4. Teoria decyzji konsumenta
dr Tomasz Brzęczek
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
1. Założeniateorii zachowaniakonsumenta.
Zalozenia:
1). Konsument jest racjonalny, a wi świadomie decyduje o konsumpcji zgodnie
ęc
z własnyminteresem.
2). Konsument posiada preferencje konsumpcji i jest ograniczony swoim
dochodem.
3). Konsument posiada pełną informację o produktach.
2. Użyteczność i preferencje.
Użyteczność konsumpcji dobra lub koszyka dóbr to poziom zadowolenia
konsumenta z konsumpcji.
System preferencji to zdolność konsumenta do oceny użyteczności dowolnych
wariantówkonsumpcji i określenia, czy któryś z nich jest bardziej użyteczny, czy też
są one jednakowo użyteczne. Założenia systemu preferencji:
1). Kompletność preferencji. Konsument jest w stanie określić użyteczność
dowolnej konsumpcji dóbr.
2). Przechodniość preferencji. Jeśli konsument przedkłada konsumpcję A nad B
oraz konsumpcję Bnad C, to wynika z tego, że przedkłada on konsumpcję Anad C.
3). Nienasycenie konsumenta. Konsument przedkłada konsumpcję o większej
użyteczności nad konsumpcję o mniejszej użyteczności.
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
3. Użyteczność całkowitai marginalna.
Użyteczność (całkowita) konsumpcji przy założeniu, że można konsumować N
dóbr jest dana wzorem:
UC = fu (Q1,Q2, ,QN ),
gdzie Qi to konsumowana ilość i=tego dobra.
Użyteczność to funkcja konsumowanych ilości N dóbr. Funkcję fu nazywa się
funkcją użyteczności. Każdy konsument może się cechować inną funkcją
użyteczności, czyli innymsystemempreferencji.
Wmodelach upraszcza się wybór konsumpcji rozważając dwa dobra- x i y.
Użyteczność marginalna (krańcowa) UMi i-tego dobra to zmiana użyteczności
całkowitej spowodowana wzrostemrozmiarówkonsumpcji i-tego dobra o jednostkę:
"UC
UMi = .
"Qi
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
4. Krzywaobojętności konsumenta i jej cechy.
Krzywaobojętności to zbiór kombinacji ilości dwóchdóbr, które są dla konsumenta
obojętne, ponieważ mają tę samą użyteczność I=UC. Przykład:
5
4
3
2
1
1 2 3 4 5
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
System preferencji konsumenta można graficznie przedstawić jako zbiór
krzywych obojętności, nazywany mapą preferencji:
5
4
3
2
1
1 2 3 4 5
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
Cechy mapy preferencji i krzywychobojętności:
1) krzywe obojętności mają nachylenie ujemne,
2) krzywe obojętności nie mogą się przecinać,
3) krzywe obojętności są wypukłe wstosunku do początku układu,
4) krzywych obojętności jest nieskończenie wiele.
5. Prawomalejącej marginalnej stopy substytucji.
Marginalna stopa substytucji to ilość dobra y, którą można zastąpić jednostką
dobra x, tak aby użyteczność całkowita nie zmieniła się. Jest dana wzorem:
"Qy
MSS = - ,
"Qx
gdzie "Qy i "Qx są różnicami między ilościami wpunktach na krzywej obojętności.
aponieważ:
"Qy * UMy + "QxUMx = 0,
to
"Qy UMx
- = = MSS.
"Qx UMy
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
Marginalna stopa substytucji może być policzona dla dowolnego odcinka na
krzywej obojętności. Wnaszymprzykładzie:
MSSAB = -(3 - 5) /(2 -1) = 2,
MSSBC = -(2 - 3) /(3 - 2) = 1,
MSSCD = -(1,5 - 2) /(4 - 3) = 0,5.
Podany przykład ilustruje prawomalejącej marginalnej stopy substytucji:
zwiększając konsumpcję dobra x, konsument jest skłonny rezygnować z coraz
mniejszych ilości dobra y w zamian za powiększenie konsumpcji dobra x o
dodatkową jednostkę.
MSS dla małych zmian ilości dobra x jest wartością przeciwną do nachylenia
krzywej obojętności wpunkcie:
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
5
4
3
2
1
1 2 3 4 5
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
6. Ograniczenie budżetukonsumentai liniabudżetowa.
Konsument dysponuje dochodem DP, stąd ograniczenie jego budżetu na
konsumpcję można zapisać:
DP = QxPx + QyPy ,
gdzie Px i Py to ceny dóbr x i y.
Linia budżetowa to zbiór kombinacji ilości dóbr x i y, których koszt jest równy
dochodowi DP. Linia budżetowa jest odcinkiem prostej o charakterystycznych
punktach przecięcia z osiami i nachyleniu wynoszącym-Px/Py:
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
5
4
3
2
1
1 2 3 4 5
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
7. Optimumkonsumenta (E).
5
4
3
2
1
1 2 3 4 5
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
Punkt E to punkt optimum konsumenta lub punkt równowagi konsumenta.
Optimumkonsumenta, to ta ze wszystkich dostępnych konsumentowi kombinacji
ilości dóbr, która zapewnia największą użyteczność konsumpcji.
Ponieważ wpunkcie Enachylenie krzywej obojętności i linii budżetowej musi być
takiesamo, to warunek równowagi jest następujący:
"Qy Px
- = ,
"Qx Py
Warunek równowagi można zapisać:
UMx Px
MSS = = .
UMy Py
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
Zadanie 1.
Obecnie konsument A za cały swój dochód nabywa dobra X i Y w ilości Qx=2 i
Qy=2, przy czymUMx=2, a UMy=2. Ceny dóbr Xi Ywynoszą, Px=1 i Py=2.
Jak konsument Apowinien zmienić swoją konsumpcję, aby uzyskać maksymalną
użyteczność całkowitą:
a) zwiększyć ilość nabywanych dóbr Xi Y,
b) zwiększyć ilość nabywanego dobra Xkosztemdobra Y,
c) zwiększyć ilość nabywanego dobra Ykosztemdobra X.
Przedstawsytuację na rysunku.
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com