Konkurencja monopolistyczna
dr Sylwia Machowska
Model konkurencji
monopolistycznej łączy w sobie
cechy konkurencji doskonałej i
monopolu.
Zało\
enia do modelu
Zało\
enia do modelu
" Du\
a liczba uczestników rynku.
Liczba producentów na rynku jest na tyle du\
a,
\
e nie odczuwają oni związków pomiędzy
podejmowanymi przez siebie decyzjami
ilościowo-cenowymi. Pod tym względem
konkurencja monopolistyczna przypomina
konkurencję doskonałą. Brak korzyści z
kooperacji z innymi firmami.
" Zró\
nicowanie produktu.
Producenci wytwarzają dobra, które mają tyle
wspólnych cech, \
e mo\
na je uznać za
substytuty. Jednak\
e ka\
dy z producentów
nadaje swojemu produktowi cechy
odró\
niające go od wyrobów innych
producentów. Elementami wyró\
niającymi
mogą być np.: opakowanie, forma promocji
rynkowej, zakres usług związanych ze
sprzeda\
ą, lokalizacja, godziny otwarcia.
Produkt jest zró\
nicowany.
" Mo\
liwość kształtowania ceny przez
producenta.
Konkurent monopolistyczny jest cenodawcą.
Poprzez nadanie swojemu produktowi cech
odró\
niających go od innych produktów na
tym rynku producent uzyskuje określoną siłę
monopolową wyra\
ającą się mo\
liwością
kształtowania ceny. Pod tym względem
konkurencja monopolistyczna zbli\
ona jest
do monopolu.
" Bariery wejścia i wyjścia z rynku.
Niewielkie i równe dla wszystkich bariery
wejścia i wyjścia.
W długim okresie nie ma przeszkód w
wejściu na rynek. W konsekwencji w
punkcie równowagi długookresowej
konkurenci monopolistyczni uzyskują
zerowy poziom zysku ekonomicznego.
Podobnie jest w konkurencji doskonałej.
" Du\
e wydatki na reklamę.
Aby nie zejść do roli cenobiorców,
konkurenci monopolistyczni muszą
ró\
nicować swoje produkty. Promocja
własnej marki w warunkach silnej
konkurencji ze strony innych producentów
oferujących zbli\
ony produkt wymaga
wysokich wydatków na reklamę.
" Maksymalizacja zysku jako cel
działania.
" Doskonała informacja o rynku.
Konkurencja monopolistyczna a
Konkurencja monopolistyczna a
konkurencja doskonała
konkurencja doskonała
" Struktura ta jest monopolistyczna w tym
sensie, \
e ka\
da firma napotyka
opadającą krzywą popytu na swój produkt,
oznacza to, \
e firma posiada pewną siłę
rynkową. Ustala cenę swojego produktu.
" Struktura ta ma cechy konkurencji
doskonałej w tym sensie, \
e musi
konkurować z innymi o pozyskanie
konsumentów, zarówno jeśli chodzi o cenę
jak i rodzaj sprzedawanego produktu.
Podobieństwa i ró\
nice 
monopolistyczna a doskonała
" Podobieństwa do konkurencji doskonałej:
istnienie wielu małych firm oraz swoboda
wejścia i wyjścia z gałęzi.
" Ró\
nice w stosunku do konkurencji
doskonałej: opadająca krzywa popytu,
produkty są zindywidualizowane i
zró\
nicowane.
Przykład konkurencji
Przykład konkurencji
monopolistycznej
monopolistycznej
" Przykładem struktury rynku monopolistycznego
jest bran\
a w której istnieje wiele firm
wytwarzających podobne, ale nie identyczne
produkty np. przemysł wyrobów
bezalkoholowych, mogą to być te\
np. stacje
benzynowe, czy rynek pasty do zębów lub
długopisów, usługi fryzjerskie, środki
przeciwbólowe, sklepy warzywne. Produkty są
względem siebie substytutami.
Cechy konkurencji monopolistycznej
Cechy konkurencji monopolistycznej
" Wchodzenie na rynek nowych
konkurentów powoduje przesunięcie się
krzywej popytu w lewo.
" Popyt całkowity gałęzi dzieli się na coraz
większą liczbę konkurentów.
" Nowych konkurentów przybywa a\
do
momentu kiedy krzywa popytu jest styczna
krzywej kosztów przeciętnych (zysk
normalny).
" Przedsiębiorstwo na rynku konkurencji
monopolistycznej nie produkuje przy
minimalnych kosztach przeciętnych.
" Cena jest wy\
sza od kosztu krańcowego 
przedsiębiorstwu opłaca się sprzedawać
więcej, ale po dotychczasowej cenie.
" Sprzeda\
po dotychczasowej cenie
większej ilości wyrobów mo\
e być
wynikiem:
- Zabrania klientów konkurencji
- Namówienia klientów do większych zakupów
Równowaga w długim okresie
Równowaga w długim okresie
" W długim okresie konkurencja między producentami
oraz pojawianie się nowych konkurentów eliminują
mo\
liwość osiągania zysku ekonomicznego. Przy
optymalnej skali produkcji MC=MR następuje
zrównanie przychodu przeciętnego z kosztem
przeciętnym AR=P=ATC
ATC
MC
P
P=AR=d
MR
X
X
Mo\
liwość wpływu przedsiębiorstwa na krzywą popytu
Mo\
liwość wpływu przedsiębiorstwa na krzywą popytu
" Reklama oraz ró\
nicowanie jakości  przesunięcie
krzywej popytu w prawo.
" Producenci wytwarzają i sprzedają produkty
zró\
nicowane pod względem jakości, opakowania,
marki.
" Dzięki promocji, reklamie i ró\
nicowaniu produktów
starają się przechwycić popyt skierowany na
produkty konkurentów.
" Wy\
sza cena i mniejsza oferta rekompensowana
jest przez zró\
nicowanie oferty  większe
mo\
liwości zaspokojenia zró\
nicowanych potrzeb
kupujących.
Ró\
nicowanie i doskonalenie produktów
Ró\
nicowanie i doskonalenie produktów
oraz reklama.
oraz reklama.
" Przedsiębiorstwo w strukturze konkurencji
monopolistycznej nie będącej konkurencją w
dziedzinie cen musi w celu zwiększenia
zysków, dą\
yć do zwiększenia przychodów
przez wzrost zbytu i rozszerzenie mo\
liwości
podnoszenia ceny towarów. Mo\
na tego
dokonać w wyniku doskonalenia produktów
(innowacyjność) oraz jego ró\
nicowania.
" Zró\
nicowanie produktu w ramach danej
gałęzi ma miejsce wówczas, gdy producent
wytwarza produkt, którego cechy
charakterystyczne odró\
niają go od innych
produktów, powstających w tej gałęzi i
bardziej odpowiadają wymaganiom danej
grupy odbiorców.
" Zjawisko zró\
nicowania (dywersyfikacji
produktu) polega na tym, \
e ka\
da firma
próbuje odró\
nić swój produkt od produktów
innych firm w gałęzi. Im bardziej firma jest
skuteczna w tych działaniach, tym większa
jest ich siła monopolistyczna,
tzn. krzywa popytu na dany produkt jest
mniej elastyczna (bardziej stroma). Dzięki
odmienności swojego produktu i
stworzeniu na ten produkt popytu bardziej
nieelastycznego, zwiększa się
zapotrzebowanie na ten produkt. Jeśli tak
to zwiększają się te\
mo\
liwości
podniesienia ceny, bez obawy o znaczne
zmniejszenie przychodu.
" Doskonalenie produktów przez ich
ró\
nicowanie umo\
liwia zwiększenie
produkcji i podnoszenie cen. Jest głównym
z
ródłem postępu technicznego w
gospodarce wolnorynkowej, w wyniku
którego osiągamy doskonalsze produkty,
większą wydajność pracy, przez co
zapewnia się rozwój gospodarczy.
Drugą oprócz ró\
nicowania produktów w
działalności przedsiębiorstw
monopolistycznych jest działalność
reklamowa.
" Reklama to promowanie przez firmę swoich
towarów w celu zwiększenia liczby ich
nabywców.
" Reklama i jej koszty stanowią cechę
konkurencji niedoskonałej. W warunkach
konkurencji doskonałej reklama jest zbędna,
poniewa\
produkt jest homogeniczny i stanowi
doskonały substytut innego produktu, bez
względu na to od którego z licznych
producentów pochodzi.
" Reklama rozpoczęta przez jedną firmę skłania
do takiej działalności pozostałe firmy,
poniewa\
w przeciwnym razie przychód
promującego swe wyroby przedsiębiorcy
wzrastałby bardzo szybko, kosztem wyraz
nie
zmniejszającego się przychodu firm, które
takiej działalności nie podjęły.
" Koszty ponoszone w wyniku reklamy mają
znaczący udział w kosztach działalności. W
wyniku wydatków na reklamę znacznie
zwiększają się te\
przychody. Wyznaczenie
optymalnej ich wielkości polega na porównaniu
wydatków krańcowych na reklamę ze
zwiększonym w jej wyniku przychodem
krańcowym.
Krótkookresowe konsekwencje udanej akcji
reklamowej konkurenta monopolistycznego
Reklama jako koszt stały Reklama jako koszt zmienny
j.p. MC
MC
P2
P2
P1
P1
ATC
ATC
d = AR = P
MR
MR d = AR = P
X1X2
X1 X2 X
" Następstwem reklamy jest przesuniecie
krzywej popytu w prawo, co powoduje
wzrost przychodu krańcowego i
przeciętnego. Wzrastają jednocześnie
koszty przeciętne i krańcowe. Aby
wyznaczyć optymalne nakłady na reklamę
i zmaksymalizować zysk nale\
y
doprowadzić do wyrównania kosztów
krańcowych z uwzględnieniem kosztów
reklamy z przychodem krańcowym,
uzyskanym w wyniku tej reklamy.