Procesy poznawcze

2009-09-24

PROCESY POZNAWCZE:

spostrzeganie, uwaga, myślenie, rozwiązywanie problemów,

procesy decyzyjne, pamięć.

LITERATURA:

Lindsay H., Norman D.A. (1991). Procesy przetwarzania informacji u człowieka. Warszawa: PWN

Lorayne H. (1995). Sekrety superpamięci. Łódź: Ravi Nęcka, E. (1994). Inteligencja i procesy poznawcze. Kraków: Impuls Zimbardo P.H. (1999). Psychologia i życie, Warszawa: PWN

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

PROCESY POZNAWCZE

PROCESY UWAGI: Selekcja informacji Stymulacja

Odbiór

Procesy

wrażeń

umysłowe

behawioralne

BODŹCE

RECEPTORY

UMYSŁ

REAKCJA

Środowisko

Wzrok

Przetwarzanie

Działanie

zewnętrzne

Słuch

informacji

Plany

i wewnętrzne

Smak

Idee

Węch

Wyobrażenia

Dotyk

Fantazje

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

PROCESY

Y U

WAGI

Definicja:

Funkcje:

zdolność do

• selekcja informacji

wybiórczego skupiania

• czujność

się na części

• przeszukiwanie

wejściowego materiału

• kontrola czynności

sensorycznego, by

jednoczesnych

oddzielić bodźce

znaczące od

nieistotnych

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

2009-09-24

PROCESY

Y U

WAGI

PROCESY

MIMOWOLNE

DOWOLNE

• Automatycznie

• Uwaga dowolna

przetwarzane są bodźce:

kierowana jest na

• mało istotne dla

bodziec ze względu

jednostki,

na świadomy cel.

• znane i wielokrotnie

już przetwarzane.

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

PROCESY SPOSTRZEGANIA

Poziom

pobierania

przetwarzania

rozpoznawania

kodowania i

informacji

Informacji

magazynowania

informacji

ODBIÓR

PERCEPCJA

IDENTYFIKACJA I

WRAśEŃ

PAMIĘĆ

Organizacja

ROZPOZNAWANIE

Pobudzenie

wrażeń w

Dopasowywanie

Kodowanie

receptorów

sensowne i

spostrzeżeń do

informacji i

spójne

istniejących w

włączanie ich

spostrzeżenia

umyśle obrazów

w ukształtowane

(rozpoznanie i

struktury wiedzy

określenie funkcji)

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

SPOSTRZEGANIE

Cel:

Na przebieg procesu

• uzyskiwanie

spostrzegania wpływa:

trafnego i stabilnego

obrazu świata

• aktywna rola naszego

• tworzenie

umysłu,

umysłowych

• kontekst spostrzegania,

reprezentacji

• wiedza, oczekiwania i

rzeczywistości

własne doświadczenia.

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

2009-09-24

MYŚLENIE

Definicja: złożony

Umysłowe reprezentacje

proces umysłowy,

rzeczywistości – tzw.

polegający na

schematy poznawcze –

tworzeniu nowych

to nasza wiedza o świecie

umysłowych

porządkowana w kategorie.

reprezentacji świata

Każdy schemat ma

za pomocą

strukturę wewnętrzną-

przekształcania

jednocześnie sam wchodzi

dostępnych

hierarchicznie w skład

informacji.

bardziej złożonych

schematów

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

SCHEMATY POZNAWCZE

CZYLI

STRUKTURY WIEDZY

• SCHEMATY POJĘĆ

• SCHEMATY ZDARZEŃ (SKRYPTY)

• SCHEMATY OSÓB

• MAPY UMYSŁOWE

• WYOBRAŹNIA WZROKOWA

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW

myślenie przechodzące od stanu wyjściowego (niepełne informacje, od których zaczynamy)

do stanu docelowego (zbiór informacji lub stan rzeczy, który mamy nadzieję osią gnąć ) za pośrednictwem pewnego zbioru operacji umysłowych (kroki, jakie musimy podjąć , aby przejść od stanu wyjś ciowego do docelowego) (Neweli i Simon, 1972)

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

2009-09-24

PROBLEMY: dobrze i źle zdefiniowane otwarte i zamknięte

STRATEGIE ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW: HEURYSTYKI

ALGORYTMY

• wyznaczają ogólne zasady

• szczegółowe metody

postępowania

• słabo określone

• precyzyjne

• zawodne

• niezawodne

• skuteczne w przypadku

• przeznaczone dla

większości sytuacji

ograniczonej liczby

niespecyficznych lub

problemów

konkretnej grupy

problemów

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

FAZY R

OZWIĄZYWANIA

I P

ROBLEMÓW

1. Dostrzeżenie problemu.

2. Analiza sytuacji problemowej.

3. Wytwarzanie pomysłów.

4. Weryfikacja pomysłów.

5. Realizacja rozwiązania i ocena

jego skuteczności.

Warunki korzystania ze strategii:

• problem istotny

• duża ilość czasu na rozważenie problemu

• sam decydujesz o ilości informacji niezbędnych do rozwiązania problemu

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

UMYSŁOWE

E P

RZESZKOD

O Y W

ROZWIĄZYWANIU

I P

ROBLEMÓW

• uprzednie doświadczenia

• konserwatyzm

• lęk przed oceną

• fiksacja funkcjonalna

• afekt ojcowski

• efekt pierwszeństwa / świeżości

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

2009-09-24

STRATEG

E IE

E E

KONOMII

I P

OZNAWCZEJ

W R

OZWIĄZYWANIU

I P

ROBLEM

E ÓW

Służą: minimalizowaniu wysiłku i czasu wkładanego w analizowanie informacji, maksymalizowaniu zysków i skutecznemu lokowaniu swoich zasobów,

ALE PROWADZĄ CZĘSTO DO BŁĘDÓW DECYZYJNYCH

Warunki korzystania ze strategii:

• problem mało istotny

• mała ilość czasu na rozważenie problemu

• przeciążenie informacyjne lub brak informacji niezbędnych do rozwiązania problemu

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

STRATEG

E IE

E E

KONOMII

I P

OZNAWCZEJ

E :

zasada dostępności – zdarzenie jest tym bardziej prawdopodobne im łatwiej można je przywołać z pamięci

zasada reprezentatywności – przynależność do pewnej kategori pociąga za sobą posiadanie cech typowych dla członków danej kategori uleganie obrazowym przykładom – podejmujemy decyzję chętniej i z większym przekonaniem gdy możemy sobie konkretną sytuację wyobrazić zasada zakotwiczania – kontekst, w którym dana informacja jest osadzona, dostarcza ram odniesienia dla podejmowanych decyzji.

zasada spostrzegania zdarzeń przypadkowych jak związanych ze sobą, nieprzypadkowych

zasada selektywności – zwykle poszukujemy informacji potwierdzających nasze przekonania nie dostrzegając informacji im zaprzeczających.

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

M ŚLENI

N E T

WÓRCZE

Z – E. N

ęcka

POZIOMY

KONCEPCJA INTERAKCJI

ROZUMIENIA

TWÓRCZEJ:

TWÓRCZOŚCI:

• Cel aktywności twórczej

twórczość płynna

• Struktury próbne (próba

• twórczość

osiągnięcia celu)

skrystalizowana

Tworzenie - redukowanie

• twórczość dojrzała

rozbieżności między strukturami

• twórczość wybitna

z wykorzystaniem twórczych

operacji poznawczych

(intelektualnych).

UWAGA

G :

: Inteli

l g

i en

e c

n j

c a

j i

wórcz

c ość to cechy, które są niezależne od siebie (nie korelują ze sobą).

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

2009-09-24

BLOKADY

Y T

WÓRCZEG

E O

G M

YŚLENIA

• intelektualne – np. fiksacja funkcjonalna, sztywność

myś lenia

•społeczne – np. autorytety hamują ce myś lenie twórcze

•emocjonalne - np. tendencje rywalizacyjne, agresywne, lę k przed oceną , perfekcjonizm UWARUN

U K

N O

K WA

W NI

N A T

WÓRCZE

Z GO

G M

YŚLENI

N A

• poznawcze – struktura umysłu; odpowiednie warunki pracy

•emocjonalne – brak ocen, samoakceptacja, przyjazna atmosfera, motywacja do pracy

•społeczne – pozytywne relacje interpersonalne, wsparcie społeczne, atmosfera współpracy

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

PROCESY

Y P

AMIĘCIOW

• Kodowanie

• Przechowywanie

• Wydobywanie (przypominanie i rozpoznawanie) informacji TEORI

R A

A B

LOKÓW

W P

AMIĘCI

C :

• Pamięć sensoryczna

• Pamięć krótkotrwała

• Pamięć długotrwała

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

REJE

J S

E T

S R

SENS

N O

S RY

R C

Y Z

C NY

N :

• Pojemność: duża

• Czas przechowywania: krótki (0,5s - 2s)

• Utrata informacji: upływ czasu, interferencja PAMIĘĆ KRÓTKOTR

T WA

W ŁA (

OPERACY

C JNA

N ):

• Pojemność : mała (7+/-2 jednostki informacyjne)

• Czas przechowywania: do 20 s bez procedury powtarzania

• Utrata informacji: upływ czasu, interferencja Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

2009-09-24

PAMIĘĆ DŁUGOTRW

R A

W ŁA

• Pojemność : nieograniczona

• Czas przechowywania: bardzo długi

• Utrata informacji spowodowana: niewłaściwe zakodowanie, upływ czasu, interferencja, nieskuteczne wydobywanie

UWAG

A A

G : Informacje w pamięci długotrwałej gromadzone są w sposób uporządkowany –

zasad

a a

a p

orządku

u i

nfor

o ma

m c

a j

c i

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.