych, typowych dla
dorosłego

• Silna potrzeba ruchu („głód ruchu”)
• Płynność, zwinność, poczucie rytmu
• Zdolność do równoczesnego

przyswajania kilku umiejętności

• Niedoskonałość ruchów manualnych
• Ustalenie się lateralizacji

Zaspokajanie potrzeb

• Umożliwienie aktywności fizycznej
• Odpowiednie żywienie
• Higiena osobista i otoczenia
• Umiejętność bezpiecznych zachowań
• Opieka medyczna (profilaktyczne

badanie lekarskie w wieku 4 i 6 lat)