Istota zbiorowego życia roślin (podstawy fitosocjologii)
- w określonych warunkach biologicznych, geograficznych istnieją określone kombinacje gatunków
- rośliny rzadko występują pojedynczo, nawet w warunkach pionierskich zwykle występują zbiorowo
- każdy gatunek ma okresloną amplitudę ekologiczną
- kombinacje gatunków są powtarzalne
- abiotyczne warunki siedliskowe oddziałują na fitocenozy
Fitocenoza = roślinny składnik biocenozy
- realnie istniejące, konkretne zbiorowisko roślinne zajmujące określoną przestrzeń
- jednolite pod względem składu florystycznego
Funkcje fitocenozy w ekosystemie:
- produkcja pierwotnej materii organicznej
- zwykle zakreśla przestrzenne granice ekosystemu
- tworzy wewnętrzną konstrukcję ekosystemu
- decyduje o rozkładzie w przestrzeni wielu grup organizmów
- modyfikuje warunki abiotyczne, termiczne, świetlne, wilgotnościowe ekosystemu Biohora – powierzchnia zajmowana przez fitocenozę
Roślinność – ogół zbiorowisk roślinnych występujących na danym terenie Flora – ogół gatunków roślin występujących na danym terenie
Czynniki wpływające na wykształcenie konkretnej fitocenozy:
- czynniki klimatyczne
- czynniki glebowe
- konkurencja
- czynniki biogeograficzne
- czynniki historyczne (np. zlodowacenia)
Struktura warstwowa fitocenozy
a – wartstwa drzew ( drzewa i krzewy > 5 m)
b – podszyt (warstwa krzewówi młodych drzew)
c – wszystkie rośliny zielne oraz drzewa i krzewy < 0.5 m
d – warstwa przyziemna (mchów i porostów)
* wartstwa c + d = runo
Synantropizacja – trwałe zmiany w krajobrazie wywołane działalnością człowieka
Rośliny synantropijne - podział ze względu na pochodzenie 1. Apofity – gatunki rodzime tworzące zbior. synantropijne (np. Galium aparine, Urtica dioica)
2. Antropofity – gatunki obce geograficznie
a) Archeofity – zadomowione przez końcem XV w (np. Centaurea cyanus) b) Kenofity – po XV w.
Rośliny synantropijne – podział ze względu na stopień zadomowienia 1. Gatunki zadomowione:
a) epekofity – ruderalne, segetalne
b) agriofity – zbior. naturalne (holoagriofity), półnaturalne (hemiagriofity), np. Acorus calamus
2. Gatunki niezadomowione:
a) efemerofity – nietrwałe, pojawiające się raz w jednym raz w innym miejscu b) ergazjofity – dziczejące rośliny uprawne
Podział zbiorowisk ze względu na pochodzenie i stan zachowania: 1. Zbiorowiska pierwotne - brak jakichkolwiek wpływów działalności człowieka
- budowane tylko przez gat. Rodzime
2. Zbiorowiska naturalne – pomimo działalności człowieka i niewielkich zniekształceń skłąd gatunkowy został zachowany
3. Zbiorowiska antropogeniczne
a) półnaturalne – siedliska wtórne, budowane przez gatunki rodzime
- np. łąki, murawy napiaskowe, wrzosowiska
b) synantropijne – utrzymują się dzięki działalności człowieka, przeważają antropofity
- zbiorowiska segetalne (pola uprawne, ogrody) lub ruderalne
Cechy gatunków pionierskich:
- szybki wzrost w młodości (co niweluje niekorzystny wpływ zmian środowiskowych)
- wczesne zakwitanie
- obfite, coroczne owocowanie
- anemochoria, anemogamia
- wysoka tolerancja na niekorzystne warunki
- plastyczność morfologiczna