Zespół wypalenia zawodowego i
Zespół wypalenia zawodowego i
metody zapobiegawcze
Zakład Psychodermatologii
Zakład Psychodermatologii
Zakład Psychodermatologii
Zakład Psychodermatologii
Katedra Immunologii Klinicznej i Mikrobiologii
Uniwersytet Medyczny w A
odzi
Uniwersytet Medyczny w A
odzi
Uniwersytet Medyczny w A
odzi
Uniwersytet Medyczny w A
odzi
Zespół wypalenia zawodowego
Zespół wypalenia zawodowego (ZWZ)
Zespół wypalenia zawodowego (ZWZ)
Zespół wypalenia zawodowego (ZWZ)
Zespół wypalenia zawodowego (ZWZ)
- Opisany w latach 70. XX wieku
- Ścisły związek z wykonywaną pracą zawodową
- 1980 r.  Freudenberger i Richelson  definicja   wypalenie jest stanem
zmęczenia czy frustracji wynikającym z poświęcenia się jakiejś sprawie ,
sposobowi życia czy związkowi, co nie przyniosło oczekiwanej nagrody
" Osoby z dużym zaangażowaniem dużo wysiłku rezultat otrzymany zawsze
niezadawalający w ocenie własnej poczucie zawodu kolejne
rozczarowanie nakręcanie spirali wysiłków wyczerpanie energii kolejne
frustracje STAN WYPALENIA
Zespół wypalenia zawodowego
ZWZ
" istotą funkcjonowania człowieka jest poszukiwanie i nadawanie sensu życia
" osoby, które spodziewają się znalez
ć sens swojej egzystencji w pracy zawodowej
sens
sens
sens
SPOTYKA PORAŻKA!!!
" rodzaj pracy  znaczenie podstawowe!!!
" rodzaj pracy  znaczenie podstawowe!!!
Zespół wypalenia zawodowego
ZWZ
PRZECI
ŻENIE problemami innych ludzi psychiczna reakcji obronna 
PRZECI
ŻENIE problemami innych ludzi psychiczna reakcji obronna 
PRZECI
ŻENIE problemami innych ludzi psychiczna reakcji obronna 
PRZECI
ŻENIE problemami innych ludzi psychiczna reakcji obronna 
DEHUMANIZACJA
DEHUMANIZACJA
DEHUMANIZACJA
DEHUMANIZACJA
- Nauczyciel - uczeń
- Personel medyczny  pacjent
- Pracownik socjalny  bezdomny
Brak satysfakcji w relacjach z ludz
mi negatywne postawy wobec otoczenia
Brak satysfakcji w relacjach z ludz
mi negatywne postawy
Brak satysfakcji w relacjach z ludz
mi negatywne postawy
Brak satysfakcji w relacjach z ludz
mi negatywne postawy
zawodowego oraz siebie (niechęć, niezadowolenie)
Zespół wypalenia zawodowego
ZWZ
Wypalenie zawodowe  u osób zatrudnionych w zawodach, których istotą jest PRACA
Wypalenie zawodowe PRACA
Wypalenie zawodowe PRACA
Wypalenie zawodowe PRACA
Z LUDy
MI, na skutek niepowodzeń w zmaganiu się ZE STRESEM W PRACY
Z LUDy
MI, na skutek niepowodzeń w zmaganiu się ZE STRESEM W PRACY !
Z LUDy
MI, na skutek niepowodzeń w zmaganiu się ZE STRESEM W PRACY
Z LUDy
MI, na skutek niepowodzeń w zmaganiu się ZE STRESEM W PRACY
" Podstawowe znaczenie dla funkcjonowania człowieka w TRUDNYCH
TRUDNYCH
TRUDNYCH
TRUDNYCH
SYTUACJACH  INDYWIDUALNA OCENA SYTUACJI i WA
ASNYCH ZASOBÓW
SYTUACJACH  INDYWIDUALNA OCENA SYTUACJI i WA
ASNYCH ZASOBÓW w
SYTUACJACH  INDYWIDUALNA OCENA SYTUACJI i WA
ASNYCH ZASOBÓW
SYTUACJACH  INDYWIDUALNA OCENA SYTUACJI i WA
ASNYCH ZASOBÓW
radzeniu sobie z tymi obciążeniami (umiejętności interpersonalne, zawodowe i
radzeniu sobie z tymi obciążeniami (umiejętności interpersonalne, zawodowe i
osobiste kompetencje)
" WYPALENIE ZAWODOWE  następuje stopniowo wskutek PRZEWLEKA
YCH
WYPALENIE ZAWODOWE
WYPALENIE ZAWODOWE
WYPALENIE ZAWODOWE
obciążeń i ciągle podejmowanych NIEEFEKTYWNYCH wysiłków zaradczych
Zespół wypalenia zawodowego
Objawy wypalenia zawodowego
Trzy kategorie:
Trzy kategorie:
Trzy kategorie:
Trzy kategorie:
1. Wyczerpanie emocjonalne i psychofizyczne
2. Depersonalizacja podmiotów interakcji zawodowej
3. Obniżenie satysfakcji z wykonywanej pracy
Ad. 1. Początek procesu wypalenia zawodowego POCZUCIE fizycznego i
POCZUCIE fizycznego i
POCZUCIE fizycznego i
POCZUCIE fizycznego i
emocjonalnego wyczerpania, przeciążenia obowiązkami zawodowymi
emocjonalnego wyczerpania, przeciążenia obowiązkami zawodowymi
emocjonalnego wyczerpania,
emocjonalnego wyczerpania,
emocjonalnego wyczerpania,
emocjonalnego wyczerpania,
emocjonalnego wyczerpania,
emocjonalnego wyczerpania,
naturalna reakcja obronna organizmu  UNIKANIE OBCI
ŻEC
 ale jak?
- PRACA  ważna wartość, konieczność życiowa
- URLOP  doraz
ne efekty powrót do pracy NATYCHMIASTOWA frustracja i
zmęczenie
- CO ROBIĆ? & & & &
Zespół wypalenia zawodowego
Objawy wypalenia zawodowego - 2
DYSTANSOWANIE SI
- psychologiczna reakcja polegająca na wycofywaniu się z
DYSTANSOWANIE SI

DYSTANSOWANIE SI

DYSTANSOWANIE SI

kontaktu, zwiększaniu dystansu (np. ograniczona dostępność do lekarzy 
określone godziny, zamykanie się w gabinecie, unikanie kontaktu wzrokowego
nawet podczas jakichkolwiek czynności zawodowych, także badania lekarskiego
etc)
Ad. 2. Depersonalizacja podmiotów interakcji zawodowej
Depersonalizacja podmiotów interakcji zawodowej
Depersonalizacja podmiotów interakcji zawodowej
Depersonalizacja podmiotów interakcji zawodowej
- Podopieczny jako przedmiot działania
- Podopieczny jako  przypadek a nie  cierpiący, chory człowiek ( świerzb ze
- Podopieczny jako  przypadek a nie  cierpiący, chory człowiek ( świerzb ze
109 ,  twardzina z 211 etc)
- Strategia depersonalizacji spełnia funkcję OBRONNO-UNIKOW
traktowanie
pacjentów jednakowo, ignorowanie ich indywidualności a/ popełnianie
błędów diagnostycznych i terapeutycznych (pomijanie istotnych szczegółów)
b/ ę! niezadowolenia podopiecznych z kontaktu i poziomu opieki, co pacjenci
zwykle sygnalizują
Zespół wypalenia zawodowego
Objawy wypalenia zawodowego - 3
PROBLEMY, za które personel wini pacjentów:
CO robi personel?
- Odreagowuje negatywne emocje w kontaktach z pacjentami
- Krytykuje pacjentów
- Oskarża o brak współpracy i złe intencje
- Wygłasza opinie na temat życia prywatnego pacjentów
- Obraża się na pacjentów
- Podejmuje próby wychowywania pacjentów
- Narzuca własne poglądy moralne
- Stara się ich karać  odraczanie terminów wizyt, stosowanie nieprzyjemnych
zabiegów, propozycje przeniesienia do innego szpitala, lekarza etc
- Zmusza do zmiany przyzwyczajeń i reguł życia
Zespół wypalenia zawodowego
Objawy wypalenia zawodowego - 4
NARASTANIE OBCI
ŻEC
TRZECI ETAP PROCESU WYPALENIA
Ad. 3 OBNIŻENIE SATYSFAKCJI Z WYKONYWANEJ
PRACY
= poczucie bezsensu własnej roli zawodowej
rezygnacja z pracy!
Zespół wypalenia zawodowego
Stadia wypalenia zawodowego:
Stadia wypalenia zawodowego
Stadia wypalenia zawodowego
Stadia wypalenia zawodowego
1. Stadium fizjologiczne: uporczywe niedomagania, bóle, utrata apetytu lub nagła
jego poprawa, senność, silne wyczerpanie.
2. Stadium społeczne: jednostka zaczyna dystansować się od innych
i doświadczać powtarzających się irytacji, okresów bezczynności, niepewności
w kontaktach z ludz
mi, pretensji i żalów do innych.
3. Stadium intelektualne: dochodzi do zaburzenia procesów poznawczych: człowiek
przestaje przyjmować i przekazywać informacje, popełnia błędy w myśleniu
przestaje przyjmować i przekazywać informacje, popełnia błędy w myśleniu
logicznym, w mowie i piśmie.
4. Stadium psychoemocjonalne: dochodzi do zmian behawioralnych, takich jak:
nadużywanie alkoholu, tytoniu, leków, używanie narkotyków. Pojawia się wówczas
nuda, jednostka lekceważy własne obowiązki (np. krytyczne terminy wykonania
zadań), traci poczucie odpowiedzialności i ryzyka.
5. Stadium duchowe: utrata wiary w fundamentalne zasady i wartości, brak
zainteresowania innymi ludz
mi i poczucie wewnętrznej martwoty.
Zespół wypalenia zawodowego
Obciążenia związane z pracą w tzw.  służbie
zdrowia (OPIEKA ZDROWOTNA)
a/ specyfika zawodu - zmianowość, praca w nocy, nieregularny tryb życia kontakt z
wydzielinami, wydalinami,  ogólnym brudem ryzyko zakażenia
b/ obciążenia psychiczne  odpowiedzialność zawodowa (w naszych rękach zdrowie-
życie ludzkie, ciągła czujność, napięcie, stała gotowość do reakcji na sygnały
pacjentów, ciągły kontakt z bólem i cierpieniem innych, konieczność bliskich
kontaktów fizycznych z obcym człowiekiem etc)
kontaktów fizycznych z obcym człowiekiem etc)
c/ złe warunki pracy  lokalowe, bariery architektoniczne, brak pomieszczeń
socjalnych, niedostatek środków medycznych, nieekonomiczna organizacja
opieki medycznej
Zespół wypalenia zawodowego
Obciążenia związane z pracą w tzw.  służbie
zdrowia (OPIEKA ZDROWOTNA) - 2
d/ niskie zarobki  niewspółmiernie niskie w stosunku do wymagań zawodowych
oraz w porównaniu z innymi grupami zawodowymi
e/ zła współpraca zespołu leczącego  problemy w relacjach interpersonalnych
wynikające z hierarchii zawodowej, sprzeczne polecenia przełożonych różnego
szczebla, brak uznania ze strony innych członków zespołu leczącego,
przerzucanie odpowiedzialności za poziom opieki zdrowotnej na różnych
członków zespołu leczącego
członków zespołu leczącego
f/ zła współpraca z pacjentem i jego rodziną  konieczność reagowania na sygnały
niezadowolenia/żądania/mniej lub bardziej realne oczekiwania ze strony
pacjenta /rodziny
Zespół wypalenia zawodowego
WYPALENIE ZAWODOWE
A CZYNNIKI INDYWIDUALNE- 2
- Wdrożenie strategii nastawionych na zmianę środowiska zawodowego i poprawę
efektów własnego działania NIESKUTECZNE uruchomienie mechanizmów
obronnych nastawionych na kontrolowanie własnych emocji i unikanie obciążeń
- �! zaangażowania zawodowego przez dystansowanie się i depersonalizację
�! zaangażowania zawodowego przez dystansowanie się i depersonalizację
�! zaangażowania zawodowego przez dystansowanie się i depersonalizację
�! zaangażowania zawodowego przez dystansowanie się i depersonalizację
podopiecznych ALE strategie te są NIESKUTECZNE na DA
UŻSZ
metę 
podopiecznych NIESKUTECZNE na DA
UŻSZ
metę 
podopiecznych NIESKUTECZNE na DA
UŻSZ
metę 
podopiecznych NIESKUTECZNE na DA
UŻSZ
metę 
 znieczulają pracownika ale problemów nie rozwiązują!
 znieczulają pracownika ale problemów nie rozwiązują!
 znieczulają pracownika ale problemów nie rozwiązują!
 znieczulają pracownika ale problemów nie rozwiązują!
 znieczulają pracownika ale problemów nie rozwiązują!
 znieczulają pracownika ale problemów nie rozwiązują!
 znieczulają pracownika ale problemów nie rozwiązują!
 znieczulają pracownika ale problemów nie rozwiązują!
- prowadzą do braku ogólnej osobistej satysfakcji z wykonywanej pracy
- UWAGA - praca z ludz
mi WYMAGA szczególnych PREDYSPOZYCJI, zwanych
praca z ludz
mi WYMAGA szczególnych PREDYSPOZYCJI
praca z ludz
mi WYMAGA szczególnych PREDYSPOZYCJI
praca z ludz
mi WYMAGA szczególnych PREDYSPOZYCJI
niekiedy  powołaniem !!!
Zespół wypalenia zawodowego
WYPALENIE ZAWODOWE
A CZYNNIKI INDYWIDUALNE- 3
Czynnik powodujący wypalenie to nie tyle obiektywna porażka na drodze do celu ile
SUBIEKTYWNE ODCZUCIE
SUBIEKTYWNE ODCZUCIE, że mimo dużego wysiłku CEL NIE ZOSTAA

SUBIEKTYWNE ODCZUCIE
SUBIEKTYWNE ODCZUCIE
OSI
GNI
TY!
Ważne:
a/ wysokie poczucie własnych umiejętności zawodowych i kompetencji
b/ umiejętności interpersonalne
b/ umiejętności interpersonalne
c/ wysokie poczucie własnej skuteczności, wysoka tzw. odporność na stres
(umiejętność radzenia sobie mimo trudności lub właściwość temperamentu tzn.
wysoki próg reaktywności, czyli mała wrażliwość na stres)
d/ zasoby zewnętrzne tj. sytuacja materialna pracownika, dostępne z
ródła wsparcia
zawodowego (przełożeni, współpracownicy), wsparcie rodzinne etc.
Zespół wypalenia zawodowego
Konsekwencje zespołu wypalenia zawodowego
- społeczne i materialne konsekwencje (a nie indywidualne skutki)
- Zespół wypalenia:
- a/ odbija się na relacjach ze współpracownikami - zwrotnie powoduje kolejne
obciążenia tj. wrogą rywalizację, wzajemne pretensje i konflikty
- b/ koszty psychologiczne ponosi rodzina i przyjaciele osoby wypalonej (wieczne
rozdrażnienie, zmęczenie, złe samopoczucie; niechęć do korzystania z rozrywek,
wyjazdów rekreacyjnych, spotkań towarzyskich  każda nowa aktywność
wyjazdów rekreacyjnych, spotkań towarzyskich  każda nowa aktywność
traktowana jest jako DODATKOWY WYSIA
EK i KOLEJNE OBCI
ŻENIE!
- c/ koszty medyczne  wypalony pracownik czuje się chory  POSZUKIWANIE
OPIEKI MEDYCZNEJ, ULGI
- d/ koszty ekonomiczne - �! jakości pracy, �! wydajności, konieczność naprawy
błędów lub innych konsekwencji z
le wykonanej pracy, częste absencje, renty
Zespół wypalenia zawodowego
Walka z wypaleniem
1. przywrócenie zasad higieny psychicznej
2. zmiana sposobów radzenia sobie ze stresem Z UNIKOWYCH NA ZADANIOWE!
Z UNIKOWYCH NA ZADANIOWE!
Z UNIKOWYCH NA ZADANIOWE!
Z UNIKOWYCH NA ZADANIOWE!
3. przywrócenie wsparcia społecznego
4. interwencja w obrębie zespołu/instytucji, zmierzająca do wyeliminowania lub
zmniejszenia najbardziej dolegliwych z
ródeł stresu zawodowego - największe
możliwości ma pracodawca (niestety)  ale kraje wysoko rozwiniętych
(ZAMOŻNE), pracodawca i system prawny dążą do ochrony pracownika
specjalne programy leczenia skutków zawodowego stresu i wypalenia, gdyż
specjalne programy leczenia skutków zawodowego stresu i wypalenia, gdyż
KAŻDA inwestycja w KOMFORT PRACY zapobiega wypaleniu zawodowemu i
KAŻDA inwestycja w KOMFORT PRACY zapobiega wypaleniu zawodowemu i
KAŻDA inwestycja w KOMFORT PRACY zapobiega wypaleniu zawodowemu i
KAŻDA inwestycja w KOMFORT PRACY zapobiega wypaleniu zawodowemu i
zwraca się KILKUKROTNIE!
zwraca się KILKUKROTNIE!
zwraca się KILKUKROTNIE!
zwraca się KILKUKROTNIE!
Czasami osoby z zespołem stresu zawodowego wymagają pomocy profesjonalnej
(psychoterapeuty, psychiatry).
Zespół wypalenia zawodowego
Krótka instrukcja zapobiegania wypaleniu
zawodowemu
1. Wczesne rozpoznawanie objawów przeciążenia stresem
2. Nawyk autoanalizy :
- Poznawanie siebie  własnych zasobów i ograniczeń
- Określanie skutecznych i nieskutecznych sposobów radzenia sobie z
problemami i emocjami
- Lepsze zrozumienie zachowania innych!
3. Podnoszenie kwalifikacji
3. Podnoszenie kwalifikacji
4. Rozwijanie własnych kompetencji interpersonalnych (empatia, asertywność,
umiejętność rozwiązywania konfliktów i negocjacji)
5.  DOBRY ZESPÓA
  umiejętność korzystania i dawania wsparcia społecznego 
NIE CHODZI O  GRUP
NARZEKANIA !
6. Harmonia w stylu życia  czas na odpoczynek, hobby, bliskie więzi, kontakty
towarzyskie, z
ródła przyjemności etc
Zespół wypalenia zawodowego