dr Marcin Jędrzejczyk
niezbędne zużycie środków rzeczowych
oraz usług obcych, wyrażone w cenach
nabycia, a także niezbędne
wykorzystanie pracy żywej, wyrażone w
płacach, związane z efektem
użytecznym, powstałym w danym
okresie na jakimkolwiek odcinku
działalności przedsiębiorstwa.
2
żð Wydatki - zmniejszenie stanu Å›rodków pieniężnych w kasie lub na
rachunku bankowym jednostki gospodarczej, nie stanowi przyczyny
powstania przyszłych przychodów
żð NakÅ‚ady - zużycie siÅ‚y roboczej oraz zasobów majÄ…tkowych
przedsiębiorstwa, wyrażonych w jednostkach naturalnych
żð Straty - powstajÄ… na skutek zdarzeÅ„ trudnych do przewidzenia, poza
działalnością operacyjną jednostki i niezwiązane z ogólnym ryzykiem
jej prowadzenia np. pożar, zalanie, nieumyślne zniszczenie
3
Ä„ð Koszty produktu i koszty okresu
żð Koszty produktu
rozliczane są na produkty i biorą udział w wycenie zapasów
produktów pracy (mogą być zaprezentowane zarówno w
bilansie jak i rachunku zysków i strat).
żð Koszty okresu
nie są brane pod uwagę przy wycenie zapasów i traktowane są
jako koszty dane okresu sprawozdawczego (zaprezentowane
będą tylko w rachunku zysków i strat).
4
żð Koszty bezpoÅ›rednie
ich pomiar i odniesienie na produkty lub działalności w oparciu o
dowody z
ródłowe jest możliwy, istotny i opłacalny.
żð Koszty poÅ›rednie
nie wykazują ścisłego związku z efektami pracy lub
przyporządkowanie tych kosztów na podstawie dowodów
z
ródłowych do produktów jest nieopłacalne lub nieistotne
(rozliczanie na produkty za pomocÄ… tzw. kluczy
rozliczeniowych).
5
żð PodziaÅ‚ kosztów na zmienne i staÅ‚e jest najważniejszÄ… klasyfikacjÄ…
kosztów z punktu widzenia rachunkowości zarządczej.
żð Koszty zmienne
to koszty, których wysokość zmienia się wraz ze zmianą
rozmiarów produkcji
ª% Koszty zmienne proporcjonalne
ª% Koszty zmienne degresywne
ª% Koszty zmienne progresywne
żð Koszty staÅ‚e
to koszty, które nie reagują na zmiany rozmiarów produkcji.
ª% Koszty staÅ‚e wzglÄ™dne
ª% Koszty staÅ‚e bezwzglÄ™dne
6
żð Koszty semistaÅ‚e (skokowo staÅ‚e)
to koszty, które nie reagują na zmiany rozmiarów produkcji do
pewnego momentu, póz
niej kształtują się na nowym,
zwiększonym poziomie.
żð Koszty semizmienne (mieszane)
to koszty, które zawierają część kosztu stałego i zmiennego,
których nie zawsze da się wyodrębnić.
ª% Np. rachunek telefoniczny  abonament i opÅ‚ata za poÅ‚Ä…czenia
7
Ä„ð Koszty wg wpÅ‚ywu w procesie produkcyjnym na
wytworzenie
żð Koszty podstawowe  koszty zwiÄ…zane ze zużyciem
materiałów do produkcji/świadczenia usług.
żð Koszty przerobu  koszty ponoszone na przetworzenie
materiałów w procesie produkcji (świadczenia usług). Są to
koszty robocizny bezpośredniej oraz koszty wydziałowe.
8
Ä„ð Koszty wg zależność od podejmowanej decyzji (wpÅ‚yw na
decyzje)
żð Koszty istotne (zależne)  koszty zwiÄ…zane z okreÅ›lonÄ…
decyzją, których poniesienie uzależnione jest od podjętej
decyzji.
żð Koszty nieistotne (niezależne)  należy je ponieść bez
względu na podjętą decyzję, np. koszty wynikające z
wcześniej podjętych decyzji (koszty zapadłe) lub przyszłe
koszty, których wysokość będzie taka sama dla
rozpatrywanych alternatyw.
9
Ä„ð Inne koszty
żð Koszty utraconych korzyÅ›ci (alternatywne)
wyrażają potencjalne efekty utracone na skutek niepodjęcia
określonych działań w wyniku wyboru innego wariantu
decyzyjnego.
10
Ä„ð Koszty w ukÅ‚adzie rodzajowym
(zespół 4)
żð amortyzacja,
żð zużycie materiałów i energii,
żð usÅ‚ugi obce,
żð podatki i opÅ‚aty,
żð wynagrodzenia,
żð ubezpieczenia spoÅ‚eczne i inne Å›wiadczenia,
żð pozostaÅ‚e koszty rodzajowe.
11
Ä„ð Koszty w ukÅ‚adzie kalkulacyjnym
żð Koszty dziaÅ‚alnoÅ›ci podstawowej (produkcji,
handlowe)
żð Koszty dziaÅ‚alnoÅ›ci pomocniczej
żð Koszty zarzÄ…du
żð Koszty sprzedaży
12
Materiały
Koszty podstawowe
bezpośrednie
Koszty
bezpośrednie
Robocizna
Koszty produktu
bezpośrednia
Koszty przerobu
Koszty
wydziałowe
Koszty pośrednie
Koszty ogólne Koszty okresu
Poniżej wyszczególnione zostały różne pozycje kosztów, jakie poniesiono
w firmach produkcyjnych, handlowych, usługowych. Zakwalifikuj każdą
pozycję kosztów ze względu na stopień reakcji na zmianę wielkości
produkcji do kosztów stałych S lub kosztów zmiennych Z:
1. drewno użyte do produkcji stołu,
2. masa plastyczna w produkcji zabawek,
3. płytki szklane używane do badań laboratoryjnych w szpitalu,
4. amortyzacja budynku liczona według metody liniowej,
5. wynagrodzenie dla zarzÄ…du firmy,
6. koszty energii elektrycznej wykorzystywanej do napędu maszyn
7. produkcyjnych,
8. koszty reklamy produktów i usług, akumulatory użyte przy produkcji
ciężarówek,
9. prowizja akwizytorów w zależności od wielkości sprzedaży, koszty
ubezpieczenia w gabinecie stomatologicznym,
10. skóra użyta do produkcji piłek,
11. czynsz za wynajem budynku szpitalnego w klinice.
Firma produkcyjna poniosła w sierpniu następujące koszty (w zł):
Ä„ð klimatyzacja biur 5 000
Ä„ð podatek od nieruchomoÅ›ci (budynek wydziaÅ‚u produkcyjnego) 5 000
Ä„ð amortyzacja ciężarówek używanych do dostarczania wyrobów
klientom 10 000
Ä„ð wynagrodzenia zapÅ‚acone kontrolerowi jakoÅ›ci w wydziale produkcji
2 000
Ä„ð koszty reklamy wytwarzanych wyrobów 3 000
Ä„ð wynagrodzenia pracowników bezpoÅ›rednio produkcyjnych 4 000
Ä„ð zużycie surowców podstawowych 10 000
Oblicz:
1. koszty okresu,
2. koszty produktu,
3. koszty bezpośrednie,
4. koszty pośrednie.
Pozycje kosztów Rozmiar działalności Rodzaj kosztów
płace pracowników
administracyjnych w firmie sprzedane towary
handlowej
wartość zużytego arkusza
blachy karoseryjnej w wyprodukowane samochody
produkcji samochodów
całkowity koszt utrzymania sprzedana ilość dań i
personelu w restauracji napojów
koszt usług telefonicznych w
zrealizowana liczba rozmów
WSIE