Podstawowe pojęcia
związane z inflacją
" INFLACJA jest to utrzymujący się
wzrost poziomu cen.
" WARTOŚĆ REALNA uwzględnia
inflacyjny wzrost cen i dzięki temu
umożliwia porównywanie wartości w
czasie.
" Inflacja jest utrzymującym się przez
dłuższy czas procesem wzrostu cen w
gospodarce narodowej, połączonym z
dużą utratą wartości pieniądza.
" SIA
A NABYWCZA jest to sposób
mierzenia wartości pieniężnej za
pomocą ilości produktów, jakie można
za tę wartość pieniężną kupić.
Czym jest inflacja?
" STOPA INFLACJI jest procentową
zmianą poziomu cen, obliczaną zgodnie
z formułą:
" DEFLACJA jest to utrzymujący się
spadek poziomu cen.
" Deflacja najczęściej występuje w
okresach pogarszania się koniunktury
w gospodarce i wcale nie jest
zjawiskiem pożądanym.
" STABILNOŚĆ CEN, stanowiąca cel
gospodarki narodowej, jest to taka
sytuacja w gospodarce, w której stopa
inflacji jest bliska zeru.
" Przyczyny inflacji i jej rodzaje
 Inflacja kosztowa
" Rosnące koszty produkcyjne są
przyczyną prowadzącą do ograniczenia
zagregowanej podaży.
" Krzywa zagregowanej podaży przesuwa
się więc na lewo, co prowadzi do
ustalenia się nowej równowagi
makroekonomicznej, ale przy wyższych
cenach.
" Co więcej, wielkość zagregowanego
popytu maleje powodując bezrobocie.
" INFLACJA KOSZTOWA pojawia się w
gospodarce w wyniku wzrostu kosztów
produkcji spowodowanych wzrostem
cen, np. energii lub plac. Poziom cen
pchany jest wtedy przez rosnące
koszty.
 Inflacja popytowa
" Jeśli w gospodarce rośnie
zagregowany popyt, to odpowiadające
mu przesuniecie na prawo krzywej
zagregowanego popytu prowadzi do
wyznaczenia nowej równowagi
makroekonomicznej.
" Osiągana jest ona przy wyższym
poziomie cen i przy większym realnym
produkcie narodowym brutto.
" INFLACJA POPYTOWA pojawia się w
gospodarce w wyniku wzrostu
zagregowanego popytu. Poziom cen
jest w takim wypadku ciągnięty przez
zwiększony popyt nabywców.
" inflację popytową (demand-pułl inflation),
w której pierwotny impuls
wzrostu cen wystąpił po stronie popytu,
" inflację podażową (cost-push inflation),
określaną także jako inflacja
kosztowa, w której pierwotny impuls,
powodujący wzrost cen, wystąpił po
stronie podaży
Inflacja kosztowa i wzrost zagregowanego
popytu
" Na skutek ograniczenia zagregowanej
podaży w gospodarce wzrost poziom
cen i bezrobocie.
" Aby doprowadzić do wzrostu
zatrudnienia, w gospodarce uległy
zwiększeniu zagregowane wydatki.
" Ilustruje to przesunięcie na prawo
krzywej zagregowanego popytu.
" Skutek jest taki, ze dochód narodowy
zostaje odbudowany, zatrudnienie
zwiększa się, ale cala operacja odbywa
się kosztem bardzo silnej inflacji,
" na którą składają się zarówno
ograniczenie zagregowanej podaży, jak
i wzrost zagregowanego popytu.
" We wczesnych stadiach gospodarki
rynkowej występowała inflacja
popytowa.
" Początkowo inflację definiowano więc
jako nadwyżkę popytu nad podażą,
prowadzącą do wzrostu cen.
" Przyczyny inflacji upatrywano wyłącznie w
nadmiernym wzroście globalnego popytu
w stosunku do globalnej podaży
dóbr i usług.
" Wzrost globalnego popytu może być
spowodowany zwiększeniem się
zapotrzebowania ze strony różnych
podmiotów gospodarujących:
państwa, przedsiębiorstw, gospodarstw
domowych lub zapotrzebowania
z zagranicy.
" Nadwyżka popytu nad podażą przy
danych cenach powoduje
powstanie luki inflacyjnej.
" W krótkim czasie nie ma możliwości
odpowiedniego zwiększenia podaży, w
związku z czym powstanie luki inflacyjnej
stanowi impuls do wzrostu cen.
" Zrównanie popytu z podażą możliwe jest
bowiem dopiero przy wyższych cenach.
" W ostatnich kilkunastu latach zwraca
się uwagę na rolę polityki fiskalnej w
podtrzymywaniu zjawisk inflacyjnych.
Przyczyną zwiększenia
się globalnego popytu może być bowiem
także dodatkowy popyt kreowany
przez państwo poprzez deficyt
budżetowy, czyli nadwyżkę wydatków
z budżetu nad wpływami.
" Jedną z przyczyn rosnącego deficytu
budżetowego
mogą być:
" świadczenia socjalne.
" spłaty zaciągniętego zadłużenia
zagranicznego.
" Dane empiryczne dla różnych krajów
zaprzeczają
jednak istnieniu jednoznacznego związku
między tempem inflacji a wielkością
deficytu budżetowego,
" Deficyt budżetowy może być finansowany
w dwojaki sposób:
" Poprzez emisję dodatkowej ilości
pieniądza
" lub wyemitowanie przez państwo obligacji.
" Emisja dodatkowej ilości pieniądza, nie
mającego pokrycia w podaży dóbr,
ma działanie bezpośrednio inflacjogenne,
" w przeciwieństwie do drugiego
sposobu finansowania deficytu, który nie
zawsze musi prowadzić do zjawisk
inflacyjnych.
" Obligacje, jeśli zostają dobrowolnie
zakupione przez sektor
prywatny na rynku, nie powinny
spowodować tendencji inflacyjnych
" Pojawienie się tendencji inflacyjnych może
wynikać także ze zwiększonego popytu
ze strony zagranicy.
" Występuje to na ogół wówczas, gdy
w danym kraju ceny, na tle inflacji w
innych krajach, są stosunkowo niskie.
" Popyt ten może wywołać wzrost eksportu
kosztem zmniejszenia zaopatrzenia
rynku krajowego.
" Ograniczenie podaży na rynku krajowym,
której nie można zwiększyć w krótkim
okresie, może spowodować podwyżkę
cen.
" W długim czasie zwiększone
zapotrzebowanie zagraniczne może się
stać istotnym czynnikiem wzrostu
gospodarczego w danym kraju,
pobudzając produkcję i zatrudnienie w
branżach produkujących na eksport.
" Teoria popytowa inflacji nie była w stanie
wyjaśnić przyczyn zjawisk
inflacyjnych, jakie wystąpiły od lat
siedemdziesiątych w wielu krajach
wysoko rozwiniętych.
" Zjawiska te charakteryzowały się
jednoczesnym występowaniem inflacji i
stagnacji gospodarczej.
" Spowodowało to zwrócenie
uwagi na przyczyny inflacji występujące po
stronie podaży.
ż� Wyróżniono dwa
podstawowe typy inflacji podażowej:
ż� inflację spowodowaną wzrostem
kosztów (cost-push inflatiori)
ż� inflację wywołaną dążeniem do wzrostu
zysków (profit-push inflatiori).
" Inflacja kosztowa może wynikać ze
wzrostu
każdego ze składników kosztów, przy
założeniu, że pozostałe nie ulegają
zmniejszeniu, a więc
" impulsem inflacyjnym może być:
" wzrost płac,
" wzrost cen surowców i produktów
importowanych,
" wzrost cen surowców i półproduktów
pochodzenia krajowego,
" wzrost narzutów na płace (np. składek
na ubezpieczenie społeczne),
" wzrost kosztów płaconych odsetek od
kredytów bankowych, wzrost kosztów
dzierżawy).
" Przyczyną wzrostu kosztów może być
wytwarzanie w nieoptymalnej skali
produkcji lub wysokie koszty stałe przy
niewykorzystanych zdolnościach
produkcyjnych.
" Podobny skutek może wywołać wzrost
podatków, choć nie są one składnikiem
kosztów, ale uwzględnia się je
w kalkulacji cen.
" Jednym z podstawowych składników
kosztów są płace.
" Szczególnym przypadkiem inflacji
kosztowej jest inflacja płacowa
" który prowadzi z kolei
do wzrostu cen,
" a więc do spirali: wzrost płac-wzrost cen
" Szczególnym przypadkiem inflacji
kosztowej jest inflacja importowana,
polegająca na wzroście cen niezbędnych
do produkcji, surowców i półproduktów
importowanych.
" Ten rodzaj inflacji wystąpił z dużym
nasileniem w wysoko rozwiniętych krajach
importujących ropę naftową z krajów
arabskich
" W latach siedemdziesiątych (1973-1974 i
1979-1980)
nastąpił gwałtowny wzrost cen ropy
naftowej, który spowodował podwyżkę
cen benzyny i kosztów transportu,
" Drugim rodzajem inflacji podażowej,
oprócz inflacji kosztowej, jest
inflacja wywoływana przez dążenie
przedsiębiorstw do zwiększenia zysków
i ich udziału w dochodach, kosztem
zmniejszania dochodów pozostałych
podmiotów gospodarczych
" Zwiększenie cen przez przedsiębiorstwa,
przy nie zwiększonym popycie na
wytwarzane dobra jest możliwe tylko w
takiej sytuacji, gdy mają one określoną
pozycję rynkową.
" pozycji monopolistycznej
" Szczególnym rodzajem jest inflacja
określana jako strukturalna, występująca
wówczas, gdy producenci nie mogą sprawnie
zmienić struktury produkcji w odpowiedzi na
zmiany struktury gospodarki
" tzn. przede wszystkim na zmiany popytu na
produkty i zmiany technologii wytwarzania
" Analizując przyczyny inflacji można
odróżniać przyczyny o charakterze
wewnętrznym (np. omówiony wcześniej
wzrost popytu ze strony państwa,
wzrost płac)
" przyczyny o charakterze zewnętrznym (np.
omówione wcześniej podwyżki cen
surowców importowanych).
" Reasumując należy zauważyć, że inflacja
spowodowana jest na ogół
wieloma czynnikami równocześnie. Często
trudno ustalić, co było pierwotną
przyczyną.
" Szczególnie w przypadku zależności
między wzrostem cen
a wzrostem płac toczy się dyskusja
między zainteresowanymi podmiotami
Mierniki inflacji
" Deflator produktu narodowego brutto
" Indeks cen dóbr konsumpcyjnych CPI
" Jest to najpowszechniej wykorzystywany
miernik inflacji. Służy on do badania
wpływu inflacji na gospodarstwa domowe,
czyli konsumentów
Obliczanie indeksu cen dla konsumentów
Indeks cen dóbr produkcyjnych PPI
" Ten indeks, w odróżnieniu od
poprzedniego, mierzy ceny, które płacą
producenci, gdyż obejmuje czynniki
produkcyjne, z wyjątkiem pracy.
Skutki inflacji
Wielkości realne i nominalne
l) Inflacja ogranicza dochody stałe
INDEKSACJA polega na powiązaniu
wysokości emerytur, rent czy w ogóle płac z
indeksem cenowym będącym miernikiem
inflacji.
2) Inflacja wpływa na sytuację
pożyczkobiorców i pożyczkodawców
3) Inflacja zniechęca do oszczędzania