WYCHOWANIE

PERSONALISTYCZNE-

WYCHOWANIEM

INTEGRALNYM

PERSONALIZM

Łac. Persona – osoba, personalia -

osobowy

Czym jest personalizm?

PERSONALIZM – (osobisty; persona –

osoba) – kierunek rozważań wokół

pojęć osoby, rozważań o naturze

poznawczej. W centrum wartości dobro

i rozwój osoby, jako nadrzędna zasada,

której podporządkowane są wszystkie

dobra realizowane przez człowieka.

Najogólniej charakteryzując personalizm

podkreśla się to, że „

stawia on w

centrum rzeczywistości, człowieka jako
osobę, którego natura zawiera w sobie
element materialny i duchowy. Ten
ostatni nie jest równoznaczny ze sferą
psychiczną

.”Istotne atrybuty człowieka

to: rozumność, wolność, wrażliwość na
wartości wyższe. Człowiek dysponuje
świadomością, samoświadomością,
samostanowieniem,
odpowiedzialnością, udziałem w
wartościach.

W centrum świata wartości personaliści

umieszczają osobę, a jej rozwój wiążą ze

szczególną rolą spotkań

międzyosobowych (w relacjach "ja - ty"

oraz "ja - my"). Charakteryzując sposób

istnienia osoby, personaliści rozwijają

takie zagadnienia, jak:

być i mieć,

wolność i konieczność, tajemnica i

powołanie, dar i miłość, nadzieja i

wierność.

szczególne znaczenie

osoby ludzkiej,

jej pragnienia, dążenia

i niepodważalna

wartości człowieka.

JAK TO SIĘ ZACZĘŁO?

Personalizm jest tak dawny, jak refleksje

nad osobą ludzką. Po raz pierwszy
terminu "personalizm" użył

Fryderyk

Schleiermacher,

który w ten sposób

określił teistyczny pogląd o podmiotowym
działaniu osoby Boga . Ważną postacią
personalizmu

jest Emmanuel Mounier

,

który stwierdził, że ruch personalistyczny
zrodził się z kryzysu na Wall Street w
1929 roku i wyraził się powstaniem w
1932 roku miesięcznika "Esprit".

Personaliści badają osobę w związku z:



jej twórczym powołaniem do miłości i
wolności (Mounier, Marcel, La
Senne, Lavelle);



metafizycznym i aksjologicznym
doświadczeniem drugiej osoby
(Levinas, ks. Tischner);



ze światem moralnych wartości i
powinności ujętym w perspektywie
transcendowania osoby w czynie
(Scheler, Hildebrand).

KIM WIĘC BYLI PERSONALIŚCI?



Najbardziej rozwiniętą postać
współczesnego personalizmu
reprezentuje filozofia chrześcijańska
bliska tomistycznej teorii bytu i
człowieka. W Polsce wśród czołowych
chrześcijańskich personalistów znajdują
się tacy badacze, hak ks. kard. K.
Wojtyła, ks. T. Slipko, ks. T. Styczeń,
ks. H. Juros, ks. J. Tischner i A.
Rodziński.

JACQUES MARITAIN

Człowiek, który w pełni rozwinął

personalizm i humanizm na gruncie
pedagogicznym. Jego filozofię
określa się mianem katolickiego
personalizmu integralnego

Dla Maritaina osoba to indywidualna

substancja natury intelektualnej i
rządząca swoimi czynami. Z
godnością osoby wiążą się jej prawa,
zarówno ludzkie, jak i obywatelskie i
społeczno ekonomiczne. Maritain
używa także terminu "humanizm
wcielenia", mając na myśli dążenie
do uczynienia człowieka bardziej
ludzkim.

KAROL WOJTYŁA

"Osoba - to ktoś.

Człowiek jest

osobą z natury

(...) i z natury

też przysługuje

mu

podmiotowość

właściwa sobie"

Wojtyła podkreśla, iż każda osoba jest

podmiotem myślącym i zdolnym do
samostanowienia, a więc może sama
określać swe cele.

"Tym się tłumaczy

również sens wychowania dzieci, jak
też wzajemnego wychowywania się
ludzi; chodzi (...) o szukanie celów
prawdziwych (...) oraz znajdowanie i
pokazywanie dróg do ich realizacji".

Dodaje jednak, że nigdy nie wolno
traktować osoby, jako środka do celu,
zwłaszcza jeśli chodzi o małe dzieci.

EMMANUEL MOUNIER

Dla Mouniera personalizm jest

pewną perspektywę
spojrzenia na problemy
ludzkie w odpowiedzi na
powstające totalitaryzmy. Nie
powinien jednak stać się
systemem, ani narzędziem
politycznym. Personalizm w
ogóle nie jest systemem, ale
pewną perspektywą, metodą,
zobowiązaniem. Jako
perspektywa jest próbą
osiągnięcia jedności rozbitej
przez realizm duchowy i
marksizm

Choć u Mouniera personalizm akcentuje

obronę

osoby ludzkiej

przed jakimkolwiek uciskiem i

nosi pewne cechy indywidualizmu, należy
pamiętać, że sprzęga się z pojęciem

wspólnoty.

Osoba nie jest tutaj traktowana jako społeczna
komórka, ale jako centrum wszelkich sposobów
myślenia i działania. Personalizm tkwi także w
opozycji do narcyzmu, który przejawia się
zainteresowaniem tylko własnymi sprawami. W
personalizmie powinnością człowieka jest
działanie, i choć jesteśmy w mniejszym lub
większym stopniu zdolni opanować nasze
otoczenie, człowieka współczesnego często
przerastają jego własne dzieła.

PERSONALIZM A
PEDAGOGIKA…

personalizm ma wiele odmian i nurtów.

Jednak wszystkie one cechują się
zainteresowaniem sprawami
wychowania i mają pedagogiczny
charakter. I właśnie dzięki temu
personalizm stał się swoistą
pedagogiką personalistyczną.

Pedagogika personalistyczna zajmowała się koncepcją

człowieka. Człowiek jest istotą bytów
zróżnicowanych, stanowiąc połączenie elementów
materialnych (ciało) i pozamaterialne (dusza).

W

wychowaniu personalizm dążył do
stopniowego doskonalenia się człowieka

, przez

nabywanie cech i sprawności, które zmierzają do
stanowienia złożonego obrazu kultury w każdym
człowieku. To zaś stopniowe przyswajanie sobie
rzeczywistości tym bardziej uczestniczy w procesie
personalizacji, im bardziej osoba staje się
autonomiczną w dokonywaniu wolnych i spójnych
wyborów. Uzdolnić, zatem wychowanka do pójścia
w kierunku personalizacji stanowi podstawowy cel
wszystkich wysiłków wychowawczych. Podstawową
wartością jest i pozostaje osoba ludzka oraz jej
pełne, integralne urzeczywistnianie się jako osoby,
ale też następuje otwarcie się na nowe cele.

HUMANIZM INTEGRALNY

lub teocentryczny – nurt XX-wiecznej filozofii

personalizmu chrześcijańskiego,
głoszącego nadrzędność wartości osoby
ludzkiej wobec uwarunkowań społeczno-
ekonomicznych oraz historycznych,
sprzeciwiający się cechom „humanizmu
nieludzkiego epoki antropocentrycznej”,
lecz jednocześnie starający się docenić
człowieka i przywrócić mu właściwą
godność na gruncie filozofii
chrześcijańskiej

WYCHOWANIE W
PERSONALIŹMIE



Cele wychowania w/g personalizmu

Najwyższym celem wychowania jest

uzdalnianie podmiotu (wychowanka) do
przejęcia kierownictwa nad własnym procesem
rozwoju.

Wyróżnia się trzy podstawowe linie (dziedzin)

rozwoju wychowawczego: wychowanie
fizyczne, wychowanie intelektualne i
wychowanie moralne ponadto wychowanie
społeczne i wychowanie religijne.



Relacja wychowawca/nauczyciel –
wychowanek/uczeń w/g personalizmu.

Wychowanka, uważa się za pierwszego i

podstawowego działającego w procesie
wychowania. Jest on podstawowym i pierwszym
czynnikiem wychowania. Wychowawca jest
jednie kooperatorem. Wychowanek jest
traktowany jako osoba i nigdy nie jest rzeczą
ani rodzin, ani państwa i nikomu nie przyznaje
się w tym zakresie hegemonii ze względu na
jakiekolwiek aspekty.

Nauczyciel powinien być świadomy, że jego

rola jest jednie rolą pomocniczą, jest to rola
kogoś, kto pomaga uczniowi z zewnątrz. Jest to
rola ważna ale nie podstawowa.



Treści wychowania i nauczania

W programach personalistycznych szkół

treścią nauczania czyni się: „integralny
humanizm”, i to nie tylko literacki lub
artystyczny a także naukowy i
techniczny, kulturę natomiast traktuje
się jako środek wychowania i nauczania
oraz źródło, z którego się czerpie
przekazywane treści.

 



Prezentację i zajęcia przygotowały:



Wioleta Kuśnierzowska



Marta Kuś



Ewa Kownacka