MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Eugeniusz Hofman
Montaż elementów i podzespołów elektronicznych
oraz telekomunikacyjnych 725[02].Z1.01
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
dr inż. Grzegorz Żegliński
mgr inż. Hanna Grządziel
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Eugeniusz Hofman
Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Zych
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 725[02].Z1.01
Montaż elementów i podzespołów elektronicznych oraz telekomunikacyjnych zawarte
w modułowym programie nauczania dla zawodu monter sieci i urządzeń
telekomunikacyjnych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 12
5.1. Technologia lutowania 12
5.1.1. Ćwiczenia 12
5.2. Przygotowanie powierzchni lutowniczych 13
5.2.1. Ćwiczenia 13
5.3. Montowanie podstawek pod układy scalone 14
5.3.1. Ćwiczenia 14
5.4. Lutowanie elementów elektronicznych na płytce drukowanej 16
5.4.1. Ćwiczenia 16
5.5. Obsługa agregatu lutowniczego 18
5.5.1. Ćwiczenia 18
5.6. Montaż i uruchamianie układów prostowniczych 20
5.6.1. Ćwiczenia 20
5.7. Montaż i uruchamianie zasilaczy 23
5.7,1. Ćwiczenia 23
5.8. Montaż i uruchamianie wzmacniaczy 27
5.8.1. Ćwiczenia 27
5.9. Montaż i uruchamianie generatorów 31
5.9.1. Ćwiczenia 31
5.10. Montaż i uruchamianie prostych układów cyfrowych 35
5.10. Ćwiczenia 35
5.1. Lokalizacja usterek w prostych układach elektronicznych 41
5.11. Ćwiczenia 41
7. Ewaluacja osiągnięć ucznia 42
8. Literatura 56
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela  Badania i pomiary układów
analogowych stosowanych w telekomunikacji , który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć
dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie monter sieci i urządzeń
telekomunikacyjnych 725[02].
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne,
- wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,
- wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki,
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem:
- pokazu z objaśnieniem,
- tekstu przewodniego,
- metody projektów,
- ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel
może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:
- plan testu w formie tabelarycznej,
- punktacje zadań i uczenia się,
- propozycje norm wymagań,
- instrukcjÄ™ dla nauczyciela,
- instrukcjÄ™ dla ucznia,
- kartÄ™ odpowiedzi,
- zestaw zadań testowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
724(04).Z1
Montaż elementów i układów
telekomunikacyjnych
724(04).Z1.01
Montaż elementów i podzespołów
elektronicznych
oraz telekomunikacyjnych
724(04).Z1.02
Projektowanie i wykonywanie
prostych obwodów drukowanych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć:
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- klasyfikować materiały ze względu na własności elektryczne,
- rozróżniać podstawowe wielkości elektryczne,
- stosować podstawowe jednostki wielkości elektrycznych w układzie SI,
- interpretować przedrostki przed nazwami jednostek,
- rozróżniać typy oporników,
- oceniać wpływ zmiany parametrów konstrukcyjnych opornika i temperatury na jego
rezystancjÄ™,
- obliczać rezystancję zastępczą oporników połączonych równolegle, szeregowo
i w sposób mieszany,
- rozpoznawać symbole z
ródeł napięcia i prądu stałego,
- obliczać parametry z
ródeł napięcia połączonych szeregowo i równolegle,
- analizować proste układy prądu stałego,
- obliczać i szacować podstawowe wielkości elektryczne w układach prądu stałego,
- oceniać wpływ zmian rezystancji na napięcie, prąd, moc,
- określać warunki dopasowania odbiornika do z
ródła,
- obsługiwać woltomierz, amperomierz prądu stałego oraz omomierz,
- obsługiwać miernik uniwersalny,
- dobierać metodę pomiaru,
- dobierać przyrządy pomiarowe do pomiarów w układach prądu stałego,
- rysować proste układy pomiarowe,
- planować pomiary w obwodach prądu stałego,
- organizować stanowisko pomiarowe,
- łączyć układy prądu stałego zgodnie ze schematem,
- wykonywać pomiary podstawowych wielkości elektrycznych w układach prądu stałego,
- wykonywać regulację napięcia i prądu,
- analizować i interpretować wyniki pomiarów w układach prądu stałego oraz wyciągać
wnioski praktyczne,
- przedstawiać wyniki w formie tabeli i wykresu,
- oceniać dokładność wykonanych pomiarów,
- demonstrować efekty wykonywanych pomiarów,
- przewidywać zagrożenia dla życia i zdrowia w czasie realizacji ćwiczeń,
- udzielać pierwszej pomocy w przypadkach porażenia prądem elektrycznym,
- stosować procedurę postępowania w sytuacji zagrożenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć:
 rozpoznać elementy i podzespoły na podstawie wyglądu oraz symboli,
 czytać ze zrozumieniem instrukcje obsługi i eksploatacji urządzeń telekomunikacyjnych,
 czytać schematy montażowe i ideowe,
 zinterpretować podstawowe zjawiska z zakresu telekomunikacji,
 dobrać narzędzia potrzebne do montażu,
 dobrać przyrządy pomiarowe potrzebne do sprawdzania elementów i podzespołów oraz
do uruchomienia układu,
 sporządzić wykazy narzędzi, materiałów, elementów, podzespołów i przyrządów
pomiarowych,
 przygotować stanowisko do prac montażowych,
 zanalizować i zinterpretować wyniki pomiarów oraz sformułować wnioski praktyczne,
 zrealizować montaż elementów i podzespołów na płytce drukowanej,
 zdemontować układ (wylutować elementy),
 zademonstrować poprawność wykonywania montażu,
 ocenić jakość i estetykę wykonanej pracy,
 uporządkować stanowisko pracy,
 na podstawie danych katalogowych lub innych z
ródeł wybrać elementy i podzespoły do
montażu,
 zastosować właściwe przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowe oraz
przepisy o ochronie środowiska,
 przewidzieć zagrożenia dla życia i zdrowia w pracy z wykorzystaniem narzędzi
i urządzeń elektrycznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Monter sieci i urządzeń telekomunikacyjnych 725[02]
Moduł: Montaż elementów i układów elektronicznych
i telekomunikacyjnych 725[02].Z1.O1
Jednostka modułowa: Montaż elementów i podzespołów elektronicznych
oraz telekomunikacyjnych 725[02].Z1.01.
Temat: Lutowanie elementów elektronicznych  Połączenie szeregowe i równoległe
rezystorów.
Cel ogólny: Zapoznanie się z technologią lutowania elementów elektronicznych.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- prawidłowo rozpoznać elementy rzeczywiste z ich odpowiednikami na schemacie
ideowym,
- rozpoznawać wyprowadzenia elementów półprzewodnikowych ujętych w katalogach,
- odczytać wartości elementów kodowanych np. rezystorów i kondensatorów,
- ocenić jakość wykonania płytki montażowej.
Metody nauczania uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenie praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- indywidualna.
Czas: 180 minut (4x45 minut).
Åšrodki dydaktyczne:
- zeszyt do przedmiotu, przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia,
- schematy montażowe, inststrukcje stanowiskowe
- narzędzia
- materiały: elementy elektroniczne, stacja lutownicza, przyrządy uniwersalne,oscyloskop,
dokumentację montażową.
Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie wiadomości na temat technologii lutowania.
3. Omówienie zasad BHP.
4. Zorganizowanie stanowiska pracy. Przedmiotem zadania jest wykonanie ćwiczenia
podanego w poradniku dla ucznia.
5. Realizacja tematu:
- Uczeń zapoznaje się z treścią ćwiczenia, sporządza notatki w zeszycie.
- Uczeń pobiera materiały, narzędzia, mierniki, schematy montażowe, instrukcje
wykonania, katalogi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
- Uczeń przystępuje do wykonania, w trakcie wykonuje notatki pomocne w wykonaniu
ćwiczenia.
- Nauczyciel udziela wskazówek.
- Uczeń po skończeniu prezentuje wykonane ćwiczenie.
6. Nauczyciel po zakończeniu pracy przez uczniów sprawdza notatki i ocenia całokształt
pracy ucznia na ćwiczeniu.
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Na podstawie literatury zaproponuj inne rozwiązania realizowanych na zajęciach
układów. Przedstaw je w postaci schematów ideowych. Zadanie wykonaj pisemnie
w zeszycie wykonując opracowanie, które powinno zawierać schemat ideowy, montażowy
i ops działania zaproponowanego układu (1 2 stron).
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- Ankiety ewaluacyjne dotyczące prowadzenia zajęć i zdobytych umiejętności, a także
sprawdzenie czy praca domowa została wykonana i ocenienie jej  kontrola zeszytu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Monter sieci i urządzeń telekomunikacyjnych 725[02]
Moduł: Montaż elementów i układów elektronicznych
i telekomunikacyjnych 725[02].Z1.O1
Jednostka modułowa: Montaż elementów i podzespołów elektronicznych
oraz telekomunikacyjnych 725[02].Z1.01.
Temat: Montaż i uruchomienie zasilacza 2 12 V, 0,5 A.
Cel ogólny: Rozróżniać elementy i ich odpowiedniki na schemacie ideowym, parametry,
rodzaje polaryzacji.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- omówić podstawowe układy pracy zasilacza,
- zgromadzić i rozmieścić na stanowisku urządzenia i sprzęt zgodnie z zasadami
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej,
- zorganizować stanowisko montażowe na podstawie przedstawionego schematu
i dokumentacji,
- przygotować płytkę montażową, optycznie sprawdzić jakość płytki,
- sprawdzić parametry elementów ze schematem i katalogiem,
- ustalić kolejność montażu elementów,
- na podstawie pomiarów i obliczeń formułować wnioski dot. prawidłowego działania
zasilacza.
Metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne,
- metoda przewodniego tekstu.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- grupowa  zespoły 4 osobowe
Strategia: uczenie się przez doświadczenie.
Åšrodki dydaktyczne:
- zeszyt do przedmiotu, przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia,
- dokumentacja montażowa,
- stanowisko montażowe,lutownica, cyna, kalafonia
- przyrzÄ…d uniwersalny, oscyloskop,
Czas: 180 min.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Przebieg zajęć:
Zadanie dla ucznia
Przedmiotem zadania jest wykonanie ćwiczenia 2 podanego w poradniku dla ucznia
(rozdz. 4.7.3).
FAZA WST
PNA
Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu lekcji, zaznajomienie uczniów z pracą
metodÄ… przewodniego tekstu.
FAZA WA
AÅšCIWA
INFORMACJE
1. Jaki sÄ… bloki funkcjonalne zasilacza?
2. Podaj parametry, jakie powinien spełniać zasilacz.
3. Jakie zadania spełnia zasilacz?
4. Podaj, w jaki sposób zasilacz stabilizuje napięcie.?
5. Jakim przyrządem dokonujemy sprawdzenia układu?
6. Narysuj schematy pomiarowe do pomiaru parametrów elementów.
7. Co to są parametry graniczne elementów elektronicznych?
Odpowiedzi na te pytania każdy z uczniów wykonuje w zeszycie.
Odpowiada na podstawie materiału nauczania zawartym w poradniku.
PLANOWANIE
1. Ustal, jak powinno być wyposażone stanowisko montażowe.
2. Ustal kolejność działań jakie podejmiesz w celu zmontowania układu.
3. Zaplanuj kolejność wykonywania czynności w ćwiczeniu.
Plan wykonuje każdy z uczniów w zeszycie.
UZGODNIENIE
1. Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
2. OdnieÅ› siÄ™ do uwag i propozycji nauczyciela.
WYKONANIE
1. Dokonaj montażu zgodnie ze sposobem wykonania ćwiczenia podanym w poradniku.
2. Sprawdz
zgodność elementów i ich parametrów ze schematem ideowym.
3. Porównaj schemat ideowy ze schematem montażowym.
4. Zwróć uwagę na estetykę i dokładność twojej pracy.
5. Wszystkie wyniki obliczeń i pomiarów zapisywane są w zeszytach.
6. Przygotuj się do zaprezentowania swojej pracy. Zespoły uczniów wyznaczają lidera
grupy, który dokonuje prezentacji ćwiczenia.
7. Regułą powinno być kolejne wyznaczane uczniów do prezentacji ćwiczenia w celu
uzyskania pożądanych nawyków.
SPRAWDZANIE
1. Czy poprawnie zostały wykonane połączenia?
2. Czy właściwie zostały wybrane elementy?
3. Czy poprawnie przygotowano elementy do montażu?
4. Czy poprawnie został wykonany montaż?
5. Czy prawidłowo został wykonane połączenia?
6. Czy rysunki i zapisy sÄ… jest czytelne i estetyczne?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
ANALIZA
Uczniowie wskazują nauczycielowi, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej
trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje, jakie nowe ważne
umiejętności zostały wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości w czasie ich realizacji
i jak unikać ich w przyszłości.
FAZA KOC
COWA
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: Montażu i uruchamiania zasilaczy na płytce
drukowanej Na podstawie zgromadzonych informacji wyszukaj, jakie znaczenie w praktyce
mają parametry zasilaczy do zasilania urządzeń cyfrowych. Zadanie wykonaj pisemnie
w zeszycie w postaci krótkiego (1 2 stron) opracowania.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, a także sprawdzenie
czy praca domowa została wykonana i ocenienie jej  kontrola zeszytu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
5. ĆWICZENIA
5.1. Technologia lutowania
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj lutowanie elementów na płytce drukowanej zgodnie z wskazanym schematem
montażowym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przygotować płytkę drukowaną,
2) sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
3) sprawdzić jakość ścieżek i punktów lutowniczych,
4) przygotować elementy do montażu,
5) zapoznać się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
6) zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu,
7) wykonać zarobienie końcówek, połączyć układ według schematu,
8) wykonać lutowanie na płytce drukowanej,
9) dokonać prezentacji układu.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenie praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- lutownica,
- płytka drukowana,
- elementy do montażu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5.2. Przygotowanie powierzchni lutowniczych
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotuj płytkę drukowaną uniwersalną.
Rys. 1 do ćwiczenia 1. Płytka drukowana uniwersalna [3].
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przygotować płytkę drukowaną,
2) sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
3) sprawdzić jakość wykonania ścieżek i punktów lutowniczych,
4) przygotować elementy do montażu,
5) zapoznać się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
6) zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu,
7) wykonać zarobienie końcówek elementów,
8) wykonać mocowanie elementów,
9) wykonać lutowanie na płytce drukowanej,
10) dokonać prezentacji układu.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- elementy do montażu powierzchniowego,
- lutownica, kalafonia, cyna,
- płytka drukowana,
- przewody laboratoryjne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
5.2. Montowanie podstawek pod układy scalone
5.2.1 Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj montaż podstawek pod układy scalone na płytce drukowanej.
Rys. 1 do ćwiczenia 1. Płytka montażowa [5].
Rys. 2 do ćwiczenia 1. Podstawki pod układy scalone [5].
Wskazówki do realizacji
Przed przystapieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Podczas
wykonywania ćwiczenia należy zwracać uwagę na poprawne stosowanie narzędzi
i materiałów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przygotować płytkę drukowaną,
2) wybrać układy scalone i podstawki z katalogu,
3) sprawdzić jakość ścieżek i punktów lutowniczych,
4) przygotować elementy do montażu dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
5) zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu,
6) sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
7) wykonać zarobienie końcówek elementów,
8) wykonać mocowanie elementów,
9) wykonać lutowanie na płytce drukowanej,
10) dokonać prezentacji układu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- elementy do montażu powierzchniowego,
- lutownica, kalafonia, cyna,
- płytka drukowana,
- przewody laboratoryjne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
5.4. Lutowanie elementów elektronicznych na płytce drukowanej
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj połączenie równoległe i szeregowe rezystorów.
Rys. 1 do ćwiczenia 1. Schemat ideowy.
Rys. 2 do ćwiczenia 1. Płytka drukowana uniwersalna [3].
Wskazówki do realizacji
Przed przystapieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Podczas
wykonywania ćwiczenia należy zwracać uwagę na poprawne stosowanie narzędzi
i materiałów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przygotować płytkę drukowaną,
2) sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją katalogową,
3) sprawdzić jakość ścieżek i punktów lutowniczych,
4) przygotować elementy do montażu,
5) zapoznać się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
6) zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu,
7) sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
8) wykonać zarobienie końcówek elementów,
9) wykonać mocowanie elementów,
10) wykonać lutowanie na płytce drukowanej,
11) dokonać prezentacji układu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- elementy do montażu powierzchniowego,
- lutownica, kalafonia, cyna,
- płytka drukowana,
- przewody laboratoryjne.
Ćwiczenie 2
Wykonaj lutowanie elementów i podzespołów elektronicznych na płytce drukowanej.
Celem ćwiczenia jest montaż wskazanych elementów na płytce montażowej, celem uzyskania
wprawy w technice lutowania oraz utrwalenia zasad kolejności montowania elementów.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Podczas
wykonywania ćwiczenia należy zwracać uwagę na poprawne stosowanie narzędzi
i materiałów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przygotować płytkę drukowaną,
2) dobrać elementy z katalogu według wskazówek nauczyciela,
3) sprawdzić jakość ścieżek i punktów lutowniczych,
4) przygotować elementy do montażu,
5) zapoznać się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
6) zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu,
7) sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
8) wykonać zarobienie końcówek elementów,
9) wykonać mocowanie elementów,
10) wykonać lutowanie na płytce drukowanej,
11) dokonać prezentacji układu.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- elementy do montażu powierzchniowego,
- lutownica, kalafonia, cyna,
- płytka drukowana,
- przewody laboratoryjne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5.5. Obsługa agregatu lutowniczego
5.5.1 Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj na płytce uniwersalnej montaż elementów według schematu.
Rys. 1 do ćwiczenia 1. Schemat ideowy [12].
Rys. 2 do ćwiczenia 1. Płytka montażowa (montaż stykowy ) [12].
Rys. 3 do ćwiczenia 1. Płytka montażowa uniwersalna [12].
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Podczas
wykonywania ćwiczenia należy zwracać uwagę na poprawne stosowanie narzędzi
i materiałów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Uczeń powinien:
1) przygotować płytkę drukowaną uniwersalną,
2) sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
3) sprawdzić jakość płytki (ścieżek i punktów lutowniczych),
4) przygotować elementy do montażu,
5) zapoznać się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
6) zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu,
7) sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
8) wykonać zarobienie końcówek elementów,
9) wykonać mocowanie elementów,
10) wykonać lutowanie na płytce drukowanej,
11) dokonać prezentacji układu.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- elementy do montażu powierzchniowego,
- lutownica, kalafonia, cyna,
- płytka drukowana,
- przewody laboratoryjne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
5.6. Montaż i uruchmianie układów prostowniczych
5.6.1 Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj montaż powielacza napięcia według schematu, przeprowadz
niezbędne pomiary
i uruchom układ.
Rys. 1 do ćwiczenia 1. Schemat ideowy powielacza napięcia [8].
Rys. 2 do ćwiczenia 1. Układ płytki montażowej [8]. Rys. 3 do ćwiczenia 1. Rozmieszczenie
elementów na płytce [8].
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Podczas
wykonywania ćwiczenia należy zwracać uwagę na poprawne stosowanie narzędzi
i materiałów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przygotować płytkę drukowaną,
2) sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją i katalogiem,
3) sprawdzić jakość płytki (ścieżek i punktów lutowniczych),
4) przygotować elementy do montażu,
5) zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
6) sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
7) wykonać zarobienie końcówek elementów,
8) wykonać mocowanie elementów,
9) wykonać lutowanie na płytce drukowanej,
10) dokonać prezentacji układu.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- elementy do montażu,
- lutownica, kalafonia, cyna,
- płytka drukowana.
Ćwiczenie 2
W układzie przedstawionym na rys. 2 do ćwiczenia 1. dokonać analizy działania,
zmontować i uruchomić sygnalizator akustyczny.
Rys. 1 do ćwiczenia 2. Schemat ideowy sygnalizatora.[17].
Rys. 2 do ćwiczenia 2. Układ płytki drukowanej [17].
Wykaz elementów
US1 źA 7812 Rx 22&!
US2, US3 NE 555 C1 100 ź/25V
T1 B136 C2 4,7 ź?16V
R1 6k C3 10n
R2 43& 47 k C4 4,7 & .6,8n
R3 10k C5 10n
R4 56k P1 PR 47k
R5 10k Głośnik 0,25 W
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Podczas
wykonywania ćwiczenia należy zwracać uwagę na poprawne stosowanie narzędzi
i materiałów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przygotować płytkę drukowaną,
2) sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
3) sprawdzić jakość płytki (ścieżek i punktów lutowniczych),
4) przygotować elementy do montażu,
5) zapoznać się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
6) zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu,
7) sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
8) wykonać zarobienie końcówek elementów,
9) wykonać mocowanie elementów,
10) wykonać lutowanie na płytce drukowanej,
11) dokonać prezentacji układu.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- elementy do montażu powierzchniowego,
- lutownica, kalafonia, cyna,
- płytka drukowana.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
5.7. Montaż i uruchamianie zasilaczy
5.7.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
W układzie przedstawionym na rys. 2 w ćwiczeniu 1 roz. 5.6. dokonać analizy działania,
zmontować i uruchomić zasilacz 5V 3A.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Podczas
wykonywania ćwiczenia należy zwracać uwagę na poprawne stosowanie narzędzi
i materiałów. Do ćwiczenia należy przygotować instrukcję (przewodni tekst).
Uczeń powinien:
1) przygotować płytkę drukowaną,
2) sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
3) sprawdzić jakość płytki (ścieżek i punktów lutowniczych),
4) przygotować elementy do montażu,
5) zapoznać się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
6) zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu,
7) sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
8) wykonać zarobienie końcówek elementów,
9) wykonać mocowanie elementów,
10) wykonać lutowanie na płytce drukowanej,
11) dokonać prezentacji układu.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie praktyczne,
- metoda przewodniego tekstu.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- elementy do montażu powierzchniowego,
- lutownica, kalafonia, cyna,
- płytka drukowana.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Rys. 1 do ćwiczenia 1. Schemat ideowy [17].
Rys. 2 do ćwiczenia 1. Układ płytki montażowej [17].
Wykaz elementów
R1 5.1k C2 1nF
R2 2k D1-D4 BYP 401/50
R3 wg opisu T1 BD 281
R4 430ohm Tr transformator o mocy 40VA, 2x10V,
R5 4,7k min. 2.5A (np. TS 40/52)
C1 4x1500uF/16V (połączone równolegle)
Ćwiczenie 2
W układzie przedstawionym na rys. 1 dokonać analizy działania, zmontować i uruchomić
zasilacz 2  12 V, 0,5 A.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Podczas
wykonywania ćwiczenia należy zwracać uwagę na poprawne stosowanie narzędzi
i materiałów. Do ćwiczenia należy przygotować instrukcję (przewodni tekst).
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przygotować płytkę drukowaną
2) sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją
3) sprawdzić jakość płytki (ścieżek i punktów lutowniczych)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
4) przygotować elementy do montażu
5) zapoznać się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela
6) zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu
7) sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją
8) wykonać zarobienie końcówek elementów
9) wykonać mocowanie elementów
10) wykonać lutowanie na płytce drukowanej
11) dokonać prezentacji układu
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie praktyczne,
- metoda przewodniego tekstu.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- elementy do montażu,
- lutownica, kalafonia, cyna,
- płytka drukowana.
Schemat ideowy
Rys. 1 do ćwiczenia 2. Schemat ideowy zasilacza [15].
Układ montażowy
Rys. 2 do ćwiczenia 2. Płytka montażowa [15].
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Wykaz elementów
Us - UL7523
T1 - BD135, BD137
T2 - BD283 lub BD233
D1-D4 - 1N4002
C1, C2 - 22nF KCP
C3 - 4700uF/16V
Dz - BZP 683 3V3
C4 - 150pF KCP
R1 - 150R
R2 - Rsc - 1,8R/5W
Pot - 4,7k
Montaż i uruchomienie
Napięcie przemienne, pochodzące z wtórnego uzwojenia transformatora sieciowego zostaje
wyprostowane w mostku diodowym(Greatz'a). Mostek ten uzupełniono o dwa kondensatory
mające na celu eliminację zakłóceń sieciowych. Wyprostowane napięcie zostaje wygładzona
przez kondensator C3 o dużej pojemności. Taki zasilacz jeszcze nie nadaje się do
profesjonalnych układów (radioodbiorniki, wzmacniacze). Jego wartość bardzo zależy od
wartości prądu pobieranego z zasilacza. Czyli napięcie w dalszej części należy poddać
stabilizowaniu. Funkcję tę spełnia para elementów R1 i Dz, która podaje do wyprowadzenia 5
układu scalonego tzw. napięcie odniesienia. Układ ten z kolei spełnia funkcję wzmacniacza
objętego pętlą ujemnego sprzężenia zwrotnego. Napięcie wyjściowe jest stale porównywane
z napięciem wzorcowym, dzięki czemu tak jak ono  jest stabilizowane i regulowane. Układ
zawiera zabezpieczenie prądowe: napięcie z rezystora Rsc, proporcjonalne do pobieranego
prądu, jest stale podawane do wyprowadzeń 2,3 układu scalonego, który nie dopuszcza do
przekroczenia wartości krytycznej. Tranzystory T1, T2 pracują w charakterze wtórnika
emiterowego polepszając parametry zasilacza. Do zasilacza należy użyć transformatora,
którego napięcie powinno się wahać w granicach 15-17V. T2 można wyposażyć go
w radiator.
Układ może dobrze pracować na T2  BD283 lub T2'  BD-233. Przed przystąpieniem
do montażu powinniśmy się zorientować, który układ posiadamy i odpowiednio go
wmontować.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
5.8. Montaż i uruchomienie wzmacniaczy
5.8.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
W układzie przedstawionym na rys. 1 do ćwiczenia dokonać analizy działania,
zmontować i uruchomić wzmacniacz.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Podczas
wykonywania ćwiczenia należy zwracać uwagę na poprawne stosowanie narzędzi
i materiałów. Po zmontowaniu wzmacniacza należy polecić uruchomienie go zgodnie
z zapisem  W trakcie uruchamiania należy wykonać .
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przygotować płytkę drukowaną,
2) sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
3) sprawdzić jakość płytki (ścieżek i punktów lutowniczych),
4) przygotować elementy do montażu,
5) zapoznać się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
6) zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu,
7) sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
8) wykonać zarobienie końcówek elementów,
9) wykonać mocowanie elementów,
10) wykonać lutowanie na płytce drukowanej,
11) dokonać prezentacji układu.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- elementy do montażu,
- lutownica, kalafonia, cyna,
- płytka drukowana.
Schemat ideowy
Rys. 1 do ćwiczenia 1. Schemat ideowy wzmacniacza [15].
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Układ montażowy
Rys. 2 do ćwiczenia 1.Układ płytki montażowej wzmacniacza [15].
Wykaz elementów
R1 1,2 k&! C4 47 nF/MKT
R2 10 &! C5 220 źF/16V
C1 470 nF C6 22 źF/16V
C2 10 źF/16V US 1 LM 386
C3 100 nF/MKT płytka drukowana
Montaż i uruchomienie
Zaletą podanego układu jest szeroki zakres napięć zasilania 4 12 V oraz mały pobór
prądu. Może być wykorzystywany jako wzmacniacz głośnikowy lub słuchawkowy. Zasilanie:
zasilacz 4& 12 VDC  4 VA.
W trakcie uruchamiania należy wykonać:
1. sprawdzenie optyczne zmontowanego urządzenia na zgodność ze schematem ideowym,
2. sprawdzenie poprawności lutowania,
3. włączenie próbne poszczególnych zespołów i całego urządzenia do zasilania, stopniowe
zwiększanie napięcia do nominalnego,
4. pomiary napięcia lub prądu w newralgicznych punktach.
Ćwiczenie 2
W układzie przedstawionym na rys. 1 do ćwiczenia dokonać analizy działania,
zmontować i uruchomić wzmacniacz mocy TBA 820M.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Podczas
wykonywania ćwiczenia należy zwracać uwagę na poprawne stosowanie narzędzi
i materiałów. Po zmontowaniu wzmacniacza należy polecić uruchomienie go zgodnie
z zapisem  W trakcie uruchamiania należy wykonać .
Uczeń powinien:
1) przygotować płytkę drukowaną,
2) sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
3) sprawdzić jakość płytki (ścieżek i punktów lutowniczych),
4) przygotować elementy do montażu,
5) zapoznać się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
6) zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
7) sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
8) wykonać zarobienie końcówek elementów,
9) wykonać mocowanie elementów,
10) wykonać lutowanie na płytce drukowanej,
11) dokonać prezentacji układu.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- elementy do montażu,
- lutownica, kalafonia, cyna,
- płytka drukowana.
Schemat ideowy
Rys. 1 do ćwiczenia 2. Schemat ideowy wzmacniacza mocy [15].
Rys. 2 do ćwiczenia 2.Układ płytki montażowej wzmacniacza mocy [15].
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Wykaz elementów
R1 470 k&! C4, C9 100 nF
R2 & ..R4 47 &! C5 1 nF KCP
R3 1 &! C6 220 nF
C1 1 źF C8 470 źF/16V
C2 10 źF/16 V US 1 TBA 820M
C3, C7, C10 22 źF/16V płytka drukowana
Po zmontowaniu i sprawdzeniu uczeń powinien uruchomić układ.
Zastosowany układ scalony posiada parametry pozwalające na stosowanie w urządzeniach
stacjonarnych i przenośnych. Układ może być wykorzystany w budowie wzmacniaczy
elektroakustycznych.
W trakcie uruchamiania należy:
1. sprawdzić optycznie zmontowane urządzenia na zgodność ze schematem ideowym,
2. sprawdzić poprawność lutowania,
3. włączyć próbnie poszczególne zespoły i całego urządzenie do zasilania, stopniowo
zwiększając napięcie do nominalnego,
4. wykonać pomiary napięcia lub prądu w newralgicznych punktach układu.
Rys. 2 do ćwiczenia 2. Wzmacniacz mocy po zmontowaniu [15].
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
5.8. Montaż i uruchomienie generatorów
5.8.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
W układzie przedstawionym na rys. 1 do ćwiczenia, dokonać analizy działania,
zmontować i uruchomić generatora telefonicznego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania, przygotować odpowiednie instrukcje stanowiskowe, dokumentacje
i katalogi. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przygotować płytkę drukowaną,
2) sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
3) sprawdzić jakość ścieżek i punktów lutowniczych,
4) przygotować elementy do montażu,
5) zapoznać się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
6) zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu,
7) sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
8) wykonać zarobienie końcówek elementów,
9) wykonać mocowanie elementów,
10) wykonać lutowanie na płytce drukowanej.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia
- elementy do montażu powierzchniowego
- lutownica, kalafonia, cyna
- płytka drukowana
Schemat ideowy
Rys. 1 do ćwiczenia 1. Schemat ideowy generatora [13].
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Układ płytki montażowej
Rys. 2 do ćwiczenia 1. Płytka drukowana generatora [13].
Rys. 3 do ćwiczenia 1. Rozmieszczenie elementów na płytce [13].
Wykaz elementów jak na schemacie ideowym. Elementy oznaczone gwiazdką są
elementami dobieranymi. Przedstawiony generator służy do sprawdzania działania urządzeń
telekomunikacyjnych i drożności przewodów.
Sposób uruchomienia generatora:
1) sprawdzić optyczne zmontowane urządzenie na zgodność ze schematem ideowym,
2) sprawdzenie poprawności lutowania,
3) włączenie próbne poszczególnych zespołów i całego urządzenia do zasilania, stopniowe
zwiększanie napięcia do nominalnego,
4) pomiary napięcia lub prądu w newralgicznych punktach.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- oscyloskop,
- miernik uniwersalny,
- głośnik o impedancji 4 15 &!,
- bateria 9 V,
- sprawny telefon.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Ćwiczenie 2
W układzie przedstawionym na 1 do ćwiczenia, dokonać analizy działania, zmontować
i uruchomić generatora funkcyjnego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania, przygotować odpowiednie instrukcje stanowiskowe, dokumentacje
i katalogi. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) sprawdzić i zweryfikować schemat ideowy,
2) sporządzić wykaz elementów do wstępnego i ostatecznego montażu,
3) wykonać montaż i uruchomić urządzenie,
4) sprawdzić optyczne zmontowane urządzenie na zgodność ze schematem ideowym,
5) sprawdzić poprawność lutowania,
6) włączyć próbnie poszczególne zespoły i całe urządzenia do zasilania, stopniowo
zwiększając napięcia do nominalnego,
7) wykonać pomiary napięcia lub prądu w newralgicznych punktach.
Schemat ideowy
Rys. 1 do ćwiczenia 2. Schemat generatora funkcyjnego [17].
Schemat montażowy
Rys. 2 do ćwiczenia 2. Płytka drukowana generatora funkcyjnego [17].
Rys. 3 do ćwiczenia 2. Rozmieszczenie elementów na płytce drukowanej [17].
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
Opisywany układ należy do układów oszczędnych, generuje fale prostokątne, trójkątne
i przebieg zbliżony do sinusoidy, a zmiana częstotliwości wymaga wymiany jednego
elementu. Jest bardzo prosty w budowie. zawiera tylko jeden układ scalony CMOS i kilka
elementów biernych. Na rys. 1 jest przedstawiony schemat prostego generatora
wytwarzającego trzy synchroniczne przebiegi elektryczne: prostokątny, trójkątny
i sinusoidalny. Jako elementy czynne wykorzystano scalone bramki CMOS pracujÄ…ce jak
inwertory (wejścia połączone ze sobą).
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia
- elementy do montażu powierzchniowego
- lutownica, kalafonia, cyna
- płytka drukowana
- przewody laboratoryjne
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
5.10. Montaż i uruchomienie prostych układów cyfrowych
5.10. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
W układzie przedstawionym na rys. 1 do ćwiczenia, dokonać analizy działania,
zmontować i uruchomić miernik pojemności.
Rys. 1 do ćwiczenia 1. Schemat blokowy miernika pojemności [3].
Rys. 2 do ćwiczenia 1. Schemat ideowy [3].
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
Rys. 3 do ćwiczenia 1. Płytki montażowej [3].
Wykaz elementów
Rezystory C7& & ..100µF/16V
PR1& ..100k&! C8& & .1000µF/25V
PR2& ..100&! Cx kondensator wzorcowy 1 µF
PR3& ..22k&!
PR4& .1k&! Półprzewodniki
R1,R2& ..1k&! D1-D24& ..LED 3mm
R3,R10& ..2,2k&! D25 & & & LED G
R4& & & ..1M&! D26& & & LED R
R5,R6,R8& & .1k&! D27,D28& .1N4148
R7& & & ..10k&! T1,T2& & .BC548
R9& ..5,1k&! U1& & & ..4093
R11& ..220&! U2& & & ..NE555
R12  R17& ..510&! U3,U4& & 4040
Kondensatory U5& & & .78L05
C1,C3& ..100nF pozostałe
C2& & & 100pF S1& & przełącznik dwupozycyjny
C4& & & 10pF S2& & mikroswitch
C5& & ..270pF Z1& & ARK2
C6& & ..220pF
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania, przygotować odpowiednie instrukcje stanowiskowe, dokumentacje
i katalogi. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przygotować płytkę drukowaną,
2) sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
3) sprawdzić jakość płytki (ścieżek i punktów lutowniczych),
4) przygotować elementy do montażu,
5) zapoznać się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
6) zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
7) sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
8) wykonać zarobienie końcówek elementów,
9) wykonać mocowanie elementów,
10) wykonać lutowanie na płytce drukowanej,
11) dokonać prezentacji układu.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- elementy do montażu powierzchniowego,
- lutownica, kalafonia, cyna,
- płytka drukowana.
Ćwiczenie 2
W układzie przedstawionym na rys. 1 do ćwiczenia dokonać analizy działania,
zmontować i uruchomić próbnik stanów logicznych.
Napięcie występujące na wyjściach i wejściach układów cyfrowych najczęściej nas nie
interesuje, a ważny jest jedynie ich stan logiczny: wysoki (1) lub niski (0). Kolejną funkcją
spełnianą przez dobry próbnik stanów logicznych jest wykrywanie pojedynczych krótkich
impulsów, które pojawiają się w badanym układzie. Impulsy takie są niekiedy tak krótkie, że
wykrycie ich za pomocą dołączonego do badanego układu miernika jest niemożliwe. Takie
krótkie impulsy mogą być generowane nie tylko zgodnie z zamiarami konstruktora, ale także
mogą powstawać na skutek błędu projektowego lub montażowego i ich zlokalizowanie może
być sprawą bardzo ważną. Próbniki TTL nie nadają się do pracy z układami CMOS.
Powody tego są następujące:
1. Układy TTL pracują jedynie przy napięciu 5V, a CMOS działają poprawnie od napięcia
3V (niekiedy nawet mniejszego) do różnie podawanego przez producentów napięcia
maksymalnego -15...22V. Tak więc próbnik zasilany wyłącznie napięciem 5V w wielu
przypadkach okaże się nieprzydatny.
2. W standardzie TTL za poziom wysoki przyjmujemy napięcie ok. 3,6V a za niski ok. 0,2V
technice CMOS stanem wysokim jest napięcie praktycznie równe napięciu zasilania,
a stanem niskim 0V.
3. Wiele próbników TTL przystosowanych jest do relatywnie dużych prądów, jakie
możemy pobierać z wyjść tych układów. Próbniki takie nie zostałyby prawidłowo
wysterowane z wyjść układów CMOS. Tak, więc koniecznością stało się opracowanie
próbnika stanów logicznych kompatybilnego ze standardem CMOS.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
Rys. 1 do ćwiczenia 2. Schemat ideowy próbnika [3].
Schemat elektryczny próbnika przedstawiony został na rys. 1. Układ został
zaprojektowany z wykorzystaniem dwóch układów scalonych: podwójnego wzmacniacza
operacyjnego LM358 i kostki 4001 CMOS zawierajÄ…cej w swojej strukturze cztery bramki
logiczne NOR. Fragment układu ze wzmacniaczem operacyjnym pełni w urządzeniu
najważniejszą rolę: jest detektorem poziomu napięcia na wejściu WE, natomiast dwa
generatory monostabilne zbudowane z bramek U2A...U2D pełnią rolę pomocniczą,
 przedłużając krótkie impulsy występujące w układzie, a tym samym pozwalając na ich
wizualizacjÄ™ za pomocÄ… diod LED.
Wzmacniacze operacyjne pracują w naszym próbniku jako komparatory napięcia, z
otwartą pętlą sprzężenia zwrotnego. Ich wejścia zostały połączone ze sobą w taki sposób, że
jeden wzmacniacz sygnalizuje przekroczenie pewnego poziomu napięcia, a drugi spadek
napięcia poniżej zadanego poziomu. Napięcia odniesienia wyznaczane są przez układ
z rezystorami R2, R3, R4.
Z wartościami tych rezystorów podanymi na schemacie poziomy napięć odniesienia
wynoszą 0,58V oraz 9,41V Jak widać, nasz układ spełnia  z zapasem normy standardu
CMOS, jako stan 0 przyjmując napięcie niższe od ok. 0,6 V (oczywiście przy zasilaniu 10V),
a za stan wysoki napięcie wyższe od ok. 9,4V. Ściśle biorąc, dla układów CMOS serii 4000
częściej przyjmuje się progi 30% i 70%. Próbnik powinien być zasilany z badanego układu,
aby przyjęte poziomy logiczne zgadzały się z rzeczywistością. Poziomy tych napięć możemy
zupełnie dowolnie kształtować dobierając wartości rezystorów R2...R4.
Tak, więc, jeżeli w badanym punkcie układu występuje stan logiczny 0 to na wyjściu
komparatora U1A pojawi się stan wysoki. Z kolei, jeżeli na wejściu próbnika pojawi się stan
wysoki, to taki sam stan zaobserwujemy na wyjściu wzmacniacza operacyjnego U1B.
W każdym innym wypadku na wyjściach komparatorów jest stan niski i dołączone do nich
diody LED nie palą się. Także w przypadku, kiedy wejście próbnika nie jest do niczego
dołączone nie świeci się żadna z diod. Spowodowane jest to dołączeniem do wejścia układu
rezystorów R1 i R13, ustawiających w takim wypadku na wejściu próbnika napięcie równe
połowie napięcia zasilania. W przypadku dołączenia do wyjścia układu CMOS większego
obciążenia, napięcie wyjściowe może się radykalnie zmienić. Np. przy obciążeniu bramki
CMOS diodą LED bez rezystora szeregowego, (co w układach zbudowanych na CMOSach
jest dopuszczalne), napięcie na wyjściu takiej bramki będzie dokładnie równe napięciu
przewodzenia zastosowanej diody.
W próbniku zastosowano dwa generatory monostabilne, umożliwiające obserwację
bardzo krótkich impulsów. Pojawienie się, choćby na krótki moment stanu wysokiego na
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
wejściu tych generatorów spowoduje wygenerowanie na ich wyjściach dodatniego impulsu
o czasie trwania określonym rezystancjami R7 i R8 i pojemnościami C1 i C2. Z wartościami
tych elementów podanymi na schemacie czas trwania tych impulsów będzie wynosił ok. 0,5
sek., co wydaje się być czasem zupełnie wystarczającym do ich zauważenia. Zwróćmy jednak
uwagę, że zastosowanie w stopniu wyjściowym, stosunkowo wolnych kostek LM358
powoduje, że ukÅ‚ad reaguje na impulsy o czasach trwania minimum 1...3µs, a ignoruje
impulsy krótsze.
Rys. 2 do ćwiczenia 2. Układ płytki montażowej [3].
Próbnik możemy wykonać także w wersji uniwersalnej CMOS - TTL. W wersji
wyłącznie CMOS, jumper JP1 jest na stałe zwarty i żadnego rezystora Rx nie musimy
używać. Jeżeli jednak będziemy chcieli mieć urządzenie uniwersalne, to musimy
odpowiednio dobrać rezystor Rx i zmienić wartość R2, a potem jumperem zmieniać standardy
pracy z CMOS na TTL..
Wykaz elementów
Rezystory Półprzewodniki
R1, R7, R8, R13: 1MW D1, D3: diody LED f5 zielone
R2, R4: 2,2kW D2, D4: diody LED f5 czerwone
R3: 33kW U1: LM358
R5, R6, R9, R10: 560W ...1kW U2: CMOS 4001
R11, R12: 10kW Różne
Kondensatory JP1: podwójny goldpin
C1, C2, C3: 150nF z jumperem
C4: 47µF/16V Obudowa typu KM 14
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania, przygotować odpowiednie instrukcje stanowiskowe, dokumentacje
i katalogi. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu,
2) sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
3) wykonać zarobienie końcówek elementów,
4) wykonać mocowanie elementów,
5) wykonać lutowanie na płytce drukowanej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
Montaż i uruchomienie
1) sprawdzenie i weryfikacja schematu ideowego,
2) sporządzenie wykazu elementów do wstępnego i ostatecznego montażu,
3) sprawdzenie optyczne zmontowanego urządzenia na zgodność ze schematem,
4) sprawdzenie poprawności lutowania,
5) do kalibracji miernika wykorzystać kondensator o dokładnie znanej pojemności MKT lub
MKC ok. 1µF,
6) włączenie próbne poszczególnych zespołów i całego urządzenia do zasilania,
7) stopniowe zwiększanie napięcia do nominalnego,
8) pomiary napięcia lub prądu w newralgicznych punktach.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie praktyczne
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- elementy do montażu,
- lutownica, kalafonia, cyna.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
5.11. Lokalizacja usterek w prostych układach elektronicznych
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonać oceny jakości montażu i poprawności działania zasilacza 2-12 V; 0,5 A.
Rys. 1 do ćwiczenia 1. Schemat ideowy zasilacza 2-12 V; 0,5 A.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania, przygotować odpowiednie instrukcje stanowiskowe, dokumentacje
i katalogi. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) opracować plan czynności koniecznych przy ocenie jakości montażu i poprawności
działania,
2) ocenić jakość montażu i zanotować wyniki,
3) sprawdzić działanie i zanotować wyniki.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- miernik uniwersalny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Montaż elementów i podzespołów
elektronicznych oraz telekomunikacyjnych
Test składa się z 22 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 18 sÄ… z poziomu podstawowego,
- zadania 15, 19, 20, 21, 22 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczającą  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  z rozwiązanie co najmniej 16 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 20 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.
Kluczem odpowiedzi: 1. a, 2. a, 3. a, 4. a, 5. a, 6. a, 7. a, 8. a, 9. a, 10. a, 11. a,
12. a, 13. d, 14. b, 15. b, 16. a, 17. a, 18. a, 19. a, 20. a, 21. a, 22. a.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1. Wymień rodzaje lutowania B P a
2. Wyjaśnij znaczenie temperatury C P a
W jakiej kolejności lutuje się układy
3. C P a
scalone
4. Omów charakterystyki tranzystora B P a
Wymień charakterystyki robocze a
5. C P
tranzystora
W jakiej kolejności montujemy
6. C P a
elementy na płyce drukowanej
Omów zastosowanie aparatu
7. C P a
lutowniczego
8. Określ parametry aparatu lutowniczego B P a
Od czego zależy dobór zakresu pracy
9. C P a
aparatu lutowniczego
10. Co to jest montaż powierzchniowy C P a
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
Jaki wpływ na pracę termistora ma a
11. A P
temperatura
12. Podaj zasadę działania prostownika B P a
13. Zdefiniuj współczynnik tętnień B P d
14. Zdefiniuj sprawność prostownika B P b
Zcharakteryzuj elementy do montażu
15. C PP b
powierzchniowego
Jaką rolę spełnia filtr na wyjściu
16. A P a
prostownika
17. Co to jest wzmocnienie napięciowe B P a
Jakie znasz rodzaje połączeń między
18. A P a
elementami półprzewodnikowymi
Jaka powinna być jakość powierzchni a
19. A P
płytki drukowanej
20. Jak oznaczone sÄ… elementy SMD C P a
21 Co to jest SMD A P a
22 Podaj kolejność lutowania C P a
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.
4. Test składa się z 22 pytań.
5. Za każde poprawnie rozwiązane zadanie uzyskasz 1 punkt.
6. Dla każdego zadania podane są cztery możliwe odpowiedzi: A, B, C, D.
7. Tylko jedna odpowiedz
jest poprawna.
8. Wybraną odpowiedz zakreśl kółkiem.
9. Staraj siÄ™ wyraz
nie zaznaczać odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz
odpowiedz
, otocz ją kółkiem i zaznacz odpowiedz
, którą uważasz za prawdziwą.
10. Przed wykonaniem każdego zadania przeczytaj bardzo uważnie polecenie.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Rozróżnia się następujące rodzaje lutowania:
a) lutowanie miękkie, lutowanie twarde,
b) lutowanie elementów SMD,
c) świetlne, laserowe,
d) płomieniowe, kąpielowe, piecowe.
2. Prawidłowa temperatura lutowania to taka:
a) przy której spoiwo topi się, lecz nie pokrywa nalotem (matowieje),
b) temperatura podana w instrukcji lutownicy,
c) najwyższa temperatura grota,
d) przy której topi się spoiwo.
3. Charakterystyka wyjściowa tranzystora to zależność:
a) IC = f( UCE ),
b) IC = f( UBE ),
c) IB = f( UBE ),
d) IC = f(IB ).
4. Charakterystyki statyczne tranzystora w układzie WB to:
a) wykres prądu kolektora w funkcji napięcia stałego między kolektorem i bazą,
b) wykres prądu bazy w funkcji napięcia baza  emiter,
c) wykres prądu kolektora w funkcji napięcia kolektor  emiter,
d) wykres prÄ…du kolektora w funkcji prÄ…du bazy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
5. Charakterystyka robocza tranzystora to wykres:
a) przedstawiający charakterystyki z uwzględnieniem oporu obciążenia,
b) charakterystyk przejściowych,
c) charakterystyk wyjściowych,
d) charakterystyk zwrotnych.
6. Podsawki pod układy scalone stosuje się w celu:
a) szybkiej wymiany elementów,
b) z uwagi na cenę elementów umieszczanych w podsawkach,
c) z uwagi na wymagania normy,
d) z uwagi na łatwiejszy montaż.
7. Aparat lutowniczy stosujemy w celu :
a) w celu właściwego doboru temperatury do rodzaju lutowania,
b) z uwagi na wygodniejszy montaż,
c) bezpiecznego lutowania,
d) dostosowania się do wymogów unijnych.
8. Do najistotniejszych parametrów aparatu lutowniczego należy:
a) zakres regulacji temperatury,
b) oszczędność energii,
c) możliwość regulacji potencjometrycznej,
d) wąż odsysacza.
9. Temperaturę pracy agregatu lutowniczego należy dobierać w zależności od:
a) rodzaju lutowania i grubości lutu,
b) potrzeb,
c) rodzaju lutowanych elementów,
d) możliwości regulacji.
10. Montaż powierzchniowy to:
a) łączenie elementów na powierzchni płytki,
b) łączenie elementów za pomocą przewodów,
c) osadzanie elementów w podstawkach,
d) montowanie elementów po jednej stronie płytki.
11. Rezystancja termistora:
a) rośnie ze wzrostem temperatury,
b) maleje ze wzrostem temperatury,
c) nie zmienia siÄ™,
d) temperatura nie ma wpływu na wartość rezystancji.
12. Prostowanie przebiegów elektrycznych to proces, w wyniku którego:
a) wejściowy przebieg dodatni i ujemny zostaje przekształcony w przebieg jednego
znaku,
b) wejściowy przebieg pozostaje na wyjściu bez zmian,
c) wejściowy przebieg jest na wyjściu odwrócony,
d) wejściowy przebieg na wyjściu jest wartością stałą.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
13. Współczynnik tętnień prostownika to:
a) stosunek wartości skutecznej składowej zmiennej napięcia na wyjściu prostownika
do wartości stałej,
b) stosunek wartości średniej do wartości stałej
c) stosunek wartości szczytowej do wartości stałej
d) stosunek wartości międzyszczytowej do wartości stałej.
14. Sprawność prostownika, to:
a) skuteczność układu prostownika przy zmianie napięcia zmiennego na napięcie stałe,
b) stosunek mocy wejściowej do mocy wyjściowej,
c) stosunek napięcia wyjściowego do wejściowego,
d) stosunek prądu wyjściowego do wejściowego.
15. Elementy do montażu powierzchniowego charakteryzują się:
a) brakiem wyprowadzeń,
b) mają specjalnie przygotowane końcówki,
c) majÄ… tylko specjalne oznaczenia,
d) sÄ… takie same jak inne elementy.
16. Zadaniem filtru umieszczonego na wyjściu układu prostowniczego, jest:
a) zmniejszenie tętnień w napięciu wyprostowanym,
b) stabilizacja prądu na wyjściu prostownika,
c) stabilizacja napięcia na wyjściu prostownika,
d) stabilizacja mocy na odbiorniku.
17. Wzmocnienie napięciowe, to:
a) stosunek wartości średniej napięcia na wyjściu do wartości średniej na wejściu,
b) stosunek wartości skutecznej napięcia na wyjściu do napięcia na wejściu,
c) stosunek wartości chwilowej napięcia na wyjściu do napięcia na wejściu,
d) wszystkie odpowiedzi.
18. Połączenia między elementami półprzewodnikowymi na płytce drukowanej powinny
być:
a) jak najkrótsze,
b) wykonane specjalnym przewodem,
c) znormalizowane,
d) nie ma znaczenia.
19. Zasadą montażu elementów półprzewodnikowych jest:
a) szybkie lutowanie,
b) lutowanie skuteczne,
c) lutowanie lutownicÄ… nagrzanÄ… do wysokiej temperatury,
d) rodzaj lutowania nie ma wpływu.
20. Jakość powierzchni płytki drukowanej:
a) ma wpływ na jakość połączeń,
b) nie ma wpływu,
c) zależy od rodzaju montażu,
d) zależy od rodzaju lutowania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
21. Oznaczenie rodzaju montażu SMD dotyczy:
a) montażu powierzchniowego,
b) montażu przewlekanego,
c) technologii lutowania,
d) rodzaju stosowanych do montażu elementów.
22. Podaj prawidłową kolejność lutowania elementów:
a) złącza, układy scalone, pozostałe elementy,
b) elementy półprzewodnikowe, układy scalone,
c) układy scalone, złącza, pozostałe elementy,
d) tranzystory, diody, rezystory, układy scalone.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..........................................................................................
Montaż elementów i podzespołów elektronicznych
oraz telekomunikacyjnych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
21 a b c d
22 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48
TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Montaż elementów i podzespołów
elektronicznych oraz telekomunikacyjnych
Test składa się z 22 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20 sÄ… z poziomu
podstawowego,
- zadania 21, 22 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczającą  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  z rozwiązanie co najmniej 16 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 20 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego.
Kluczem odpowiedzi: 1. a, 2. a, 3. b, 4. b, 5. a, 6. a, 7. a, 8. b, 9. b, 10. b, 11. a,
12. d, 13. a, 14. b, 15. b, 16. b, 17. a, 18. a, 19. a, 20. a, 21. a, 22. a.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1. Podaj charakterystyki tranzystora C P a
2. Jakie znasz rodzaje prostowników B P a
3. Co rozumiesz pod pojęciem stabilizacji B P b
Podaj symbole elementów
4. B P b
pólprzewodnikowych
5. Wymień stany pracy tyrystora C P a
6. Czym charakteryzuje siÄ™ dioda Zenera B P a
Podaj prawidłową polaryzację
7. B P a
tranzystora
8. Jakie zastosowanie stabilizatorów B P b
9. Wymień rodzaje wzmacniaczy C P b
Jaki jest warunek wzbudzenia drgań B P b
10.
w generatorze
Jakie znasz zasady rozmieszczania
11. B P a
elementów
12. Jakie zastosowanie majÄ… filtry A P d
Jak należy rozmieścić elementy
13. B P a
indukcyjne
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
49
Podaj charakterystykÄ™ amplitudowÄ…
14. B P b
i fazowÄ… wzmacniacza
Podaj wzmocnienie prÄ…dowe
15. B P b
wzmacniacza OS
Wymień zalety wzmacniacza z
16. B P b
ujemnym sprzężeniem zwrotnym
17. Narysuj filtr dolnoprzepustowy A P a
Podaj konfiguracjÄ™ wzmacniacza B PP a
18.
operacyjnego
Czym charakteryzuje sięwzmacniacz
19. B P a
selektywny
Jakie sÄ… zadania wzmacniacza
20. B P a
operacyjnego
21 Wymień kolejność lutowania B P a
Jaka powinna być temperatura
22 B P a
lutowania
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
9. dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
10. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
11. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
12. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
13. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
14. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
15. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
50
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.
4. Test składa się z 22 pytań.
5. Za każde poprawnie rozwiązane zadanie uzyskasz 1 punkt.
6. Dla każdego zadania podane są cztery możliwe odpowiedzi: A, B, C, D.
7. Tylko jedna odpowiedz
jest poprawna.
8. Wybraną odpowiedz zakreśl kółkiem.
9. Staraj siÄ™ wyraz
nie zaznaczać odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz
odpowiedz
, otocz ją kółkiem i zaznacz odpowiedz
, którą uważasz za prawdziwą.
10. Przed wykonaniem każdego zadania przeczytaj bardzo uważnie polecenie.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Przedstawiona charakterystyka jest:
a) wejściowa WB,
b) wyjściowa WE,
c) wyjściowa WB,
d) przejściowa WB.
2. Przedstawiony na schemacie układ to:
a) układ Graetza,
b) prostownik jednopołówkowy,
c) stabilizator,
d) zasilacz.
3. W zasilaczach napięcia stałego stabilizatory stosuje się w celu:
a) stabilizacji napięcia przy zmiennym prądzie,
b) stabilizacji prądu i napięcia,
c) stabilizacji napięcia przy stałym obciążeniu,
d) stabilizacji prądu przy stałym obciążeniu.
4. Wskaż symbol tranzystora polowego FET:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
51
5. Zablokowanie przewodzącego tyrystoa jest możliwe poprzez:
a) zmniejszenie prÄ…du IA do zera,
b) wycofanie impulsu UG,
c) podanie impulsu UGd" 0,
d) zwarcie bramki z katodÄ….
6. W diodzie Zenera występuje następujące zjawisko:
a) powtarzalnego przebicia złącza p-n w kierunku wstecznym,
b) zmiany pojemności złącza p-n pod wpływem zmiany napięcia wstecznego złącza,
c) zmiany pojemności złącza p-n pod wpływem zmiany napięcia w kierunku
przewodzenia złącza,
d) niepowtarzalnego przebicia złącza p-n w kierunku przewodzenia.
7. Podczas aktywnej pracy tranzystora w układzie wzmacniającym jego złącza są
spolaryzowane następująco:
a) złącze B - E przewodząco, a C - E zaporowo,
b) złącze B - C zaporowo, a B - E przewodząco,
c) złącze C - B zaporowo, a C - E przewodząco,
d) złącze B -E i B - C przewodząco.
8. W zasilaczach napięcia stałego stabilizatory stosuje się w celu
a) stabilizacji napięcia przy zmiennym prądzie,
b) stabilizacji prądu i napięcia,
c) stabilizacji napięcia przy stałej rezystancji obciążenia,
d) stabilizacji prądu przy stałej rezystancji obciążenia.
9. Wzmacniacz na schemacie to:
a) wtórnik emiterowy,
b) układ sumujący,
c) układ odwracający,
d) układ nieodwracający.
10. W generatorach napięć liniowych wzbudzenie drgań następuje:
a) samoczynnie po włączeniu zasilania,
b) gdy spełniony jest warunek generacji drgań,
c) ponieważ występuje dodatnie sprzężenie zwrotne,
d) ponieważ występuje ujemne sprzężenie zwrotne.
11. Końcówki elementów połączonych na schemacie ideowym, rozmieszczamy na płytce:
a) na jednej ścieżce przewodzącej,
b) na osobnym połączeniu,
c) tworząc niezależne połączenie,
d) nie ma znaczenia.
12. Filtry pojemnościowe w zasilaczach stosuje się, gdy:
a) obciążenie jest małe,
b) obciążenie jest duże,
c) nie zależy od obciążenia,
d) zależy od prostownika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
52
13. Elementy indukcyjne (cewki) powinny być na płytce drukowanej umieszczone:
a) w oddaleniu od układów scalonych,
b) w pobliżu układów scalonych,
c) w oddaleniu od rezystorów,
d) na osobnej ścieżce przewodzącej.
14. Czy istnieje związek między charakterystyką amplitudową i fazową wzmacniacza?
a) są zależne,
b) nie ma związku między nimi.
15. Wzmocnienie prądowe wzmacniacza w konfiguracji OS jest bardzo duże ponieważ:
a) tranzystor unipolarny charakteryzuje się bardzo małym prądem wejściowym,
b) bardzo dużym prądem wejściowym,
c) prąd wejściowy nie ma wpływu na wartość wzmocnienia,
d) tranzystor unipolarny charakteryzuje się bardzo małym prądem wyjściowym.
16. Wzmocnienie wzmacniacza z ujemnym sprzężeniem zwrotnym jest:
a) mniejsze niż wzmocnienie układu podstawowego,
b) większe, niż układu podstawowego,
c) nie ma wpływu na wartość wzmocnienia,
d) żadna z powyższych odpowiedzi.
17. Zadaniem filtru dolnoprzepustowego jest:
a) przenoszenie składowych sygnału wejściowego leżących w dolnej jego części,
b) tłumienie składowych sygnału wejściowego leżących w dolnej jego części,
c) ustalenie pasma przepustowego,
d) stabilizacja amplitudy sygnału wyjściowego.
18. Jedną z własności wzmacniaczy operacyjnych jest:
a) bardzo duże wzmocnienie napięciowe (powyżej 80 dB),
b) bardzo duże wzmocnienie prądowe,
c) bardzo małe wzmocnienie napięciowe,
d) bardzo małe wzmocnienie prądowe.
19. Zadaniem wzmacniacza selektywnego jest wydzielenie z sygnału wejściowego
składowych o częstotliwości bliskiej częstotliwości środkowej. Pozostałe składowe
z interesującego nas pasma sygnału:
a) zostają wytłumione
b) zostajÄ… wzmocnione
c) pozostajÄ… bez zmian
d) nie mam zdania
20. Czy wzmacniacz operacyjny może realizować funkcje matematyczne?
a) tylko funkce zmiany znaku
b) dodawania, całkowania i różniczkowania
c) zmiany znaku, odejmowania, dodawania, całkowania i różniczkowania
d) nie może realizować żadnych funkcji matematycznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
53
21. Podaj prawidłową kolejność lutowania elementów na płytce drukowanej:
a) rezystory, złącza, gniazda, podstawki
b) tranzystory, diody, układy scalone
c) złącza, układy scalone, tranzystory, diody
d) układy scalone, rezystory, diody, tranzystory
22. Podczas lutowanie zwróć uwagę na właściwą temperaturę grota. Prawidłowa temperatura
to taka:
a) przy, której spoiwo topi się, lecz nie pokrywa nalotem (matowieje)
b) przy której należy lutować poszczególne elementy
c) przy której topi się spoiwo
d) która podana jest w instrukcji montażu
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
54
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..........................................................................................
Montaż elementów i podzespołów elektronicznych
oraz telekomunikacyjnych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
21 a b c d
22 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
55
7. LITERATURA
1. Chwaleba A.: Elektronika WSiP, Warszawa 1996
2. Chwaleba A., Moeschke B., Pilawski M.: Pracownia elektroniczna. Cz.1 i 2. WSiP,
Warszawa 1998
3. Elektronika dla Wszystkich 6/96 01/2000
4. Filipkowski A.: Układy elektroniczne analogowe i cyfrowe. WNT, Warszawa 2006
5. Horowitz P., Winfield H.: Sztuka elektroniki. Cz. 1 i 2. WKiA
2003
6. Kuta S.: Elementy i układy elektroniczne. Cz. 1 i 2. Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-
-Dydaktyczne Akademii Górniczo-Hutniczej, Kraków 2000
7. Pióro B., Pióro M.: Podstawy elektroniki. Cz. 1 i 2. WSiP, Warszawa 1996
8. Radioelektronik Audio-HiFi Video 9/2002
9. Rusek A., Podstawy elektroniki .WSiP, Warszawa 1994
10. Tietze U.: Układy półprzewodnikowe. WNT, Warszawa 1997
Strony internetowe:
11. http://www.imne.pwr.wroc.pl/SkryptME/CW35.htm
12. http://www.elektroda.net/warsztatowe/index.html
13. http://www.zestawy.com.pl/zestawyJ.htm
14. http://www.zestawy.com.pl/zestawyK.htm
15. http://www.zestawy.com.pl/zestawyN.htm
16. http://www.dmcs.p.lodz.pl
17. http://www.nikomp.com.pl/zestawyN/N-023.htm
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
56