3. KONSUMENT JAKO PODMIOT GOSPODAROWANIA
___________________________________________________________________________
Na podstawie podanej literatury proszę opracowad poniższe kategorie ekonomiczne oraz
zrobid wszystkie dwiczenia oraz rozwiązad testy.
3.2. Najważniejsze terminy
konsument
gospodarstwo domowe
preferencje konsumenta
dochód nominalny i realny
użytecznośd
użytecznośd całkowita i marginalna
krzywa obojętności
mapa obojętności
marginalna stopa substytucji
prawo malejącej użyteczności kraocowej
linia budżetu
optimum konsumenta
pierwsze i drugie prawo Gossena
efekt dochodowy i substytucyjny
3.3. Zadania
Zadanie 3.3.1.
Niżej przedstawiona historyjka przedstawia prawo malejącej użyteczności kraocowej.
Pan Jacek bardzo lubi pierogi z mięsem i kapustą. Kiedy przychodzi z pracy często żona dla
niego przygotowuje ulubioną potrawę. Pierwsze trzy pierogi pan Jacek zjada z ogromnym
apetytem, przy czwartym myśli, że zaspokoił już pierwszy głód. Nadal mu smakują, sięga po
następne, ale nie przynoszą mu już takiego zadowolenia jak te pierwsze. Wreszcie sięga po
dziewiąty i mówi żonie, że to ostatni, który może zjeśd. Po chwili namysłu sięga po dziesiąty,
tylko z powodu swojego wielkiego łakomstwa. Poczuł w tym momencie pewien dyskomfort.
Po jedenastego już nie sięgnął, tylko odsunął talerz i podziękował żonie za pyszne pierogi.
Notatki:
Ilośd
Użytecznośd Użytecznośd
zjedzonych
całkowita kraocowa
pierogów
0 0 -
1 10
2 19
3 27
68
3. KONSUMENT JAKO PODMIOT GOSPODAROWANIA
___________________________________________________________________________
4 34
5 40
6 45
7 48
8 50
9 50
10 48
11 45
12 40
Mając następujące dane dotyczące użyteczności całkowitej:
a) Oblicz użytecznośd kraocową każdego kolejnego zjadanego pieroga.
b) Narysuj wykres użyteczności całkowitej i użyteczności kraocowej.
Użyteczność
Użytecznośd
całkowita
całkowita
50
40
30
20
10
liczba zjedzonych pierogów
69
3. KONSUMENT JAKO PODMIOT GOSPODAROWANIA
___________________________________________________________________________
Użytecznośd
kraocowa
ilośd zjedzonych pierogów
c) Jakie zależności zaobserwowałeś?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Zadanie 3.3.2
Uzupełnij tabelę i wykorzystaj dane, aby odpowiedzied na pytania.
Notatki:
Liczba
Użytecznośd Użytecznośd
Dobro konsumowa
całkowita Kraocowa
-nych dóbr
Coca cola 1 10
Coca cola 2 15
Hamburger 1 20
Hamburger 2 30
Hamburger 3 35
70
3. KONSUMENT JAKO PODMIOT GOSPODAROWANIA
___________________________________________________________________________
a) Oblicz łączną użyteczność całkowitą konsumpcji jednej coca coli i dwóch hamburgerów.
___________________________________________________________________________
b) Ile wynosi użytecznośd kraocowa drugiej coca coli, a ile trzeciego hamburgera?
___________________________________________________________________________
Zadanie 3.3.3
Janek jest smakoszem hamburgerów i hot dogów. Ich jedzenie sprawia mu ogromne
zadowolenie. Wzrost zadowolenia z jedzenia kolejnych hamburgerów i hot dogów
przedstawia poniższa tabelka.
Notatki:
Liczba Użyteczność Użyteczność
konsumowa całkowita całkowita
nych dóbr z jedzenia z jedzenia
hamburgerów hot dogów
1 10 20
2 19 30
3 27 38
4 35 45
5 40 50
6 45 55
7 50 60
8 52 65
9 54 69
10 55 73
a) Ile hamburgerów i hot dogów musi zjeść Janek tygodniowo, aby osiągnąć satysfakcję
równą 100 jednostek. Podaj wszystkie możliwe kombinacje ilości zjedzonych
hamburgerów i hot dogów?
b) Dla każdej kombinacji zaznacz na wykresie liczbę hamburgerów i hot dogów, dla których
suma użyteczności całkowitych z ich konsumpcji wynosi 100.
c) Jak nazywa się ta krzywa, którą narysowałeś?
___________________________________________________________________________
71
3. KONSUMENT JAKO PODMIOT GOSPODAROWANIA
___________________________________________________________________________
liczba
hamburgerów
9
8
7
6
5
4
3
2
1
liczba hot dogów
Zadanie 3.3.4
Tabela przedstawia kombinacje konsumpcji dwóch dóbr, które są jednakowo oceniane przez
konsumenta.
Kombinacje Pomarańcze (kg) Banany (kg)
A 3 20
B 4 18
C 6 15
D 8 12
E 11 8
F 13 6
G 15 5
Na podstawie danych z tabeli:
a) Narysuj krzywą obojętności
banany (kg)
pomaraocze (kg)
b) Oblicz marginalna stopę substytucji pomaraoczy względem bananów przy przejściu z
kombinacji:
72
3. KONSUMENT JAKO PODMIOT GOSPODAROWANIA
___________________________________________________________________________
A do B ______________________________________________________________
B do C ______________________________________________________________
C do D ______________________________________________________________
D do E ______________________________________________________________
E do F ______________________________________________________________
F do G ______________________________________________________________
c) Jaką zaobserwowałeś prawidłowość?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Zadanie 3.3.5
Rodzina Malinowskich przeznacza miesięcznie na zakup mięsa 100 zł. 1 kg schabu kosztuje
16 zł, a 1kg łopatki 10 zł. Tabela przedstawia kombinacje konsumpcji tych dwóch dóbr.
Wariant I Wariant II Wariant III
Kombinacje
schab (kg) łopatka (kg) schab (kg) łopatka (kg) schab (kg) łopatka (kg)
A 1 8,5 2 9 3 10
B 1,5 7 2,5 7,5 3,5 8,5
C 2 5 3 6 4 7
D 2,5 3,5 4 4 5 5,5
E 4 2 5 3 6 4
F 7 1 7 2 8 3
73
3. KONSUMENT JAKO PODMIOT GOSPODAROWANIA
___________________________________________________________________________
łopatka (kg)
schab (kg)
a) Narysuj na wykresie krzywe obojętności dla trzech wariantów konsumpcji oraz ścieżkę
budżetową państwa Malinowskich. Zaznacz na wykresie punkt, w którym Malinowscy
maksymalizują zadowolenie z konsumpcji. Jak nazywa się ten punkt?
________________________________________________________________________
b) Odpowiedz, czy III wariant konsumpcji jest w zasięgu możliwości finansowych państwa
Malinowskich?
________________________________________________________________________
c) Sprawdz
, czy kombinacja A z wariantu I jest dla nich dostępna?
________________________________________________________________________
d) Jeżeli tak, to dlaczego Malinowscy nie powinni decydować się na tą kombinację
konsumpcji?
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
________________________________________________________
e) Jaką kwotę musieliby przeznaczyć na zakup mięsa, jeżeli preferowaliby kombinację D
z wariantu III?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
f) Co stanie się w sytuacji, jeżeli cena schabu wzrośnie do 25 zł za kg, ceteris paribus?
________________________________________________________________________
g) Narysuj nową linię budżetową i zaznacz nową równowagę konsumenta?
74
3. KONSUMENT JAKO PODMIOT GOSPODAROWANIA
___________________________________________________________________________
h) Jaki wariant konsumpcji będzie teraz dostępny dla rodziny Malinowskich, a jaka
kombinacja konsumpcji najbardziej satysfakcjonująca?
________________________________________________________________________
3.4. Testy
Test prawda / fałsz
1. Gospodarstwa domowe oferują na rynku czynniki wytwórcze, które są w ich dyspozycji.
2. Dochodem z posiadanych czynników wytwórczych jest płaca, renta i emerytura.
3. Popyt potencjalny to taki, który jest poparty możliwościami finansowymi konsumenta.
4. Preferencje konsumenta są odzwierciedleniem jego subiektywnych pragnień i oceny
ważności oraz przydatności poszczególnych dóbr.
5. Dochód konsumenta może być zmniejszony o zaciągnięty kredyt lub zwiększony o spłatę
kredytu czy oszczędności.
6. Dochody realne to otrzymywana liczba jednostek pieniężnych.
7. Przyjemność, zadowolenie, satysfakcja to skutki konsumpcji, które określane są przez
ekonomistów jako użyteczność.
8. Korzyść, jaką osiąga konsument z konsumpcji kolejnej jednostki dobra nazywa się
użytecznością krańcową.
9. Wraz ze zmianą dochodu nominalnego zmienia się nachylenie linii budżetowej.
10. Ujemna użyteczność krańcowa oznacza, że użyteczność całkowita rośnie wolniej.
11. Jeżeli użyteczność całkowita rośnie, również rośnie użyteczność krańcowa.
12. Krzywa obojętności przedstawia wszystkie kombinacje konsumpcji dwóch dóbr, które
dają konsumentowi tę samą użyteczność.
13. MSS jest rosnąca, co oznacza, że przy danym poziomie zadowolenia z konsumpcji dwóch
dóbr konsument skłonny jest poświęcić większe ilości jednego dobra w zamian za
dodatkowe ilości drugiego dobra.
14. Prawo malejącej użyteczności marginalnej wyjaśnia, dlaczego krzywa popytu ma
nachylenie ujemne.
15. Krzywe obojętności nie mogą się przecinać i może być ich nieskończenie wiele.
16. Kiedy użyteczność krańcowa równa się zero to użyteczność całkowita jest maksymalna.
17. Konsument osiąga równowagę, jeżeli użyteczność całkowita dobra X jest równa
użyteczności całkowitej dobra Y.
18. Krańcowa stopa substytucji określa, o ile jednostek trzeba zmniejszyć konsumpcję dobra,
aby przejść na wyżej położona krzywą obojętności.
19. Im dalej od środka układu współrzędnych leży krzywa obojętności, tym większa jest
całkowita użyteczność, jaką osiąga konsument z kombinacji dóbr leżących na krzywej.
20. Przy danych cenach i danym dochodzie konsument może nabyć kombinacje dóbr leżące
pod linią budżetową.
75
3. KONSUMENT JAKO PODMIOT GOSPODAROWANIA
___________________________________________________________________________
Test jednokrotnego wyboru
1. Konsument racjonalny to taki, który:
a) maksymalizuje oszczędności
b) minimalizuje kredyty
c) maksymalizuje użytecznośd
d) minimalizuje wydatki
2. Jeżeli konsument zje kolejną porcję lodów, to jego użytecznośd całkowita zmieni się o
wielkośd równą:
a) użyteczności całkowitej
b) użyteczności kraocowej osiągniętej po zjedzeniu tej porcji lodów
c) użyteczności przeciętnej
d) użyteczności całkowitej podzielonej przez ilośd zjedzonych porcji lodów
3. Prawo malejącej użyteczności to:
a) pierwsze prawo Gossena
b) drugie prawo Gossena
c) im większa jest konsumpcja danego dobra, tym mniejszą użytecznośd osiąga
konsument z konsumpcji tego dobra
d) im mniejsza jest konsumpcja danego dobra, tym mniejsza jest użytecznośd jaką
konsument osiąga z konsumpcji tego dobra
4. Krzywa obojętności przedstawia:
a) dwie kombinacje konsumpcji wszystkich dóbr, na które stad konsumenta
b) dwie kombinacje konsumpcji wszystkich dóbr, które dają konsumentowi największą
użytecznośd całkowitą
c) wszystkie kombinacje konsumpcji dwóch dóbr, które dają konsumentowi największą
użytecznośd całkowitą
d) wszystkie kombinacje konsumpcji dwóch dóbr, które dają konsumentowi tę samą
użytecznośd całkowitą
5. Nie jest prawdą, że krzywe obojętności:
a) mogą się przecinad
b) jest ich nieskooczenie
c) każda wyżej położona przedstawia wyższy poziom użyteczności całkowitej
d) mogą mied różny kształt
6. Jeżeli użytecznośd całkowita konsumenta wzrośnie z 40 do 60 po konsumpcji kolejnego
dobra, to użytecznośd kraocowa wynosi:
a) 100
b) 20
c) 80
d) 10
7. Konsument kupuje miesięcznie 20 szt. dobra A po 2 zł i 10 szt. dobra B po 4 zł. O ile
wzrosły wydatki konsumenta, jeżeli dobro A kosztuje teraz 3 zł, a dobro B kosztuje 5 zł?
a) o 110 zł
b) o 50 zł
c) o 30 zł
d) o 80 zł
8. Marek wydaje swoje kieszonkowe na zakupy w szkolnym sklepiku, w którym kupuje bułki
i coca colę. Może sobie pozwolid na zakup 4 coca coli i 2 bułek lub 1coca coli i 8 bułek.
Bułka kosztuje 1 zł. Ile wynosi kieszonkowe Marka?
a) 10 zł
76
3. KONSUMENT JAKO PODMIOT GOSPODAROWANIA
___________________________________________________________________________
b) 12 zł
c) 16 zł
d) 20 zł
9. Jeżeli konsument ma dochód 2000 zł miesięcznie i cena dobra A wynosi 100 zł, a dobra B
200 zł, to maksymalna ilośd dobra A i B na jaką stad konsumenta wynosi:
a) 20 jednostek dobra A i 10 jednostek dobra B
b) 10 jednostek dobra A i 5 jednostek dobra B
c) 10 jednostek dobra A i 20 jednostek dobra B
d) 5 jednostek dobra A i 10 jednostek dobra B
10. Optimum konsumenta to punkt, w którym:
a) marginalna stopa substytucji jest malejąca
b) marginalna stopa substytucji jest rosnąca
c) konsument osiąga równowagę
d) zachwiana została równowaga konsumenta.
Test wielokrotnego wyboru
1. Jeżeli konsument posiada coraz to większe ilości dobra, to:
a) większa jest jego użytecznośd kraocowa
b) mniejsza jest jego użytecznośd kraocowa
c) większa jest jego użytecznośd całkowita
d) mniejsza jest jego użytecznośd całkowita
2. Użytecznośd kraocowa:
a) jest to miara zadowolenia ludzi z konsumpcji
b) jest to przyrost użyteczności całkowitej
c) jest rosnąca
d) jest malejąca
3. Im więcej dobra posiada konsument, tym:
a) zwiększa się jego użytecznośd całkowita
b) zwiększa się jego użytecznośd kraocowa
c) zmniejsza się jego użytecznośd kraocowa
d) przyrost zadowolenia jest coraz mniejszy
4. Ograniczenie budżetowe konsumenta:
a) jest zawsze stałe
b) pokazuje kombinacje dóbr, przy której konsument osiąga największą z możliwych
użyteczności
c) zmienia się pod wpływem cen
d) to całkowity dochód, jaki posiada konsument
5. Krzywa obojętności przedstawia różne kombinacje dóbr, które dają konsumentowi taką
samą:
a) satysfakcję
b) użytecznośd kraocową
c) użytecznośd całkowitą
d) użytecznośd marginalną
77
3. KONSUMENT JAKO PODMIOT GOSPODAROWANIA
___________________________________________________________________________
6. Prawo marginalnej użyteczności kraocowej:
a) polega na tym, że wraz ze wzrostem konsumowanej ilości dobra , jego kraocowa
użytecznośd ma tendencję do zwiększania się
b) polega na tym, że wraz ze wzrostem konsumowanej ilości dobra, jego kraocowa
użytecznośd ma tendencję do zmniejszania się
c) nazywane jest I prawem Gossena
d) nazywane jest II prawem Gossena
7. Które warianty konsumpcji są w zasięgu możliwości konsumenta dysponującego
dochodem 100 zł, wiedząc, że dobro A kosztuje 5 zł, a dobro B kosztuje 4 zł.
a) 20 jednostek dobra A i 25 jednostek dobra B
b) 20 jednostek dobra A lub 25 jednostek dobra B
c) 10 jednostek dobra A i 10 jednostek dobra B
d) 16 jednostek dobra A i 5 jednostek dobra B
8. Na osi poziomej oznaczona dobro X, a na osi pionowej Y. Co stanie się z linią budżetową
jeżeli dwukrotnie zwiększy się cena dobra X?
a) będzie bardziej płaska
b) będzie bardziej stroma
c) będzie leżed nad starą linią
d) będzie leżed nad nową linią
9. Cechą krzywych obojętności jest to, że:
a) mogą się przecinad
b) nie mogą się przecinad
c) jest ich nieskooczenie wiele
d) są wypukłe w stosunku do środka układu współrzędnych
10. Jeżeli użytecznośd kraocowa ze zjedzenia czwartej kanapki jest ujemna, to:
a) konsument nie sięgnie po piątą kanapkę
b) użytecznośd całkowita spada
c) użytecznośd całkowita rośnie w malejącym tempie
d) konsument zjadł czwartą kanapkę z łakomstwa
78
3. KONSUMENT JAKO PODMIOT GOSPODAROWANIA
___________________________________________________________________________
Uzupełnij
poniższy tekst wstawiając w puste miejsca odpowiednie wyrazy.
krzywych obojętności, obojętności / malejąca / styczności, najwyżej położoną / konsumenci,
producenci / większą całkowitą / konsument, podmiot gospodarczy, własne preferencje /
użyteczności / krzywa obojętności / maleje / zadowala / dochody, ceny / zmniejsza się,
zmniejsza się / formy, czasu, miejsca i posiadania / prawem malejącej użyteczności
marginalnej / marginalna stopa substytucji / dochodzie, poziomie cen / cenach rynkowych,
dochodzie, możliwie największe zadowolenie.
Na rynkach dóbr konsumpcyjnych spotykają się _________________ i ________________ .
_____________________ jest uczestnikiem rynku i jako niezależny ____________________
podejmuje decyzje o zakupach w oparciu o _________________________ . Dla konsumenta
ograniczeniem są __________________ i ____________ . Konsument podejmuje decyzje
racjonalnie, czyli przy danych ________________________ i danym _____________ kupuje
dobra, które dają mu ________________________________. Każda oferta rynkowa
stworzona przez sprzedawcę musi byd zbiorem cech, które są z
ródłem korzyści nabywcy
nazywanych zbiorem ____________________ .Możemy wyróżnid użytecznośd ___________
__________________________________________________ . Konsumpcja każdego
kolejnego dobra daje konsumentowi coraz to ____________ użytecznośd_______________ .
Intensywnośd potrzeb _________________ w miarę ich zaspokajania w miarę ich
zaspokajania, więc przyrost zadowolenia spowodowany zwiększeniem konsumpcji danego
dobra o jednostkę _________________ . Tę prawidłowośd nazywamy __________________
_______________________________________________ . __________________________
przedstawia wszystkie kombinacje konsumpcji dwóch dóbr, które dają konsumentowi tę
samą użytecznośd. Zbiór ______________________________ tworzy
mapę__________________.
Kształt krzywej obojętności oznacza, że w miarę wzrostu konsumpcji jednego dobra spożycie
drugiego ________________ . ___________________________________________ mierzy
ile dobra Y należy poświęcid, aby zwiększyd konsumpcję dobra A o jednostkę, przy założeniu,
że konsument nie zmienia poziomu z konsumpcji. MSS jest __________________.
Linia budżetowa pokazuje kombinacje dóbr, które mogą byd realizowane przez
gospodarstwo domowe przy danym _____________ i danym __________________ .
Konsument wybiera taki zestaw dóbr, który go najbardziej _____________________ .
Zestaw ten znajduje się w punkcie ___________________linii budżetowej z
__________________________________
krzywą obojętności.
79
3. KONSUMENT JAKO PODMIOT GOSPODAROWANIA
___________________________________________________________________________
Pytania sprawdzające wiedzę
1. W jaki sposób gospodarstwo domowe uczestniczy w życiu gospodarczym?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Jakie czynniki wpływają na popyt konsumenta?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
3. Jakie czynniki ograniczają decyzje konsumenta?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
4. Jaką zasadą kierują się konsumenci, którzy chcą maksymalizowad swoje zadowolenie
z konsumpcji?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
5. Wymieo korzyści, które może uzyskad konsument kupujący samochód.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
6. Co jest przyczyną powstawania efektu substytucyjnego i dochodowego?
___________________________________________________________________________
7. Dlaczego krzywa użyteczności jest malejąca?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
8. Dlaczego użytecznośd całkowita w pewnym momencie zaczyna maled?
80
3. KONSUMENT JAKO PODMIOT GOSPODAROWANIA
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
9. Pod wpływem jakich czynników może dojśd do zachwiania równowagi konsumenta?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
10. Jakie zmiany w konsumpcji gospodarstwa domowego wywoła decyzja o podwyższeniu
podatku VAT?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
3.5. Słowniczek ekonomisty
efekt dochodowy  to zmiana popytu konsumenta spowodowana przez zmianę dochodu realnego wywołaną
zmianą ceny dobra. Konsument może kupid więcej jednostek dobra, tzn. wzrasta jego dochód realny. Może
teraz przy danym dochodzie nominalnym przejśd na wyższą krzywą obojętności.
efekt naśladownictwa  dotyczy pragnienia posiadania dobra dlatego, że mają go inni.
efekt snoba  wynika z pragnienia posiadania dobra , którego nie ma nikt, bądz
ma go bardzo niewielu
konsumentów.
efekt substytucji  to zmiana popytu konsumenta, która zachodzi pod wpływem zmiany relacji cen nabywanych
dóbr. Konsument nabywa więcej jednostek dobra, którego cena została obniżona, a ograniczania zakupu innych
dóbr (zastępuje inne dobra dobrem taoszym)
gospodarstwo domowe  to jednoosobowy lub wieloosobowy podmiot gospodarczy, działający w sferze
konsumpcji, którego celem jest zaspokajanie potrzeb.
konsument  to osoba, która w celu zaspokojenia potrzeb nabywa dobra lub usługi, aby dzięki nim zaspokoid
swoje potrzeby.
krzywa obojętności  to krzywa, której każdy punkt przedstawia różne kombinacje konsumpcji dające
konsumentowi to samo zadowolenie, ten sam poziom użyteczności całkowitej.
linia budżetowa (ścieżka cen)  przedstawia najlepsze z możliwych koszyki dóbr, które są dostępne dla danego
konsumenta dysponującego określonym dochodem.
maksymalizacja użyteczności  osiągana jest przez konsumenta, dzięki konsumpcji takiego zestawu
konsumowanych dóbr, które dają mu możliwie największe zadowolenie.
mapa obojętności (preferencji)  zbiór krzywych obojętności, z których każda wyżej położona przedstawia
wyższy poziom satysfakcji konsumenta.
marginalna stopa substytucji (MSS)  określa jaką ilośd jednego dobra należy poświęcid w celu zwiększenia
konsumpcji drugiego dobra o jednostkę w sytuacji gdy konsument pozostaje na tej samej krzywej obojętności,
czyli nie zmienia poziomu zadowolenia z konsumpcji.
81
3. KONSUMENT JAKO PODMIOT GOSPODAROWANIA
___________________________________________________________________________
prawo malejącej marginalnej stopy substytucji  oznacza, że przy danym poziomie zadowolenia z konsumpcji
dwóch dóbr konsument skłonny jest poświęcid coraz to mniejsze ilości jednego dobra w zamian za dodatkowe
ilości drugiego dobra.
prawo malejącej użyteczności kraocowej  wraz ze wzrostem konsumowanej ilości dobra, przyrost
zadowolenia konsumenta jest coraz mniejszy (I prawo Gossena).
prawo wyrównywania się użyteczności kraocowej  konsument osiąga punkt maksymalnej użyteczności
(równowagi) szukając takiego zestawu dóbr (koszyka), w którym użytecznośd kraocowa jednostki pieniężnej
wydanej na jedno dobro zrówna się z użytecznością kraocową jednostki pieniężnej wydanej na inne dobro (II
prawo Gossena).
równowaga konsumenta  jest to punkt styczności linii budżetowej z krzywą obojętności, który przedstawia
optymalną kombinację dóbr osiągalną dla konsumenta. Oznacza to, że przy istniejących ograniczeniach
(dochody i poziom cen) konsument osiągnął najwyższy poziom satysfakcji.
użytecznośd - to abstrakcyjna miara ludzkiego zadowolenia z konsumpcji.
użytecznośd całkowita  łączna satysfakcja uzyskiwana przez konsumenta z konsumpcji wszystkich jednostek
danego dobra.
użytecznośd kraocowa  jest to przyrost użyteczności całkowitej otrzymanej dzięki konsumpcji kolejnej
jednostki dobra lub usługi.
3.6. Literatura
1. Begg D., Fischer S., Dornbusch R.: Mikroekonomia; Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne; Warszawa 2003;
str134-162.
2. Czarny B., Czarny E., Bartkowiak R., Rapacki R.: Podstawy ekonomii; Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne;
Warszawa 2000; str.112-141.
3. Czarny B., Rapacki R.: Podstawy ekonomii; Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne; Warszawa 2002: str.121-
152.
4. Mikroekonomia; pod red. Z. Dach; Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie; Kraków 2002;
str.70-87.
5. Elementarne zagadnienia ekonomii; red. naukowa R. Milewski; Wydawnictwo Naukowe PWN; Warszawa
2000; str.133-148.
6. Grabowski T.: Podstawy teorii ekonomii; Wydawnictwo Adam Marszałek; Toruo 2000;
str. 74-90.
7. Księżyk M.: Podstawowe zagadnienia ekonomii; Kantor Wydawniczy Zakamycze; Kraków 2000; str.67-77.
8. Makro i mikroekonomia. Podstawowe problemy; pod red. naukową S. Marciniaka; Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 1998; str.201-220.
9. Nasiłowski M.: System rynkowy. Podstawy mikro- i makroekonomii; Wydawnictwo Key Tex; Warszawa
1998; str. 86-105.
10. Podstawy ekonomii; red. naukowa R. Milewski; Wydawnictwo Naukowe PWN; Warszawa 2003; str. 133-
162.
11. Wiszniewski Z.: Mikroekonomia współczesna; Olympus Centrum Edukacji i Rozwoju Biznesu; Warszawa
1997; str.32-59.
82