Podstawowe pojęcia
dotyczące bezrobocia
Siła robocza
Polska
" 17 536 tyś w 1989
" 14 300 tyś w 2005
Irlandia
" 8 183 tyś w 1989
" 1 790 tyś w 2005
" BEZROBOCIE stanowi jeden z
najtrudniejszych problemów
społeczno-gospodarczych.
" Jest od dawna przedmiotem
zainteresowania socjologów i
psychologów, ponieważ ze względu na
swoje następstwa jest poważnym
problemem społecznym.
" Socjologowie i psychologowie skupiają
swoją uwagę na konsekwencje tego
zjawiska.
" Bezrobocie w Polsce zbliżyło się do
poziomu 3 min. osób, tj. 16% ludności
aktywnej zawodowo.
" Bezrobocie występuje wówczas,
gdy liczba osób poszukujących
pracy jest większa niż liczba
ludzi zdolnych do pracy,
" chcących pracować i
akceptujących istniejący poziom
wynagrodzeń, pozostaje bez
pracy .
" SIA
A ROBOCZA jest to grupa
występująca na podażowej
stronie rynku pracy, a tworzą ją
ci, którzy znalez
li zatrudnienie,
oraz ci, którzy aktywnie
poszukują pracy.
" Osoby, które nie pracują, ale
poszukują pracy nazywane są
bezrobotnymi.
" BEZROBOTNY jest to człowiek,
który chce pracować i aktywnie
szuka pracy, ale nie może otrzymać
zatrudnienia przy istniejących
stawkach płac.
" W skład tej grupy wchodzą: matki
wychowujące małe dzieci, studenci,
" STOPA BEZROBOCIA jest miarą
bezrobocia, a oblicza się ją jako
stosunek liczby bezrobotnych do
liczby ludzi stanowiących siłę
roboczą i wyraża w procentach.
" NATURALNA STOPA BEZROBOCIA
występuje w gospodarce, w której
osiągnięto pełne zatrudnienie, czyli
istnieje w niej tylko bezrobocie
frykcyjne.
" O pełnym zatrudnieniu w
gospodarkach rynkowych mówi się
wtedy, gdy naturalna stopa
bezrobocia mieści się w granicach
4-6%.
Rodzaje bezrobocia
" Bezrobocie cykliczne jest
najważniejszym rodzajem bezrobocia.
" Popyt na pracę jest popytem
pochodnym i jego wielkość zależy od
popytu na produkty wytwarzane dzięki
zatrudnieniu pracy.
" BEZROBOCIE CYKLICZNE powstaje
na skutek spadku zagregowanego
popytu w gospodarce.
Bezrobocie cykliczne
" SZTYWNE PA
ACE to takie place,
których poziom nie reaguje na
zmieniające się warunki na rynku
pracy.
" Takie sztywne stawki plac nie są
wyznaczone przez punkt przecięcia
zagregowanych krzywych popytu i
podaży, lecz są narzucone rynkowi
pracy.
" np. na skutek negocjacji związków
zawodowych z rządem.
" BEZROBOCIE STRUKTURALNE
powstaje na skutek zmian struktury
przemysłowej gospodarki,
prowadzącej do utraty pracy przez
ludzi posiadających zawody
wykorzystywane w zanikających
gałęziach przemysłu.
" Ludzie z zawodami, które nie są
potrzebne w innych, a zwłaszcza w
rozwijających się, gałęziach
przemysłu muszą zdobyć nowe
zawody, aby uzyskać pracę.
" Bezrobocie frykcyjne
" Są to ludzie zmieniający pracę,
wchodzący dopiero na rynek pracy,
np. absolwenci szkół, lub na ten rynek
powracający, np. matki po urlopach
wychowawczych
RODZAJE BEZROBOCIA:
" Bezrobocie frykcyjne - jest
rezultatem ruchu zatrudnionych na
rynku pracy; ludzie zmieniają zawód,
pracę, przenoszą się do innej miejscowości
i pozostają krótko na rynku pracy.
" To bezrobocie występuje w każdej
gospodarce, także w warunkach
pełnego zatrudnienia.
" Jest ono korzystne dla gospodarki, gdyż
umożliwia znalezienie w krótkim czasie
pracowników.
" Bezrobocie koniunkturalne lub
recesyjne - pojawia się wówczas, gdy
następuje spadek popytu, produkcji i
aktywności gospodarczej.
" Bezrobocie strukturalne - wynika z
nieaktywności struktury podaży siły
roboczej i popytu na nią na rynku
pracy.
" Wynikać może ono z szybkich zmian
strukturalnych zachodzących w
gospodarce, za którymi nie nadąża
szkolnictwo zawodowe i ogólne.
" Bezrobocie strukturalne
występuje także wówczas, gdy zasoby
kapitałowe są niewystarczalne dla
zatrudnienia zasobów pracy.
" Bezrobocie technologiczne - wynika
z postępu technicznego
automatyzacji i mechanizacji
procesów wytwórczych, które mają
charakter praco-oszczędny.
" Pojawia się ono, gdy tempo
wzrostu gospodarczego jest niskie, a
inwestycje mają charakter
modernizacyjny, prowadzą do
wzrostu i unowocześnienia produkcji
przy spadku zatrudnienia.
" Bezrobocie sezonowe - jest efektem
wahań aktywności gospodarczej w
różnych porach roku, spowodowanych
zmianą warunków klimatycznych.
PRZYCZYNY BEZROBOCIA:
Przyczyną dużego wzrostu bezrobocia
stała się
" recesja ekonomiczna, a także
wprowadzenie nowych technologii
oszczędzającej pracę ludzką,
" niedostosowanie kwalifikacji osób
poszukujących pracy do tych technologii,
" restrukturyzacja przemysłu, zmiany w
organizacji pracy.
" większość stanowisk pracy zastępowana
jest przez pracę komputerów i maszyn.
" Za główną przyczynę bezrobocia w
Polsce uważa się nałożenie nowych
stosunków rynkowych na starą strukturę
gospodarczą i rządzącą w niej
mechanizacji.
" Związane z tymi czynnikami
ograniczenia tych zjawisk pracy
utrudnia zmniejszania bezrobocia i
czyni je zjawiskiem trwałym.
" Przyczynami bezrobocia są również,
ograniczenie produkcji, likwidacja
niektórych gałęzi przemysłu,
trudności mieszkaniowe, przenoszenie
zakładów do innego regionu, itp.
Skutkami bezrobocia dla większości ludzi
bezrobotnych są :
" pogorszenie standardu życia,
" problemy z zagospodarowaniem wolnego
czasu,
" izolacja społeczna, ograniczenie lub
zaniechanie uczestnictwa w życiu
kulturalnym i politycznym.
" Towarzyszy temu dyskomfort psychiczny,
polegający często na poczuciu
bezsilności.
" Następstwem trudności finansowych
jest pozbawienie możliwości
nabywania dóbr,
" które są symbolem statusu, co
prowadzi samooceny.
" Skutkiem bezrobocia jest wzrost
przestępczości i pogłębiający się
niedostatek.
" Bezrobocie ma negatywne skutki dla
społeczeństwa.
" Są nimi: duże koszty świadczeń
socjalnych, niewykorzystane
zdolności do pracy bezrobotnych,
" poczucie zagrożenia utratą pracy
ludzi zatrudnionych i zwiększenie się
zjawisk niepożądanych
" (np. alkoholizm, narkomania,
przestępczość, samobójstwa,
kradzieże, rozwody itp.).
" Bezrobocie w Polsce można nazwać
zjawiskiem masowym, ponieważ ciągle
ono wzrasta.
" Wielu ludzi codziennie traci prace i
niema szansy zdobycia nowej pracy.
" Politycy obiecują, że znajdą sposoby
przeciwdziałające bezrobociu
(szczególnie przed wyborami),
" jednak to są tylko słowa, które w
dużej mierze nie zamieniają się na
czyny.
" W dzisiejszych czasach, przy tak
dużym bezrobociu panuje  rynek
pracodawcy", a nie  rynek
pracownika".
XIV. PRAWO OKUNA
(Paul A. Samuelson, William D. Nordhaus  Ekonomia 1 ,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, str. 298 - 300)
Cykle koniunkturalne biorą się stąd, że luka
między PNB potencjalnym a faktycznym
rozszerza się albo zwęża. Cykle gospodarcze
oddziałują na zatrudnienie i bezrobocie.
Co się dzieje z bezrobociem podczas recesji?
Gdy zamówienia i produkcja maleją, robotnicy są
zwalniani. Sztywność płac uniemożliwia im
szybkie znalezienie nowych miejsc pracy przy
niższych stawkach płac. W sumie podczas
recesji stopa bezrobocia rośnie.
" Prawo Okuna stwierdza, że na każde 2%
spadku PNB realnego w stosunku do PNB
potencjalnego, stopa bezrobocia wzrasta
procentowo o 1 punkt.
" Tak więc jeżeli w punkcie wyjścia PNB
stanowi 100% swego potencjalnego poziomu
i spadnie do 98%, to stopa bezrobocia
wzrośnie z 6 do 7%.
" Rys ukazuje, jak ścisła jest zależność
między zmianami w produkcji a
bezrobociem: zależności tej odkrytej
przez nieżyjącego już Artura Okuna,
nadano nazwę prawa Okuna.
SKUTKI EKONOMICZNE:
" Zgodnie z prawem Okuna, okresy, w
których poziom bezrobocia jest
wysoki, to okresy, w których
faktyczny poziom PNB spada poniżej
jego poziomu potencjalnego.
" A zatem wysokiemu poziomowi bezrobocia
towarzyszy wysoki poziom produktu,
którego wytworzenia zaniechano -zupełnie
tak samo jak gdyby tę właśnie ilość
zmarnotrawionych, nie wytworzonych
samochodów, środków żywności i budynków
po prostu utopiono w odmętach oceanu. Jak
wielkie jest marnotrawstwo wynikające z
wysokiego bezrobocia?
" Straty ponoszone w okresach wysokiego
bezrobocia to największe udokumentowane
marnotrawstwo we współczesnej gospodarce.
" Są one wielokrotnie większe od szacowanych
strat wynikających z nieefektywności (zbędnych
strat) w następstwie monopolu czy też
marnotrawstwa wywołanego stosowaniem ceł i
kontyngentów w wymianie zagranicznej.
SKUTKI SPOA
ECZNE:
" Bez względu na to, jak wysokie są
ekonomiczne skutki bezrobocia,
rachunek strat w dolarach nie
odzwierciedla właściwie i w pełni
szkód ludzkich, społecznych i
psychicznych, jakie niosą za sobą
okresy trwale utrzymującego się
bezrobocia przymusowego.
" Z nowoczesnych badań wynika zaś, że
bezrobocie prowadzi do deterioracji
zdrowia zarówno psychicznego, jak i
fizycznego: do wyższego poziomu
zachorowań na choroby serca,
przypadków alkoholizmu, samobójstw.
" deterioracja
obniżenie przydatności lub
sprawności; pogorszenie, zepsucie
" Jeden z najważniejszych badaczy tego
przedmiotu, dr Hawey Breuner, szacuje, że
utrzymujący się w ciągu sześciu lat wzrost
stopy bezrobocia o jeden procent
prowadziłby do liczby przedwczesnych
zgonów wynoszącej 37000.
" Badania dowodzą, że niedobrowolne
pozostawanie bez pracy to dla wielu ludzi
sytuacja o wysokim oddziaływaniu
traumatycznym.
" traumatyczny
" 1. med. będący następstwem urazu,
zranienia, wywołany urazem
" 2. psych. zdarzenie traumatyczne
zdarzenie wstrząsające, wywierające
negatywny wpływ na psychikę
człowieka i jej rozwój
"
BEZROBOCIE NA TLE WOJEWÓDZTW:
1. DOLNOŚL
SKIE 21,3%
2. KUJAWSKO-POMORSKIE 21,9%
3. LUBELSKIE 15,2%
4. LUBUSKIE 24,9%
5. A
ÓDZKIE 18,1%
6. MAA
OPOLSKIE 13,4%
7. MAZOWIECKIE 13,6%
8. OPOLSKIE 18,2%
9. PODKARPACKIE 16,3%
10. PODLASKIE 14,8%
11. POMORSKIE 20,4%
12. ŚL
SKIE 16,0%
13. ŚWI
TOKRZYSKIE 18,0%
14. WARMIC
SKO - MAZURSKIE 28,1%
15. WIELKOPOLSKIE 15,5%
16. ZACHODNIOPOMORSKIE 25,4%
" Najwięcej zarejestrowanych
bezrobotnych to:
" sprzedawcy, ślusarze, referenci
biurowi,
" murarze, kucharze, krawcy, referenci
ekonomiczni,
" sprzątaczki, szwaczki, robotnicy
budowlani i mechanicy samochodowi.
" Pod koniec roku 2000 w Polsce
pracy nie miało 7991 osób z
grupy zawodowej
"parlamentarzyści, wyżsi
urzędnicy i kierownicy" - to
najmniej liczna grupa wśród
bezrobotnych
" W Polsce nie ma
bezrobotnych w następujących
zawodach:
" artysta plastyk
" projektant filmu animowanego,
" astrolog i pokrewne,
" biomasażysta,
" fizyk laserów - optoelektronik,
" fizyk niskich temperatur,
" fizyk plazmy,
" iluzjonista,
" inżynier elektronik
" specjalista z zakresu techniki
jądrowej,
" koder,
" chirurg dziecięcy,
" lekarz endokrynolog,
" lekarz hematolog,
" lekarz specjalista z zakresu medycyny
lotniczej,
" lekarz specjalista z zakresu medycyny
sportowej,
" otolaryngolog,
" psychiatra dzieci i młodzieży,
" neurologopeda,
" lokaj,
" koder
" 1. część urządzenia telekomunikacyjnego,
której zadaniem jest tworzenie sygnałów
odpowiadających przekazywanym
informacjom
" 2. � szyfrator
" mikser dz
więku,
" monter maszyn garbarskich,
" monter urządzeń laserowych,
" nauczyciel bibliotekarz,
" nauczyciel akademicki
" sztuki teatralne,
" operator okręcarek i sznurarek,
" operator urządzeń do produkcji
materiałów wybuchowych górniczych
" reżyser opracowań dialogowych.
BEZROBOCIE MI
DZYNARODOWE:
W Unii Europejskiej szuka dziś
pracy około 18 min osób,
bezrobocie objęło 10,2 proc.
zawodowo czynnych. Oznacza to, że
wskaz
nik bezrobocia jest w Unii jest
przeszło dwukrotnie
wyższy niż w Stanach Zjednoczonych
(4,5 proc.) i trzykrotnie wyższy niż w
Japonii (3 proc).
Najmniej bezrobotnych było w
Luksemburgu (2,4),
Holandii (2,4)
Irlandii (3,8),
najwięcej w Hiszpanii (12,8).
SPOSOBY WALKI Z BEZROBOCIEM
W POLSCE:
" O interesy pracowników musi zadbać
państwo czyli rząd RP.
" Rząd powinien w pierwszej kolejności
starać się ograniczyć bezrobocie
" A następnie, w nie mniejszym stopniu,
powinny to robić samorządy lokalne
" ważna jest właściwa współpraca tych
dwu organów).
Działania rządu:
" upusty w podatkach dla pracodawców
uruchamiających nowe stanowiska
pracy
" uznanie całości lub części
obowiązkowej składki na ZUS jako
podatku od wartości dodanej pracy
(zrównanie pracy z innymi towarami)
" stworzenie systemu bardziej
elastycznego kształcenia
Działania rządu:
" ograniczenie biurokracji związanej z
otwieraniem nowych firm
" wspieranie drobnych i średnich
przedsiębiorstw
" polityka proexportowa państwa prowadząca
do zwiększenia produkcji i zatrudnienia
" zwolnienia z płatności VAT przy eksporcie
" skracanie czasu pracy
Działania samorządów
" przyciąganie kapitału (głównie
zagranicznego), ale bez popadania w
skrajność i liczenia na
cud wielkich inwestorów z Zachodu
" stawianie na drobne i średnie
przedsiębiorstwa oraz współpraca z
lokalnymi przedsiębiorcami
" stwarzanie dogodnych warunków do
rozwoju firm (głównie drobnych) na swoim
terenie
" mądre korzystanie z unijnych dotacji
(np. z fundacji PHARE)
" walka z odpływem ludzi na Zachód
powinna przybrać w konkretnym
wymiarze: to nie
robotnicy powinni wyjeżdżać do
Niemiec, tylko zakłady pracy z
udziałem niemieckiego kapitału
powinny instalować się w Polsce
" uruchomienie robót publicznych
" Działania bezrobotnych:
" muszą być bardziej elastyczni,
chętniej korzystać z kursów
kwalifikacyjnych,
" uczyć się nowego zawodu, dzisiaj nie
ma już pracy dla osób
niewykwalifikowanych
Sposoby proponowane przez prezydenta
A. Kwaśniewskiego:
1. Współdziałanie prezydenta, rządu, parlamentu,
samorządów lokalnych i organizacji
pracodawców;
2. Współdziałanie niezbędne dla ochrony obecnych
miejsc pracy i tworzenie nowych;
3. Zachęcanie absolwentów do ubiegania się o prace,
a nie o zasiłek; pracodawcy muszą
wiedzieć, że zatrudnienie absolwenta jest
opłacalne;
Wsparcie dla restrukturyzacji wsi i tworzenie tam
nowych miejsc pracy;
Polityka regionalna
Zapobieganie zwiększaniu się
bezrobocia:
" udostępnienie terenów pod działalność
gospodarczą
" kojarzenie inwestorów kapitałowych z
kontrahentem gminnym
" prowadzenie promocji posiadanych
nieruchomości
" budowa obiektów użyteczności publicznej
" pomoc firmom zwiększającym zatrudnienie
w Gminie
" ułatwienia dla tworzących się zakładów
produkcyjnych, usługowych i handlowych