MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Agnieszka Citko
Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
513[01].O1.05
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr Elżbieta Leszczyńska
mgr Maria Żukowska
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Agnieszka Citko
Konsultacja:
mgr Zenon W. Pietkiewicz
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 513[01].O1.05
Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu opiekunka dziecięca.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1.Ochrona pracy 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Ergonomiczna organizacja miejsca pracy 15
5.2.1. Ćwiczenia 15
5.3. Medycyna ratunkowa 17
5.3.1. Ćwiczenia 17
5.4. Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach i zachorowaniach 20
5.4.1. Ćwiczenia 20
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 23
7. Literatura 43
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie opiekunka dziecięca 513[0l].
W poradniku zamieszczono:
- wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien posiadać przed przystąpieniem do korzystania
z poradnika,
- wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas zajęć i w ramach samokształcenia,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowania u uczniów umiejętności
praktycznych,
- ewaluację osiągnięć ucznia,
- wykaz literatury.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem:
- wykładu problemowego,
- pogadanki dydaktycznej,
- dyskusji dydaktycznej,
- pokazu z objaśnieniem,
- ćwiczeń praktycznych.
Szczególną uwagę należy zwrócić na ocenę stanu poszkodowanego, wykonywanie
sztucznego oddychania i pośredniego masażu serca oraz wykonywanie wszystkich działań
z zakresu pierwszej pomocy zgodnie z obowiązującymi procedurami.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, można posłużyć
się zamieszczonymi w rozdziale 6 zestawami zadań testowych, zawierającymi różnego rodzaju
zadania.
W tym rozdziale podano również:
- propozycje norm wymagań,
- plany testów w formie tabelarycznej z kluczem odpowiedzi,
- instrukcje dla nauczyciela,
- instrukcje dla ucznia,
- zestawy zadań testowych,
- karty odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
513[01].O1
Podstawy funkcjonowania
człowieka w środowisku
513[01].O1.01
Charakteryzowanie
psychofizycznych
i społecznych aspektów
rozwoju człowieka
513[01].O1.02
513[01].O1.03
Nawiązywanie
Kształtowanie umiejętności
i utrzymywanie kontaktów
rozwiązywania problemów
społecznych
i radzenia sobie ze stresem
513[01].04 513[01].O1.06
513[01].O1.05
Promowanie zdrowia Stosowanie
Stosowanie
przepisów prawa
przepisów
w działalności
bezpieczeństwa
opiekuńczej
i higieny pracy
Schemat układu jednostki modułowej
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
 czytać ze zrozumieniem treści zawarte w ustawach i rozporządzeniach,
 posługiwać się podstawową terminologię z zakresu medycyny,
 rozpoznawać sytuacje w których występuje zagrożenie zdrowia lub życia,
 identyfikować podstawowe środki medyczne,
 dobierać przybory i materiały dydaktyczne do pogłębiania zdobywanej wiedzy,
 posługiwać się telefonami alarmowymi,
 identyfikować podstawowe zagrożenia życia i zdrowia człowieka,
 rozpoznawać potrzebę udzielenia pierwszej pomocy,
 dbać o swoje stanowisko pracy,
 analizować treści materiałów nauczania i odpowiadać na pytania sprawdzające,
 korzystać z różnych z
ródeł informacji (np. szukać informacji w literaturze, Internecie,
u kolegów, nauczyciela),
 nawiązywać kontakty z ludz
mi,
 uczestniczyć w dyskusjach i prezentacjach,
 współpracować w grupie,
 aktywnie uczestniczyć w zajęciach.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
 zastosować przepisy i zasady dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy,
 określić zagrożenia związane z wykonywaną pracą,
 określić podstawowe obowiązki pracodawcy w zakresie bhp,
 określić prawa i obowiązki pracownika w zakresie bhp,
 zadbać o należyty stan wyposażenia oraz ład i porządek w miejscu pracy,
 dobrać środki ochrony zbiorowej i ochrony indywidualnej,
 zareagować w przypadku zagrożenia pożarowego, zgodnie z instrukcją ochrony
przeciwpożarowej,
 zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,
 scharakteryzować czynniki środowiska pracy i ich wpływ na zdrowie człowieka,
 przewidzieć i zapobiec zagrożeniom życia i zdrowia,
 ocenić stan poszkodowanego,
 zastosować procedury udzielania pierwszej pomocy dorosłym i dzieciom w urazach
i nagłych zachorowaniach,
 ułożyć poszkodowanego w bezpiecznej pozycji,
 udrożnić drogi oddechowe,
 wykonać sztuczne oddychanie i pośredni masaż serca.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Opiekunka dziecięca 513[01]
Moduł: Podstawy funkcjonowania człowieka w środowisku 513[01].O1
Jednostka modułowa: Stosowanie bezpieczeństwa i higieny pracy 513[01].O1.05
Temat: Postępowanie w sytuacji pożaru
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności postępowania w czasie pożaru.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- podejmować kolejne kroki w sytuacji zaistnienia pożaru,
- zawiadomić straż o zaistnieniu pożaru, wraz z podaniem wszelkich niezbędnych
informacji, we właściwej kolejności,
- wymienić rodzaje sprzętu gaśniczego,
- użyć odpowiedniego sprzętu gaśniczego w zależności od rodzaju palącej się substancji,
- podać podstawowe zasady rozmieszczenia sprzętu gaśniczego w budynku.
Metody nauczania uczenia się:
- wykład,
- ćwiczenia praktyczne,
- dyskusja.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
 zespołowa.
Czas: 90 minut
Środki dydaktyczne:
- plansze sprzętu gaśniczego i gaśnice,
- instrukcja ppoż.,
- sprzęt gaśniczy lub jego rysunki,
- ołówek,
- długopis,
- zeszyt.
Zadanie dla ucznia
Przedmiotem zadania jest opanowanie zasad postępowania w sytuacji zaistnienia pożaru.
FAZA WST
PNA
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Zorganizowanie stanowisk pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Przygotowanie środków dydaktycznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
FAZA WA
AŚCIWA
INFORMACJE
1. Obowiązki osoby, która pierwsza zauważyła ogień.
2. Czynności osób nie biorących udziału w akcji gaśniczej.
3. Informacje, które należy podać zawiadamiając straż pożarną oraz ich kolejność.
4. Rodzaje sprzętu gaśniczego, jego przeznaczenie oraz zasady rozmieszczenia w budynku.
PLANOWANIE
1. Ustal formę wykonania ćwiczenia przez uczniów  praktyczna bądz
teoretyczna.
2. Ustal z uczniami czas potrzebny na wykonanie ćwiczenia i podsumowanie wyników.
WYKONANIE
1. Pokazanie uczniom przebieg drogi ewakuacyjnej w budynku i rozmieszczenie sprzętu
gaśniczego.
2. Uczniowie dzielą się na grupy.
3. Uczniowie ustalają jedną osobę z grupy, do kierowania akcją ratowniczą.
4. Uczniowie wyznaczają osobę, która zawiadomi straż pożarną.
5. Uczniowie wybierają miejsce, z którego będzie rozprzestrzeniał się płomień i elementy
wyposażenia objęte pożarem.
6. Uczniowie określają, czy będzie podejmowana jedynie ewakuacja, czy także akcja
gaśnicza, jeżeli tak, to jakimi środkami gaśniczymi.
7. Uczniowie ustalają i wypisują kolejne kroki, które należy wykonać w czasie akcji
ewakuacyjnej.
8. Uczniowie wykonują pokaz akcji ewakuacyjnej lub przedstawiają ją w formie teoretycznej.
SPRAWDZANIE
1. Czy poszczególne kroki dotyczące wykonania akcji ewakuacyjnej zostały uwzględnione?
2. Czy zachodzi potrzeba dodatkowych wyjaśnień?
ANALIZA
Uczniowie uzgadniają z nauczycielem, które elementy ćwiczenia sprawiły im największą
trudność.
FAZA KOC
CZ
CA
Powtórzeniem kolejnych kroków postępowania w przypadku zaistnienia pożaru.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, zdobytych
umiejętności, napotkanych trudności materiału oraz treści, które szczególnie
zainteresowały ucznia.
Praca domowa
Z Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 16 czerwca 2003 r.
w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych
i terenów (Dz.U. Nr 121, poz. 1138), wypisz do kogo należy obowiązek utrzymania dróg
pożarowych oraz czynności zakazane (ze względów pożarowych) w obiektach oraz na
terenach przyległych do nich.
Wskazane jest zaproszenie pracownika straży pożarnej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca: & & & & & & & & & & & & & & & & &
Modułowy program nauczania: Opiekunka dziecięca 513[01]
Moduł: Podstawy funkcjonowania człowieka w środowisku 513[01].O1
Jednostka modułowa: Stosowanie bezpieczeństwa i higieny pracy 513[01].O1.05
Temat: A
ańcuch ratunkowy
Cel ogólny: udzielanie pierwszej pomocy.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- podejmować kolejne działania zgodnie z łańcuchem ratunkowym,
- używać hasła: ratunek,
- udzielać informacji o charakterze zdarzenia,
- udzielać informacji o liczbie poszkodowanych,
- udzielać informacji o pomocy udzielonej poszkodowanym,
- udzielać informacji o wzywającym pomocy.
Metody nauczania uczenia się:
- wykład,
- ćwiczenia praktyczne,
- dyskusja dydaktyczna.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- zespołowa.
Czas: 45 minut
Środki dydaktyczne:
- bloki rysunkowe,
- brystol,
- szary papier,
- farby, pędzle,
- markery,
- komputer z dostępem do Internetu.
Zadanie dla ucznia
Przedmiotem zadania jest opanowanie zasad udzielania pierwszej pomocy zgodnie
z łańcuchem ratunkowym.
FAZA WST
PNA
1) Sprawy organizacyjne.
2) Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3) Zorganizowanie stanowisk pracy do wykonania ćwiczenia.
4) Przygotowanie środków dydaktycznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
FAZA WA
AŚCIWA
INFORMACJE
1. Co to jest łańcuch ratunkowy?
2. Jakie są etapy w łańcuchu ratunkowym?
3. Jak używać hasła ratunek?
4. Jakich informacji należy udzielać wzywając pomoc?
5. Co należy robić do czasu przyjazdu karetki pogotowia ratunkowego?
PLANOWANIE
1. Ustal, które elementy łańcucha ratunkowego należy szczególnie uwydatnić.
2. Ustal jaka forma wizualna najlepiej trafia do odbiorców - propozycja narysowania
plakatu.
3. Wybierz miejsce powieszenia wytworzonych prac.
4. Ustal z uczniami czas potrzebny na wykonanie prac plastycznych i posumowanie
wyników.
WYKONANIE
1. Uczniowie przystępują do wykonywania prac plastycznych.
2. Udzielaj wskazówek dotyczących udzielania pierwszej pomocy.
3. Zapewnij możliwość inwencji twórczej uczniów w doborze środków wyrazu..
4. Prowadz
dyskusję na temat znaczenia umiejętności udzielania pierwszej pomocy zgodnie
z zasadami łańcucha ratunkowego.
5. Podkreślaj potrzebę opanowania umiejętności udzielania pierwszej pomocy.
6. Przygotuj zespoły uczniów do zaprezentowania wykonanych prac.
SPRAWDZANIE
1. Czy poprawnie zrozumiano zasady łańcucha ratunkowego?
2. Czy poszczególne elementy są prawidłowo umiejscowione?
3. Czy praca jest czytelna i zrozumiała?
4. Czy zachodzi potrzeba dodatkowych wyjaśnień?
ANALIZA
Uczniowie uzgadniają z nauczycielem, elementy ćwiczenia które sprawiły im największą
trudność.
FAZA KOC
CZ
CA
Powtórzenie elementów łańcucha ratunkowego przy wykorzystaniu zaprezentowanych
wcześniej plakatów. Zapisanie wniosków dotyczących opanowania umiejętności stosowania
z zasady łańcucha ratunkowego.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, zdobytych
umiejętności, trudności w opanowaniu materiału oraz treści, które szczególnie
zainteresowały ucznia.
Wskazane jest zaproszenie ratownika medycznego do dyskusji podsumowującej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Ochrona pracy
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Uporządkuj poniższe akty prawne uwzględniając ich hierarchię:
 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (A),
 Konstytucja RP (B),
 Ustawa z 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (C),
 Konwencja Międzynarodowej Organizacji Pracy nr 81 dotycząca inspekcji pracy
w przemyśle i handlu ratyfikowana przez Polskę 19 kwietnia 1995 r. (D).
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przypomnieć materiał nauczania 4.1.1,
2) przerysować do zeszytu schemat blokowy,
3) w poszczególne bloki wpisać symbol literowy odpowiadający danemu aktowi prawnemu,
zaczynając od nadrzędnego i umieszczając go w najwyższym polu.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zeszyt,
- długopis,
- ołówek,
- linijka
- schemat blokowy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Ćwiczenie 2
Określ, obowiązki pracodawcy i pracownika w dziedzinie bhp.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien udostępnić uczniom
Kodeks pracy oraz omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w Kodeksie pracy dział dziesiąty, a w nim zapisy dotyczące obowiązków
pracodawcy i pracownika,
2) uważnie przeczytać odszukane treści,
3) w kolumnie 2 lub 3 tabeli wstawić symbol  X w miejscu oznaczającym właściwą
odpowiedz
.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- Kodeks pracy,
- zeszyt,
- długopis,
- karta do ćwiczenia 2.
Obowiązki w dziedzinie bhp Pracodawca Pracownik
1 2 3
organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i
higieniczne warunki pracy
stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać
przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i
obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem
oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe
zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń
wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy
Ćwiczenie 3
Wypisz zagrożenia występujące na stanowisku pracy opiekunki dziecięcej, ich skutki oraz
zastanów się jak możesz im przeciwdziałać.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować
i udostępnić uczniom książkę D. Koradeckiej: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. Tom 1. oraz
omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
 Uczeń powinien:
1) powtórzyć materiał nauczania 4.1.1 ze szczególnym zwróceniem uwagi na zagrożenia, ich
skutki oraz środki ochrony,
2) w książce D. Koradeckiej: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. Tom 1., CIOP, Warszawa
1997, odszukać dział dotyczący zagrożeń i zapoznać się z nim,
3) w kolumny tabeli wpisać zagrożenia, które mogą zaistnieć na stanowisku opiekunki
dziecięcej, ich skutki oraz środki chroniące przed tymi zagrożeniami,
4) uzupełnić tabelę w taki sposób, aby w jednym wierszu znajdowało się zagrożenie, skutek
jego zaistnienia oraz środki przed nim zabezpieczające.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- książka D. Koradeckiej: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. Tom 1. CIOP, Warszawa 1997,
- zeszyt,
- długopis,
- karta do ćwiczenia nr 2.
Zagrożenie Skutki zagrożeń Środki chroniące przed zagrożeniami
Ćwiczenie 4
Pracując w 2 - sobowych zespołach zredagujcie dialog między inspektorem pracy,
a dyrektorem placówki opiekuńczo  wychowawczej, dotyczący stanu bhp tejże placówki.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien podać zasady
prowadzenia dialogu oraz omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) utworzyć 2 - osobowy zespół,
2) dokonać podziału na role: jedna z osób wystąpi w roli inspektora PIP, druga jako dyrektor
placówki,
3) odszukać w aktach prawnych najistotniejsze obowiązki pod względem bhp dyrektora
placówki opiekuńczo  wychowawczej, dotyczącej bhp,
4) dokonać analizy ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy i na jej podstawie wypisać te
elementy, które podlegają kontroli inspektora PIP,
5) zredagować 6  10 pytań, które inspektor mógłby zadać w trakcie kontroli,
6) na podstawie odpowiednich aktów prawnych udzielić odpowiedzi na postawione pytania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne, dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- Kodeks pracy,
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r.
w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach
i placówkach.
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
- Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy z 6 marca 1981 r.,
- komputer z dostępem do Internetu,
- zeszyt,
- długopis.
Ćwiczenie 5
Zaplanuj akcję ewakuacyjną z placówki objętej pożarem.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien pokazać przebieg drogi
ewakuacyjnej w placówce, rozmieszczenie sprzętu gaśniczego, omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) utworzyć 3 - osobowy zespół,
2) zapoznać się z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji
z 16 czerwca 2003 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów
budowlanych i terenów oraz Ustawą z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej,
3) zapoznanie z przebiegiem drogi ewakuacyjnej w budynku, jej oznakowaniem
i rozmieszczeniem sprzętu gaśniczego,
4) wybrać osobę, która będzie kierowała akcją ratowniczą,
5) wyznaczyć osobę, która zawiadomi straż pożarną,
6) wybrać miejsce, z którego będzie rozprzestrzeniał się płomień i elementy wyposażenia
objęte pożarem,
7) ustalić i wypisać kolejne kroki, które należy wykonać w czasie akcji ewakuacyjnej,
8) przedstawić na forum klasy opracowany plan ewakuacji.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne, dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 16 czerwca 2003 r.
w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych
i terenów,
- Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej,
- komputer z dostępem do Internetu,
- zeszyt,
- długopis,
- mazaki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.2. Ergonomiczna organizacja miejsca pracy
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przeanalizuj własne stanowisko pracy pod względem ergonomicznym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien pokazać przykłady
stanowisk pracy odpowiadających wymaganiom ergonomii. Warto przedstawić uczniom
zdjęcia i rysunki ergonomicznych krzeseł, stołów itp. Ze względu na powszechność
występowania komputerów, wskazane jest zapoznanie z zasadami ergonomii na takim
stanowisku. Dokładnie omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia. Należy przygotować
książkę A. Hansena: Ergonomia na co dzień.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować materiał nauczania 4.2.1,
2) wybrać informacje dotyczące ergonomii korekcyjnej,
3) zastanowić się, czy na jego stanowisku pracy znajdują się przedmioty i elementy
wyposażenia, które określiłby jako niefunkcjonalne,
4) wypisać propozycje poprawy warunków pracy,
5) dokonać prezentacji i oceny wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- książka A. Hansena: Ergonomia na co dzień. Instytut Wydawniczy Zawiązków
Zawodowych, Warszawa 1987,
- zeszyt,
- długopis.
Ćwiczenie 2
Opracuj własną opinię dotyczącą nieergonomicznych warunków pracy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien pokazać przykłady
ergonomicznych i nieergonomicznych wyrobów oraz zwrócić uwagę na różnice występujące
między nimi. Następnie należy przedstawić przykład nieergonomicznych warunków pracy ze
szczególnym uwzględnieniem występujących zagrożeń. Dokładnie omówić zakres i sposób
wykonania ćwiczenia. Należy przygotować książkę A. Hansena: Ergonomia na co dzień.
Sposób wykonania ćwiczenia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Uczeń powinien:
1) przeanalizować materiał nauczania 4.2.1 i wyszukać w nim informacje dotyczące
ergonomii,
2) określić nieergonomiczne warunki pracy,
3) scharakteryzować środowisko pracy dostosowane do człowieka.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- książka A. Hansena: Ergonomia na co dzień. Instytut Wydawniczy Zawiązków
Zawodowych, Warszawa 1987,
- zeszyt,
- długopis.
Ćwiczenie 3
Określ cechy ergonomicznego siedziska dla dziecka.
Rysunki do ćwiczenia 3 [4, s. 38]
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien rozdać uczniom rysunki
przedstawiające siedziska dla dzieci, omówić zakres i sposób wykonania ćwiczenia. Należy
przygotować książkę A. Hansena: Ergonomia na co dzień oraz dokładnie omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować treści zawarte w książce A. Hansena: Ergonomia na co dzień. Instytut
Wydawniczy Zawiązków Zawodowych, Warszawa 1987,
2) wypisać cechy wyrobów ergonomicznych,
3) zapisać cechy, jakimi powinno charakteryzować się krzesło dla dziecka,
4) przeanalizować ilustracje i na ich podstawie określić cechy ergonomicznego siedziska dla
dziecka,
5) zaprezentować efekty swojej pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- książka A. Hansena: Ergonomia na co dzień. Instytut Wydawniczy Zawiązków
Zawodowych, Warszawa 1987,
- zeszyt,
- długopis.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
5.3. Medycyna ratunkowa
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj oceny stanu poszkodowanego w zainscenizowanym wypadku porażenia prądem.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) stworzyć 2 - osobowy zespół,
2) przeanalizować materiał nauczania 4.3.1 i wypisać etapy oceny stanu poszkodowanego,
3) przygotować stanowisko pracy,
4) przećwiczyć z partnerem mierzenie tętna na: tętnicy szyjnej, udowej, promieniowej,
5) dokonać podziału na role (poszkodowany  udzielający pomocy),
6) zainscenizować wypadek porażenia prądem,
7) zademonstrować na partnerze sposób sprawdzania przytomności pacjenta,
8) dokonać oceny stanu poszkodowanego,
9) skonsultować z nauczycielem poprawność wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 metoda praktyczna.
Środki dydaktyczne:
- komputer z dostępem do Internetu,
- koc,
- kartki,
- długopis.
Ćwiczenie 2
Przeprowadz
udrożnienie dróg oddechowych i sztuczne oddychanie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować materiał nauczania 4.3.1,
2) przygotować stanowisko pracy,
3) zapisać etapy resuscytacji,
4) zademonstrować na fantomie sposób udrażniania dróg oddechowych,
5) przedstawić sposoby sztucznego oddychania,
6) pokazać technikę masażu pośredniego serca u dorosłych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- komputer z dostępem do Internetu,
- koc,
- kartki,
- długopis,
- fantom dorosłego.
Ćwiczenie 3
Skompletuj apteczkę pierwszej pomocy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać w materiale nauczania 4.3.1 informacje dotyczące wyposażenia apteczki
pierwszej pomocy,
2) wybrać spośród podanych przedmiotów te, które umieściłby w apteczce,
3) skonsultować z nauczycielem poprawność wykonanych czynności.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- plastry w kształcie motyla oraz cienkie plasterki, używane do zbliżania ran,
- bandaż szerokości 9 cm  1 rolka,
- aspiryna,
- woda utleniona 3%,
- szare mydło,
- taśma samoprzylepna,
- paracetamol dla złagodzenia bólu,
- woda mineralna,
- sterylne gaziki 12x12,
- agrafki,
- sznurek,
- bandaże bez przylepca w sterylnych opakowaniach,
- tabletki od bólu brzycha,
- taśma przylepna o szerokości 2  3 cm,
- nożyczki,
- bandaż elastyczny o szerokości 9 cm do usztywniania zwichniętych stawów,
- paczka ligniny do wyłożenia szyny,
- paczka bawełnianych wacików,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
- termometr,
- środek do wywołania wymiotów, niezbędny po połknięciu trucizny,
- pinceta bez ząbków,
- latarka,
- lek antyhistaminowy,
- zestaw stosowany przy ukąszeniach węży,
- polopiryna,
- krople żołądkowe,
- koc,
- kartka,
- długopis.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
5.4. Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach i zachorowaniach
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Udziel pierwszej pomocy choremu z podejrzeniem otwartego złamania kości udowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) stworzyć 2 - osobowy zespół,
2) przeanalizować materiał nauczania 4.4.1 i wypisać etapy oceny stanu poszkodowanego,
3) przygotować stanowisko pracy,
4) wypisać kolejne etapy udzielania pomocy przy złamaniach,
5) dokonać podziału na role: poszkodowany  osoba udzielająca pomocy,
6) założyć opatrunek unieruchamiający,
7) zamienić się rolami,
8) przedyskutować i ocenić w zespołach prawidłowość przeprowadzonego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- koc,
- chusta trójkątna,
- bandaże,
- opatrunki jałowe,
- szyny,
- gaziki,
- agrafki,
- kartki,
- długopis.
Ćwiczenie 2
Udziel pomocy choremu wymiotującemu z podejrzeniem zatrucia.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) stworzyć 2 - osobowy zespół,
2) w materiale nauczania 4.4.1 wyszukać i przeanalizować fragment dotyczący zatrucia,
3) dokonać podziału na role: poszkodowany  osoba udzielająca pomocy,
4) ustalić rodzaj trucizny, dawkę i czas połknięcia,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
5) zapisać ustalenia,
6) ustalić i zapisać sposób udzielenia pomocy przy określonym zatruciu,
7) uzgodnić z nauczycielem poprawność wykonywanych czynności.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- woda,
- mleko,
- kartki,
- długopis.
Ćwiczenie 3
Udziel pomocy dławiącemu się.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) w materiale nauczania 4.4.1 wyszukać i przeanalizować fragment dotyczący rękoczynu
Heimlicha,
2) udzielić odpowiedzi na pytanie: ile razy, można wykonać rękoczyn Heimlicha?
3) zaprezentować na fantomie sposób udzielania pomocy dławiącemu się,
4) poprosić nauczyciela o ocenę wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- fantom dorosłego.
Ćwiczenie 4
Wykonaj opatrunek u chorego z raną ciętą głowy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) w materiale nauczania 4.4.1 wyszukać i przeanalizować informacje dotyczące krwotoku,
2) utworzyć 3 - osobowy zespół,
3) ustalić osobę, która wystąpi w roli poszkodowanego,
4) zaopatrzyć chorego z raną ciętą głowy,
5) poprosić nauczyciela o ocenę wykonanego opatrunku.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- bandaże,
- gaziki,
- opaska uciskowa.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej Stosowanie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy
Test składa się z 20 zadań, z których:
 zadania 1  14 są z poziomu podstawowego,
 zadania 15  20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
do zadań uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz

lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego,
Plan testu
Klucz odpowiedzi
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1. Wymienić osoby odpowiedzialne
za bezpieczeństwo i higienę B P b
pracy w zakładzie pracy.
2. Wskazać, który z obowiązków B
P a
nie spoczywa na pracowniku.
3. Zdefiniować zagrożenie w
A P c
środowisku pracy.
4. Wskazać okres największego
B P c
rozwoju medycyny ratowniczej.
5. Wskazać okoliczności
B P d
zakładania opaski uciskowej.
6. Zdefiniować wstrząs.
A P b
7. Określić zasady ustawiania & 1 m &
A P
sprzętu gaśniczego. & 30 m &
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
8. Sformułować zasadę jaka ... nie wolno ...
obowiązuje przy gaszeniu
B P
palącej się na człowieku
odzieży.
9. Określić kieruneki ergonomii. ... korekcyjna ...
A P
10. Określić elementy obciążenia - obciążenie
wysiłkiem fizycznym. dynamiczne,
- obciążenie
B P statyczne,
- monotypowość
ruchów,
- hipokinezja.
11. Określić 3 przyczyny - używanie
powstawania pożaru. otwartego ognia
i palenie tytoniu
w miejscach
zagrożonych
pożarem lub
wybuchem,
- nieprawidłowa
eksploatacja
urządzeń
elektrycznych,
- pozostawienie bez
dozoru
włączonych do
prądu odbiorników
instalacji
elektrycznej,
- ustawianie
B P
elektrycznych
urządzeń
grzejnych na
materiałach
palnych lub
w niewłaściwej
odległości od tych
materiałów,
- samozapalenia
biologiczne
i chemiczne,
- podpalenie,
- eksploatacja
niesprawnej
technicznie
instalacji
elektrycznej,
- wyładowania
atmosferyczne,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
atmosferyczne,
- niewłaściwa lub
nieterminowa
konserwacja
instalacji
i urządzeń
elektrycznych,
- nieprawidłowe
magazynowanie
substancji
niebezpiecznych,
- prowadzenie prac
spawalniczych lub
cięcie metali bez
odpowiedniego
zabezpieczenia
materiałów
palnych
(styropian, deski,
tkaniny,
opakowania, itp.).
12. Wskazać elementy oceny stanu - sprawdzenie akcji
poszkodowanego. serca,
- sprawdzenie
B P
oddychania,
- sprawdzenie stanu
przytomności.
13. Sklasyfikować sieci hydrantowe. - zewnętrzna,
B P
- wewnętrzna.
14. Określić miejsca badania tętna. - na tętnicy szyjnej,
- na tętnicy udowej,
- na tętnicy
B P promieniowej,
- u dziecka poniżej
1 roku życia na
tętnicy ramiennej.
15. Określić kolejne czynności przy - położyć rannego
tamowaniu krwotoku kończyny na plecach,
dolnej. - wewnętrzną stronę
nadgarstka ułożyć
w środkowej
części bruzdy
C PP pachwinowej
rannego. Silnie
ucisnąć. Zwolnić
ucisk. Jeżeli
krwawienie
powróci,
powtórzyć zabieg.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
16. Określić sposób postępowania z - nie podawać
chorym nieprzytomnym. płynów do picia,
- przy podejrzeniu
urazu kręgosłupa,
nie przenosić,
C PP
- zapewnić dostęp
świeżego
powietrza,
- ułożyć w pozycji
bezpiecznej.
17. Określić wyposażenie apteczki - bandaż szerokości
pierwszej pomocy. 9 cm  1 rolka,
- sterylne gaziki
12x12,
- bandaże bez
przylepca w
sterylnych
- opakowaniach,
- plastry w kształcie
motyla oraz
- cienkie plasterki,
-taśma przylepna
wąska, agrafka,
- nożyczki, pinceta
bez ząbków,
C PP - bandaż elastyczny
 szerokość
9 cm
- paczka ligniny,
- paczka wacików,
- aspiryna,
- paracetamol,
-termometr,
-latarka,
- środek do
wywołania
wymiotów,
- woda utleniona
3%, szare mydło,
-lek
antyhistaminowy.
18. Opisać kolejne etapy akcji - ocenić
ratowniczej. przytomność
poszkodowanego,
- udrożnić drogi
D PP
oddechowe,
- ułożyć w pozycji
bocznej ustalonej,
- w razie bezdechu
lub oddechu
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
niewydolnego
26 podjąć sztuczne
oddychanie,
a w razie
zatrzymania
lub oddechu
niewydolnego
podjąć sztuczne
oddychanie,
a w razie
zatrzymania
krążenia przystąpić
do zewnętrznego
masażu serca,
- w razie krwotoku,
zatamować go,
ułożyć płasko
z uniesieniem nóg
powyżej tułowia,
- zabezpieczyć
chorego przed
wilgocią i utratą
ciepła,
- akcję ratowniczą
prowadzić do
czasu przybycia
personelu
medycznego.
19. Scharakteryzować ujemne skutki - wypadki,
nieprzestrzegania przepisów bhp - pogorszenie się
w zakładzie pracy. stanu zdrowia
pracowników,
- choroby
zawodowe,
C PP
- dyskomfort
psychiczny
pracowników,
a przez to
zmniejszenie
wydajności pracy.
20. Opisać działy medycyny - ratowanie życia
ratunkowej. w nagłych
przypadkach
niewydolności
krążeniowo -
oddechowej,
zatrzymania
C PP
krążenia u
dorosłych i dzieci,
- postępowanie
w urazach
wielonarządowych
- zagrożenia
środowiska,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
- wstępne leczenie
ostrych zatruć,
postępowanie
w zdarzeniach
masowych
i katastrofach.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z kryteriami punktowania
i oceniania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, jakie
będą w teście.
5. Omów z uczniami zasady wypełniania karty odpowiedzi.
6. Podaj i zapisz na tablicy czas zakończenia pracy ucznia z zestawem zadań.
7. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
8. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań.
9. Sprawdz
prace. Nanieś punkty na kartę odpowiedzi.
10. Wykonaj analizę statystyczną i opisową wyników sprawdzianu oraz analizę logiczną
i statystyczną zestawu zadań.
11. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących problemów omawianych podczas realizacji całego
modułu:
 zadania: 1, 2, 3, 4, 5, 6 są zadaniami wielokrotnego wyboru i tylko jedna
odpowiedz
jest prawidłowa,
 zadania 7, 8, 9 to zdania z luką,
 zadania od 10 do 20 są zadaniami otwartymi i należy udzielić krótkiej odpowiedzi.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:
 w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedz
znakiem
X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową),
 w zadaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedzi,
 w zadaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy w wyznaczone pole.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą przysporzyć Ci
zadania: 15  20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.
8. Na rozwiązanie testu masz 90 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
 instrukcja,
 zestaw zadań testowych,
 karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy ponosi:
a) pracownik,
b) pracodawca,
c) osoba kierująca pracownikami,
d) inspektor Państwowej Inspekcji Pracy.
2. Wskaż, które z poniższych stwierdzeń nie jest prawdziwe:
a) pracownik ma obowiązek oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe,
b) pracownik ma obowiązek brać udział w szkoleniu bhp oraz poddawać się egzaminom,
c) pracownik ma obowiązek stosować środki ochrony zbiorowej i indywidualnej,
d) pracownik ma obowiązek znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.
3. Stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę określa definicja:
a) nieergononicznych warunków pracy,
b) katastrofy ekologicznej,
c) zagrożenia,
d) ryzyka zawodowego.
4. Zapisz, w którym wieku rozpoczął się najintensywniejszy rozwój medycyny niosącej
pomoc rannym:
a) XVI,
b) XVIII,
c) XIX,
d) XX.
5. Opaskę uciskową można zakładać:
a) przy każdym krwotoku,
b) przy krwotoku z tętnicy szyjnej,
c) przy dużym zranieniu,
d) w sytuacji zagrożenia życia.
6. Wstrząs, jest to:
a) ciężka choroba,
b) zespół objawów klinicznych i procesów metabolicznych wynikających
z niedostatecznego utlenowania tkanek,
c) reakcja na stres,
d) reakcja na szarpanie.
7. Do sprzętu gaśniczego powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej ...........,
natomiast ........... jest maksymalną odległością dojścia do tego sprzętu.
8. Gaśnicami śniegowymi ........... gasić palącej się odzieży na człowieku.
9. Ergonomia koncepcyjna i ............................. są dwoma głównymi nurtami działalności
ergonomicznej.
10. Zapisz elementy, które składają się na obciążenie organizmu wysiłkiem fizycznym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
11. Określ trzy przyczyny powstania pożaru.
12. Napisz trzy elementy oceny stanu poszkodowanego.
13. Określ rodzaje sieci hydrantowej.
14. Określ miejsca badania tętna.
15. Wypisz kolejne czynności przy tamowaniu krwotoku kończyny dolnej.
16. Określ zasady postępowania z chorym nieprzytomnym.
17. Wypisz dziesięć składników wyposażenia apteczki pierwszej pomocy.
18. Opisz etapy akcji ratunkowej.
19. Wypisz ujemne społeczno  ekonomiczne skutki złych warunków bezpieczeństwa
i higieny pracy.
20. Wypisz działy medycyny ratunkowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
Zakreśl poprawną odpowiedz
lub wpisz brakujące części zdania
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. & & & & & & & & & & & & &
8. & & & & & & & & & & & & &
9. & & & & & & & & & & & & &
10.
11.
12.
13.
14.
15.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
16.
17.
18.
19.
20.
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
Test II
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Stosowanie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy
Test składa się z 20 zadań, z których:
 zadania 1 - 12 są z poziomu podstawowego,
 zadania 13 - 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
do zadań uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz

lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 6 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego,
Plan testu
Klucz odpowiedzi
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom
Poprawna odpowiedz

zad (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań
1. Wskazać akt prawny opisujący
obowiązki pracodawcy i B P c
pracownika w zakresie bhp.
2. Określić podstawowy
B P b
obowiązek pracowniczy.
3. Określić, czym jest zjawisko
A P c
hipokinezji.
4. Podać numer telefonu do
A P a
Straży Pożarnej.
5. Wskazać najpoważniejsze
nieprawidłowości w zakresie B P d
bhp.
6. Podać rok zarejestrowania
medycyny ratunkowej jako
A P c
podstawowej działalności
lekarskiej.
7. Określić czas zjawienia się
ekipy ratunkowej na miejscu A P b
wypadku.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
8. Określić cel działania lotnych
B P b
ambulansów.
9. Określić objawy ukąszenia
przez zwierzę zarażone A P d
wścieklizną.
10. Określić rodzaj usztywnienia
stosowanego przy złamaniu B P b
kości podudzia.
11. Określić sytuację, kiedy
B P c
stosujemy manewr Heimlicha.
12. Określić rodzaj usztywnienia
stosowania przy złamaniu kości B P b
udowej.
13. Określić sposób zachowania się
C PP a
w przypadku pożaru.
14. Ocenić, czy powtarzalne
informacje zwiększają wysiłek C PP b
psychiczny.
15. Scharakteryzować kolejne a) udrożnienie dróg
czynności podczas reanimacji. oddechowych,
b) reanimacja oddechowa,
- usta - usta, usta -
nos,
D PP
c) reanimacja krążeniowa,
- masaż pośredni,
połączenie sztucznego
oddychania i masażu
pośredniego.
16. Określić sposób postępowania - zatamowanie
w przypadku zranienia. krwawienia,
- zabezpieczenie rany
przed zakażeniem,
- zapobieganie
wstrząsowi lub leczenie
C PP go,
- podanie choremu
surowicy
przeciwtężcowej, jeżeli
od ostatniego
szczepienia minęło
więcej niż 7 lat.
17. Scharakteryzować stopnie - oparzenie 1 stopnia 
oparzenia. zaczerwienienie skóry
i ból,
- oparzenie 2 stopnia 
C PP
zaczerwienienie skóry
i ból, pęcherze
wypełnione jasnym
płynem (osoczem),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
- oparzenie 3 stopnia 
uszkodzenie naskórka
i naczyń krwionośnych,
głębokie uszkodzenie
skóry, martwica
tkanek.
18. Określić zagrożenia - hałas,
występujące na stanowisku - niesprawne elementy
opiekunki dziecięcej. instalacji elektrycznej,
C PP - nierówna lub śliska
podłoga,
- obciążenie dynamiczne,
- stres.
19. Określić niekorzystne skutki - uczucie dyskomfortu
zdrowotne wiążące się z i zmęczenie,
monotypowością. - powstanie stanów
zapalnych (ścięgien,
pochewek ścięgnistych
i kaletek maziowych),
C PP
- rozwój jedynie
nielicznych grup
mięśni, co powoduje
deformację ciała oraz
przewlekłe zmiany
reumatyczne.
20. Scharakteryzować czynności Pomoc poszkodowanemu
występujące w łańcuchu jest podzielona na dwa
ratunkowym. etapy:
Pierwszy etap  pomoc
udzielona natychmiast na
miejscu przez świadków
zdarzenia. Obejmuje:
- kontrolę czynności
życiowych, ocenę stanu
poszkodowanego oraz
wszystkie działania
służące bezpośrednio
D PP
utrzymaniu jego życia,
-telefoniczne wezwanie
pomocy (hasło:
ratunek) i dalsze
czynności związane
z udzielaniem pierwszej
pomocy
poszkodowanemu
przed przyjazdem służb
ratowniczych.
Drugi etap  pomoc
kwalifikowana obejmuje:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
-transport
poszkodowanego
(podczas którego jest
mu udzielana pomoc
fachowa służb
ratowniczo 
medycznych),
- pomoc medyczną
w szpitalu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z kryteriami punktowania
i oceniania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, jakie
będą w teście.
5. Omów z uczniami zasady wypełniania karty odpowiedzi.
6. Podaj i zapisz na tablicy czas zakończenia pracy ucznia z zestawem zadań.
7. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
8. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań.
9. Sprawdz
prace. Nanieś punkty na kartę odpowiedzi.
10. Wykonaj analizę statystyczną i opisową wyników sprawdzianu oraz analizę logiczną
i statystyczną zestawu zadań.
11. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących problemów omawianych podczas realizacji całego
modułu:
 zadania: od 1 do 12 są zadaniami wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedz

jest prawidłowa;
 w zadaniach 13 i 14 należy ocenić prawdziwość podanego zdania,
 zadania od 15 do 20 są zadaniami otwartymi i należy udzielić krótkiej odpowiedzi.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:
 w zadaniach wielokrotnego wyboru i zadaniach typu prawda - fałsz zaznacz
prawidłową odpowiedz
znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz

zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową),
 w zadaniach z krótką odpowiedzią wpisz treść odpowiedzi.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą przysporzyć Ci
zadania: 13 - 20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.
8. Na rozwiązanie testu masz 90 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
 instrukcja,
 zestaw zadań testowych,
 karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Wskaż akt prawny najszerzej opisujący obowiązki pracodawcy i pracownika w zakresie bhp:
a) Konstytucja,
b) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 kwietnia 1997 r.
w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
c) Kodeks Pracy,
d) Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy z 6 marca 1981 r.
2. Podstawowym obowiązkiem pracownika jest:
a) wykonywanie zalecenia organów nadzoru nad warunkami pracy,
b) przestrzeganie przepisów i zasad bhp,
c) wypełnianie poleceń pracodawcy,
d) wykonywanie pracy zgodnie z zakresem obowiązków.
3. Zjawisko hipokinezji polega na tym, że:
a) występuje tu napięcie mięśni bez ich skracania i wydłużania,
b) następuje tu naprzemienny skurcz i rozkurcz mięśnia,
c) mamy do czynienia z niedostatkiem ruchu,
d) obciążone są te same, nieliczne grupy mięśni, ciągle w taki sam sposób.
4. Wskaż numer telefonu do Straży Pożarnej:
a) 998,
b) 992,
c) 994,
d) 991.
5. Wskaż, Twoim zdaniem najpoważniejszą nieprawidłowość w zakresie bhp:
a) brak szkoleń pracowników z zakresu bhp,
b) brak instrukcji stanowiskowych,
c) nierówna powierzchnia podłogi,
d) uszkodzona instalacja elektryczna.
6. Wybierz rok, w którym medycyna ratunkowa została zarejestrowana jako podstawowa
działalność lekarska.
a) 1980,
b) 1990,
c) 1999,
d) 2000.
7. Czas pojawienia się ekipy ratunkowej na miejscu wypadku to maksymalnie:
a) 5 minut,
b) 10 minut,
c) 15 minut,
d) 20 minut.
8. Lotne ambulanse zajmowały się:
a) udzielaniem pierwszej pomocy,
b) transportem rannych z pola walki,
c) przewożeniem chorych,
d) opatrywaniem rannych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
9. Wybierz te z wymienionych objawów, które wskazują, że poszkodowany został ukąszony
przez zwierzę zakażone wścieklizną:
a) ból głowy,
b) omdlenia,
c) brak apetytu,
d) wodowstręt.
10. Przy złamaniu kości podudzia prawidłowe unieruchomienie obejmuje:
a) całą nogae,
b) dwa sąsiednie stawy,
c) dwie sąsiadujące kości,
d) założenie opatrunku uciskowego.
11. Wskaż sytuację, w której zastosujesz manewr Heimlicha:
a) przy porażeniu prądem,
b) przy krwotoku,
c) przy zadławieniu,
d) przy wstrząsie.
12. Przy złamaniu kości udowej prawidłowe unieruchomienie, obejmuje:
a) dwa sąsiednie stawy,
b) cała noga,
c) dwie sąsiednie kości,
d) zastosowanie opatruneku uciskowego,
13. W przypadku powstania pożaru nie należy otwierać, bez konieczności okien i drzwi do
pomieszczeń nim ogarniętych:
a) TAK,
b) NIE.
14. Wysiłek psychiczny zwiększa się, gdy napływające informacje są powtarzalne:
a) TAK,
b) NIE.
15. Opisz krótko, na czym polega reanimacja.
16. Przedstaw sposób postępowania w przypadku zranienia.
17. Opisz stopnie oparzenia.
18. Scharakteryzuj zagrożenia występujące na stanowisku pracy opiekunki dziecięcej.
19. Napisz, jakie niekorzystne skutki zdrowotne wiążą się z monotypowością ruchów
roboczych.
20. Opisz łańcuch ratunkowy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
Zakreśl poprawną odpowiedz
lub wpisz brakujące części zdania
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6 a b c d
7.
a b c d
8.
a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b
14. a b
15.
16.
17.
18.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
19.
20.
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
7. LITERATURA
1. Amerykańskie Towarzystwo Lekarskie: Podręcznik Pierwszej Pomocy. Choroby i Nagłe
Wypadki, AMBER 1997
2. Dziak A.: Zachorowania nagłe i wypadki u dzieci. Pierwsza pomoc, Instytut Wydawniczy
Związków Zawodowych, Warszawa 1990
3. Fibiger W: Pierwsza pomoc, Instytut Wydawniczy CRZZ, Warszawa 1979
4. Hansen A.: Ergonomia na co dzień. Instytut Wydawniczy Zawiązków Zawodowych,
Warszawa 1987
5. Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 r.(Dz. U. Nr 24, poz. 141) brzmienie od 1 marca
2006 r. Tekst jednolity z dnia 23 grudnia 1997 r. (Dz. U. 1998, Nr 21, poz. 94, ze zm)
6. Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej
7. Koradecka D.: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. Tom 1., CIOP, Warszawa 1997
8. Koradecka D.: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. Tom 2., CIOP, Warszawa 1997
9. Makarewicz R.: Hałas w środowisku. Ośrodek Wyd. Naukowych PAN, Poznań 1993
10. Mas S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy Wydawnictwa Szkolne
i Pedagogiczne, Warszawa 1996
11. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r.
w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach
(Dz. U. z dnia 22 stycznia 2003 r.)
12. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jednolity Dz.U. z 2003 r. Nr
169, poz. 1650)
13. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 16 czerwca 2003 r.
w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych
i terenów. (Dz.U. Nr 121, poz. 1138)
14. Tytyk E.: Projektowanie ergonomiczne. Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa -
Poznań 2001
15. Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy z 6 marca 1981 r. (tekst jednolity Dz.U. z 2001 r.
Nr 124, poz. 1362; ost zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 167, poz. 1399)
16. Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr
147, poz. 1229; ost. zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 100, poz. 836)
17. Warno O.: Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach zagrażających życiu, PCK, Warszawa
1994
18. Wasilewska - Zielecka B.: Pierwsza pomoc w stanach nagłych, Prószyński i S-ka,
Warszawa 2005
Adresy internetowe aktualne na dzień 30 maja 2006:
- http://www.pierwsza pomoc-prv.pl/.
- http://ratunek.eskulap.pl/krwawienia htm
- http://ratunek.esculap.pl/kręgosłup htm
- http://ratownictwo-medyczne.webpark.pl
- http://sagan88.w.interia.pl/pomoc
- http://www.gropa.pl
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43