GINEKOLOGIA WETERYNARIA W PRAKTYCE
dr n. wet. Michał Dzięcioł, dr hab. Wojciech Niżański, prof. nadzw., dr n. wet. Małgorzata Ochota, dr hab. n. wet. Roland Kozdrowski,
lek. wet. Wiktor Ratajczak*, lek. wet. Aleksandra Żuraw*
Katedra Rozrodu z Kliniką Zwierząt Gospodarskich Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
*Vikravet  lecznica dla zwierzÄ…t, ZbÄ…szynek
Wypadnięcie pochwy u suk
Vaginal prolapse in bitches
Wypadnięcie pochwy (prolapsus vagi- stem i obrzękiem części ściany tego
Streszczenie ne) jest chorobą występującą u wielu narządu. Znaczna rozbudowa fałdów
gatunków zwierząt. Przypadłość tę naj- pochwy powoduje, iż jej fragmenty
Wypadanie pochwy u suk jest schorze-
niem obserwowanym podczas rui lub częściej spotykamy u bydła, owiec i kóz. w różnym stopniu ulegają wgłobie-
w okresie okołoporodowym. Jego bez-
Znacznie rzadziej spotykamy ją u in- niu do światła pochwy lub wydosta-
pośrednią przyczyną jest podwyższony
nych gatunków samic zwierząt gospo- ją się poza obręb szpary sromowej,
poziom estrogenów. Z reguły dotyczy
darskich. U suk wypadanie pochwy wy- co na skutek ucisku okalajÄ…cych tka-
młodych suk dużych ras. Przypadkom
stępuje sporadycznie. nek przyczynia się dodatkowo do na-
tzw. prawdziwego wypadnięcia pochwy,
silenia zmian.
występującego bardzo rzadko i jedy-
Klasyfikacja zmian
nie podczas porodu, towarzyszyć może
również wypadnięcie pęcherza, macicy W literaturze możemy odnalez
ć kil- Kiedy możemy spotkać się
i części okrężnicy. Ponadto wypadnięcie
ka sposobów klasyfikowania zabu- z wypadaniem pochwy u suk?
pochwy w zależności od nasilenia obja-
rzeń określanych mianem wypadania Wyróżniamy dwa typowe okresy, w trak-
wów możemy podzielić na wypadnięcie
pochwy. Jeden z nich, opierający się cie których możliwe jest wypadanie po-
I, II oraz III typu.
na klasyfikacji zaczerpniętej z podzia- chwy u suk (2). Pierwszym z nich jest
Słowa kluczowe łu opisywanego u krów, wymienia dwie okres cieczki, drugim  okres około-
możliwości: inversio vagine (wynicowa- porodowy. Zarówno w pierwszym, jak
pochwa, wypadnięcie pochwy, suka,
rasy duże nie pochwy) oraz prolapsus vagine (wy- i w drugim przypadku bezpośrednią
padnięcie pochwy) (3). Niektórzy au- przyczyną jest, co należy podkreślić,
Abstract
torzy proponują stosowanie zamienne fizjologicznie podwyższone stężenie
The vaginal prolapse can be observed
synonimów: rozrost pochwy (ang. hy- estrogenów. Jakkolwiek bowiem hiper-
in some bitches during the follicular part
perplasia vagine), przerost rujowy po- estrogenizacja zwiÄ…zana z nadczynno-
of the estrus cycle or during the perinatal
chwy (ang. estrual hypertrophy) oraz wy- ścią torbielowato zmienionych jajników
period. This condition is directly related
winięcie pochwy (ang. eversion vagine), jest czynnikiem jak najbardziej pre-
to the elevated estrogens level. Usually
it affects young large breed bitches, du- (5, 6, 11). Inny podział uwzględnia wy- dysponującym do wypadania pochwy,
ring their first or second heat. In the very
różnienie prawdziwego wypadnięcia podwyższenie powyżej fizjologicznych
rare cases of the true vaginal prolapse,
pochwy, przerostu tkanek pochwy oraz wartości stężenia estrogenów nie jest
which is observed after parturition, the
obrzęku tkanek pochwy (14). Prawdzi- konieczne do wystąpienia omawianej
entire vaginal wall and also other or-
we wypadnięcie pochwy obejmuje cał- przypadłości.
gans like bladder, uterus or colon can
kowite wypadnięcie organu (włącznie W przypadku wypadnięcia wystę-
be involved. Depending on the severity
z szyjką macicy) (1). W niektórych tego pującego w trakcie cieczki, kliniczne
of the process other types of the vaginal
prolapse, can be classified into I, II or III typu przypadkach dodatkowo możemy objawy obserwowane były zazwyczaj
degree types.
spotkać się z wypadnięciem narządów w okresie przejścia fazy proestrus w es-
zlokalizowanych w pobliżu pochwy lub trus, 1-2 dni przed przedowulacyjnym
Key words
wręcz z nią połączonych: pęcherza mo- wylewem LH, przy poziomie estroge-
vagina, vaginal prolapse, bitch, large
czowego, macicy, jak również dalszej nów w granicach 50-100 pg/ml. U oko-
breeds
części okrężnicy (6). Ten rodzaj pato- ło 8-12% pacjentów pochwa ulegała wy-
logii pochwy występuje jednak bardzo padnięciu w okresie okołoporodowym.
rzadko i dotyczy wyłącznie okresu oko- Choć odnotowywane były pojedyn-
Å‚oporodowego. cze przypadki obserwowane w trakcie
W praktyce, w większości opisywa- fazy diestrus oraz podczas prawidłowo
nych przypadków, klasyfikowanych przebiegającej ciąży, nie opisano do-
tradycyjnie jako wypadnięcie pochwy, tąd przypadku wypadnięcia pochwy
mamy do czynienia z silnym przero- w okresie anoestrus (4, 6, 9). Wypadanie
MARZEC " 3/2012
58
www.weterynaria.elamed.pl
WETERYNARIA W PRAKTYCE GINEKOLOGIA
pochwy odnotowywane podczas ciąży wspomnianych wcześniej suk dotknię- ryjnej najczęściej mamy do czynienia
i nieskorelowane z podwyższonym po- tych hiperestrogenizmem. z łagodniejszymi postaciami, które skla-
ziomem estrogenów, obserwowane były Dodatkowo incydentalne przypad- syfikowane zostały w trójstopniowej
natomiast m.in. u pacjentów z zaawan- ki wypadnięcia pochwy odnotowywa- skali (6). Wypadnięcie typu pierwsze-
sowanymi schorzeniami wątroby i towa- ne mogą być w przypadku brutalnego go obejmuje małego lub średniego stop-
rzyszącymi im objawami wodobrzusza, przerywania, trwającego między suką nia wywinięcie fragmentów dobrzusz-
które powodowały zwiększone ciśnie- a psem skleszczenia podczas niechcia- nej, położonej przedcewkowo części
nie w jamie brzusznej, stanowiące bez- nego pokrycia, jak również krycia suki pochwy, bez wynicowania jej przez
pośrednią przyczynę nasilonych parć, nieodpowiednio dobranym samcem szparę sromową. Typ drugi wypadnię-
w konsekwencji prowadzących do wy- (względnie lub bezwzględnie za du- cia obejmuje przypadki, kiedy przed-
padania pochwy (14). Również zabu- żym psem) (14). nio-dolna, przedcewkowa, a czasem
rzenia rozwojowe, jak np. niekomplet- W literaturze znajdujemy ponad- również boczna część ściany pochwy
ne zamknięcie przestrzeni pomiędzy to opis przypadku o etiologii jatro- ulega wynicowaniu w postaci gruszko-
pochwą a odbytem, dotyczące zarówno gennej, kiedy to wypadnięcie spowo- watego tworu wystającego poza granicę
skóry, jak i błony śluzowej, może być dowane było podaniem estrogenów, warg sromowych (ryc. 1, s. 60). Pod poję-
elementem predysponującym do wy- podczas procedury indukcji cieczki ciem wypadnięcia pochwy typu trzecie-
padania pochwy (10). u suki (12). go autorzy tej klasyfikacji uwzględniają
Analizując opisane przez licznych Kolejną kwestią, która powinna być okrężne wypadnięcie ścian pochwy po-
autorów przypadki kliniczne opisu- poruszona przy omawianiu wypada- wodujące uwięz
nięcie w obrębie sromu
jÄ…ce wypadanie pochwy u suk, mo- nia pochwy u suk, jest sugerowany tworu przypominajÄ…cego swym wyglÄ…-
żemy zauważyć, iż jest to schorzenie dziedziczny charakter tego schorze- dem pączek (ryc. 2a, b, s. 60).
charakterystyczne dla młodych zwie- nia. W przypadku innych gatunków Trudno dokładnie określić, który typ
rząt. W większości przypadków doty- (np. owce), skłonność do wypadania wypadnięcia występuje u suk najczę-
czy ono samic w trakcie pierwszych pochwy przekazywana z pokolenia ściej, jako że typ pierwszy, w niektó-
dwóch, trzech cieczek. Należy jed- na pokolenie została dowiedziona, rych przypadkach może być niezauwa-
nak zauważyć, iż tego typu obserwa- a eliminacja ze stada samic w ten spo- żany przez właścicieli suk. Ze względu
cja może być obarczona pewnym błę- sób obciążonych jest jednym ze spo- na fakt, iż w pierwszej kolejności wpu-
dem. Omówione bowiem szczegółowo sobów ograniczania tej bardzo często kleniu do wnętrza jamy pochwy ule-
w dalszej części artykułu postępowanie występującej u tego gatunku zwierząt ga doczaszkowa, przedcewkowa część
lecznicze obejmuje albo zabieg steryli- przypadłości. U suk o dziedziczonych dna pochwy, we wszystkich opisywa-
zacji suki, albo chirurgiczne opracowa- predyspozycjach do występowania tego nych przypadkach przemieszczeniu
nie tkanek pochwy, uniemożliwiające schorzenia świadczy obserwowane ulega również zewnętrzne ujście cewki
jej póz
niejsze wypadanie. Wydaje się nasilenie przypadków odnotowywa- moczowej, co może owocować wystą-
więc, iż ma to kluczowe znaczenie dla nych w niektórych liniach dużych ras. pieniem dysurii. W przypadku kiedy
braku doniesień o występowaniu tego Z drugiej jednak strony, dość wczesne do wypadnięcia doszło w okresie pro-
schorzenia u suk starszych. Opinie ujawnianie się tych predyspozycji (za- estrus, często obserwowany jest typowy
co do predyspozycji rasowych są po- zwyczaj pierwsza, druga ruja) oraz zde- dla tego okresu krwisty wypływ rujowy.
dzielone. Niektórzy badacze wyraz
nie cydowana tendencja do nawrotów w ko- W przypadku prawdziwego wypadnię-
wskazują na określone rasy, u których lejnych cyklach sprawiają, iż właściciele cia stan suki jest poważny, a towarzy-
wypadanie pochwy występuje najczę- zazwyczaj przychylają się do sugestii sząca mu silna bolesność powoduje wy-
ściej i zaliczają do nich boksery, bul- lekarza prowadzącego i decydują się raz
ne zaburzenia w zachowaniu samic.
lmastify, mastino napoletano, dober- na sterylizacje suki, eliminując w ten Typ pierwszy wypadnięcia, jak już wspo-
many oraz dalmatyńczyki (6). Inni sposób daną samicę z hodowli. Utrud- mniano, może nie dawać wyraz
nych ob-
sugerują, iż rasami predysponowany- nia to ostateczne potwierdzenie tezy jawów klinicznych i może pozostać nie-
mi są rasy brachycefaliczne, ze wzglę- o skłonnościach dziedzicznych. W li- zauważony. W przypadku wypadnięcia
du na wrodzoną słabość tkanek oka- teraturze poświęconej wypadaniu po- drugiego typu, suka wykazuje zainte-
lających okolice pochwy (14). Wydaje chwy u suk nie ma natomiast żadnych resowanie wystającym fragmentem po-
się jednak, iż bardziej adekwatnym kry- doniesień o możliwości przekazywania chwy, uporczywie go wylizując. Przy tym
terium niż predyspozycja rasowa jest tej cechy przez psy samce. typie wypadnięcia możliwe jest niekie-
kwestia wielkości psów. Zdecydowa- dy okresowe chowanie się wypadnię-
na bowiem większość przypadków od- Obraz kliniczny tych tkanek, jak również możliwe jest
notowywana jest u psów ras dużych. Objawy kliniczne uzależnione ich czasowe odprowadzenie przez le-
Analiza opisanych w literaturze przy- są od typu wypadnięcia, co zostało karza lub właściciela. Przy trzecim ty-
padków wykazała, iż 61% z nich doty- wcześniej omówione. Poza obrazem pie, objawy są podobne, ale ze względu
czyła psów o masie powyżej 25 kg (6). charakterystycznym dla tzw. prawdzi- większą bolesność spowodowaną uwięz
-
Istotnym wyjątkiem od tej reguły, po- wego wypadnięcia pochwy, występują- nięciem tkanek wylizywanie i ogólne za-
wodującym, iż wypadanie pochwy mo- cego w okresie okołoporodowym i obej- interesowania suki okolicą sromu jest
żemy zaobserwować również u przed- mującego cały narząd wraz z szyjką mocniej wyrażone. Większe mogą być
stawicieli mniejszych ras, są przypadki macicy, w praktyce lekarsko-weteryna- również problemy z oddawaniem mo-
MARZEC " 3/2012
59
www.weterynaria.elamed.pl
GINEKOLOGIA WETERYNARIA W PRAKTYCE
1
2a 2b
Ryc. 1. Wypadnięcie pochwy typu drugiego. Założenie szwu kapciuchowego oraz administracja krótko działających gestagenów spowodowały wycofanie się zmian
Ryc. 2a. Mocno zaawansowane wypadnięcie pochwy typu trzeciego. W poprzednich latach u tego pacjenta występowało wypadnięcie typu drugiego, ale właściciel nie zdecydował
siÄ™ na sterylizacjÄ™ suki
Ryc. 2b. Wypadnięcie pochwy typu trzeciego (tzw. wypadnięcie okrężne). Silny obrzęk w większości przypadków uniemożliwia manualne odprowadzenie ścian pochwy. Ustąpienie
estrogenizacji nie powoduje wycofania siÄ™ zmian. Zazwyczaj konieczna jest chirurgiczna korekcja
czu, co w skrajnych przypadkach może W przypadku guzów nowotworowych nalną, a obniżenie stężenia hormonów
doprowadzić do zatrzymania moczu zdecydowanie najczęściej obserwuje- nie powoduje zupełnego wycofania się
i rozwoju mocznicy. Okrężny charakter my guzy typu włókniaki oraz mięśnia- zmian. O braku bezpośredniej zależno-
wypadnięcia połączony z silnym obrzę- ki (ryc. 3, s. 62). Guzy te w niektórych ści od aktualnego statusu hormonalne-
kiem powoduje, iż spontaniczne wyco- przypadkach do złudzenia przypomi- go świadczy również fakt występowania
fanie się zmian zazwyczaj nie jest ob- nają wypadnięcie pochwy typu drugie- nowotworów pochwy u suk wysterylizo-
serwowane. Wystąpienie wypadnięcia go. Cechy odróżniające nowotworowy wanych (15).
trzeciego typu odnotowywano również rozrost tkanek pochwy od jej wypad-
w okresie zaawansowanej ciąży, jednak nięcia to m.in. miejsce, z którego się Guz Stickera
co ciekawe, stan ten nie spowodował wywodzą. W przypadku prolapsus vagi- W obrębie pochwy u suk sporadycznie
komplikacji porodowych (4). ne, jest to zawsze doczaszkowa, przed- możemy również obserwować inny typ
cewkowa część dna pochwy, podczas nowotworu, jakim jest tzw. guz Stickera,
Diagnostyka różnicowa gdy guzy mogą wywodzić się z zupeł- będący zakaz
nym ziarniniakiem wywo-
W przypadku zaobserwowania u suki nie dowolnej części ściany. Ponadto wy- dzącym się z układu siateczkowo-śród-
objawów mogących sugerować wystą- padanie pochwy jest charakterystycz- błonowego. Guz ten ma jednak inny
pienie wypadnięcia pochwy, niezwykle ne dla suk młodych, podczas gdy guzy charakter od wspomnianych wcześniej
istotne jest bardzo dokładnie przepro- pochwy obserwujemy zazwyczaj u sa- nowotworów, a jego często odnotowywa-
wadzone diagnostyki różnicowej. Ist- mic starszych. Kolejną cechą różnicu- na rozsiana postać i tendencja do roz-
nieje bowiem szereg schorzeń mogą- jącą jest zależność od statusu hormo- padania się (również w przypadku li-
cych swym obrazem klinicznym bardzo nalnego. Jak wspomniano na wstępie, tych guzów) ułatwia diagnozę (ryc. 4,
przypominać objawy prolapsus vagine. wypadnięcie pochwy, czy to związane s. 63). Guz ten ze względu na swój cha-
Do schorzeń tych w pierwszej kolejno- z cieczką, czy z okresem okołoporodo- rakter nie nadaje się do usuwania me-
ści należy zaliczyć zmiany nowotworo- wym stymulowane jest podwyższonym todą chirurgiczną, natomiast dobrze re-
we (nowotwory pochwy lub wywodzące poziomem estrogenów. W przypadku aguje na terapie z użyciem cytostatyków
się z cewki moczowej). Ponadto dia- guzów, w wielu przypadkach gwałtow- (winblastyna 0,1 mg/kg mc. i.v./tydzień
gnoza sugerująca wypadnięcie pochwy ny ich wzrost obserwowany jest w okre- przez okres 4-6 tygodni) (3).
może być błędnie postawiona przy ta- sie aktywnej gry hormonalnej (zazwy-
kich schorzeniach, jak przerost łech- czaj tuż po cieczce), jednakże nie jest Przerost łechtaczki
taczki, obrzęk pochwy, wynicowanie to regułą. Ponadto w przeciwieństwie Aczkolwiek przerost łechtaczki zazwy-
i wypadnięcie macicy, polipy, ropnie do przypadków wypadania pochwy, czaj związany jest z przypadkami inter-
oraz krwiaki ściany pochwy (7). guzy nie są podatne na terapię hormo- seksualizmu (obecność funkcjonalnej
MARZEC " 3/2012
60
www.weterynaria.elamed.pl
ryc. archiwum autorów
GINEKOLOGIA WETERYNARIA W PRAKTYCE
tkanki jądrowej), może również wystę-
pować u osobników niedotkniętych
tą nieprawidłowością. Powiększona
Å‚echtaczka, wystajÄ…c poza granice warg
sromowych, może przypominać wypad-
nięcie pochwy małego stopnia. Ponad-
to do powiększenia łechtaczki niekie-
dy dochodzi na skutek uporczywego
wylizywania spowodowanego silnym
świądem okolicy krocza. Powiększona
łechtaczka obserwowana jest również
u szczeniąt płci żeńskiej, których matki,
będąc w ciąży, poddawane były terapii
hormonalnej z użyciem progesteronu
lub androgenów. Ponadto około 25% sa-
mic cierpiących na nadczynność kory
nanerczy wykazuje cechy powiększo-
nej łechtaczki. Pomimo faktu, iż bardzo
często bezpośrednią przyczyną zmian
rozrostowych Å‚echtaczki sÄ… zaburze-
nia hormonalne, usunięcie gonad nie
powoduje zaniku zmian, a jedynÄ… sku-
3
tecznÄ… metodÄ… terapeutycznÄ… jest chi-
rurgiczne usunięcie tego organu.
Ryc. 3. Guz wywodzący się ze ściany pochwy. Badanie palpacyjne pozwala na lokalizację miejsca, z którego wywodzi się
Obrzęk pochwy zazwyczaj wyraz
nie uszypułowany guz
Swoimi cechami najbardziej przypo-
mina wypadnięcie pochwy typu pierw-
szego i przez niektórych autorów oba nym pochwy, niewymagającym znie- miejsca, np. poprzez przemywanie bło-
te stany nie są rozgraniczane. Występu- czulenia ani premedykacji, istotne jest ny śluzowej pochwy płynem fizjologicz-
jący w fazie estrus silny obrzęk tkanek ustalenie miejsca, z którego wystające nym, łagodnym środkiem dezynfekcyj-
pochwy, nieobejmujący jednak okoli- poza granicę warg sromowych tkan- nym lub, jeśli pojawiły się już jakieś
cy cewki moczowej, może natomiast ki się wywodzą. W toku tego badania uszkodzenia, maścią z antybiotykiem.
stanowić istotne utrudnienie podczas należy również stwierdzić stopień za- Należy również ograniczyć do mini-
aktu krycia. angażowania cewki moczowej oraz jej mum możliwość wylizywania okolicy
drożność. Ponadto przydatne informa- sromu przez sukę, gdyż może to do-
Wynicowanie macicy cje możemy uzyskać na podstawie ba- prowadzić do maceracji, uszkodzeń jak
W przypadku wynicowania macicy, dania cytologicznego oraz badania po- również ułatwić zakażenie tkanek po-
w badaniu palpacyjnym w przednim ziomu hormonów (stężenie estrogenów chwy. Często zalecanym rozwiązaniem
odcinku pochwy stwierdzany jest twór, oraz progesteronu we krwi). w takiej sytuacji jest kołnierz. Należy
zazwyczaj kulistego kształtu, o tęgiej jednak pamiętać, iż niektóre suki, pró-
konsystencji. Stan ten może ulec spon- Postępowanie lecznicze bując dostać się do sromu, dodatkowo
tanicznemu wycofaniu lub rozwinąć się Postępowanie lecznicze uzależnione urażają delikatną ścianę pochwy jego
w pełne wypadnięcie macicy. Ze wzglę- jest od rozpoznania. W przypadku wy- brzegiem (13, 14).
du na fakt, iż do wypadnięcia macicy padnięcia pochwy pierwszego stopnia, Zarówno w przypadku pierwsze-
dochodzi jedynie w okresie okołoporo- często interwencja nie jest konieczna, go, drugiego, jak i trzeciego typu wy-
dowym, charakterystyczny wygląd po- gdyż zmiany wraz ze spontanicznym padnięcia pochwy, jeśli ma ono miej-
fałdowanej błony śluzowej macicy oraz obniżeniem poziomu estrogenów, sa- sce w początkowym okresie cieczki,
ewentualne resztki błon płodowych po- moistnie zanikają (14). W przypadku wskazane jest podjęcie farmakologicz-
zwalają na postawienie szybkiego roz- wypadnięcia drugiego stopnia, tkan- nego leczenia wspomagającego, mają-
poznania (3). ki pochwy narażone są na uszkodze- cego na celu obniżenie poziomu estro-
nie ze względu na kontakt ze środowi- genów, co w konsekwencji przyczynia
Badania dodatkowe skiem zewnętrznym, jak i ze względu się do szybszego wycofania się zmian
Podstawowym badaniem pozwalajÄ…cym na uporczywe wylizywanie ich przez (typ pierwszy i drugi) lub zmniejsze-
postawić trafną diagnozę jest ogląda- sukę. W tym wypadku, w pierwszej ko- nia stopnia ich nasilenia (typ trzeci)
nie (w tym również vaginoskopia) oraz lejności należy zadbać o błonę śluzo- (3, 6, 14). W literaturze możemy odna-
badanie palpacyjne, bardzo istotne wą wypadniętej pochwy, odpowiednio lez
ć wzmianki o możliwości stosowa-
w przypadku wypadnięcia typu drugie- ja zaopatrując. W tym celu wskazane nia preparatów zawierających zarówno
go i pierwszego. W badaniu palpacyj- jest nawilżanie i dbanie o higienę tego GnRH, jak i hCG (13). Stosowanie tych
MARZEC " 3/2012
62
www.weterynaria.elamed.pl
WETERYNARIA W PRAKTYCE GINEKOLOGIA
żenie na szypułę dwóch, oddalonych
od siebie przewiązek. Stosunkowo sła-
be ukrwienie guzów pozwala ponadto
na bezpieczne podkłucie szypuły do-
datkowo fiksujÄ…ce przewiÄ…zkÄ™ w miej-
scu jej założenia. Następnie należy
usunąć guz, wykonując cięcie powy-
żej drugiej przewiązki, z zachowaniem
odpowiedniego marginesu. Niektórzy
autorzy zalecajÄ… stosowanie mocno
ściągających elastycznych przewiązek
oprócz tych wykonanych z materiału
szewnego. Tkanka pozostajÄ…ca w czÄ™-
ści dalszej od przewiązki, z czasem,
ze względu na niedokrwienie, ulega
martwicy i odpada. Z tego też względu
wskazana jest kontrola w okresie około
1-2 tygodni od zabiegu, w celu usuniÄ™-
cia  ciała obcego , w sytuacji gdy reszt-
ka kikuta nie zostanie spontanicznie
wydalona z pochwy.
Analogiczne postępowanie możliwe
4
jest również w przypadku wypadnięcia
pochwy typu drugiego. Tego typu po-
stępowanie zalecane jest, jeśli w obrę-
Ryc. 4. Guz Stickera. Ten typ nowotworu pochwy jest podatny na leczenie farmakologiczne przy pomocy cytostatyków.
Leczenie chirurgiczne ze względu na charakter zmian (guzy mają tendencję do rozpadania się) nie jest skuteczne i nie bie ściany pochwy doszło do poważ-
powinno być stosowane
nych uszkodzeń, zmian martwiczych
itp. W tym wypadku należy jednak
środków ma na celu indukcje owulacji gi sromowe. Zazwyczaj stosowany jest zawsze pamiętać, iż na skutek towa-
i likwidację sekrecji estrogenów przez tzw. szew kapciuchowy. Ze względu rzyszącej wypadnięciu pochwy silnej
pęcherzyki rujowe. W praktyce zasto- na możliwość spowodowania urazu, estrogenizacji obszar, w którym będzie-
sowanie znajduje jednak głównie poda- przecięcia obrzękniętego w tym okresie my dokonywali zabiegu, jest bardzo
wanie progesteronu, w postaci krótko sromu, do założenia tego szwu powin- mocno unaczyniony i ryzyko krwawie-
działających gestagenów w tabletkach, no stosować się gruby, niewchłanialny nia jest znacznie większe niż w przy-
które przyczyniają się do przerwania materiał szewny. Przed ostatecznych za- padku większości guzów występują-
cieczki (np. Provera 5 mg /octan me- ciągnięciem i zawiązaniem nici, do po- cych w tej okolicy.
droxyprogesteronu/, 2-4 tabl./zwie- chwy wprowadzamy palec, co zapobie- Najmniej korzystne rokowanie wy-
rzę/7-10 dni) (3). W tym wypadku ga zbyt mocnemu zaciśnięciu sromu, stępuje w przypadku wypadnięcia typu
należy jednak uprzedzić właścicieli które mogło by spowodować utrudnie- trzeciego. Tego typu zmiany, w przeci-
suki o potencjalnym ryzyku związa- nia w oddawaniu moczu. Szwy zdejmu- wieństwie do wypadnięcia typu pierw-
nym z nałożeniem się oddziaływania jemy dopiero po całkowitym wycisze- szego i drugiego, nie mają tendencji
fazy estrogenowej i progesteronowej, niu objawów rui (3, 6, 8,13). do spontanicznego wycofywania się,
co może doprowadzić do cystowatego Jeżeli w toku badania klinicznego zarówno po naturalnym, jak i induko-
zwyrodnienia ściany macicy lub grozić wykluczymy wypadniecie pochwy i po- wanym obniżeniu poziomu estroge-
rozwojem ropomacicza. Biorąc jednak twierdzimy, iż wystająca okresowo lub nów. W każdym tego typu przypadku
pod uwagę fakt, iż zdecydowana więk- trwale poza granice warg sromowych wskazane jest opracowanie chirur-
szość suk, u których wystąpiło wypada- tkanka jest guzem nowotworowym, po- giczne pochwy. Przed przystąpieniem
nie pochwy, poddawana jest steryliza- winniśmy usunąć go chirurgicznie. Za- do zabiegu, należy określić kondycję
cji w najbliższym możliwym terminie, bieg ten nie jest skomplikowany i może ściany pochwy i zadbać o odpowied-
ryzyko komplikacji po podaniu gesta- być wykonany w znieczuleniu nadopo- nie zaopatrzenie ewentualnych zranień
genów nie stanowi ewidentnego prze- nowym lub jedynie przy zastosowaniu i uszkodzeń. Pomimo nieskuteczno-
ciwwskazania do ich stosowania. premedykacji i ewentualnego znieczu- ści terapii farmakologicznej, również
W przypadku wypadnięcia pochwy lenia miejscowego. Guzy pochwy u suk i w tym wypadku likwidacja objawów
typu drugiego możliwa jest repozycja mogą osiągać wielkość pięści dorosłego cieczki może przyczynić się do zmniej-
tkanek pochwy. Aby zabieg ten był sku- mężczyzny, jednak zazwyczaj są uszy- szenia obrzęku tkanek. Efekt ten mo-
teczny, natychmiast po odprowadzeniu pułowane, co ułatwia ich usunięcie żemy wzmocnić, podając krótko dzia-
wypadniętej pochwy należy ją zabez- (ryc. 5, s. 64). Ze względu na niebez- łający przeciwzapalny lek sterydowy.
pieczyć przed ponownym wypadnię- pieczeństwo ześlizgnięcia się pojedyn- Podobnie jak przy wszystkich zabie-
ciem, poprzez założenie szwu na war- czej przewiązki, wskazane jest zało- gach chirurgicznych wykonywanych
MARZEC " 3/2012
63
www.weterynaria.elamed.pl
GINEKOLOGIA WETERYNARIA W PRAKTYCE
na tkankach wypadniętej pochwy,
ze względu na specyfikę tej przypa-
dłości wskazane jest założenie kate-
teru, dokładnie lokalizującego cewkę
moczowÄ…. Zapobiega to jej przypad-
kowemu podwiÄ…zaniu lub uszkodze-
niu w trakcie zabiegu. W przypadku
wypadnięcia typu trzeciego, zabieg
wykonujemy w znieczuleniu ogólnym
lub w znieczuleniu nadoponowym
po wcześniejszej premedykacji (8).
Po umieszczeniu w cewce moczowej
kateteru, i założeniu klem, tkanki wy-
padniętej pochwy odcinamy cięciem
okrężnym (zastosowanie elektrokau-
tera ułatwia zabieg i ogranicza krwa-
wienia), a powstałe w ten sposób dwa
brzegi błony śluzowej zamykamy przy
pomocy poziomych szwów materaco-
wych, przy użyciu cienkiego materiału
wchłanianego.
5
Inne metody chirurgiczne, takie jak
histeropeksja poprzez laparotomiÄ™, opi-
sywane w pojedynczych przypadkach, Ryc. 5. Guzy w typie włókniaka lub mięśniaka usuwane są chirurgicznie. Na szypule guza wskazane jest założenie
dwóch przewiązek. Zabieg można przeprowadzić w premedykacji i znieczuleniu miejscowym lub w znieczuleniu
nie znajdujÄ… szerszego zastosowania
nadoponowym
praktycznego (8, 6, 14).
Opinie autorów opisujących przypad-
ki wznowy po chirurgicznym opracowa- twicowych, wskazana jest amputacja in a bitch.  Am. Vet. Med. Assoc. , 1993,
202, 295-7.
niu wypadnięcia pochwy są podzielo- macicy, po uprzednim upewnieniu się,
10. Mostachio G.Q., Vicente W.R., Cardili D.J.,
ne. Wydaje się jednak, iż w związku iż w jamie utworzonej przez wypadnię-
Piresd E.A., Toniollo G.H.:Anovulvar cleft
z odnotowywanymi ponownymi incy- tÄ… macicÄ™ i pochwÄ™ nie sÄ… obecne inne
and vaginal prolapse-hyperplasia in a bitch.
dentami wypadania pochwy, pomimo narzÄ…dy (3).
 J. Small. Anim. Pract. , 2007, 48, 713-715.
usunięcia części jej ściany, trwałe wy-
11. Ragni R.A.: What is your diagnosis? Vaginal
oedema/hyperplasia or vaginal prolapse.
eliminowanie tej przypadłości gwaran-
Piśmiennictwo
 J. Small. Anim. Pract. , 2006, 47, 625-627.
towane jest jedynie w przypadku wy-
1. Alan M., Cetin Y., Sendag S., Eski F.: True
12. Sarrafzadeh-Rezaei F., Saifzadeh S., Maza-
sterylizowania suki.
vaginal prolapse in a bitch.  Anim. Reprod.
her R., Behfar M.: First report of vaginal
Prawdziwe wypadnięcie pochwy wy- Sci. , 2007, 411-414.
prolapse in a bitch treated with oestrogen.
2. Aleksander J.E., Lennox W.J.: Vaginal
stępuje tylko w okresie okołoporodo-
 Anim. Reprod. Sci. , 2008, 106,194-199.
prolapsed in bitch.  Can. Vet. J. , 1961,
wym i często towarzyszy mu również 13. Schaefers-Okkens A.C.: Vaginal edema and
2, 428-430.
vaginal fold prolapsed in the bitch, including
wypadnięcie jednego lub obu rogów
3. Dubiel A.: Choroby pochwy. [W:] Rozród
surgical management. [W:] Recent Advances
macicy. Ze względu na możliwość wkli-
psów. WAR 2004.
in Small Animal Reproduction (Concannon
nowania się innych narządów (pęcherza 4. Gouletsou P.G., Galatos A.D., Aposto-
PW, England G, Verstegen J, eds). Inter-
lidis K., Sideri A.I.: Vaginal fold prolapse
moczowego oaz jelit) przed przystÄ…pie-
national Veterinary Information Service
during the last third of pregnancy, followed
niem do jakichkolwiek działań należy
(www.ivis.org), New York, 2001.
by normal parturition, in a bitch.  Anim.
14. Simpson G.M., England G.C.W., Harvey
się upewnić, jakie organy są zaangażo-
Reprod. Sci. , 2009 112, 371-376.
M.: Surgery of the genital tract. [W:] Manual
wane w dany przypadek wypadnięcia.
5. Johnston S.D.: Vaginal prolapsed.  Curr.
of small animal reproduction and neonato-
Postępowanie lecznicze uzależnio- Vet. Ther. Small. Anim. Pract. , 1989, 10,
logy. BSAVA 1988.
ne jest od stopnia oraz czasu trwa- 1302-1305.
15. Sontas B.H., Altun E.D., Güvenc K.,
6. Johnston S.D., Kustritz M.V.R., Olson P.N.S.:
nia zmian. Jeśli struktury, które ule-
Arun S.S., Ekici H.: Vaginal neurofibroma
Disorders of the canine vagina, vestibule and
gły wypadnięciu, nie uległy istotnym in a hysterectomized poodle dog.  Reprod.
vulva. [W:] Canine and feline theriogenology.
Domest. Anim. , 2010, 45, 1130-1133.
uszkodzeniom, możliwe jest wykona-
Saunders, Philadelphia 2001.
nie repozycji, przy czym ze względu
7. Manothaiudom K., Johnston S.D.: Clinical
na utrudniający tę operację obrzęk tka- approach to vaginal/vestibular masses in the dr n. wet. Michał Dzięcioł
bitch.  Vet. Clin. North. Am. Small. Anim.
nek, zazwyczaj konieczne jest też wy- Katedra Rozrodu z Kliniką Zwierząt
Pract. , 1991, 21, 509-521.
konanie laparotomii i pociÄ…ganie na- Gospodarskich
8. Mathews K.G.: Surgery of the canine vagina
rządu od strony jamy brzusznej. Jeśli Wydział Medycyny Weterynaryjnej
and vulva.  Vet. Clin. North. Am. Small.
na skutek uszkodzeń lub zbyt długo Uniwersytet Przyrodniczy
Anim. Pract. , 2001, 31, 271-290.
trwajÄ…cego procesu (zaburzenia w krÄ…- 9. Memon M.A., Pavletic M.M., Kumar M.S.J.:
we Wrocławiu
żeniu) doszło do rozwoju zmian mar- Chronic vaginal prolapse during pregnancy
50-366 Wrocław, pl. Grunwaldzki 49
MARZEC " 3/2012
64
www.weterynaria.elamed.pl