Metodologia badań
psychologicznych
1. Sformułowanie problemu badawczego/pytań
badawczych.
2. Sformułowanie hipotez badawczych.
3. Operacjonalizacja zmiennych czyli określenie, jak będzie mierzone to, co chcemy zbadać.
4. Ustalenie schematu badania (eksperymentalny,
quasi – eksperymentalny, korelacyjny).
5. Zbieranie danych – dokonanie pomiaru.
6. Analiza danych.
7. Wyciągnięcie wniosków.
8. Opis przeprowadzonego badania.
badawczego
Skąd wziąć pomysł?
– Obserwacja rzeczywistości
– Istnienie jakiegoś problemu społecznego
– Zauważenie niespójności w literaturze
– Sprzeczne wyniki badań
Przykład: Wzrastająca ilość zachowań
chuligańskich wśród młodzieży.
Pytanie badawcze:
– Jakie są przyczyny tego zjawiska?
● Próba odpowiedzi na pytanie badawcze,
sformułowanie oczekiwań na podstawie
dotychczasowej wiedzy psychologicznej.
Hipoteza: Poczucie anonimowości sprzyja
czynom chuligańskich.
●
W psychologi często bada się zjawiska
niedostępne bezpośredniej obserwacji, np. lęk,
nieśmiałość, uprzedzenia, inteligencja.
●
Konieczność wnioskowania o zjawisku na
podstawie jego naocznych przejawów, np. oznaką
inteligencji jest umiejętność rozwiązania zadania poznawczego.
Jak mierzyć czyny chuligańskie (obserwacja,
ankieta...) i poczucie anonimowości?
● Eksperyment – konieczna manipulacja (np.
poczuciem anonimowości) w grupie
eksperymentalnej; uwaga: grupy pod innymi
względami nie mogą się różnić.
● Badanie korelacyjne – jednoczesny pomiar
dwóch (lub więcej) zmiennych, np. ilości
czynów chuligańskich i poczucia
anonimowości.
● Z zastosowaniem statystyki
● Określenie, czy różnica, która pojawiła się
między grupami jest przypadkiem, czy
odzwierciedla realną prawidłowość
● Jakie jest prawdopodobieństwo, że
zaobserwowana różnica jest przypadkiem?
● Wnioski muszą odnosić się do wyników
● Możliwe błędy (i niestety częste w literaturze
popularnonaukowej):
● Nadmierne generalizacje, np. dot. próby badawczej.
● Wnioskowanie o zależnościach przyczynowo
-skutkowych na podstawie badań korelacyjnych.
● Taki opis, który pozwala na replikację
badania przez innego badacza.
● Jakie użyto metody badawcze?
● Jak dobierano osoby do badania?
● Jaka była charakterystyka próby badawczej?
● Jak wyglądała procedura badawcza?
● Jakie uzyskano wyniki? (konkretnie!)
wykorzystanie ankiet [1]
„Jesteś przeciwny czy popierasz ustawę o
metalach metalicznych?”
● 70% osób badanych wyrażało wyrażało swoją opinię na temat nieistniejącej ustawy...
Jak długo trwało zebranie?
● Średnia w grupie: 130 min.
Jak szybko skończyło się zebranie?
● Średnia w grupie: 100 min.
źródło: Wieczorkowska, Wierzbiński (2007).
wykorzystanie ankiet [2]
„Myśląc o wszystkich środkach
przeciwbólowych, ilu różnych próbowałeś?
- 1? 5? 10?”
● Średnia: 5,2
„Myśląc o wszystkich środkach
przeciwbólowych, ilu różnych próbowałeś?
- 1? 2? 3?”
● Średnia: 3,3
źródło: Wieczorkowska, Wierzbiński (2007).
18
18
16
17
14
16
12
15
10
agresyw ność
14
agresyw ność
8
13
6
4
12
2
11
0
10
kobiety
mężczyźni
kobiety
mężczyźni
Czy mężczyźni są bardziej agresywni niż kobiety?
Jeśli tak, czy różnica jest duża?
Konieczność oceny istotności statystycznej
uzyskanej różnicy.
przyczynowo - skutkowym
Badanie wykazało, że studenci palący papierosy
uzyskują gorsze wyniki na egzaminach.
Wniosek: palenie wpływa na osiągnięcie sukcesu
na uczelni.
wniosków [1]
Badanie: 116 studentów zostało przydzielonych do
trzech grup na podstawie poziomu lęku przed
matematyką (niski, wysoki, umiarkowany).
Poproszeni zostali o rozwiązanie zadań
matematycznych. Najlepszy wynik uzyskali badani
z niskim lękiem matematycznym. (Walasek –
Bojanowska, 2009).
Jaki wniosek można wyciągnąć na podstawie tych wyników?
wniosków [2]
Badanie: gimnazjaliści wypełniali ankietę na
dotyczącą zachowań agresywnych (agresja
fizyczna, np. popychanie, udział w bójkach, etc.).
Okazało się, że chłopcy relacjonują częstsze jej
stosowanie.
W jaki sposób można wyjaśnić taki wynik?
Czy można orzec, że mężczyźni są bardziej
agresywni?
● Ogólna zasada: zyski z badania muszą
równoważyć koszty osób badanych.
Co jest zyskiem z badania?
Jakie koszty ponoszą badani?
Czy udział w badaniu związany jest jakimiś
zyskami?
●
Prawo do decydowania o wzięciu udziału w
badaniu.
●
Prawo do uzyskania wszelkich informacji, które
mogą wpłynąć na decyzję, czy wziąć udział w
badaniu.
●
Prawo do informacji o celu i przedmiocie badania.
●
Prawo do przerwania badania w dowolnym
momencie.
●
Prawo do uzyskania informacji zwrotnych.